Turunçgil Kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ve Avcı Akar Euseius scutalis

Benzer belgeler
Turunçgil Üretim Alanlarında Kullanılan Bazı Tarımsal Savaş İlaçlarının Daldırma Yöntemi ile Turunçgil Kırmızıörümceği Panonychus citri

Van Gölü havzası ceviz bahçelerindeki önemli zararlı akarlar (Acari) ve bunlar üzerinde beslenen avcıların populasyon gelişmesi 1

Summary. Ziraat Yüksek Mühendisi, Vangölü Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi, Van 3

Bazı Tarımsal Savaş İlaçlarının Avcı Böcek Stethorus punctillum Weise (Coleoptera: Coccinellidae) Üzerine Etkileri

Bademli (Ödemiş, İzmir) beldesi meyve fidanlıklarında zararlı Tetranychus urticae Koch (Acarina: Tetranychidae) nin populasyon yoğunluğu*

FARKLI SICAKLIKLARIN AVCI BÖCEK SCYMNUS SUBVILLOSUS (GOEZE) (COLEOPTERA: COCCINELLIDAE) UN ERGİN ÖNCESİ DÖNEMLERİNİN ÖLÜM ORANLARINA ETKİLERİ *

Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-3

KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2) KSU. Journal of Science and Engineering 7(2)-2004

Avcı akar Typhlodromips (Amblyseius) enab El- Badry (Acari: Phytoseiidae) ın farklı sıcaklıklarda biyolojilerinin belirlenmesi*

Avcı akar Typhlodromus perbibus Wainstein & Arutunjan (Acari: Phytoseiidae) un laboratuvar koşullarında bazı biyolojik özellikleri 1

T A G E M. (Acarina) 1. TANIMI VE YAŞAYIŞI

Prof. Dr. Erdal Şekeroğlu nun anısına (30 Haziran Ekim 2003)

Türkiye için yeni bir nar zararlısı; Nar yassı akarı, Tenuipalpus punicae Pirtchard and Baker (Acari: Tenuipalpidae)

Halil BOLU İnanç ÖZGEN. Yayın Geliş Tarihi: Yayın Kabul Tarihi:

DOĞAL DÜŞMANLAR YARARLI BÖCEKLER

FARKLI SICAKLIKLARIN AVCI BÖCEK Cheilomenes propinqua (Mulstant) (COLEOPTERA:COCCINELLIDAE) NIN ERGİN ÖNCESİ DÖNEMLERİNİN ÖLÜM ORANLARINA ETKİLERİ*

Uzm. Sedat EREN AĞUSTOS-2015 Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/DİYARBAKIR

Phytoseiidae (Acari: Mesostigmata)

Yusuf KARSAVURAN 2 Mustafa GÜCÜK 2

zeytinist

Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Bitki Koruma Çukurova Üniversitesi 1994 Y. Lisans Bitki

PAMUKTA ENTEGRE MÜCADELE

Doğu Akdeniz Bölgesi nar bahçelerinde Harnup güvesi [Ectomyelois ceratoniae Zell., 1839 (Lepidoptera: Pyralidae)] nin ergin popülasyon değişimi

Kahramanmaraş İli ve Çevresinde Bazı Tarla Kültürlerinde Bulunan Avcı Böcek Türlerinin Yoğunluk ve Yaygınlıklarının Saptanması

KEMER BARAJ GÖLÜ'NDEKİ Cypr nus carpio L., 1758'NUN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

ORGANİK TARIMDA TARIMSAL MÜCADELE İLKELERİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TOKAT İLİNDE ELMA (Malus communis L.) BAHÇELERİNDE GÖRÜLEN BİTKİ ZARARLISI VE PREDATÖR AKAR TÜRLERİ

BİYOLOJİK MÜCADELE. Dr. Bilgin GÜVEN

zeytinist

EĞİTİM BİLGİLERİ Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü - ADANA Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi- ADANA

Çanakkale ve Balıkesir illeri yumuşak çekirdekli meyve ağaçları ve yabancı otlar üzerinde bulunan predatör akar türleri 1

SERALARDA KIRMIZI ÖRÜMCEKLER [Tetranychus spp. (Acarina: Tetranychidae)] İLE MÜCADELEDE PREDATÖR AKARLARIN KULLANIMI

Turunçgil Zararlıları. Prof. Dr. Selma ÜLGENTÜRK 2017

YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV DÖNÜŞÜ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

Doğa koşullarında Portakal güvesi [Cryptoblabes gnidiella Mill., 1867 (Lepidoptera: Pyralidae)] nin biyolojisi üzerinde araştırmalar 1

Arboridia adanae (Dlabola, 1957) (Hemiptera: Cicadellidae) nin Öküzgözü Asma Çeşidindeki Zararının Belirlenmesi İnanç Özgen 1* Yusuf Karsavuran 2

Zeynep UYGUN 1, İsmail KARACA* 1. (Alınış Tarihi: , Kabul Tarihi: )

Ahmet KİŞMİR Hektaş Tic. A. Ş. İstanbul

BİYOLOJİK SAVAŞ. Kültür bitkilerinde zararlı organizmalara karşı doğal düşmanlarının kullanılmasıdır.

