HUBUBAT Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü HUBUBAT Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele Ankara - 2010 1

2 HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Ö N S Ö Z Ülkemizde yetiştirilen kültür bitkilerinde ekonomik olarak zarara neden olan toplam 506 hastalık etmeni, zararlı ve yabancı ot bulunmaktadır. Bunlarla gerekli mücadele çalışmaları yapılmadığında ürün kaybı ortalama %35 dolaylarında olmaktadır. Bu kaybın kültür bitkisine, zararlının tür ve yoğunluğuna bağlı olarak bazen % 100 lere ulaşabilmesi mümkündür. Bitkisel üretimde ekonomik yönden oldukça büyük rakamlara ulaşan bu kayıpların önlenmesi için bitki koruma çalışmalarını yeterli önemi vermek gerekmektedir. Sözkonusu çalışmaların insan sağlığı, agroekosistem, çevre ve biyolojik dengenin korunarak sürdürülebilir tarımsal üretim tekniklerine uygun yapılması zorunluluk haline gelmiştir. Bakanlığımızın bu konuda belirlediği strateji Ülkemizde yıllık olarak kullanılan pestisit miktarının azaltılmasını ve kullanılan miktarın da doğru kullanımını öngörmektedir. Bunu sağlamak için, kimyasal mücadeleye alternatif olan biyolojik mücadele, biyoteknik yöntemler, dayanıklı çeşitler, kültürel tedbirler, mekanik ve fiziksel mücadele metotlarına ve Entegre Mücadele Programlarının yaygınlaştırılmasına öncelik verilmektedir. Hastalık, zararlı ve yabancı otların mücadelesinde kullanılan Bitki koruma ürünlerinin yanlış kullanılması, bitkilerde fitotoksisite, etkisizlik, tarımsal ürünlerde kalıntı ile iç ve dış pazarlarda problemlerin yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bu nedenle üreticilerimize kullanacakları ilaçlar konusunda rehber olabilecek bir kaynağın hazırlanması ve uygulamaya konulması tarımsal ürünlerde tavsiyeler doğrultusunda ilaçlamaların yapılmasını ve kalıntı probleminin çözümünü kolaylaştıracaktır. Hazırlanan El kitabı sayesinde; üreticiler tarımsal ürünlerde hangi zararlı organizma için hangi ilacın; ne zaman, hangi dozda kullanılacağını, son ilaçlama ile hasat arasındaki süreyi öğrenerek, ilaç kalıntısından ari ürünler yetiştirebileceklerdir. El kitabının hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür eder, üreticilerimiz için hazırlanan bu rehberin kalıntısız, sağlıklı, bol ürün elde edilmesine vesile olmasını temenni ederim. Mehmet Mehdi EKER Tarım ve Köyişleri Bakanı 3

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI İÇİNDEKİLER 1-BUĞDAY SÜRME HASTALIĞI (Tilletia foetida)...5 2-BUĞDAY PAS HASTALIKLARI...7 3- BUĞDAY RASTIĞI(Ustilago nuda)...10 ARPA YARI AÇIK (Ustilago nigra ) ve KAPALI RASTIK (Ustilago hordei ) 4-TAHIL KÜLLEMESİ (Erysiphe graminis)...12 5-BUĞDAYDA SEPTORYA YAPRAK LEKESİ (Septoria tritici)...14 6-BUĞDAY VE ARPADA KÖK VE KÖKBOĞAZI ÇÜRÜKLÜĞÜ...16 Fusarium spp. Bipolaris sorokiniana (Sacc.) Rhizoctonia spp. Pseudocercosporella herpotrichoides Ggt. 7-SÜNE ( Eurygaster spp. )...18 8-KIMIL (Aelia spp)...22 9-EKİN KAMBUR BÖCEĞİ (Zabrus spp.)...24 10-EKİN BAMBUL BÖCEĞİ (Anisoplia spp. )...26 11-HUBUBAT HORTUMLU BÖCEĞİ (Pachytychius hordei )...27 12-Hububat Hastalık ve Zararlıları Mücadelesinde Kullanılan Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünlerinin Ticari İsimleri...29 4

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI BUĞDAY SÜRME HASTALIĞI (Tilletia foetida) BUöDAY SÜRME HASTALIöI (Tilletia foetida "Wallr."Liro; Tilletia caries"dc." Tul.] Hastalık Belirtisi: Sürme kör, karadoğu, karamuk gibi isimlerle de anılan bir başak hastalığıdır. Buğday sürmesi enfeksiyonlarında ilk kaynak kör adı verilen hastalıklı danelerdir. Hastalığa yakalanmış bitkilerde, başaklar BUöDAY SÜRME HASTALIöI (Tilletia foetida "Wallr."Liro; Tilletia caries"dc." süt Tul.] olum dönemine gelinceye kadar UöDAY SÜRME HASTALIöI sağlamlardan ayırt edilemezler. ida "Wallr."Liro; Tilletia caries"dc." Tul.] Tarlada hasta bitkiler; kısa boyludur ve daha uzun süre yeşil kalırlar, hastalıklı başakların renkleri mavimtırak-yeşil olup dik dururlar. SÜRME HASTALIöI r."liro; Tilletia caries"dc." Tul.] Sürmeli başakların kavuzları açılarak kirligri renkte kör daneler görülür. Teşhisi, kör danelerin parmaklar arasında ezilmesi ile balık kokusuna benzer koku yayarlar. Buğday yetiştirilen tüm yörelerinde bulunmaktadır. Hastal k Belirtisi: Tohumluğun kalitesini düşürmektedir. x Sürme kör, karado u, karamuk gibi isimlerle de an lan bir baúak hastal d r. Kör danelerin ezilmesi, parçalanması x Bu day sürmesi enfeksiyonlar nda ilk kaynak kör ad verilen hastal kl danelerdir. sonucu danelere bulaşan sporlar x Hastal a yakalanm ú bitkilerde, baúaklar süt olum sağlam dönemine gelinceye kadar sa lamlardan ay rt edilemezler. onların, rengini ve kokusunu değiştirerek x Tarlada hasta bitkiler; k sa boyludur ve daha uzun süre yeúil kal rlar, hastal kl undururlar. kalitesini etkilemektedir. baúaklar n renkleri mavimt rak-yeúil olup dik Esmer renk alan unlarla beslenen insanlarda ve bulaşık dane ve saman yiyen inek, koyun, domuz ve kümes hayvanlarında sindirim sistemi bozukluklarının oluşturmaktadır karamuk Hastal k gibi isimlerle de an lan bir baúak hastal d r. Belirtisi: yonlar nda ilk kaynak kör ad verilen hastal kl danelerdir. x Sürme kör, karado u, karamuk gibi isimlerle de an lan bir baúak hastal d r. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: uzun Güzlük ekimler Tarlada hasta bitkiler; k sa boyludur ve daha süre yeúil kal rlar, hastal kl erken, yazlık ekimler geç baúaklar n renkleri mavimt rak-yeúil olup dik dururlar. yapılırsa, hastalık daha az oranda kendini gösterir. Bu hastalığa karşı dayanıklı çeşit kullanılmalıdır. bitkilerde, baúaklar süt olum dönemine gelinceye kadar x Bu day sürmesi enfeksiyonlar nda ilk kaynak kör ad verilen hastal kl danelerdir. mezler. yakalanm ú baúaklar süt olum dönemine gelinceye kadar k sa boyludurx vehastal a daha uzun süre yeúilbitkilerde, kal rlar, hastal kl sa lamlardan mt rak-yeúil olup dik dururlar. ay rt edilemezler. x k gibi isimlerle de an lan bir baúak hastal d r. a ilk kaynak kör ad verilen hastal kl danelerdir., baúaklar süt olum dönemine gelinceye kadar 5

