İSMET AKTAR ANADOLU TEKNİK LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI WEB PROGRAMCILIĞI DALI WEB TASARIMI VE PROGRAMLAMA DERSİ TEMEL KAVRAMLAR Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 1
İnternet : Dünya çapında ağ İNTERNET TCP/IP İnternet üzerinde çalışan bir sürü servis vardır. ( FTP, WWW, SMTP, HTTP, IRC, Telnet gibi... ) Web sayfalarını çalıştıran servis olan WWW sa - dece bunlardan bir tanesidir. İnternete bağlı bütün bilgisayarlar TCP/IP proto - kolü ile haberleşir. Dolayısıyla TCP/IP İnternet'in temelidir. TCP/IP protokolünde her bilgisayarı tanımlayan ve dört kısımdan oluşan bir numara vardır. Buna IP numarası denir. TCP/IP Protokolü ve IP numarası: A. B. C. D -> Her biri 0 ile 255 arası bir sayı Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 2
Ör) 192.168.0.1 Yerel IP 85.101.38.88 Global IP İnternete bağlı bütün bilgisayarlar gerçek anlamda IP Numaraları üzerinden haberleşirler. İnternette kullanılan IP Numaralarına Global IP denir. Yerel alan ağlarında birbirine bağlı olan bilgisayarlar da haberleşmek için IP numaraları kullanırlar. Yerel ağlarda kullanılan IP'lere Yerel IP'ler denir. World Wide Web (W W W): Dünya Çapında Web. Örümcek ağları gibi birbiriyle bağlantılı sayfalardan, İnternet üzerinde çalışan ve "www" ile başlayan adreslerdeki sayfaların görüntülenmesini sağlayan servistir. İnternet ve web terimleri aynı olguyu tanımlamaz. Zira web sadece internet üzerinde çalışan bir servistir. Web kavramı, CERN'de bir bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee'nin HTML adlı bilgisayar dilini bulup geliştirmesiyle oluşmuştur. Bugün de kendisinin başkanı olduğu W3C (World Wide Web Consortium) tarafından idare edilmektedir. Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 3
Web standartlarını belirleyen kuruluş HTTP, Web Tarayıcı, Web Sunucusu: Web tarayıcılarının ve sunucularının kendi ara - larında iletişim için kullandıkları protokole: HTTP (Hypertext Transfer Protocol) adı verilir. Bunun için Web Sunuculara genellikle HTTP Sunucu veya HTTP Deaemons (HTTPD) denir. Web Tarayıcıları (browser) web sayfalarını görüntüleyen programlardır ve istemci olarak çalışırlar. Web Sunucuları web sayfalarını üzerinde barındırırlar (hosting) ve istemcilerden gelen isteğe göre sayfayı yayınlamaktadırlar. html, php, asp, jsp Tarayıcı İstek :: HTTP :: İstemci Cevap (HTML) Web Sunucusu URL (Universal Resource Locator): URL Web nesnesini bulmak için Web istemcisi - nin ihtiyacı olan erişim yöntemini (nasıl), konumunu (nerede), ve sunucu ismini belirtir. URL'nin Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 4
genel yapısı: erişim-yöntemi://sunucu- ismi [ : port ] / konum En çok kullanılan erişim yöntemleri şunlardır: * http: Bu yöntem Web sunucuları tarafından sağlanır. Hypertext bağlantılarını, HTML ve sunucu scriptlerini içerir. ( http://www.itu.edu.tr/acad/faculties.html ) * gopher: Bu yöntem, Minnesota Üniversitesi'nde dağılmış kampüs bilgi servisi için geliştirilmiştir. Gopher bilgileri menüler halinde sunar, fakat hypertext bu hizmeti çok daha iyi bir şekilde yerine getirebilmektedir. Bu yüzden gopher beslemeli birçok site WWW beslemeli bilgilere dönüştürül mektedir. Günümüzde kullanılmamaktadır. ( gopher://ciragan.cc.itu.edu.tr:80/ ) * ftp: File Transfer Protocol. Dosya Transfer Protokolü (ftp) bütün İnternet servisleri içinde en eski ve en popüler olanıdır. FTP arşivlerinde bulunan milyonlarca belgeye, kaynak koduna, yararlı nesnelere ve dosyalara rahatlıkla ulaşabilirsiniz. FTP arşivlerini görmek ve bilgi çekmek için herhangi bir tarayıcı kullanılabilir. ( ftp://www.itu.edu.tr ) Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 5
DNS (Domain Name System) (Alan Adı Sistemi) İnternete sürekli bağlı olan her bilgisayarın bir IP numarası vardır (162.178.111.24 gibi). Bu numaraları akılda tutmak ve herhangi bir anda yazmak zor olduğundan, alan adı (domain name) sistemi adını verdiğimiz bir isimlendirme oluşturulmuştur. Herhangi bir bilgisayara (ve o bilgisayar üzerinde yayınlanan WEB sitelerine) bağlanmak için karmaşık IP numaralarını akılda tutmak yerine, hatırlan - ması ve yazılması kolay alan adları kullanılmaktadır. (www.google.com gibi) Alan adlarında görülen kısaltmalar şunlardır: gov: Hükümet kurumları (government) edu: Üniversite ve yüksekokullar (education) k12: Eğitim kurumları (lise ve ilköğretim) org: Ticari olmayan ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar (organization) com: Ticari kuruluşlar (company) mil: Askeri kurumlar (military) net: İnternet ya da ağ hizmetleri ile ilgili oluşumlar (network) ac: Akademik kuruluşlar (academic) int: Uluslararası kuruluşlar (international) info: Bilgi ya da tanıtıcı içerik amaçlı oluşumlar name: Marka, isim hakkı, şahıs adı gibi etkinlikler gen: Genel içerikli oluşumlar Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 6
