BRUSELLOZUN DÜNYADAKİ VE TÜRKİYE DEKİ EPİDEMİYOLOJİSİ Asıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın Doç. Dr. Üner
Güney Afrika da bulunan bir insan iskeleti 2.4-2.8 milyon yıl önceye ait Lomber L4-L5 deki litik lezyonların makroskopi, mikroskopi ve radyoloji bulguları: Bruselloz
İNSANLARDAKİ EPİDEMİYOLOJİSİ
Bruselloz dünya çapında en yaygın zoonotik hastalık Yıllık 500 000 insan olgusu CDC: Kategori (B) potansiyel biyolojik savaş silahı
Pappas G. Int J Antimicrob Agents 2010 Tür Konak Hayvan İnsanlarda hastalık Eski türler B. melitensis Keçi, koyun, deve (+) En yaygın B. abortus Sığır, deve, buffalo, geyik (+) 2. yaygın B. suis Domuz, yabani tavşan, ren geyiği, kemirgen B. canis Köpekgiller (+) B. ovis Koyun (-) B. neotomae Kemirgenler (-) Yeni türler İnfeksiyonun Kaynakları B. ceti Balina, yunus balığı, domuz balığı, fok Nörobruselloz, spondilit ve laboratuvar kaynaklı B. pinnipedialis Ayı balığı (+) B. microti Kırmızı tilki, tarla faresi (-) B. inopinata Bilinmiyor Prostetik meme implant infeksiyonu (+)
Brucella türlerinin yaşam süreleri Isıtma (60ºC) 10 dakika Phenol 1% 15 dakika Direk güneş ışığı Birkaç saat Tuzsuz krema 142 gün Taze peynir 3 ay %10 tuzlu peynir 45 gün %17 tuzlu peynir 1 ay Tereyağı 4 ay Dondurma 1 ay Musluk suyu 57 gün İnsan idrarı 1 hafta Toz 6 hafta Nemli toprak 10 hafta Hayvan dışkısı 100 gün
İnsanlara Bulaş İnsandan insana Yakın kişisel veya cinsel temas? Kan transfüzyonu veya doku nakli Kemik iliği nakli Kan ve doku vericilerinin bruselloz açısından taranması (endemik bölgelerde) Gıda kaynaklı Kontamine çevreden Mesleksel maruziyet WHO/CDS/EPR/2006.7
Kars ta 2004-2006 yılları arası, SAT ile pozitiflik 246 çiftçide 35 (% 14) 28 veterinerde 13 (%46) Otlu S, Acta Vet Brno 2008
Tahminlere göre sokak satıcıları yılda yaklaşık 1 milyar litre süt satmaktadır. Satıcılardan her biri günde yaklaşık 200 litre süt satar (hane başına 2 litre). Bu durumda, sokakta süt satan kişi sayısı 10 bin olarak tahmin edilebilir. Ankara da sütün 1/3 ünü sokak satıcıları satmakta TC. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, 2007
Nil Deltası, 17 bölge, 120 Nil nehri nden; 120 balık çiftliğinden kedi balığı Rose-Bengal test pozitifliği Nil de yetişenlerde %9.2, çiftlik balıklarında yok Rivanollu brusella aglutinasyonu Nil de yetişenlerde %8.3, çiftlik balıklarında yok Kültür: PCR Tüm balıklardan deri sürüntüsü, Serolojisi pozitif olanlardan karaciğer, böbrek, dalak Deri sürüntüsü N (%) Karaciğer N (%) Böbrek N (%) Dalak N (%) Kültür (+) 19 (15.8) 7 (5.8) 5 (4.2) 7 (5.8) PCR (+) 16 (13.3) 6 (5) 5 (4.2) 6 (5)
Mevsimsel faktörler Ilıman ve soğuk iklime sahip ülkelerde; Olguların çoğu ilkbahar ve yaz aylarında Çiftlik hayvanları arasındaki abortus ve doğum Laktasyon periyodu sığırların daha uzun olmasından dolayı, bunlardan kaynaklanan gıda kaynaklı bruselloz mevsimsel olarak daha belirgin Tropikal ve subtropikal bölgelerde hayvanlarda doğurganlık tüm yıla yayıldığı için mevsimsel değişkenlik yok WHO/CDS/EPR/2006.7
Uzun R, 1. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu, 2006