Kör danelerin ezilmesi, parçalanmas sonucu sa lam danelere bula an sporlar onlar n, rengini ve kokusunu de i tirerek un kalitesini etkilemektedir. Esmer renk alan unlarla beslenen insanlarda ve bula k dane ve saman yiyen inek, koyun, domuz ve kümes hayvanlar nda HUBUBAT sindirim sistemi HASTALIK bozukluklar n n ve ZARARLILARI olu turmaktad r yerlerde ise kolla çevrilen içi paletli ilaçlama bidonlar kullan lmal d r Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Kimyasal Güzlük Mücadele: ekimler erken, yazl k ekimler geç yap l rsa, hastal k daha az oranda kendini gösterir. En etkin yol kuru tohum ilaçlamasıdır. Bu hastal a kar dayan kl çe it kullan lmal d r. Kimyasal Tohumlar Mücadele: ekim öncesi tohum ilaçları ile metoduna uygun olarak Doz ilaçlanmalıdır. En Etkili etkin yol madde kuru Tohumluğun ad tohum ve ilaçlamas d r. oran ilaçlama Tohumlar Formülasyonu düzeni ekim öncesi olan tohum selektörlerde ilaçlar ile metoduna ilaçlanması uygun tercih olarak ilaçlanmal d r. edilmelidir. Tohumlu un Selektör ilaçlama bulunmayan düzeni olan veya selektörlerde 100 Kg. Tohuma ilaçlanmas merkezlerinden Carbendazim tercih 50 edilmelidir. % uzakta Selektör olan yerlerde bulunmayan ise veya kolla selektör çevrilen WP merkezlerinden içi paletli uzakta ilaçlama 150 olan g yerlerde bidonları Carboxin ise kolla 37.5 kullanılmalıdır çevrilen % +Thiram içi paletli 37.5 ilaçlama % bidonlar kullan lmal d r WP 150 g Carboxin 75 % WP 150 g Kimyasal Carboxin+Thiram Mücadelede 205+205 Kullanılacak g/l İlaçlar ve Dozları: FS 300 ml/ Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Diniconazole 1 % DS 150 g Doz Son ilaçlama ile hasat Diniconazole 30 g/l FS 50 ml Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre Difenoconazole 2 % 100 Kg. Tohuma DS (Gün) 100 g Carbendazim Maneb 80 50 % WP 150 WP g - 150 g Carboxin 37.5 % +Thiram 37.5 % WP 150 g - Tebuconazole 2 % WS 150 g Carboxin 75 % WP 150 g - Carboxin+Thiram Tebuconazole 205+205 2 % g/l FS 300 ml/ DS - 150 g Diniconazole Tebuconazole 1 % 120 g/l DS 150 FS g - 25 ml Diniconazole Tebuconazole 30 g/l 60 g/l FS 50 ml FS 50 ml Difenoconazole 2 % DS 100 g - Maneb Prothioconazole+Tebuconazole 80 % 250+150 WP 150 FS g - 15 ml Tebuconazole g/l 2 % WS 150 g - Tebuconazole Mancozeb 2 % 60 % DS 150 Toz g - 150 g 120 g/l FS 25 ml - Tebuconazole 30 g/l + 20g/l Metalaxyl-M FS Tebuconazole 60 g/l FS 50 ml - 100 ml Prothioconazole+Tebuconazole 250+150 g/l FS 15 ml - Mancozeb 60 % Toz 150 g - Tebuconazole 30 g/l + 20g/l Metalaxyl-M FS 100 ml - metoduna uygun olarak ilaçlanmal d r. Tohumlu un ilaçlama düzen ilaçlanmas tercih edilmelidir. Selektör bulunmayan veya selektör merke Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozla AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 6

Hastal k Belirtisi: Hastal k Belirtisi: Bu day Kahverengi Pas Bu day Kahverengi Pas HUBUBAT (Puccinia recondita) HASTALIK ve ZARARLILARI (Puccinia recondita) BUĞDAY PAS HASTALIKLARI Buğday Kahverengi Pası (Puccinia recondita) Hastalık Belirtisi Genellikle yapraklarda görüldüğü için yaprak pası olarak da Genellikle yapraklarda görüldü ü yaprak pas olarak isimlendirilir. x xgenellikle yapraklarda görüldü ü içiniçin yaprak pas olarak da da isimlendirilir. isimlendirilir. x Bazen bu pas'ta bir esas püstül etraf nda çepeçevre bir veya daire halinde daha x Bazen bu pas'ta bir esas püstül etraf nda çepeçevre bir veya ikiiki daire halinde daha Bazen bu pas ta bir esas püstül etrafında çepeçevre bir veya iki daire küçük püstüller oluúur. belirti özellikle kahverengi pas' n tan m nda önemlidir. küçük püstüller oluúur. BuBu belirti özellikle pas' n tan m nda önemlidir. halinde daha küçük püstüller oluşur. Bukahverengi belirti özellikle kahverengi genellikle bitkilerde pas'tan sonra kara pas'tan önce görülür. x x BuBu paspas genellikle bitkilerde sar sar pas'tan sonra kara pas'tan önce görülür. pas ın tanımında önemlidir. Bu dayda Kara Bu dayda Kara PasPas Bu pas genellikle bitkilerde sarı pas tan sonra kara pas tan önce (Puccinia graminis tritici) (Puccinia graminis tritici) görülür. Buğdayda Kara Pas (Puccinia graminis tritici) Hastalık Belirtisi: Buğdayın yaprak, sap ve başaklarında görülen bir hastalıktır. x x Bu day n Bu day n yaprak, yaprak, sapsap ve ve baúaklar nda baúaklar nda görülen görülen birbir hastal kt r. hastal kt r. İlk belirtiler yaprak ve oldukça saplarda oldukça büyük, oval veya uzunca x x ølkølk belirtiler belirtiler yaprak yaprak ve ve saplarda saplarda oldukça büyük, büyük, oval oval veya veya uzunca uzunca koyu koyu portakal, portakal, koyukiremit portakal, çoklukla çoklukla kiremit k k çoklukla kiremit kırmızısı renkte püstüllerdir. Püstüllerin x xrm z s rm z s renkte renkte püstüllerdir. püstüllerdir. Püstüllerin Püstüllerin çevresindeki çevresindeki epidermis epidermis y rt lm ú y rt lm ú beyaz ms beyaz ms birbir çevresindeki epidermis yırtılmış beyazımsı bir yaka şeklini almıştır. yaka yaka úeklini úeklini alm út r. alm út r... Bu dayda Bu dayda Sar Sar PasPas (Puccinia (Puccinia striiformis) striiformis) 7

çoklukla kiremit k x rm z s renkte püstüllerdir. Püstüllerin çevresindeki epidermis y rt lm ú beyaz ms bir yaka úeklini alm út r.. Bu dayda Sar Pas (Puccinia striiformis) HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Buğdayda Sarı Pas (Puccinia striiformis) Hastalık Belirtisi: En erken görülen pas türüdür. Yaprakların üst yüzeyinde makina dikişi şeklinde ve sarı renkte püstüller oluşur. Hastalığın şiddetli olduğu yıllarda sporlar başakların kavuz ve kılçıkları üzerinde de görülebilir. 8 En erken görülen pas türüdür. x Yapraklar n üst yüzeyinde makina dikiúi úeklinde ve sar renkte pü

Hastal n iddetli oldu u y llarda sporlar ba aklar n kavuz ve k lç klar üzerinde de görülebilir. Mücadele Yöntemleri: HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Kültürel Önlemler: S k ekim yap lmamal d r. Mücadele Yabanc Yöntemleri: ot mücadelesi zaman nda yap lmal, Kültürel Önlemler: Sık Fazla ekim azotlu yapılmamalıdır. gübre verilmemeli, Yabancı Pasa dayan kl ot mücadelesi bu day çe itleri zamanında üretilmeli, ara yapılmalı, konukçu bitkiler imha edilmelidir. Fazla azotlu gübre verilmemeli, Pasa dayanıklı buğday çeşitleri üretilmeli, ara konukçu bitkiler imha edilmelidir. Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Doz Son ilaçlama ile hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre Dekara (Gün) Difenoconazole+ Propiconazole 150+1 EC 40 ml 21 Diniconazole EC 100 ml 49 Epoxiconazole+ Carbendazim 125+125 g/ SC 100 ml 35 Flutriafol 1 SC 100 ml 35 Flutriafol SC 50 ml 28 Mancozeb 80 % WP 350 g 28 Maneb 80 % WP 350 g 28 Metconazole 60 g/l SC 150 ml 35 Tebuconazole 25 % WP 75 g 35 Tebuconazole EC 75 ml 35 Prochloraz+Propiconazole 400+90 g/l EC 50 ml 35 67g/l Prochloraz + 133g/l Tebuconazole EW 150 ml Spiroxamine+Tebuconazole+Triadime nol 240+167+43 g/l EC 60 ml 35 Fluquinconazole 100 g/l SC 100 ml 35 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal BU DAY RASTI I(Ustilago nuda var. tritici Schaffn.) ARPA YARI AÇIK (Ustilago nigra Tapke) ve KAPALI RASTIK (Ustilago hordei "Pers." Lagerh.). Hastal k Belirtisi: Bu day Rast (Ustilago nuda var. tritici Schaffn.) 9

AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI BUöDAY RASTIöI(Ustilago nuda var. tritici Schaffn.) ARPA YARI AÇIK (Ustilago nigra Tapke) ve KAPALI RASTIK BUĞDAY RASTIĞI(Ustilago (Ustilago hordei nuda) "Pers." Lagerh.). Hastal k Belirtisi: ARPA YARI AÇIK (Ustilago nigra ) ve KAPALI RASTIK (Ustilago hordei) Hastalık Belirtisi: Bu day Rast (Ustilago nuda var. Schaffn.) Buğday Rastığı(Ustilago nudatritici var. tritici Schaffn.) 2. Arpa Yar Aç k Rast : Bu hastal a yakalanan bitkilerin baúaklar siyah renkte úeklinde görülür. 3.Arpa Kapal Rast : x Arpa sar olum dönemine geldi inde hastal a yakalanm ú baúaklar grim görünmeye baúlar. x Hastal a yakalanm ú baúaklar, sar olum ve tam olum dönemlerinde siyah Buğdayın çiçeklenme devresinde görülür. görülürler. Hastalığa renkte yakalanan taneler, çiçeklenme devresinde rastık hastalığına x Hastal kl baúaklar ço u kez k smen veya tamamen bayrak yapra k n içinde yakalanmış başaklar siyahlaşmış görünümleri ile sağlamlarından kolayca ayırt edilebilir. x Bu day n çiçeklenme devresinde görülür. x Hastal a yakalanan taneler, çiçeklenme devresinde rast k hastal na yak siyahlaúm ú görünümleri ile sa lamlar ndan kolayca ay rt edilebilir. 2. Arpa Yarı Açık Rastığı: Bu hastalığa yakalanan bitkilerin başakları 2. Arpa Aç k Rast :görülür. Bu hastal a yakalanan bitkilerin baúaklar siyah r siyah renkte tozyar yığını şeklinde Mücadele Yöntemleri: úeklinde görülür. Kültürel Önlemler 3.Arpa Kapal Rast : Dayan kl ekimine öncelik verilmelidir. x Arpaçeúitlerin sar olum dönemine geldi inde hastal a yakalanm ú baúaklar görünmeye baúlar. Rast n, yayg n ve zararl oldu u yerlerde k úl k ekimler geç, yazl k ekimler 10 x Hastal a baúaklar, sar olum ve tam olum dönemlerinde Ayr ca, yüzeyselyakalanm ú ekim yap lmal d r. renkte görülürler. Kimyasal Mücadele:

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI 3.Arpa Kapalı Rastığı: Arpa sarı olum dönemine geldiğinde hastalığa yakalanmış başaklar grimsi renkte görünmeye başlar. Hastalığa yakalanmış başaklar, sarı olum ve tam olum dönemlerinde siyahımtrak-gri renkte görülürler. Hastalıklı başaklar çoğu kez kısmen veya tamamen bayrak yaprağı kını içinde kalırlar. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler Dayanıklı çeşitlerin ekimine öncelik verilmelidir. Rastığın, yaygın ve zararlı olduğu yerlerde kışlık ekimler geç, yazlık ekimler erken, Ayrıca, Tohum yüzeysel ilaçlama ekim uygulamas, yapılmalıdır. ilaçlama cihaz çal an selektörlerde veya ilaçlama Kimyasal Mücadele: Tohum bidonlar nda ilaçlama yap lmal d r. uygulaması, ilaçlama cihazı çalışan selektörlerde veya ilaçlama bidonlarında yapılmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Doz Son ilaçlama ile hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre 100 Kg Tohuma (Gün) Carboxin 75 % WP 150 g - Carboxin+Thiram 205+205 g/l FS 300 ml - Diniconazole 30 g/l FS 50 ml Tebuconazole 2 % WS 150 g - Tebuconazole 2 % DS 150 g - Tebuconazole 120 g/l FS 25 ml - Tebuconazole 60 g/l FS 50 ml - Prothioconazole+Tebuconazole 250+1 FS 15 ml - Tebuconazole 30 g/l + 20g/l Metalaxyl-M FS 100 ml AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Hastal k Belirtisi: TAHIL KÜLLEMES (Erysiphe graminis) 11

Hastal k Belirtisi: (Erysiphe graminis) HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI TAHIL KÜLLEMESİ (Erysiphe graminis) x Yapraklarda önceleri nokta halinde beyaz-gri renkte püstüller halinde x x Yapraklarda önceleri Yapraklarda öncelerinokta noktahalinde halindebeyaz-gri beyaz-grirenkte renktepüstüller püstüllerhalinde halindegörülür, görülür,so esmerleúir. esmerleúir. esmerleúir. x Uygun koúullarda püstüller birleúir yapra tamamen kaplayabildi i x x Uygun püstüller birleúir Uygunkoúullarda koúullarda birleúiryapra yapra tamamen tamamenkaplayabildi i kaplayabildi igibi, gibi,sap sa baúak'a da püstüller intikal eder. baúak'a da intikal eder. baúak'a da intikal eder. x Hastal a yakalanan bitkiler yatmaya daha elveriúli oldu undan dolay m x x Hastal a bitkiler yatmaya daha dolay kayb Hastal ayakalanan yakalanan bitkiler yatmaya dahaelveriúli elveriúlioldu undan oldu undan dolay mahsul mahsul ka sebep olduklar gibi, nekrozlar meydana getirerek özümleme yüzeyini sebep gibi, nekrozlar meydana getirerek özümleme yüzeyini azaltmakla sebepolduklar olduklar gibi, nekrozlar meydana getirerek özümleme yüzeyini azaltmak verimi düúürürler. verimi verimidüúürürler. düúürürler. Hastalık Belirtisi: Yapraklarda önceleri nokta halinde beyaz-gri renkte püstüller halinde görülür, sonra esmerleşir. Uygun koşullarda püstüller birleşir yaprağı tamamen kaplayabildiği gibi, sap ve başak a da intikal eder. Hastalığa yakalanan bitkiler yatmaya daha elverişli olduğundan dolayı mahsul kaybına sebep oldukları gibi, nekrozlar meydana getirerek özümleme yüzeyini azaltmakla da verimi düşürürler. 12

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Mücadele Yöntemler.: Kültürel Önlemler Hastalıkla mücadelede; dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi, Nisbi nemin yüksek olduğu yerlerde sık ekimden ve fazla azotlu gübre vermekten kaçınılmalıdır. Kimyasal Mücadele: Kimyasal Hastal k Mücadele: belirtileri görülmeye ba land nda fazla yo unluk kazanmadan ilaçlamaya Hastalık belirtileri görülmeye başlandığında fazla yoğunluk kazanmadan ba lanmal d r. ilaçlamaya başlanmalıdır. İlaçlar laçlar önerilen dozlarda yapraklar n yaprakların alt ve alt üst ve yüzlerinin üst yüzlerinin kaplanmas n kaplanmasını sa layacak sağlayacak ekilde uygulanmal d r. şekilde uygulanmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Mücadelede Kullanılacak Kullan lacak İlaçlar laçlar ve Dozları: ve Dozlar : Etkili madde ad ve oran Formülasyonu Doz Dekara Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (Gün) Difenoconazole+ Propiconazole 150+1 EC 40 ml 21 Epoxiconazole+ Carbendazim 125+125 g/ SC 100 ml 35 Prochloraz 4 EC 100 ml 35 Triadimefon 25 % WP 50 g/arpa) 28 Triadimefon EC 50 ml(bu day-arpa) 28 Triadimenol EC 50 ml 35 Propiconazole EC 50 ml - Tebuconazole EC 75 ml 35 Prochloraz+Propiconazole 400+90 g/l EC 50 ml 35 67g/l Prochloraz + 133g/l Tebuconazole EW 150 ml(bu day) Spiroxamine+Tebuconazole+Triadimenol 240+167+43 g/l AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal EC 60 ml 35 BU DAYDA SEPTORYA YAPRAK LEKES Septoria tritici Rob. in Desm. Hastal k Belirtisi: Yaprak üzerinde damarlar ile s n rland r lm, küçük, düzensiz, k rm z mtrak-kahverengi lekeler eklindedir. Hastal k kül rengi lekelerin merkezinde geli ir. Bu lekeler yay l r ve birle ir, sonuçta 13 yapra n tümü lekelerle kaplan r.