Ankara İli Ceviz (Juglan regia L.) Ağaçlarında Bulunan Eriophyid Akarlar ve Predatörleri (1)

Biyolojik Mücadele. Öğretim Elemanları Entomoloji Fitopatoloji Toplam Prof. Dr Doç. Dr. 2 2 Yrd. Doç. Dr Araş. Gör Toplam 5 2 7

Elma Bahçelerinde Faydalı ve Zararlı Akar Türlerinin Çeşit Tercihi* Cultivar preference of plant parasitic and predatory mites in apple orchards

PESTİSİT UYGULAMA TEKNİKLERİ. ARŞ. GÖR. EMRE İNAK ANKARA ÜNİVERSİTESİ/ ZİRAAT FAKÜLTESİ/ BİTKİ KORUMA BÖLÜMÜ

Bursa İli Zeytin Bahçelerinde Euphyllura phillyreae Foerster (Homoptera: Aphalaridae) nin Popülasyon Dalgalanması 1

ANTALYA İLİNDE NAR ZARARLILARI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR: GÖVDE VE DALLARDA ZARAR YAPANLAR

Önceden Tahmin ve Erken Uyarı

ÖNEMLİ ZARARLILARI. Spodoptera spp. (Yaprak kurtları) yumurta

AVCI AKAR TYPHLODROMIPS ENAB EL-BADRY (ACARINA: PHYTOSEIIDAE) IN LABORATUVAR KOŞULLARINDA FARKLI BESİNLER ÜZERİNDE BİYOLOJİLERİ* 1

Orijinal araştırma (Original article)

Turunçgil üretiminde kullanılan altı farklı pestisitin avcı akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) a etkileri 1

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247

zeytinist

Aydın İli Çilek Alanlarında Saptanan Noctuidae (Lepidoptera) Familyası Türleri, Yayılışı, Zararı ve Popülasyon Dalgalanmaları Üzerinde Çalışmalar

Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, ORDU. * Geliş Tarihi: Kabul Tarihi:

akıllı bir çözüm flumite 200 SC Seçici bitki koruma için özel akar öldürücü ilaç

Bademli (Ödemiş, İzmir) Beldesi Meyve Fidanlıklarında Topraküstünde Saptanan Zararlı Böcek ve Akar Türleri İle Doğal Düşmanları 1

Tokat Yöresinde Domates Ekim Alanlarında Zarar Oluşturan Domates Pas Akarı [Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophyidae)]

GÜL ZARARLILARI VE MÜCADELESİ. Bölüm I

Arboridia adanae (Dlabola) (Hemiptera: Cicadellidae) nin populasyon değişimine ve zarar oranına farklı üzüm çeşitlerinin etkisi 1

RUS BUĞDAY AFİTLERİNE KARŞI BİYOLOJİK KORUMA

DOI: /teb Türk. entomol. bült., 2016, 6(3): ISSN X

Yafes YILDIZ, Azize TOPER KAYGIN 1 ÖZET

Manisa İlinde Sanayi Domatesi Üretim Alanlarında Görülen Thysanoptera Takımına Ait Türlerin Saptanması Üzerinde Araştırmalar 1

Araştırma Makalesi/Article

EKİN KURDU (Zabrus Spp.) Özden Güngör Ziraat Mühendisleri Odası Genel Merkez Yönetim Kurulu Başkanı 23.Temmuz Ankara

SINIR TENORUNUN EKONOMİK BAKIR MİKTARI TAHMİN HASTASINA ETKİSİ

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8

SARI ÇAY AKARININ ÇAY BİTKİSİ ÜZERİNDE OLUŞTURDUĞU ZARARLANMALAR. RAPOR

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

Hatay İli Heterocera (Lepidoptera) Faunasına Katkılar

Görev Yeri Unvanı Sınıf. Biyoloji Manisa Merkez Bilim ve Sanat Merkezi

Selda TELLİ 2, Abdurrahman YİĞİT 3

Summary. Key words: Thysanoptera, Thrips tabaci, processing tomato, İzmir, population change