Avrupa da brusellozun yıl içindeki seyri Annual epidemiological report on communicable diseases 2009
Yunanistan Minas M, Jpn J Infect Dis 2007
Yaş ve cinsiyet dağılımı Gelişmiş ülkelerde insan brusellozunun büyük kısmı mesleksel, Hastaların çoğunluğu 20-45 yaş arasındaki erkekler WHO/CDS/EPR/2006.7 Hastalık genellikle B. abortus veya B.suis e bağlı Buzgan T, Int J Infect Dis 2010
Türkiye 2005 Uzun R, 1. Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu, 2006
Brusellozun yaş ve cinsiyet dağılımı Avrupa-2007 Annual epidemiological report on communicable diseases 2009
Seyahat ile İlişkili Bruselloz Endemik bölgelere seyahat eden turistler, iş adamları ve bu kişilerin getirdiği, infekte peynir veya süt ürünlerini tüketen yakınları Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa daki akut bruselloz olgularının çoğu son zamanlarda dışarıdan gelen olgular WHO/CDS/EPR/2006.7
Almanya da 1962-1980 arası bruselloz insidansında azalma var. Saptanan olguların çoğu mesleksel Son yıllarda Almanya daki Türkler arasında artış var Türkler arasında 0.3/100,000 Diğer populasyonda 0.01/100,000 İnsidans 29 kat fazla Olguların %59 unda bulaş brusellozun endemik olduğu ülkelerden getirilen pastörize edilmemiş sütten hazırlanan peynir Al Dahouk, Emerg Infect Dis, 2007
2002-2003 yıllarında 30 insan brusellozu 24 (%80) ü Türkiye ye, 4 (%13.3) ü diğer endemik ülkelere seyahat Yunanistan, Lübnan, Suriye, Bosna-Hersek 1 (%3.3) ünde laboratuvar kaynaklı 2 (%6.7) sinde orijin saptanamamış Olguların çoğunluğunda gıda kaynaklı
TÜRKİYE DE BRUSELLOZ
Bruselloz Vaka ve Ölüm Sayıları, Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye (1975-2006) Yıllar Yıl Ortası Nüfus Vaka Sayısı Morbidite Hızı (/100.000) Ölüm Sayısı Mortalite Hızı (/1.000.000) 1975 40.078.000 69 0,17 0 0,00 1980 44.438.000 186 0,42 0 0,00 1985 50.306.000 1.177 2,34 0 0,00 1990 57.582.446 5.003 8,69 2 0,03 1995 63.206.510 8.506 13,46 9 0,14 2000 67.844.903 10.742 15,83 6 0,09 2001 69.081.716 15.510 22,45 2 0,03 2002 70.415.064 17.765 25,23 1 0,01 2003 71.772.711 14.572 20,30 0 0,00 2004 71.152.000 18.264 25,67 2 0,03 2005 72.065.000 14.644 20,32 1 0,01 2006 65.789.167 10.810 16,43 3 0,05 http://www.saglik.gov.tr/tr/istatistik/2006/tablo31.htm
Yıl Olgu Sayısı 2007 11649 2008 9896 2009 9324 T.C. Sağlık Bakanlığı Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
Bruselloz Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye (1975-2006) 30 M orbidite hızı (1/100 000) M ortalite hızı (1/1 000 000) 0,16 25 0,14 0,12 20 0,1 15 0,08 10 0,06 0,04 5 0,02 0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 0 http://www.saglik.gov.tr/tr/istatistik/2006/tablo31.htm
Ülkemizde illere göre insanlarda bruselloz, 2006. İller Kesin Vaka Sayısı Morbidite Hızı (/100.000) Siirt 586 223,3 Batman 844 214,4 Bitlis 561 188,5 Hakkari 356 168,0 Iğdır 275 164,6 Erzincan 335 161,5 Van 1291 136,4 Kilis 123 112,3 Yozgat 469 105,0 Aksaray 350 96,7 Ağrı 363 72,4 Ardahan 75 69,1 Adıyaman 312 58,8 Şırnak 170 52,0 Çankırı 83 51,5 TÜRKİYE 10810 16,4 (http://www.saglik.gov.tr/tr/istatistik/2006/tablo68.htm)
