TARIM VE TARIM DIŞI ALANLARDA KULLANILAN PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞI, ÇEVRE VE BİYOÇEŞİTLİLİĞE ETKİLERİ Dr. Aydan Alev BURÇAK Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı
Sunu Planı Giriş Pestisitlerin Kullanımı Pestisitlerin Etkileri Çevreye Etkileri Biyoçeşitliliğe Etkileri İnsan Sağlığına Etkileri Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması Değerlendirme ve Sonuç 2
Giriş Tarımda Kullanım Tarım Dışı Kullanım % 75-80 Parklar Ambalaj ve Kağıt Fabrikaları Endüstride (boyalar, yapıştırıcılar) Ağaç İşleme Tesisleri Tersaneler Vektör Mücadelesi Kemirgenlerle Mücadele 3
Pestisitlerin Kullanımı Tarım Alanında İnsektisit Zararlı Organizmalar Fungisit Herbisit 4
Pestisitlerin Kullanımı Halk Sağlığı Alanında Sivrisinek Hamam Böceği İnsektisit Karasinek Kene Pire Fare 5
Pestisitlerin Kullanımı Hastalık Zararlı Bitki İnsan Diğer canlılar
Pestisitlerin Etkileri Pestisitler buharlaşarak Sürüklenme ile çevreye bulaşır Yağmur ve akış ile yeraltı sularına Nehir, göl ve denizlere ulaşabilir 12.12.2016 7
Pestisitlerin Etkileri Toprak Toksikolojik risk oluşturabilir Su Kalıntıları ile Hava Hedef dışı organizmalara ulaşır
Pestisitlerin Etkileri Biyoçeşitliliğin Kaybolması Arılar gibi Önemli Türlerin Ortadan Kalkması Faydalı Organizmaların Zarar Görmesi Su ve Toprak Kirliliği Zararlı Organizmaların Dayanıklılık Kazanması
Pestisitlerin Çevreye Etkileri KARA SU TOPRAK 12.12.2016 10
Pestisitlerin Biyoçeşitliliğe Etkileri 12.12.2016 http://www.sciencemag.org/special/pesticide 11
Pestisitlerin Kuşlara Etkileri Doğrudan Temas Ölmüş Hayvanları Yemek Ölüm Birikim Fonksiyon Bozukluğu Üreme Azalması 12.12.2016 12
Pestisitlerin Balıklara Etkileri Ani Ölüm Ani Yoğunluk Artışı Sıvı İlaçlar Dolaylı Etki Yavaş salınım Granül ve Tozlar 12.12.2016 13
Pestisitlerin Arılara Etkileri Arılarda davranış bozukluğu Arı hareketsizliği Arı kovanının önünde çok sayıda ölü arı 12.12.2016 14
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Pestisitlerin sağlığa etkileri Göz ardı edilemeyecek bir konudur.
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Memelilerin Vücuduna; Solum Ağız ve Deri yolu ile girerler. Akut Etki Zehirlenme Ölüm Kronik Etki Birikim
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Kaza Sonucu Zehirlenme İntihar Amaçlı Zehirlenmeler 3-3,5 Milyon Vaka 2 Milyon Vaka 20.000 Ölüm 200.000 Ölüm
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri http://www.pan-germany.org/download/vergift_en-201112-web.pdf
Pestisitlere Maruz Kalma Nedenleri
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Kimler Risk Altındadır Pestisit Üretim Fabrikalarında Çalışanlar Pestisit Depolanması ve Taşınmasında Çalışanlar Pestisit Satış Yerlerinde Çalışanlar Hasat ve Bakım İşlerinde Çalışanlar Pestisit Uygulamasında Çalışanlar
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri http://www.pan-germany.org/download/vergift_en-201112-web.pdf
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri http://www.panna.org/sites/default/files/pan-global-report_0.pdf 12.12.2016 22
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri http://www.panna.org/sites/default/files/pan-global-report_0.pdf 12.12.2016 23
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Bazı pestisitler sadece kanda kalır Bazıları kan yoluyla vücuttaki diğer organlara yayılır Bazıları ise karaciğer, beyin, böbrek ve yağ dokularında birikir
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Kanser Aplastik Anemi Doğum Defektleri Üreme sistemi ve Fertilite üzerine olumsuz etkiler Nörolojik Hasar Endokrin Bozukluklar
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri
Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Çocuklar Daha Fazla Risk Altındadır Yerler, halılar, çimenler ve diğer yüzeylerden teması daha fazla Yerde bulduğu her şeyi ağızına götürmesi nedeniyle sindirim sistemi etkilenimi daha fazla Solunum sayıları fazla Vücut ağırlığının kilogram başına, erişkinlere göre altı kat daha fazla meyve ve üç ila beş kat daha fazla hububat tüketmektedir Bağışıklık ve detoksifasyon sistemi yeterince gelişmemiş 12.12.2016 27
Pestisitlerin Etkileri İle İlgili Yapılan Araştırmalar 12.12.2016 28 http://www.sciencemag.org/special/pesticide
Pestisitlerin Etkileri ile İlgili Yapılan Araştırmalar 12.12.2016 http://www.sciencemag.org/special/pesticide 29
Pestisitlerin Etkileri-Tarihsel Süreç TARİH 1800-1920 1945-1955 1945-1970 1970-1985 1985-1990- 12.12.2016 PESTİSİTLER Klorofenol, Nitrofenoller, Katran, Petrol Yağları Organik Klorlular Organik Fosforlular, Karbamatlar Sentetik Piretroidler, Biyolojik Pestisitler Biyopestisitler, Predatörler, ORGANİK TARIM ENTEGRE MÜCADELE (IPM) www.chem-tox-ecotox.org ETKİ Kirlilik, Sucul Organizmalarda Toksisite Kalıcı, Biyolojik Birikim Düşük Kalıcılık, Bazı Çevresel Problemler Seçicilik, Dayanıklılık Makul Çevresel Problemler Ekosistem ve Doğal Hayata Az Etki 30
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması RACHEL CARSON 1962 yılında yayımlanan SESSİZ BAHAR kitabında DDT ve Klorlu HC ların toksik, ekolojik ve insan sağlığına olumsuz etkilerini dile getirmiş Pestisitlerle ilgili yasaların yapılmasını sağlamıştır 12.12.2016 31
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması İlk pestisit yasası ABD de çıkarılmıştır. 1970 yılında Çevre Koruma Ajansı (EPA) kurulmuştur. 12.12.2016 32
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması 1992 yılında Rio de Janerio da Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı nda Pestisitlerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkileri ile ilgili çalışılması, Pestisitlerin risklerinin azaltılması ile ilgili programın oluşturulması, kararları alınmıştır. 12.12.2016 33
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (1992) Bazı Tehlikeli Kimyasalların ve Pestisitlerin Uluslararası Ticaretinde Ön Bildirimli Kabul Usulüne Dair Rotterdam Sözleşmesi (2004) Kalıcı organik kirleticilere (KOK) ilişkin Stockholm Sözleşmesi (2004) 12.12.2016 34
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması Yabani Kuşların Korunması Direktifi (1979) Yabanî Flora, Fauna ve Doğal Habitat Direktifi (1992) Natura 2000 Korunan Alanlar Ekolojik Ağı (1992) Su Çerçeve Direktifi (2000) 12.12.2016 35
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması 1107/2009 TÜZÜK 2009/128/EC DİREKTİF 12.12.2016 36
Pestisitlerin Risklerinin Azaltılması Bitki koruma ürünlerinin piyasaya arzı ile ilgili 1107/2009 nolu tüzük Pestisitlerin sürdürülebilir kullanımını sağlamak ile ilgili olan 2009/128/EC nolu direktif Avrupa Birliği tarım sektörünün rekabet edebilirliğini ve gıda üretimini tehlikeye atmadan çevre ve insan sağlığının korunmasını hedeflemektedir. 12.12.2016 37
BKÜ lerinin Piyasaya Arzı ile İlgili Tüzük (1107/2009 ) Kanserojenik Kalıcı Toksik Endokrin Sistemini Bozan 12.12.2016 38
Pestisitlerin Sürdürülebilir Kullanımı ( 2009/128/EC) Pestisitlerin izlenmesi ve raporlanmasında şeffaf sistem Tehlikeli aktif maddelerin yerine güvenli olanların kullanılması Pestisitlerin az kullanıldığı üretim sistemlerine geçiş Tehlikeli aktif madde sayısının azaltılması 12.12.2016 39
Değerlendirme ve Sonuç Pestisitlerin insan sağlığı ve çevreye risklerinin azaltılması Biyoçeşitliliğin, yaban hayatının ve ekolojinin korunması 12.12.2016 40
Değerlendirme ve Sonuç Zararlı Organizmalar ve Vektörlerle Entegre Mücadele (IPM) Prensipleri Çerçevesinde Pestisit Kullanımının Azaltılması Fiziksel, Mekanik, Biyolojik, Biyoteknik ve Kültürel Mücadele Hedeflenmektedir. 12.12.2016 41
TEŞEKKÜRLER www.tarim.gov.tr 12.12.2016 42