FEN ve MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ

ÖZGEÇMİŞ. Doç. Dr. NABİ ALPER KUMRAL

Bursa İli Zeytin Ağaçlarında Bulunan Akar Türleri *

Nilgün MADANLAR H. Sezin SAVAŞ Doğan S. ALDAĞ. Bitki Koruma Bölümü, Đzmir/TURKEY Đzmir/TURKEY

Yrd.Doç.Dr. NAİME ZÜLAL ELEKCİOĞLU

Samsun İli Hıyar Seralarında Predatör Akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina: Phytoseiidae) in Dağılımı


BİYOLOJİK MÜCADELE. Kültür bitkilerinde zararlı organizmalarakarşı doğal düşmanlarının insan katkısıyla kullanılmasıdır.

Mustafa Kemal SOYLU. Yüksek Mühendis.

Isı, bir böceğin gelişme süresi ve canlı kalma oranlarını etkiler. Belirli sınırlar içinde sıcaklığın artışı gelişme süresini kısaltır.

Uzm. Sedat EREN AĞUSTOS-2015 Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/DİYARBAKIR

Sorumlu yazar Geliş Tarihi : 30 Mart 2012 e-posta: kibarak@yahoo.com Kabul Tarihi : 15 Mayıs 2012

KİŞİSEL BİLGİLER. EĞİTİM BİLGİLERİ. Bitki Koruma Yabancı Ot 2011

EĞİTİM BİLGİLERİ. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi / 1999

KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2) KSU. Journal of Science and Engineering 7(2)-2004

Domates Yaprak Galeri Güvesi Tuta absoluta

İğne Yapraklı Park Ağaçlarında Görülen Zararlılar. Bölüm I. Prof. Dr. Selma ÜLGENTÜK 2017

Sakarya İli Fındık Alanlarındaki Bitki Sağlığı Sorunları Çalıştayı Raporu

DOI: Türk. entomol. bült., 2014, 4 (4): ISSN X

Samsun İli Fındık Bahçelerinde Bulunan Zararlı ve Yararlı Akarların Populasyon Dalgalanmalarının Belirlenmesi

Aculus schlechtendali (Nalepa) (Acarina: Eriophyidae) nin Ankara da Malus floribunda L. (Rosaceae) Üzerinde Popülasyon Değişimi ve Predatörleri *

ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Türkiye de yeni bir sedir zararlısı Dichelia cedricola (Diakonoff) 1974 (Lep.: Tortricidae) nın biyolojisi, zararı ve doğal düşmanları

Prof.Dr.ABUZER YÜCEL

Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 32200, Isparta. Ahmet AKSOY, İsmail KARACA *

Sait ERTÜRK 1* Mustafa ALKAN 1 Tuğba FIRAT AKDENİZ 1

Transkript:

Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 25, 15(2): 119-123 Geliş Tarihi: 18.6.24 Turunçgil Kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ve Avcı Akar Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae) in Turunç (Citrus aurantium L.) Üzerinde Populasyon Gelişmesi İsmail KASAP (1) Özet: Bu çalışmada, 1998-21 yılları arasında Adana ilinin iç kesimlerinde turunç üzerinde, Turunçgil kırmızıörümceği Panonychus citri nin populasyon gelişmesi ve bu alanlardaki doğal düşmanları araştırılmıştır. Çalışma sonucunda P. citri populasyonunun, ekim ayı sonlarına doğru artmaya başladığı ve aralık ile ocak aylarında populasyonun en yüksek seviyeye ulaştığı belirlenmiştir. Çalışma süresince 4 takıma ait 5 predatör tür saptanmış ve bu türlerden Phytoseiidae familyasına bağlı Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina) in en önemli avcı tür olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Panonychus citri, Euseius scutalis, Citrus aurantium, populasyon gelişmesi Population Dynamics of the Citrus Red Mite Panonychus citri (McGregor) and the predacious mite Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae) on the Sour Orange (Citrus aurantium L.) Abstract: In this study it was researched that the population dynamics of Panonychus citri (McGregor) (Acarina: Tetranychidae) and its natural enemies on the sour orange (Citrus aurantium L.) in the localities of inland area in Adana in 1998-21. The population of P. citri started to increase in late October and reached the highest densities in December or January. In addition it was determined that 5 predacious species belonging to 4 order and the most important of these species was determined as Euseius scutalis (Athias-Henriot) belonging to Phytoseiidae (Acarina) family. Key words: Panonychus citri, Euseius scutalis, Citrus aurantium, population fluctuations Giriş Turunçgil kırmızıörümceği Panonychus citri (Acarina: Tetranychidae), dünyada ve ülkemizdeki turunçgil üretim alanlarında en önemli zararlı akarlardan biridir ve bu zararlı akarın dünyadaki turunçgil alanlarının tamamında gözlendiği bildirilmektedir (Munger, 1963; McMurtry, 1969; Jeppson ve ark., 1975; Düzgüneş, 1977; McMurtry, 1977; Kansu ve Uygun, 198; Yasuda, 1982). P. citri Türkiye de ilk kez turunçgiller üzerinde Doğu Akdeniz bölgesi nde Düzgüneş (1952) tarafından saptanmıştır. P. citri nin, bölgede saptandığı tarihlerde ekonomik öneme sahip bir tür olmadığı ve ortamda bulunan avcıların, akar populasyonunu baskı altında tuttuğu bildirilmiştir (Düzgüneş, 1977; McMurtry, 1977; Kansu ve Uygun, 198). Ancak ileriki yıllarda turunçgil üretim alanlarının genişlemesi ve özellikle tarımsal savaş ilaçlarının kullanımının artması ile akarlar üzerindeki bu avcı baskısının azalması sonucu P. citri turunçgillerdeki en önemli zararlılardan biri konumuna geçmiştir (Soylu, 1978; Uygun ve ark., 1991; Madanlar, 1991; Uygun ve ark., 1992; Karaca, 1994; Uygun ve Karaca, 1997; Kasap ve ark., 1998; Uygun ve ark., 2). Turunçgil kırmızıörümceğinin populasyon gelişmesini etkileyen pek çok neden vardır. Bunlardan sıcaklık, nem ve yağış gibi çevresel etkilerin yanında doğal düşmanlar en önemli grubu oluşturmaktadır. Doğal dengenin korunduğu alanlarda P. citri nin önemli bir sorun olmadığı ve doğal düşmanların özellikle de Phytoseiidae familyasına bağlı avcı akarların P.citri yi baskı altında tuttuğu bilinmektedir. Ancak, zararlı ve hastalıklara karşı herhangi bir tarımsal savaş ilacının kullanılmadığı Adana ilinin iç kesimlerinde sulama kanalları boyunca süs amaçlı olarak dikilen turunç ağaçları (Citrus aurantium L.) üzerinde, P.citri nin bazı dönemler oldukça yoğun bir populasyon oluşturması dikkati çekmiştir. Bu nedenle, bu çalışma ile P. citri nin bu alanlarda doğal düşmanlarının saptanması ve populasyon gelişmelerinin gözlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca buradan elde edilen P. citri nin populasyon gelişmesine ait verilerle, Adana ilinin turunçgil üretim alanlarındaki veriler arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Materyal ve Yöntem Bu çalışma 1998-21 yılları arasında Adana ili merkezindeki sulama kanalları boyunca süs amaçlı olarak dikilen 8-1 yıllık turunç ağaçları üzerinde yürütülmüştür. (1) Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 658 - VAN

