SLÂM HUKUKU ARATIRMALARI DERGS Say: 8 Nisan 2006 www.islamhukuku.com www.islamhukuku.org www.islamhukuku.net ISSN 1304-1045
"SLAM HUKUKU ARA*TIRMALARI DERG"S" islamhukuku.com islamhukuku.org islamhuku.net Journal of Islamic Law Studies Say / Number / : 8 Yl / Year / : 2006 Nisan ve Ekim aylarnda ylda iki say çkar. Hakemlidir Sahibi / Publisher / Mustafa ÖZDEMR Mehir Vakf Genel Bakan / General Director of Mehir Wakfi / Editör / Editor-in-chief /! " Prof.Dr. Saffet KÖSE Editör Yardmcs / Associate editor /! " # Doç. Dr. Muharrem Klç Yayn Kurulu / Editorial Board /! " $% Prof.Dr. Halil brahim ACAR - Dr. Ahmet AKMAN - Y.Doç.Dr. Abdüsselam ARI - Prof.Dr. Nasi ASLAN - Y.Doç.Dr.Tevhit AYENGN - Dr. Tuncay BA2O4LU - Doç.Dr. Murteza BEDR - Y. Doç.Dr. Recep CC - Dr. A. Hakan ÇAVU2O4LU - Prof.Dr. 2amil DA4CI - Prof.Dr. Nihat DALGIN - Doç.Dr. Sabri ERTURHAN - Prof.Dr. H. Tekin GÖKMENO4LU - Doç.Dr. H. Mehmet GÜNAY - Y. Doç.Dr. Menderes GÜRKAN - Dr. Hasan HACAK - Doç.Dr. Abdurrahman HAÇKALI - Doç.Dr. Abdullah KAHRAMAN - Doç.Dr. Cengiz KALLEK - Y. Doç.Dr. Ali KAYA - Dr. Hüseyin KAYAPINAR - Doç.Dr. Muharrem KILIÇ - Prof.Dr. Ferhat KOCA - Doç.Dr. smail KÖKSAL - Doç.Dr. 2ükrü ÖZEN - Dr. Ali hsan PALA - Dr. Ali PEKCAN - Y.Doç.Dr. zzet SARGIN - Y.Doç.Dr. Haluk SONGUR - Dr. Osman 2AHN - Doç.Dr. Hasan TANRIVERD - Doç.Dr. Talip TÜRCAN - Dr. Mustafa YAYLA - Prof.Dr. Mustafa YILDIRIM - Y.Doç.Dr. Kemal YILDIZ - Dr. Yaar Y4T Dan:ma Bilim Kurulu / Advisory Scientific Board / ) -!&"' $ Prof.Dr. Hamza AKTAN - Prof.Dr. Vecdi AKYÜZ - Prof.Dr. H. Yunus APAYDIN - Prof.Dr. Fahrettin ATAR - Doç.Dr.. Hakk AYDIN - Prof.Dr. M. Akif AYDIN Prof.Dr. Ali BAKKAL - Prof.Dr. Mustafa BAKTIR - Prof.Dr. Ali BARDAKO4LU - Prof.Dr. Abdülaziz BAYINDIR - Prof.Dr. Faruk BE2ER - Prof.Dr. brahim ÇALI2KAN - Prof.Dr. Orhan ÇEKER - Prof.Dr. Hamdi DÖNDÜREN - Prof.Dr.. Kâfi DÖNMEZ - Prof.Dr. Celal ERBAY - Prof.Dr. Mehmet ERDO4AN - Prof.Dr. Mehmet ERKAL - Prof.Dr. Osman ESKCO4LU - Prof.Dr. Beir GÖZÜBENL - Prof.Dr. Hasan GÜLEÇ - Prof.Dr. Hayreddin KARAMAN - Prof.Dr. Muhsin KOÇAK - Prof.Dr. Salim Ö4ÜT - Doç.Dr. Ahmet ÖZEL - Prof.Dr. Mehmet 2ENER - Prof.Dr. Salih TU4 - Prof.Dr. Mustafa UZUNPOSTALCI - Prof.Dr. Davut YAYLALI - Prof.Dr. Y. Vehbi YAVUZ Kitap Tantm/ Book Review / Dr. A. Hakan ÇAVU2O4LU Özetler/ Summaries/ Y.Doç.Dr. Haluk SONGUR Yaz leri Müdürü/Editorial assistant Hasan TÜRK e-mail: saffetkose@selcuk.edu.tr ISSN 1304-1045 Kapak: Muhittin OKUMU2LAR
Yayn "lkeleri 1- Dergide yaymlanmas istenen yazlar slam Hukuku ile ilgili olmaldr: slam hukuku ile ilgili çaeda bir problem, slam hukuk tarihi, edebiyat, son dönem, daha önce yaam ya da çaeda slam hukukçularnn ve eserlerinin tantm, önceki fukahann yazm olduklar risalelerin neri ve tercümesi, sempozyum ve tez deeerlendirmeleri vb. konularda olmaldr. 2- Aratrma ilmî metotlara uygun olmaldr. 3- Aratrmaya ngilizce veya Arapça özet eklenmelidir. 4- Aratrmalar hakemlerin (en az iki hakem) olumlu görüünden sonra yaymlanr. 5- Dergide yaymlanan yazlarn dil ve içerik bakmndan sorumlulueu yazarlarna aittir. 