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI BUĞDAYDA SEPTORYA YAPRAK LEKESİ (Septoria tritici) Hastalık Belirtisi: Yaprak üzerinde damarlar ile sınırlandırılmış, küçük, düzensiz, kırmızımtrak-kahverengi lekeler şeklindedir. Hastalık kül rengi lekelerin merkezinde gelişir. Bu lekeler yayılır ve birleşir, sonuçta yaprağın tümü lekelerle kaplanır. Lekelerin genişlemesiyle bunların koyu renkli sınırları kaybolur ve açık yeşil bir renge döner. Bundan sonra küçük koyu benekler görülür, bu nedenle hastalık benekli yaprak lekesi olarak da bilinir. Hastalık, ilk olarak en alt yapraklarda görülür. Üst yapraklara yayılma hızı, çevre koşullarına ve çeşidin duyarlılığına bağlı olarak değişir. Hastalığın şiddeti, bitki olgunluğa yaklaştıkça daha az olmaktadır. Gelişme esnasında, yaprak dokusu içine gömülüdür. Olgunlaşmada epidermisin yarılıp, çatlaması ile beyazdan devetüyü ne kadar değişen renkte spor kitlesi dışarı akar. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Dayanıklı çeşitler ekilmelidir. Geç ekim yapılarak Septorya nın şiddeti düşürülebilir. Ekim nöbeti uygulanmalıdır. Bir yıl nadas veya bir yıl sulanan ürün yetiştirmek Septorya düzeyini büyük oranda düşürmektedir. Derin sürüm yapılarak, bitki artıklarının toprağa gömülmesi sağlanmalıdır. Bitkinin ihtiyacından fazla azotlu gübre kullanmaktan kaçınılmalıdır. Sık ekimden kaçınmalı, mibzerle ekim tercih edilmelidir. Kimyasal Mücadele: Normal koşullarda ekonomik olmamakla beraber, eğer iklim koşulları hastalığın gelişmesine uygun gidiyorsa ve epidemik bir durum olasılığı varsa yeşil aksam ilaçlaması uygulanabilir. Kardeşlenme başlangıcından itibaren yağışlı havalar uzarsa Septorya zararı artar. İlaçlama için en iyi zaman bayrak yaprağının tamamen açıldığı kın 14

uygun gidiyorsa ve epidemik bir durum olas l varsa ye il aksam ilaçlamas uygulanabilir. Karde lenme ba lang c ndan itibaren ya l havalar uzarsa Septorya zarar artar. HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI laçlama için en iyi zaman bayrak yapra n n tamamen aç ld k n döneminin sonu veya ba ak ç k öncesidir. Ancak burada da çok geç kalmamak do rudur. döneminin sonu veya başak çıkışı öncesidir. Ancak burada da çok geç kalmamak Erken dönemde doğrudur. bitkinin üst k s mlar na do ru t rmanan bir enfeksiyon için bayrak yapra n n Erken dönemde bitkinin üst kısımlarına doğru tırmanan bir enfeksiyon için bayrak ç kmas beklenmemelidir. yaprağının çıkması beklenmemelidir. Tarla Tarla bulaşıksa bula ksa ve ba aklanma ve başaklanma döneminde ya l döneminde havalar devam yağışlı ediyorsa havalar ekonomik zarar devam söz ediyorsa ekonomik zarar söz konusu olabileceğinden ilaçlamaya gerek duyulabilir. konusu olabilece inden ilaçlamaya gerek duyulabilir. İlaçlamanın tekrarlanması gerektiği durumlarda, ilaçların etiketinde laçlaman n tekrarlanmas gerekti i durumlarda, ilaçlar n etiketinde belirtilen etki süreleri belirtilen etki süreleri dikkate alınmalıdır. dikkate al nmal d r. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Doz Son ilaçlama ile hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki süre Dekara (Gün) Difenoconazole+ Propiconazole 150+1 EC 40 ml 21 Fluquinconazole 100 g/l SC 100 ml 35 Metconazole 60 g/l SC 150 ml 35 Tebuconazole 25 % WP 75 g Spiroxamine+Tebuconazole+Triadimeno l 240+167+43 g/l EC 60 ml 35 90g/l Propiconazole + 400g/l Prochloraz EC 125 ml AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 15

VE ARPADA KÖK VE KÖKBO AZI ÇÜRÜKLÜ Ü Oksijenin Fusarium yetersiz spp. oldu u a r topraklarda ve zay f topraklarda hastal k rium spp. ç kar. Bipolaris HUBUBAT sorokiniana HASTALIK (Sacc.) ve ZARARLILARI laris sorokiniana Bitkilerin alt yaprak k nlar nda sap ve bo umda bal rengi bir görünüm olu Rhizoctonia (Sacc.) spp. octonia spp. bitki geli me döneminin ortas nda bitkiler ve karde lerinde veya fide dön ölüm BUĞDAY meydana Pseudocercosporella VE ARPADA gelir. Hastal kl KÖK VE herpotrichoides bitkilerin KÖKBOĞAZI ba aklar ÇÜRÜKLÜĞÜ Ggt. bükülür baz ba aklarda docercosporella herpotrichoides Fusarium Ggt. spp. Hastal k için uygun Bipolaris artlar sorokiniana olu tu unda (Sacc.) üründe astal k Belirtisi: %50 veya daha fazla kay plara Rhizoctonia neden spp. olur. Pseudocercosporella herpotrichoides Ggt. Bu day ve arpada kök ve kök bo az yan kl na neden olmaktad r. kök ve kök bo az yan kl na neden olmaktad r. Kurak geçen uzun ilkbahar Hastalık Belirtisi: periyodundan sonraki ya larda iddetli hast un ilkbahar Oksijenin periyodundan yetersiz oldu u sonraki Buğday a r ya larda ve topraklarda arpada iddetli kök ve ve zay f kök hastal k boğazı topraklarda olu turur. yanıklığına hastal k dah z oldu u ç kar. a r topraklarda ve neden zay f topraklarda olmaktadır. hastal k daha fazla ortaya Kurak geçen uzun ilkbahar periyodundan sonraki Bitkilerin alt yaprak k nlar nda yağışlarda sap şiddetli ve bo umda hastalık bal rengi oluşturur. bir görünüm Oksijenin olur. Ba ak k nlar nda bitki geli me sap ve döneminin bo umda yetersiz bal ortas nda rengi olduğu bir bitkiler görünüm ağır ve karde lerinde olur. topraklarda Baz dönemlerde veya fide zayıf dönemin eminin ölüm ortas nda meydana bitkiler gelir. ve Hastal kl karde lerinde topraklarda bitkilerin hastalık veya ba aklar fide daha döneminde fazla bükülür ortaya sararma baz çıkar. ba aklarda ve tane lir. Hastal kl bitkilerin ba aklar Bitkilerin bükülür alt baz yaprak ba aklarda kınlarında tane olu maz sap ve boğumda. Hastal k için uygun artlar bal rengi olu tu unda bir görünüm üründe olur. Bazı dönemlerde gun artlar %50 veya olu tu unda daha fazla üründe kay plara bitki gelişme neden olur. döneminin ortasında bitkiler ve zla kay plara neden olur. kardeşlerinde veya fide döneminde sararma ve ölüm meydana gelir. Hastalıklı bitkilerin başakları bükülür bazı başaklarda tane oluşmaz. Hastalık için uygun şartlar oluştuğunda üründe %50 veya daha fazla kayıplara neden olur. Bitkilerde tüm gelişme dönemlerinde ve tüm organlarda hastalık meydana getirmektedir. Bu nedenlerle tane ölümleri, fide yanıklığı, kök ve kökboğazı çürüklüğü; yapraklarda noktalar halinde nekrotik lekeler; başakta kavuz ve tane yanıklığı, embriyo kararmasına ait belirtiler meydana getirmektedir. Hastalık kök ve kökboğazında meydana getirdiği lekeler koyu veya soluk kahverengi görünümdedir. Bitkilerde gelişme geri kalır. Hastalıklı bitkiler donuk, mor veya koyu yeşil bir renk alır. Bitkilerin kök sistemleri daha kısa olur ve kökleri kahverengi bir görünüm alır. Bitkilerin saplarında kenarları belirgin oval lekeler oluşur. Hastalık buğdayın çeşitli gelişme dönemlerinde etkili olur. Bu nedenle bitkilerde fide yanıklığı, kök ve kökboğazı yanıklığı ile sap çürüklüğü de meydana getirir. Genç yaprak kınlarında, daha sonra da bitki sapında hastalığın tipik belirtisi olan donuk oval 16