2006 da bildirim yapılmayan iller Artvin, Giresun, Rize, Sakarya, Zonguldak, Bayburt http://www.saglik.gov.tr/tr/istatistik/2006/tablo68.htm
Türkiye de bruselloz olgularının bölgelere göre dağılımı-2004 Yüce A, Klimik Dergisi, 2006
Sosyoekonomik durum hastalıkla yakından ilişkili Ülkemizde olguların çoğunluğu geleneksel hayvancılığın sürdürüldüğü bölgeler Morbidite hızı >50/100.000 olan 15 ilin ; %40 ı Doğu Anadolu Bölgesi nde, %33.3 ü Güney Doğu Anadolu Bölgesi nde http://www.saglik.gov.tr/tr/istatistik/2006/tablo68.htm Beslenme özellikleri aynı olduğu için brusellozlu hastaların aile bireylerinde risk fazla 28 indeks olgunun, aile üyelerinde seropozitiflik 20/110 (%18,2) 12 (%10,9) asemptomatik, tedavisiz izlem 8 (%7,3) semptomatik, tedavi Tabak F. Infection 2008
DÜNYA DA BRUSELLOZ
Pappas G. Lancet Infect Dis 2006
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Seimenis A, Ann Ist Super Sanita 2006
Avrupa da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006
Avrupa Ülkelerinde Bruselloz-2007 Kadın: %31; Erkek: %69 En yüksek insidans: Yunanistan 0.9/100 000
Avrupa Ülkelerinde Bruselloz-2007
İspanya da insan brusellozunun yıllar içindeki seyri Sánchez Serrano LP, Euro Surveill. 2005
Nasıl Başarıldı? Programa Nacional de Erradicación de la Brucelosis Ovina y Caprina Genç hayvanların aşılanması (3-6 aylık), 18 aydan büyük hayvanlara serolojik test Pozitif hayvanların zorunlu itlafı ve koyun/keçi sahiplerine tazminat Sánchez Serrano LP, Euro Surveill. 2005
Afrikada da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006
Amerika da bruselloz Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006
Asya da bruselloz-1 Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006
Asya da bruselloz-2 Georgios Pappas Lancet Infect Dis 2006
İnsan brusellozu insidansı (/1.000.000) Avrupa Türkiye 262.2 Makedonya 148 Arnavutluk 63.6 Yunanistan 20.9 Asya Suriye 1603.4 Moğolistan 605.9 Kırgızistan 362.2 Irak 278.4 Afrika Cezayir 84.3 Tunus 35.4 Amerika Peru 34.9 Meksika 28.7 Guatemala 15.7 Pappas G. Lancet Infect Dis 2006
HAYVANLARDAKİ EPİDEMİYOLOJİSİ
Hayvan brusellozu ülkemizin de içinde bulunduğu coğrafyada oldukça yaygın Önemli ekonomik kayıp Doğu Anadolu Bölgemizde yapılan bir çalışmada 407 sığırdan % 35 i seropozitif Otlu S, Acta Vet Brno 2008
B. abortus sığırlarda brusellozun en sık nedeni B. melitensis ve B. suis de infeksiyona neden olabilir B. melitensis koyun ve keçilerde brusellozun en sık nedeni B. suis domuzlarda en sık neden WHO/CDS/EPR/2006.7
Hayvanlarda hastalığın bulaşması Direk temas ve düşüğe bağlı çevresel kontaminasyon Cinsel temas ve yapay dölleme Seronegatif latent infeksiyonlar olabilir. WHO/CDS/EPR/2006.7
Sığırlarda bruselloz prevalansı- 2000
Koyunlarda bruselloz prevalansı 2000
SONUÇ Bruselloz ülkemizde ve bulunduğumuz coğrafyada hala hem insan sağlığı, hem de hayvan sağlığı için önemli bir sorun olarak devam etmektedir. Hem insanlardaki hem de hayvanlardaki infeksiyonlar önemli morbidite ve ekonomik kayıp nedenidir. Brusellozu kontrol altına almayı başaran ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de Sağlık Bakanlığımız ve Tarım Bakanlığımız ile birlikte