web: Genel içerikli oluşumlar biz: Ticari oluşumlar pro: Profesyonel oluşumlar (doktor, avukat gibi) aero: Havacılık ile ilgili oluşumlar coop: Kooperatifler museum: Müzeler ---------------------------------------------------------- pol: Polis teşkilatları bel: Belediyeler Alan adlarında her ülkenin kendi kodu bulun - maktadır. Örneğin: Türkiye =.tr Almanya =.de Rusya =.ru ICANN : (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers ) İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu. İş dünyası, teknik, akademik ve kullanıcı gruplarının geniş katılımıyla oluşturulmuş kâr amacı gütmeyen bir özel sektör kuruluşudur. ICANN'ın görevi; interneti çalıştırmak değil, aksine, merkezi bir koordinasyon gerektiren teknik, idari ve politika geliştirme görevlerini koordine etmektir. İnternet alan adları sisteminin teknik yönetimini, IP adres alanlarının tahsisini, protokol parametre- Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 7
lerinin belirlenmesini ve internet ana servis sağlayıcı (root server) sisteminin idaresini koordine etmekle görevlidir. Nic : (Network Information Center) Alan adı tescili yapan kuruluştur. http://www.nic.com/ http://www.internic.net/ http://www.networksolutions.com/ Türkiyede.tr uzantılı alan adı tescili yapma yetkisi ODTÜ'ye verilmiştir. http://www.nic.tr Whois Sorgusu Whois sorgusu ile daha önceden kayıt altına alınmış olan alan adları hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olabiliriz. http://www.nic.com/nic/whois/ http://www.whois.com.tr/ (.tr için) Web Teknolojilerinde Kullanılan Diller ve Programlar Diller: - Web sayfalarının temel dili HTML'dir. Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 8
- Web dilleri ikiye ayrılır: a) İstemci Taraflı b) Sunucu Taraflı A) İstemci tarafında çalışan diller: HTML, JavaScript, CSS B) Sunucu taraflı diller ve teknolojiler: CGI/Perl, ASP ve ASP.NET, PHP, JSP, CouldFusion Editörler: - Frontpage, Dreamweaver, GoLive, HomeSite ve daha bir çok editör Grafik Programları: - Photoshop, Fireworks, Paintshop Pro, Flash Web Tarayıcılar (Browser): İnternet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla Firefox, Opera, Safari, Google Chrome Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 9
Bölüm2: HTML HTML Nedir? HTML Web sayfalarının kullandığı temel dildir. HTML bir programlama dili değildir. HTML bir işaretleme dilidir. Web ortamında içeriğin nasıl biçimleneceğini tanımlayan bir görsel düzenleme dilidir. HTML Hyper Text Markup Language (Bağlantılı metin işaretleme dili) Markup Language İşaretleme (Betik) dili. Web tasarımın yapı taşı HTML'dir. İnternet üzerinde bulunan tüm sayfaların kaynakları HTML'dir. Yazım kuralları Komutlar büyük ya da küçük harfle yazılabilir. Komutlar Türkçe karakterler (ş,ç,ı,ü,ğ,ö) içermez. Komutlar < ve > işaretleri arasında yazılır ve etiket (tag) adını alır. Kullanım biçimi: < etiket adi > içerik < /etiket adi > Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 10
Ör) <html>, <body>, <title> Bir etiket <etiket adi> şeklinde başlar ve bazı etiketler dışında </etiket adi> şeklinde biter. Etiketler iç içe yer alır ve en içteki etiketten başlatılarak kapatılır. Kodların okunabilirliğini artırmak için bir etiket bitmeden tekrar etiket açılırsa içeride açılan etiket biraz daha içeriden yazılmalıdır. Kullanım biçimi: <tag1> <tag2>... </tag2> </tag1> Örnek: <HTML> <BODY>... <FORM>... </FORM> </BODY> </HTML> Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 11
Bir etiket, parametreler kullanarak biçimlendirilir ve bu parametrelere tırnak (" ") işaretleri arasında değer atanır. Değerle parametre adı arasında eşittir (=) işareti kullanılır. Kullanım biçimi: parametre = attribute(deger) <etiketadi parametreadi ="deger"> Örnek: <body bgcolor="blue"> WEB sayfasında standart olarak bulunması gereken kodlar şunlardır. Bunlar sayfada mutlaka vardır. Bu kodlara bakarak tarayıcı bunun bir WEB sayfası olduğunu anlar ve ona göre görüntüler. <html> <head> <title> Sayfanın Başlığı </title>... Diğer tanımlayıcı bilgiler yazılabilir... </head> <body>... Sayfanızın tüm içeriği: resim, yazı, video, vb.... </body> </html> Bilişim Teknolojileri Web Tasarımı ve Programlama Dersi Durhan GABRALI 2011 12