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI lekeler meydana getirir. Bitkiler bu çürük kısımlardan kıvrılmakta ve çeşitli yönlere doğru gelişigüzel yatmaktadır. Ayrıca hasat döneminde boş başaklar ve cılız, buruşuk tanelerin oluştuğu başaklar göze çarpmaktadır. Hastalığın Görüldüğü Bitkiler: Hastalık etmenleri buğdaygil bitkilerinin çoğunda hastalık oluşturabilir. Bunların başında buğday, arpa ve diğer Hordeum türleri ile Triticale, yulaf ve çavdar gelmektedir. Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler Dayanıklı çeşitlerin ekimi tercih edilmelidir. Erkenci çeşitler hastalıklara geççi çeşitlerden daha fazla duyarlıdır. İyi bir toprak işlemesi uygulanmalı, ekim derinliği ve toprak tavı uygun olmalıdır. Ekimden önce topraktaki yeşil bitki ve bitki artıklarını yok etmek amacı ile toprak işlemesi yapılmalı ya da herbisit uygulaması ile ortadan kaldırılmalıdır. İyi bir gübreleme ile bitkide dayanıklılık oluşması sağlanmalıdır. İz elementlerin eksikliği giderilmelidir. Hastal n yo un oldu u tarlalarda bu etmenlerin konukçusu olmayan bitkilerin yan nda Hastalığın yoğun olduğu tarlalarda bu etmenlerin konukçusu olmayan bitkilerin yulafta ekilebilir. yanında Yulaf yulafta bu etmenlerin ekilebilir. sald r s na hassast r Yulaf ancak bu etmenlerin bu funguslar yulaf saldırısına içinde çok hassastır yava geli ti i ancak için bu k sa sürede funguslar yok olmaktad r. yulaf içinde Hastal k için çok 2-3 yavaş y ll k rotasyon geliştiği uygun için olur. kısa sürede Dayan kl yok çe itlerin olmaktadır. yeti tirilmesi Hastalık önemlidir. için 2-3 yıllık rotasyon uygun olur. Dayanıklı çeşitlerin yetiştirilmesi önemlidir. Anızların An zlar n gömülmesi hastal n hastalığın seviyesini seviyesini dü ürür. düşürür. Kimyasal Kimyasal Mücadele Mücadele Tohumluk ekiminden önce tohum önce ilaçlar ndan tohum biriyle ilaçlarından ilaçlanmal d r. biriyle ilaçlanmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Mücadelede Kullanılacak Kullan lacak İlaçlar laçlar ve Dozları: ve Dozlar : Doz Son ilaçlama ile hasat aras ndaki Etkili madde ad ve oran Formülasyonu 100 Kg Tohuma süre (Gün) Carboxin+Thiram 205+205 g/l FS 300 ml - Prothioconazole+Tebuconazole 250+150 FS 15 ml - g/l AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 17

SÜNE ( Eurygaster spp. ) ( Eurygaster spp. ) HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI SÜNE (Eurygaster spp.) Tanımı ve Yaşayışı: Hububatın önemli zararlısıdır. Toprak rengi, bazen tam siyah, bazen kırmızımsı, bazen kirli beyaz bazen de bu renklerin karışımı alacalı Tan m desenlive renktedir. Yaúay ú : ve Yaúay ú : üçgen şeklinde vücut yassıca oval dir. Baş üsttentan m bakıldığında x Hububat n önemli zararl s d r. x Hububat n önemli zararl s d r. Süne yılda bir nesil verir. x Toprak rengi, bazen tam siyah, bazen k rm z ms, bazen kirli beyazbazen bazen detam bu siyah, ba Toprak rengi, Kışı dağlarda Meşe, Kirpi Otu gibixbitkilerin altında geçirir. renklerin Geven, kar ú m alacal desenli renktedir. Baú üstten bak ld nda üçgen úeklinde renklerin kar ú m alacal desenli re vücut yass ca oval15 dir. C ulaşınca tarlaya göç ederler. İlkbaharda havalar ısınıp x Süne y lda bir nesil verir. vücut yass ca oval dir. Tarla da beslenir, çiftleşir ve yumurta bırakır. x K ú da larda Meúe, Geven, Kirpi Otu gibi bitkilerin alt nda geçirir. x göç Süne y lda nesil dağlara verir. Yumurtadan xçıkan yavru, nesil ergin böcek olur vebir tekrar ølkbaharda havalaryeni s n p 15 C ulaú nca tarlaya ederler. x K ú da larda Meúe, Geven, Kirpi Ot x Tarla da beslenir, çiftleúir ve yumurta b rak r. çıkarlar. x Yumurtadan ç kan yavru, yeni nesil ergin böcek olur ve tekrar da lara ç karlar. x ølkbaharda havalar s n p 15 C ulaú x Tarla da beslenir, çiftleúir ve yumurt x Yumurtadan ç kan yavru, yeni nesil 18