6- Yaymlanmayan yazlar sahiplerine iade edilmez. Principles and Regulations For Publication 1- Research submitted for publication, should be based on Islamic jurisprudence 2- Research should concentrate on issues, -questions and contemporary problem, -history of Islamic jurisprudence, -its literature, - past and contemporary Islamic legists, dealing with Islamic subjects, with their works, -critical publications and translations of treatises (unpublished manuscripts) of the past Islamic legists / jurists about various subjects, -notes on symposiums, conferences, congresses or theises etc. 3- Research should be followed scentific methods. 4- A satisfied abstract shold be attached to the research to be translated into English or Arabic. 5- Researches should be arbitrated by Islamic legists/jurists according to methods which indicates principles and procedures of arbitration 6- The opinions expressed in the articles are solely those of the authors 7- Researches which not published, will not be returned. *+, -, & #! "#$ %& '( )* %+ -1 "#$, )#-./- 0 123 0 4# %& ( -2 5/- 0 5'6# 0 578 9:#$, ;- 0 ", 0 "<= 0! =B A''#= 0 :C=0 %6# (2:#+ 12 < @'#= 0 )'- A:=>* ',?.D! 0 )'- FG( %& @+ -3 )',- 0 )H'*I )J % :C " )'+3 )/7, @+ -4 A' 6&# #+0 5' 1K 5 A' A 6-, L (= -5 :'$ B %& )* %+.<( L )'24# 0 )'- ' 0B3?'C -6 :,/M -=!(=! L -7 Adres / Address /. : Melike Hatun Çars Kat: 2 No: 233 KONYA Tel: 0.332.352.13.45 Fax: 0.332.353.72.32 www.mehir.net Mehir Vakf Türkiye Gönüllü Teekküller Vakf ve IDSB Üyesidir.
Editör den slam Hukuku Aratrrmalar Dergisinin 8. says ile karnzdayz. Bu saymzda da slam hukukunun çeitli meseleleriyle ilgili aratrmalar yer almaktadr. lk yazda Prof. Dr. Salim Ö4ÜT Kur ân hükümlerinin bir ksmnn mahalli olabileceei yönündeki Prof. Dr. M. Said HATBO4LU nun düüncelerini ele almakta ve sonuç olarak bu fikirlere kar tezini sunmaktadr. Bu makalenin hakemlerinden Prof. Dr. Orhan ÇEKER hakem raporuna ek olarak ksa bir talik yazmtr. Hakem raporlarn prensip olarak yaymlamamakla birlikte kendisinin faydal olacae srar üzerine bu ksa yaz ilave edilmitir. Prof. Dr. Yunus Vehbi YAVUZ Maksadî Yorum balkl yazsnda Kur an, hadis ve fkh metinlerini anlamada maksat unsurunun önemine dikkat çekmekte bu konudaki görü ve tekliflerini okuyucu ile paylamaktadr. Necmettin KIZILKAYA Hanefi Furû- Fkh Eserlerinde Fkhî Kâidelerin Uygulama Alanna Bir Örnek Olarak Bedâi u s-sanâi adl makalesinde kâidenin kavramsal tahlilini yapp fkhî kâidelerin slam hukukundaki yerine deeindikten sonra kavâid ilminin tarihsel geliim seyrini, kâideletirme olgusuna zemin hazrlayan dönem, müstakil tedvin ve sonras dönem olmak üzere üç balkta ele alp fkhî kâidelerin müstakil kaynak oluunu tartmakta peinden de Hanefî mezhebi ile ilgili en temel bavuru kaynaklarndan birisi olan Kâsânî nin Bedâi u s-sanâi adl eserini esas alarak fkh kaidelerinin alanlarn tespit edip örneklerle açklama yoluna gitmektedir. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ESEN, %slam Hukuku ve Uhrevî Sorumluluk balkl makalesinde, slam hukukunu dieer hukuklardan ayran önemli özelliklerden birisine dikkat çekmekte. Bu baelamda slam hukukunun temelde dine dayanan bir hukuk sistemi olmas sebebiyle kurallarnn ayn zamanda dinî kurallar olma özellieini de tadena vurgu yapmakta ve bu çerçevede din, ahlak ve hukuk ilikisini ele alarak bunlarn sonuçlarna yer vermektedir. Doç. Dr. Mustafa AVCI %slâm n Ceza Hukukuna Katks konulu çalmasnda slâm hukukunun oluum devri ile ilgili ilk dönem ve ilk iki kaynakla snrl olarak ceza hukukunun o günkü durumu ve slâm n ceza hukukuna katks üzerinde durmaktadr. Prof. Dr. Mustafa UZUNPOSTALCI %slâm Hukuku Açsndan Ehliyet balkl makalesinde bir ahs olarak insann, hem ibadetler noktasndan Allâh ile hem de dieer ahslarla münasebetleri açsndan ehliyetini, yer yer mukayeseki olarak ele almakta bunun yannda suç saylan fiil ile ehliyetin ilikisine yer vermektedir. Dr. Hasan HACAK %slam Hukukunda Yar Ayni Hak (Hukûk) Kavramnn Analizi konulu makalesi yazarnn ifadesiyle yar aynî hak kategorisinin mahiyet ve türlerini inceleyen ilk çaeda çalma olarak deeerlendirilebilecek bir özelliee sahiptir ve slam hukukunun bu konudaki kavramsal
örgüsünü ortaya koymaktadr. Yazarn konu etrafndaki tespitleri ve fkhî mirasmz ele alrken dikkate alnmasn önerdiei hususlar slam hukuku aratrmaclar için oldukça deeerlidir. Dr. smail BLGL %slâm Hukukunda Ma dûm un Sat- konulu doktora tezini esas alarak hazrlade bu makalesinde mevzu etrafndaki tartmalara ve bu çerçevede günlük hayattaki baz problemlere açklk getirmektedir. Muhammet Ali DANI2MAN %slam Hukukuna Göre Evlilikte Kadnn Velayeti balkl makalesinde slam Aile hukukunun önemli konularndan birisini ala almakta bu çerçevede kadnn veli olup olmayacae konusu ile reit kzlarn evlilieinde velinin rolünü mukayeseli olarak incelemektedir. Dr. Mehmet Ali YARGI Günümüzdeki Mehir Uygulamalar ve %slâm Hukuku Açsndan De3erlendirilmesi balkl makalesinde önce mehrin slâm hukukundaki yerini ksaca ele almakta peinden günümüz Türkiye sindeki mehir uygulamalarnn nasl yaplden genel hatlaryla incelemekte ve bu uygulamalarn slâm Hukuku açsndan deeerlendirmesini yapmaya çalmaktadr. Hasan ÖZER Osmanl döneminin mehur Hanefî Fakîhlerinden Molla Hüsrev in u ana kadar bilinmeyen fkh usûlüne ait bir risâlesini okuyucularn istifadesine sunmaktadr. Dr. Ali hsan PALA Cuma namaz ile ilgili oldukça kadim bir tartma konusunun ele alnde eski Msr müftüsü Muhammed Bahît el-mutî î (ö.1935) nin risalesini okuyucularmzla buluturmaktadr. Risalede köylerde Cuma namaznn klnp klnamayacae ile bir yerde bir tek camide klnmas meselesi detayl bir biçimde ele alnmaktadr. Hüseyin Mutâvi et-tertûrî Fkh Usûlcülerinin Sünnet le %lgili Bâz Meselelere Yakla-mlar baleyla Dr. Ramazan ÖZMEN nin tercümesini yapte makalesinde slam hukukunun ikinci temel kaynae sünnetin teri deki yeri ve fkh usulcülerinin konu etrafndaki görülerini ele almaktadr. Kitap tantm, sempozyum ve konferanslar bölümünde de ilgi çekici yazlarn yer alde bu saynn slam hukuku alanndaki çalmalara deeerli katklar saelayacaen ümit ediyor zengin muhteval yeni saylarda bulumay diliyoruz. Prof. Dr. Saffet KÖSE