İ. KASAP Çalışmanın yürütüldüğü alanlarda herhangi bir zararlı ya da hastalığa karşı, ağaçlara bir mücadele programı uygulanmamıştır. Çalışma için iki farklı alandan beşer adet ağaç işaretlenmiş ve ağaçların her birinden 1.5-2.2 m arası yükseklikteki yapraklarından rastgele 25 yaprak toplanıp, kağıtlara sarılmış ve naylon torbalar içerisinde buzluklara yerleştirilerek laboratuvara getirilmiştir. Bu örnekler sayımları yapılana kadar buzdolabında +4 C de saklanmıştır. Yaprak üzerindeki akarların sayımı için Henderson ve McBurnie (1943) ye atfen Huffaker ve ark. (197) nın bildirdiği fırçalama tekniği kullanılarak yapraklar akar fırçalama makinası yardımı ile 12.5 cm çapında cam levha üzerine fırçalanmış ve sterobinoküler mikroskop altında sayımları yapılmıştır. Sayımlarda akarlar yumurta, nimf ve ergin bireyler olarak kaydedilmiştir. Akarların larva, protonimf, deutonimf ve ergin erkek bireyleri nimf olarak değerlendirilmiştir. Örneklemeler P. citri nin populasyonunun yoğun olduğu dönemlerde haftalık olarak, populasyonun azaldığı dönemlerde ise 15 günlük aralıklar ile yapılmıştır. Sayımlar süresince toplanan avcı akarlar teşhis için preparatları yapılana kadar %7 lik ethyl alkol içerisinde saklanmıştır. Predatör böceklerin saptanması için ise laboratuvara getirilen yaprak örnekleri incelenerek P. citri ile beslenen avcılar toplanıp teşhis çalışmaları için saklanmıştır. Ayrıca yaprak örneklerinin toplanması esnasında ağaçlar üzerinde görülen avcı böcekler de bir aspiratör yardımı ile toplanarak laboratuara getirilip tür teşhisleri yapılana kadar saklanmıştır. Bulgular ve Tartışma Adana iline ait iklim verilerine ilişkin grafik Şekil 1 de ve çalışma süresince elde edilen P. citri ve avcı akar Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina:Phytoseiidae) in populasyon gelişmesine ilişkin eğriler Şekil 2 de verilmiştir. Şekil 2 den de görüldüğü gibi çalışmaya 1998 yılının şubat ayında başlanmıştır. Çalışmanın başlatıldığı tarihte P. citri yoğunluğu yaprak başına ortalama 34.2 (yumurta+hareketli dönem) akar olarak saptanmıştır. Avcı akar E. scutalis yoğunluğu ise yaprak başına ortalama.66 (yumurta+hareketli dönem) akar olarak belirlenmiştir. Bu tarihten sonra P. citri populasyonu mart ayının ortalarına kadar yaklaşık aynı oranda bir gelişme göstermiş ve daha sonra populasyon azalmaya başlamıştır. P. citri populasyonu mayıs ayı ortasından itibaren ağaçlardan kaybolmuştur. Avcı akar E. scutalis ise avı ortamdan kaybolana kadar geçen süre içerisinde kararlı bir populasyon gelişmesi gösterememiş ve kırmızıörümceğin ağaçlardan ayrılması ile birlikte avcı akara da sayımlar süresince rastlanamamıştır. 1999 yılında ise P. citri populasyonu ekim ayının sonu ile artmaya başlamış ve aralık sonunda yaprak başına ortalama 385.7 (yumurta+hareketli dönem) birey ile populasyon tepe noktasına ulaşmıştır. Turunçgil kırmızıörümceğinin bu populasyon gelişmesi 2 yılının mart ayına kadar devam etmiştir. ortasında populasyon azalmaya başlamış ve haziran ayı başlarından itibaren yapılan sayımlarda P. citri bireylerine rastlanamamıştır. Bu yılın sonunda ve 21 yılının başlarında P. citri populasyonunda önceki dönemlere benzer bir artış gözlenmiştir. Avcı akar ise P. citri populasyonundaki artışa paralel olarak kararlı bir populasyon artışı gösterememiş ve populasyon bu süre içerisinde en yüksek yoğunluğuna kasım ayının ortalarında yaprak başına ortalama.71 (yumurta+hareketli dönem) birey ile ulaşabilmiştir (Şekil 2). Çalışma süresince 4 takıma bağlı 5 avcı tür saptanmıştır ve bu türlere ilişkin bilgiler Çizelge 1 de verilmiştir. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4 35 3 25 2 15 5 Ortalama sıcaklık (ºC) ve nispi nem (%) / Ay Y ağ ış S ıc aklık Nem 1998 1999 2 Toplam yağmur (mm) / Ay Şekil 1. Adana ilinin 1998 ve 2 yıllarına ait sıcaklık, nem ve yağış değerleri. 12

Turunçgil Kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ve Avcı Akar Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae) in 3 1. 25 2 15 5.8.6.4.2 Ortalama Panonychus citri / Yaprak. 1.2.98 3 25 2 15 5 8.1.1999 18.2.98 22.1.99 26.2.98 4.2.99 8.3.98 17.2.99 15.3.98 22.3.98 4.3.99 1.4.98 18.3.99 8.4.98 1.4.99 18.4.98 15.4.99 25.4.98 3.4.99 2.5.98 17.5.99 1.5.98 27.5.99 17.5.98 24.5.98 12.6.99 31.5.98 22.6.99 8.6.98 13.7.99 16.6.98 27.7.99 3.6.98 11.8.99 26.8.98 25.8.99 2.9.98 9.9.98 9.9.99 16.9.98 3.9.99 23.9.98 14.1.99 3.9.98 28.1.99 7.1.98 11.11.99 16.1.98 25.11.99 22.1.98 16.12.99 15.12.98 3.12.99 1..8.6.4.2. 3 Yumurta 1. 25 Nimf.8 Ergin 2 Euseius scutalis.6 15 Ortalama Euseius scutalis (yumurta + hareketli dönemler) / Yaprak.4 5.2. 5.1. 2.1. 5.2. 21.2. 18.3. 15.4. 5.5. 2.5. 3.6. 17.6. 3.7. 5.8. 5.9. 3.9. 15.1. Örnekleme Tarihleri 7.11. 2.11. 5.12. 2.12. 3.1.1 17.1.1 31.1.1 14.2.1 21.2.1 Şekil 2. Panonychus citri ve Euseius scutalis in 1998 ve 21 yılları arasında turunç üzerindeki populasyon gelişmesi. 121