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Zararlı Olduğu Bitkiler: Buğday, arpa, çavdar, tritikale, yulaf tır.arpa, çavdar ve tritikale de buğdaya göre daha az zarar oluşturmaktadır. Zararı: İlkbaharda hububat tarlalarına göç eden kışlamış süneler, kardeşlenme Zararl Oldu u Bitkiler: döneminde hububat saplarını emerek sararmalarına ve kurumalarına x Bu day, arpa, tritikale, yulaf t r.arpa, çavdar ve tritikale de bu daya göre neden olur.çavdar, Bu zarar şekline Kurtboğazı denilmektedir. daha az zarargeliştikçe oluúturmaktad r. Bitkiler başaklar henüz yaprak kılıfı içindeyken beslenerek Zarar : başakların beyazımsı bir renk almasına, kurumasına ve dolayısıyla x ølkbaharda hububat tarlalar na göç edenengel k úlam ú süneler, kardeúlenme döneminde başakların dane bağlamasına olurlar. Sünenin bu şekildeki hububat saplar n emerek sararmalar na ve kurumalar na neden olur. Bu zarar úekline zararına Akbaşak adı verilmektedir. Kurtbo az denilmektedir. Yumurtalardan çıkan Süne yavruları danenin SÜT ve SARI OLUM x Bitkiler geliútikçe buğdayla baúaklar henüz yaprak k l f içindeyken beslenerek baúaklar n dönemindeki beslenir. beyaz ms bir renk sonucu almas na,danenin kurumas na dolay s yla baúaklar n dane ba lamas na Bu beslenme özüve bozulur. Bu buğdaydan EKMEK ve engel olurlar. Sünenin bu úekildeki zarar na Akbaúak ad verilmektedir. MAKARNA yapılmaz. Mücadele Yöntemleri: Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: ErkenciKültürel ve sertönlemler: buğday çeşitlerinin ekimi yaygınlaştırılmalı, Erkenci ve sert bu day çeúitlerinin ekimi yayg nlaút r lmal, Hububat dışında ürünlere ağırlık verilmeli, (Sulu Tarım) Hububat d ú nda ürünlere a rl k verilmeli, (Sulu Tar m) Mücadele Yöntemleri: Tarla iyi hazırlanmalı ve anız yakılmamalı, Tarla iyi haz rlanmal ve an z yak lmamal, Mera alanları tahrip edilmemeli, Kültürel Önlemler: x Yumurtalardan ç kan yavrular danenin SÜT ve SARI OLUM dönemindeki MeraSüne alanlar tahrip edilmemeli, Sünenin önemli düşmanları olup, bunlar arasında en önemlileri bu dayla beslenir. Sünenin önemli düúmanlar kuúlar olup, bunlarbu day aras nda ençeúitlerinin önemlileri keklik, b ld rc n kuşlar Erkenci ve sert ekimi ya keklik, bıldırcın vb. kuşlardır. Bunları korumak için tedbirler alınmalıdır. vb. kuúlard r. Bunlar korumak için tedbirler al nmal d r. x Bu beslenme sonucu danenin özü bozulur. Bu bu daydan EKMEK ve MAKARNA hububat Hububat d ú nda ürünlere a rl k verilmeli, Toplulaştırılmış nadas venadas alanları yaygınlaştırılmalı, ve ekiliúleri(s Toplulaút r lm ú ve hububat alanlar yayg nlaút r lmal, arpa arpa ve bu day yap lmaz. ayr ayr yap lmal, buğday ekilişleri ayrıbölgelerde ayrı bölgelerde yapılmalı, Tarla iyi haz rlanmal ve an z yak lmamal, Ayn zamanda hasat edilecek çeúitler tercih edilmeli Mera edilmemeli, Kanal, akarsu boyunca ve tarla alanlar kenarlar ndatahrip yetiúen a aç ve a açç klar korunmal Tarla kenarlar a açland r lmal ve yeúil kuúaklar oluúturulmal, kuúlar olup, bun Sünenin önemli düúmanlar Kal n kabuklu ve nektar veren a açlar özellikle (Badem, dut, elma, erik, kay s, ayva, vb. kuúlard r. Bunlar korumak için tedbirler armut, sö üt, ahlat, ceviz) yetiútirilmeli 19 Toplulaút r lm ú nadas ve (Bu hububat alanlar Tar m øl Müdürlüklerine dan ú lmadan ilaç kullan lmamal tavsiye her ürün içiny geçerlidir.) ayr ayr bölgelerde yap lmal, Biyolojik Mücadele:

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Aynı zamanda hasat edilecek çeşitler tercih edilmeli Kanal, akarsu boyunca ve tarla kenarlarında yetişen ağaç ve ağaççıklar korunmalı Tarla kenarları ağaçlandırılmalı ve yeşil kuşaklar oluşturulmalı, Kalın kabuklu ve nektar veren ağaçlar özellikle (Badem, dut, elma, erik, kayısı, ayva, armut, söğüt, ahlat, ceviz) yetiştirilmeli Tarım İl Müdürlüklerine danışılmadan ilaç kullanılmamalı (Bu tavsiye her ürün için geçerlidir.) Biyolojik Mücadele: Sünenin, doğada çoğalmasını engelleyen faydalı böcekler mevcuttur. Kimyasal Mücadele: Bütün sürveyler yapıldıktan sonra; ekonomik olarak zarar verecek yoğunluk olan (m2 de 10 ve daha fazla süne yavrusu var ise) buğday tarlalarında ilaçlı mücadele yapılmaktadır. Kimyasal Mücadele: Bütün sürveyler yap ld ktan sonra; e olan (m2 de 10 ve daha fazla süne y mücadele yap lmaktad r. Kimyasal Mücadelede Kullan la Etkili madde ad ve oran Formülasyonu 20 Alphacypermethrin 10 g/l ULV 135 m Kimyasal Mücadele: Alphacypermethrin 100 g/l EC 15 m Bütün sürveyler yap ld ktan Beta Cyfluthrin sonra; 5 g/l ekonomik olarak ULV zarar 150 verecek ml/da (l-3 olan (m2 de 10 ve Beta daha Cyfluthrin fazla 25 süne g/ yavrusu var EC ise) bu day 50 ml/da tarlalar (1-3

Bütün sürveyler yap ld ktan sonra; ekonomik olarak zarar verecek yo unluk olan (m2 de 10 ve daha fazla süne yavrusu var ise) bu day tarlalar nda ilaçl HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI mücadele yap lmaktad r. Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Doz Son ilaçlama ile hasat Etkili madde ad ve oran Formülasyonu aras ndaki Dekara süre (Gün) Alphacypermethrin 10 g/l ULV 135 ml/da 1-3,4-5 dönem nimf) 14 Alphacypermethrin 100 g/l EC 15 ml/da (1-3,4-5 dönem nimf) 14 Beta Cyfluthrin 5 g/l ULV 150 ml/da (l-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 14 Beta Cyfluthrin 25 g/ EC 50 ml/da (1-3,4-5 dönem nimf. yeni nesil ergin) 14 Cypermethrin ULV 180 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 14 Cypermethrin EC 30 ml/da (4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 20 ml/da (1-3 dönem nimf) 7 Deltamethrin 5 g/l ULV 150 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 3 Deltamethrin EC 30 ml/da (1-3 dönem nimf) 50 ml/da (4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 3 Deltamethrin 15 g/l ULV 30 ml+120 ml su/da kontrol edilecek (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 3 Deltamethrin 120 g/l. EC 5 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 3 Fenthion 375 g/l ULV 165 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 21 Fenthion 5 EC 125 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 21 Gamma Cyhalothrin 60 g/l CS 7.5 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 28 Lambda-Cyhalothrin EC 20 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 14 Zetacypermethrin 8 g/l ULV 150 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 14 Zetacypermethrin 100 g/l EC 12 ml/da (1-3, 4-5 dönem nimf, yeni nesil ergin) 7 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 21

Mücadele Yöntemleri: HUBUBAT HASTALIK KIMIL ve (Aelia ZARARLILARI spp., ) KIMIL (Aelia spp., ) KIMIL (Aelia spp.) KIMIL (Aelia spp., ) Tanımı ve Yaşayışı: Baş üçgen şeklinde, ön kısmı sivridir. Orta kısımları koyu, kenarları açık kirli sarıdır. Üzerinde yan yana önden arkaya uzanan siyah ve kirli sarı çizgiler Tan m bulunur. ve Ya ay : Bacaklar kirli sarıdır. Bu böcek etrafa pis koku salgılar. n m Tan m ve Ya ay : ve Ya ay : Yılda bir nesil Ba verir. üçgen eklinde, ön k sm sivridir. Orta k s mlar koyu, kena Kışı Ba dağlarda üçgen Ba sar d r. eklinde, Meşe, üçgen Geven, ön eklinde, k sm Kirpi sivridir. ön Otu, k sm çam, Orta sivridir. k s mlar ayı kulağı Orta koyu, vb. k s mlar bitkilerin kenarlar koyu, aç k altlarında sar d r. geçirir. sar d r. Üzerinde yan yana önden arkaya uzanan siyah ve kirli sar çizgile İlkbaharda Üzerinde Üzerinde yan havalar Bacaklar yana sıcaklığı önden kirli yan yana sar d r. arkaya 20 C önden Bu uzanan olduğunda böcek arkaya siyah etrafa tarlaya uzanan ve pis kirli koku göç sar siyah ederler, salg lar. çizgiler ve kirli bulunur. sar ç Buğdayla Bacaklar beslenir, çiftleşir ve yumurta bırakır. Yumurtadan Bacaklar kirli sar d r. çıkan yavru kirli Bu sar d r. böcek etrafa yeni nesil Bu böcek pis koku ergin böcek etrafa salg lar. pis olur koku ve buğday salg lar. hasadından Y lda bir sonra nesil verir. tekrar dağlara çıkar. Y lda bir Y lda nesil K verir. bir da larda nesil Me e, verir. Geven, Kirpi Otu, çam, ay kula vb. bitkilerin altla K Zararı: da larda lkbaharda Me e, Geven, havalar Kirpi s cakl Otu, çam, 20 C ay oldu unda kula vb. tarlaya bitkilerin göç ederler, altlar nda geçi Başta K Bu dayla buğday da larda beslenir, olmak Me e, Geven, çiftle ir üzere, Kirpi ve tüm yumurta buğdaygiller Otu, çam, ay b rak r. konukçularıdır. kula vb. bitkileri lkbaharda havalar s cakl 20 C oldu unda tarlaya göç ederler, İlkbaharda lkbaharda Yumurtadan hububat havalar ç kan tarlalarına s cakl yavru yeni göç 20 C nesil eden oldu unda ergin kışlamış tarlaya böcek kımıllar, göç olur ve henüz ederler, Bu dayla beslenir, çiftle ir ve yumurta b rak r. bu day has kardeşlenme döneminde olan buğdayı kök boğazı üstünden emerek Yumurtadan Bu dayla Kurtboğazı (Göbek tekrar ç kan da lara beslenir, yavru ç kar. yeni çiftle ir kuruması) nesil ergin ve yumurta b rak r. zararı böcek yapar. olur ve bu day hasad ndan so tekrar Zarar : Bu da lara Yumurtadan şekilde ç kar. zarar ç kan görmüş yavru buğday yeni başak nesil bağlamaz.kışlamış ergin böcek olur kımıl ve bu day rar : erginleri tekrar Ba ta hububatın da lara bu day ç kar. olmak başaklanma üzere, döneminde tüm bu daygiller başak sapını konukçular d r. lkbah emerek Ba ta Zarar : buğdayın bu day tarlalar na dane olmak göç bağlamasına üzere, eden tüm k lam engel bu daygiller k m llar, olurlar. Bu henüz konukçular d r. lkbaharda zarar karde lenme şekline döneminde hubu tarlalar na Akbaşak kök bo az adı verilmektedir. Ba ta göç eden bu day k lam üstünden olmak k m llar, emerek üzere, Kurtbo az (Göbek henüz tüm karde lenme bu daygiller döneminde kurumas ) konukçular d r. olan zarar bu d ya kök bo az tarlalar na Bu üstünden ekilde göç emerek zarar eden görmü Kurtbo az (Göbek k lam bu day k m llar, ba ak kurumas ) ba lamaz.k lam henüz karde lenme zarar yapar. k m l dönem ergin Bu ekilde kök ba aklanma zarar bo az görmü üstünden döneminde bu day emerek ba ak sap n ba lamaz.k lam Kurtbo az (Göbek emerek bu day n k m l dane kurumas ) erginleri ba lamas na hubub zara ba aklanma Bu döneminde zarar ekline ba ak sap n Akba ak emerek ad bu day n verilmektedir. dane ba lamas na engel olu Bu ekilde zarar görmü bu day ba ak ba lamaz.k lam k m l Bu zarar ekline Akba ak ad verilmektedir. ba aklanma döneminde ba ak sap n emerek bu day n dane ba lam Bu zarar ekline Akba ak ad verilmektedir. 22

Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Mücadele Erkenci Yöntemleri: çe itlerin ekimi yayg nla t r lmal, Kültürel Önlemler: Tarla iyi haz rlanmal, Erkenci Nadas çeşitlerin iyi yap lmal, ekimi yaygınlaştırılmalı, Tarla Yabanc iyi hazırlanmalı, otlarla mücadele yap lmal, Nadas iyi yapılmalı, Yabancı Hasad n otlarla mümkün mücadele oldu unca yapılmalı, erken yap lmal, Hasadın Bölgede mümkün hububat ba ka olduğunca ürünlerin erken yeti tirilmesine yapılmalı, önem verilmeli, Bölgede An z yak lmamal, hububat başka ürünlerin yetiştirilmesine önem verilmeli, Anız yakılmamalı, Tarla Tarla kenarlarına kenarlar na ağaç a aç dikilmeli dikilmeli mevcut mevcut a aç ağaç ve çal lar ve korunmal d r. çalılar korunmalıdır. Kimyasal Mücadele: m² de adet kışlamış ergin kımıl var ise buğday tarlalarında ilaçlama m² de 2 adet k lam ergin k m l var ise bu day tarlalar nda ilaçlama yap lmal d r. yapılmalıdır. Kimyasal Mücadelede Kimyasal Mücadelede Kullanılacak Kullan lacak İlaçlar laçlar ve Dozları: ve Dozlar : Doz Son ilaçlama ile Etkili madde ad ve oran Formülasyonu hasat aras ndaki Dekara süre (Gün) Alphacypermethrin 100 g/l EC 45 ml/da (Tüm dönemlerde) 14 Fenthion 5 EC 100 ml/da (Tüm dönemlerde) 21 Lambda-Cyhalothrin CS 45 ml/da (Tüm dönemlerde) 14 AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 23

EK N KAMBUR BÖCE (Zabrus EK N KAMBUR spp.) BÖCE HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI (Zabrus spp.) EK N KAMBUR BÖCE (Zabrus spp.) EK N KAMBUR BÖCE EKİN KAMBUR BÖCEĞİ (Zabrus spp.) (Zabrus spp.) Tanımı ve Yaşayışı: Tan m 12-22 ve Ya ay : mm boyunda ve 5-8 mm eninde ve parlak siyah renklidir. Tan m Zararlı 12-22 ve Ya ay : yılda mm boyunda bir döl verir. 5-8 mm eninde ve parlak siyah renklidir. Zararl 12-22 mm y lda boyunda bir döl verir. 5-8 mm eninde ve parlak siyah renklidir. Zararl Tan m Zararlı Zararl Oldu u ve Olduğu Ya ay : y lda Bitkiler: Bitkiler: bir döl verir. Zararl Buğday Bu day 12-22 Oldu u mm Bitkiler: boyunda ve 5-8 mm eninde ve parlak siyah renklidir. Tan m Arpa ve Ya ay : Arpa Bu day Zararl y lda bir döl verir. Zararl Çavdar 12-22 mm boyunda ve 5-8 mm eninde ve parlak siyah renklidir. Çavdar Arpa Oldu u Bitkiler: Yulaf Zararl y lda bir döl verir. Zararl Yulaf Oldu u Çavdar Bu day Bitkiler: Zarar : Zararı: Bu day Yulaf Arpa Zarar : Sonbaharda Çavdar ekin yapraklar n toprak içine çekerek yerler. Sonbaharda Arpa ekin yapraklarını toprak içine çekerek yerler. İlkbaharda lkbaharda Sonbaharda Yulaf Çavdar yaprak yaprak ekin yapraklar n ve ve sürgünleri sürgünleri toprak yiyerek yiyerek içine zararl çekerek zararlı olurlar. yerler. olurlar. Zarar : m² m² lkbaharda Yulaf de de 3-4 larva yaprak oldu unda olduğunda ve sürgünleri tarlalarda tarlalarda yiyerek yer zararl yer yer yenik olurlar. yer bölümler, yenik bölümler, aç k hububat açık s ralar v Zarar : hububat m² bo luklar Sonbaharda de 3-4 sıraları görülür. larva ekin ve oldu unda yapraklar n boşluklar tarlalarda toprak görülür. içine yer yer çekerek yenik yerler. bölümler, aç k hububat s ralar v Verimin lkbaharda bo luklar Sonbaharda önemli görülür. yaprak ekin yapraklar n ölçüde ve sürgünleri azalmas na azalmasına yiyerek neden toprak içine çekerek neden zararl olur. yerler. olur. olurlar. Hasada Verimin m² de yak n 3-4 önemli larva günlerde ölçüde oldu unda ba ak azalmas na tarlalarda danelerini,ekimde neden yer olur. yer yenik ise toprak bölümler, alt ndaki aç k daneleri hububat kemirere s ralar 24 lkbaharda yaprak ve sürgünleri yiyerek zararl olurlar. Hasada zararl bo luklar olurlar. yak n görülür. günlerde ba ak danelerini,ekimde ise toprak alt ndaki daneleri kemirere m² Verimin de 3-4 larva oldu unda tarlalarda yer yer yenik bölümler, aç k hububat s ralar ve zararl olurlar. önemli ölçüde azalmas na neden olur. bo luklar görülür. Hasada yak n günlerde ba ak danelerini,ekimde ise toprak alt ndaki daneleri kemirer