İ. KASAP Çizelge 1. Çalışma süresince saptanan predator türler Tür ismi Takım Familya Euseius scutalis (Athias-Henriot) Acarina Phytoseiidae Typhlodromus athiasae Porath and Swirski Acarina Phytoseiidae Stethorus gilvifrons Muls Coleoptera Coccinellidae Scolothrips longicornis Pries. Thysanoptera Thripidae Chrysoperla carnea (Stephens) Neuroptera Chrysopidae Çizelge 1 de de görüldüğü gibi Acarina takımına bağlı Phytoseiidae familyasına ait 2 tür saptanmıştır. Bu türlerden E. scutalis sayımlar süresince avcı akarların tamamına yakın grubu oluşturmuştur. Şekeroğlu (1984) ve Çobanoğlu (1989), avcı akar E. scutalis in Akdeniz Bölgesi nde turunçgil alanlarında yaygın olarak bulunduğunu ve bu alanlarda kırmızıörümceklerin önemli bir avcısı olduğunu bildirmişlerdir. Çalışmadan elde edilen veriler değerlendirildiğinde P. citri populasyonunun turunç ağaçlarında Adana ilinin iç kesimlerinde 1998 ile 21 yılları arasında, ekim ayı sonlarına doğru artmaya başladığı ve aralık ile ocak aylarında populasyonun en yüksek seviyeye ulaştığı belirlenmiştir. P. citri populasyonu incelendiğinde, populasyonun çoğunluğunun yumurtalardan oluştuğu, bunları ergin öncesi dönemlerin takip ettiği ve ergin bireylerin ise populasyonda en küçük grubu oluşturduğu gözlenmiştir (Şekil 2). Kasap (21), Adana ilinin güneyindeki turunçgil üretim alanlarında, P. citri populasyonunun, nisan sonu ve mayıs ayı olmak üzere biri ilkbaharda diğeri ise eylül sonu ve ekim ayında olmak üzere sonbaharda iki defa tepe noktasına ulaştığını, diğer dönemlerde ise populasyonun oldukça düşük bir seviyede gelişme gösterdiğini bildirmiştir. Konu ile ilgili olarak yapılan diğer çalışmalarda ise, P. citri nin yazın çok sıcak ve kışın çok soğuk günleri dışında populasyon oluşturabildiği ve akar için en uygun dönemlerin ilkbahar ve sonbahar dönemleri olduğu bildirilmektedir (McMurtry, 1969; Delrio, 1985; Beavers ve Hampton, 1971; Van de Vrie ve ark, 1972; Gotoh ve Kuboto, 1997). Bu sonuçlara göre P. citri populasyonu, Adana ilinin iç kesimlerinde, sahil kesimlerinden farklı bir gelişme göstermiş ve sahil kesimlerinde populasyonun azaldığı bildirilen soğuk dönemlerde iç kesimlerde populasyonun arttığı belirlenmiştir. Avcı akarlar doğal dengenin korunduğu alanlarda ortam şartlarının uygun olması durumunda zararlı akarların populasyonlarını baskı altına alarak bu akarların aşırı çoğalmasına izin vermezler. Ancak bu çalışmada, herhangi bir kimyasal ilaçlamanın yapılmadığı turunç ağaçları üzerinde E. scutalis, ortamda avının populasyonunun artmasına karşılık kendi populasyonunu arttıramamış ve turunçgil kırmızıörümceğini baskı altına almayı başaramamıştır. Bu sonuç; öncelikle çalışmanın yürütüldüğü alanın yol kenarında olması ve yoldan geçen araçlardan kalkan tozun ağaçların üzerini kaplaması ile avcıların, hareket kabiliyetlerinin azalması ve avını bulmakta zorlanmasından kaynaklanabileceğini, ayrıca turunç ağaçlarını kaplayan toz parçacıkları, avcı akarın, diğer bir besini olan polenlerin bitki üzerine yapışmasını engellemesi ve polenin kalitesini bozması sebebi ile avcı akar populasyonu üzerinde etkili olabileceğini akla getirmektedir. Çalışma süresince toplanan yaprak örneklerinin üzerindeki toz parçaları ile herhangi bir gözlem yapılmamıştır, ancak bu toz parçaları sayımlar esnasında ciddi güçlükler oluşturmuştur. Bitki yüzeyini kaplayan toz parçalarının, avcıların, hareket kabiliyetlerini azaltarak avı üzerindeki etkinliğini azalttığı ve avcıların, zararlıların populasyonları üzerinde etkili olamadığı değişik araştırıcılar tarafından bildirilmiştir (Jeppson ve ark., 1975; DeBach ve Rosen, 1991; Öncüer, 1999). Ayrıca, McMurtry ve Croft (1997) ile Sabelis (1981), ağaçları kaplayan tozun, avcı akarların, avları olan kırmızıörümceklerin populasyonlarının azaldığı ya da yok olduğu durumlarda alternatif besinleri olan polenlere ulaşmalarını engellediğini ve ortamda besin bulamayan avcı akarların ortamdan uzaklaştıklarını bildirmişlerdir. McMurtry ve Croft (1997) ile Bounfour ve McMurtry (1987), avcı akar E. scutalis in kırmızıörümceklerin önemli bir avcısı olması yanında bitki polenleri ile de beslenerek gelişmelerini sürdürdüğünü bildirmişlerdir. Jeppson ve ark. (1975), ağaçları kaplayan tozun, tetranychidler için yaprak yüzeyinde bir zemin oluşturarak, akarların ağ örmelerini kolaylaştırdığını ve böylece gelişmelerine yardımcı olduğunu bildirmektedirler. Sonuç olarak, P. citri turunçgillerde önemli zararlılardan biridir, ancak ortamda bulunan avcıların bu zararlıyı baskı altına alabileceği bilinmektedir. Avcıların, P. citri yi baskı altına alabilmesi için korunması ve desteklenmesi gereklidir. Bu nedenle, özellikle bahçelerin etrafındaki tozlu yollar, tozlardan arındırılmalı ve bahçelerin etrafı, yollardan gelen bu tozları tutabilecek ağaçlarla ağaçlandırılmalıdır. Bu sayede doğada var olan avcıların, kırmızıörümcekleri daha kısa sürede ve daha etkili olarak kontrol etmesine katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Teşekkür Çalışma süresince saptanan predatör türlerin tanısını yapan, Dr. Harold A. DENMARK (193 NW. 12 th Place Gainesville, FL 3266 USA) ve Prof. Dr. Nedim UYGUN (Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Adana) a teşekkür ederim. 122