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI Hasada yakın günlerde başak danelerini,ekimde ise toprak altındaki daneleri kemirerek zararlı olurlar. Mücadele Yöntemleri: Mücadele Kültürel Önlemler: Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Ekim nöbetine önem verilmelidir. Ekim nöbetine önem verilmelidir. Nadas Nadas uygulanmalı. uygulanmal. Tahıllar Tah llar olgunlaşır olgunla r olgunlaşmaz olgunla maz tekni ine tekniğine uygun uygun hasat edilmesi hasat çok edilmesi faydal d r. çok faydalıdır. Kimyasal Mücadele: Kimyasal Ekin Mücadele: kambur böce ine kar en etkin mücadele tohum ilaçlamas d r. Ekin kambur böceğine karşı en etkin mücadele tohum ilaçlamasıdır. Tohum Tohum ilaçlaması ilaçlamas bir bir yıl y l önce önce zararl n n zararlının var var oldu u olduğu bilinen bilinen alanlara alanlara tohum mutlaka tohum usulüne mutlaka uygun usulüne ilaçland ktan uygun sonra ilaçlandıktan hemen ekilmelidir. sonra hemen ekilmelidir. Yüzey Yüzey ilaçlaması ilaçlamas ise ise larva zararının zarar n n bölgelere göre göre belirgin belirgin bir ekilde bir şekilde görüldü ü geç görüldüğü sonbahar geç yada sonbahar erken ilkbaharda yada erken yap l r. ilkbaharda yapılır. Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar ve Dozları: Kimyasal Mücadelede Kullan lacak laçlar ve Dozlar : Etkili madde ad ve oran Formülas yonu Doz 100 Kg. Tohuma Dekara Son ilaçlama ile hasat aras ndaki süre (Gün) Benfuracarb 200 g/l EC 125 ml 21 Chlorpyrifos Ethyl 25 % WP 200 g - Chlorpyrifos Ethyl 480 g/ EC 200 ml 14 Cyfluthrin EC 50 ml 14 Deltamethrin EC 20 ml 3 Fenthion 5 EC 175 ml 21 Imidacloprid 70 % WS 200 g/ - Lambda-Cyhalothrin EC/CS 50 ml 14 Thiamethoxam 3. FS 150 ml - AB ye ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal AB ve Rusya ya ihraç edilecek ürünlerde kullan lmamal 25

HUBUBAT HASTALIK ve ZARARLILARI EKøNBAMBUL BAMBULBÖCEĞİ BÖCEöø EKİN (Anisoplia spp. (Anisoplia spp.)) Tanımı : Ekin bambul böceği, 10-15 mm boyunda, genellikle baş siyah, vücudu metalik kahverengi renktedir. EKøN BAMBUL BÖCEöø spp.tahılın ) (Anisoplia Erginler süt olum döneminde başaklar üzerinde görülürler. Zararı: Toprak altında hububatın kökünü kemirerek zarar yapar. Süt olum döneminde başaklardaki taneleri kemirerek zarara neden olurlar. BAMBUL ERGøNø m2 de 3-4 adet bambul olduğunda ekonomik zarara neden olur. Zararlı Olduğu Bitkiler: BAMBUL ERGøNø Başta buğday, arpa, yulaf ve çavdar da beslenir. BAMBUL ERGøNø Mücadele Yöntemleri: Kültürel Önlemler: Münavebe, Erken ekim ve erkenci çeşitleri ekmek, Olgunlaşan tahılları erken hasat, Anızın erken ve derin şekilde sürülmesi, Tarla kenarlarında işlenmemiş toprak bırakılmaması, hububat tarlalarının iyi hazırlanması gibi kültürel işlemlere önem vermek. Kimyasal Mücadele: İlaçlı mücadele, erginlere karşı yüzey ilaçlaması şeklinde uygulanır. Erginlere karşı yapılan yüzey ilaçlamasında Tan m : esas ilk çıkışının saptanmasıdır. x Ekin bambul böce i, 10-15 mmergin boyunda, genellikle baú siyah, vücudu metalik Tan m : m2 de ortalama 3-4 ergin veya sonbaharda kahverengi renktedir. bambul böce i, 10-15yapılan boyunda, genellikle baúda siyah, vücudu metalik sayımlarda 3-4 larva görülen xx Ekin Erginler tah l n süt olummm döneminde baúaklar üzerinde görülürler. kahverengi renktedir. sahalar ilaçlama programına alınır. Zarar : x Erginler tah l n süt olum döneminde baúaklar üzerinde görülürler. x Toprak alt nda hububat n kökünü kemirerek zarar yapar. Zarar : xx Süt olum döneminde taneleri zarara neden olurlar. Toprak alt nda hububat nbaúaklardaki kökünü kemirerek zararkemirerek yapar. Süt de olum döneminde baúaklardaki taneleri kemirerekzarara zarara neden xx m2 3-4 adet bambul oldu unda ekonomik nedenolurlar. olur. x m2 de 3-4 Bitkiler: adet bambul oldu unda ekonomik zarara neden olur. Zararl Oldu u Zararl Oldu uarpa, Bitkiler: Baúta bu day, yulaf ve çavdar da beslenir. 26 Baúta bu day, arpa, yulaf ve çavdar da beslenir. likle baú siyah, vücudu metalik Mücadele Mücadele Yöntemleri: Yöntemleri:

yasal Mücadele: Erginlere kar yap lan yüzey ilaçlamas nda esas ilk ergin ç k n n saptanm m2 de ortalama 3-4 ergin veya sonbaharda yap lan say mlarda da 3-4 lar sahalar ilaçlama HUBUBAT program na HASTALIK al n r. ve ZARARLILARI HUBUBAT HORTUMLU HORTUMLU BÖCEĞİ BÖCE (Pachytychius hordei hordei Brulle Brulle ) ) Tanımı: 3-4 mm boyunda ve kahverengi renkte olup üzeri krem renginde pullarla kaplıdır. Baş, uzamış ve hortum biçimini almıştır. Zararı: Hububatın kardeşlenme döneminde yaprak, sap ve başaklarda beslenmektedir. Zararlının beslenmesi sonucu delikler meydana gelir. Başaklardaki zararı ise süt ve sarı olum devresinde beslenerek boş kavuz oluşmasına neden olurlar. Önemli miktarda ürün kaybına neden olmaktadır. Zararlı Olduğu Bitkiler: Buğday, arpa, çavdar ve yulaf da beslenmektedir Mücadele Yöntemleri: m : Kültürel Önlemler: Çapa bitkilerinin ekim sırasına alınması, nadas 3-4 mm boyunda ve ve derin kahverengi sürüm yararlıdır. renkte olup üzeri krem rengin kapl d r. Ba, uzam ve hortum biçimini alm t r. ar : Kimyasal Mücadele: Topraktan kademeli olarak çıkan bu zararlıya Hububat n karde lenme döneminde yaprak, sap ve ba aklarda besle karşı, çıkıştan takriben 10 gün sonra Zararl n n beslenmesi ilaçlamaya sonucu delikler başlanmalıdır. meydana gelir. Ba aklardaki zarar Bu ise dönemde süt ve hububat sar olum genellikle devresinde sapa kalkma beslenerek olu mas na neden olurlar. dönemindedir. m2 de ortalama 5 veya daha böcek saptanan alanlarda ilaçlama Önemli miktarda ürün yapılmalıdır. kayb na neden olmaktad r. Zararlı hububatın sapa kalkma devresinde arl Oldu u Bitkiler: ve başak bayrak yaprağı içinde kabarmaya başladığı sırada, yumurta koymaya day, arpa, çavdar ve yulaf da beslenmektedir başladığından erginlere karşı kimyasal cadele Yöntemleri: mücadelenin bu devrede bitirilmesi gerekir. ltürel Önlemler: a bitkilerinin ekim s ras na al nmas, nadas ve derin sürüm yararl d r. 27