Turunçgil Kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ve Avcı Akar Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae) in Kaynaklar Beavers, J.B., Hampton, R.B., 1971. Growth, development and mating behavior of the Citrus red mite (Acarina: Tetranychidae). Ann. Entomol. Soc. Am., 64 (4): 84-86. Bounfour, M., McMurtry, J.A., 1987. Biology and ecology of Euseius scutalis (Athias-Henriot) (Acarina: Phytoseiidae). Hilgardia, 55 (5): 23. Çobanoğlu, S., 1989. Türkiye'nin bazı turunçgil bölgelerinde tespit edilen faydalı akar (Acarina: Phytoseiidae) türleri. Türk. Ent. Derg. 13(3): 163-178. DeBach, P., Rosen, D., 1991. Biological control by natural enemies. cambridge university press, Cambridge, 44p. Delrio, G., 1985. Studies on citrus red mite in Sardinya. Proceedings of the Experts' Meeting, Acireale, 189-197. Düzgüneş, Z., 1952. Türkiye de turunçgil akarları. Bit. Kor. Bült., 1: 6-11. Düzgüneş, Z., 1977. Çukurova'da çeşitli kültür bitkilerine zarar veren akarlar ve mücadeleleri. Ç.Ü., Ziraat Fakültesi Yayınları:. Halk Konferansları: 91. Ankara Üniversitasi Basımevi, 25 s, Ankara. Gotoh, T., Kuboto, M., 1997. Populatin dynamics of Citrus red mite (Panonychus citri) (McGregor) (Acarina: Tetranychidae) in Japanese pear orchards. Exp. Appl. Acarol., 21: 343-356. Huffaker, C.B., Van de Vrie, M., McMurtry, J.A., 197. Ecology of tetranychid mites and their natural enemies: A review. II. Tetranychid populations and their possible control by predators: An evalutions. Hilgardia, 4 (11): 391-458. Jeppson, L.R., Keifer, H.H., Baker, E.W., 1975. Mites Injurious to Economic Plants. University of California Press, California, p 615. Kansu, İ.A., Uygun, N., 198. Doğu Akdeniz Bölgesinde Turunçgil Zararlıları ile Tüm Savaş Olanaklarının Araştırılması. Ç Ü Zir. Fak. Yay.: 141, Bilimsel Araşt. ve İnc.: 33, Ç. Ü. Zir. Fak. Ofset Baskı Ünit., 6s. Karaca, İ., 1994. Life table of Citrus red mite, Panonychus citri (Acarina: Tetranychidae) in laboratory conditions. Türk. Entomol. Derg., 18 (2) : 65-7. Kasap, İ., Karut, K., Kazak C., Şekeroğlu, E., 1998. Biology and life table of Citrus red mite, Panonychus citri (McGregor) (Acarina: Tetranychidae) on different host plants. IV. European Congress of Entomolggy, 23-29 August, Ceske Budejovice, Czech Republic,: 52-53. Kasap, İ., 21. Turunçgil kırmızıörümceği, Panonychus citri (McGregor) ile Avcı Akar Typhlodromus athiasae Porath and Swirski (Acarina: Tetranychidae: Phytoseiidae) Arasındaki İlişkiler ve Günderece Modellerinin Oluşturulması (Doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 93 s. Madanlar, N., 1991. İzmir İlinde Turunçgillerde Bulunan Acarina Türleri ve Populasyon Yoğunluklarının Saptanması Üzerine Araştırmalar. E Ü Fen Bil. Enst. Bitki Kor. Anabil. Dalı (Doktora Tezi), İzmir, 258 s. McMurtry, J.A., 1969. Biological control of citrus red mite in California. Proceedings First International Citrus Symposium, 2, 855-862. McMurtry, J.A., 1977. Some predaceous mites (Phytoseiidae) on citrus in the Mediterranean region. Entomophaga, 22 (1): 19-3. McMurtry, J.A., Croft, B.A., 1997. Life - styles of Phytoseiid mites and their roles in biological control. Annu. Rev. Entomol. 42:291-321. Munger, F., 1963. Factor affecting growth and multiplication of the Citrus red mite, Panonychus citri. Ann. Entomol. Soc. Am., 56 (6): 867-874. Öncüer, C., 1999. Tarımsal Zararlılarla Savaş Yöntemleri ve İlaçları. Doğruluk Matbaacılık, İzmir, 26s. Sabelis, M.W., 1981. Biological Control of Two Spotted Spider Mites Using Phytoseiid Predators. Part I, Modelling the predator-prey interaction at the individual level. Centre for Agricultural Publishing and Documentation, Wageningen: pp 243. Soylu, O.Z., 1978. Turunçgillerde Zararlı, Faydalı Böcekler ve Mücadele Sistemi. Adana Bölge Zirai Müc. Araş. Enst. Müd., Çiftçi Broşürü No: 46, 16s. Şekeroğlu, E., 1984. Güney Anadolu Bölgesi Phytoseiidae akarları (Acarina: Mesostigmata), biyolojileri ve çilek bitkisinde avcı akar olarak etkinliklerinin araştırılması. Doğa Bilim Dergisi, 8 (3):32-336. Uygun N., Ulusoy, M.R., Karaca, İ., Şekeroğlu, E., 1991. Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerinde zararlılara karşı biyolojik mücadele çalışmaları. Çukurova I. Tarım Kongresi, 53-515, Adana. Uygun N., Karaca, İ., Ulusoy, M.R., 1992. Türkiye'de turunçgil zararlılarına karşı entegre savaş çalışmaları. Uluslararası Entegre Zirai Müc. Simp. 95-18, İzmir. Uygun N., Karaca, İ., 1997. Türkiye de turunçgil zararlıları ve mücadelesi. II. Turunçgil Kongresi Özel Sayısı, 17-19, Adana, 22: 56-57. Uygun N., İ. Karaca ve D. Şenal, 2. Çukurova da yeni kurulan bir turunçgil bahçesinde zararlılara karşı entegre savaş çalışmaları. Türkiye 4. Entomoloji Kongresi, 12-15, Aydın. 157-166. Van de Vrie, M., McMurtry, J.A., Huffaker, C.B., 1972. Ecology of tetranychid mites and their natural enemies: A review. III. Biology, Ecology and pest status and host plant relations of tetranychids. Hilgardia, 41(13): 343-432. Yasuda, M., 1982. Influence of temperature on some of the life cycle parameters of Citrus red mite, Panonychus citri (McGregor) (Acarina: Tetranychidae). Jap. J. Appl. Ent. Zool., 26: 52-57. 123