POLETLEN FBER LE GÜÇLENDRLM REZN TUTUCULU KÖPRÜ RESTORASYONU: OLGU SUNUMLARI POLYETHYLENE FIBER REINFORCED RESIN-BONDED BRIDGE: CASE REPORTS Çidem ARSLAN GÜNER * Özgül KARACAER * ÖZET Eksik di varlnda boluun giderilmesi için; metal destekli rezin tutuculu köprü (Maryland), konvansiyonel sabit parsiyel protez, hareketli parsiyel protez veya implant gibi farkl tedavi seçenekleri uygulanabilir. Fiber ile güçlendirilmi kompozit köprüler, konvansiyonel metal destekli köprülere kar alternatif bir tedavi haline gelmitir. Bu tip köprüler; travma nedeniyle oluan di kayplarnda, periodontal açdan problemli destek dilerin varlnda ve implant tedavisinde yükleme öncesi geçici restorasyon yapmnda uygulanmaktadr. Fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprü restorasyonlar konservatif ve estetik uygulamalardr. Ayrca konvansiyonel köprülere göre düük maliyet, zaman kazanm, tekrarlayan randevularn olmamas, uygulama ve temizleme kolayl, metal alerjisinin gelimemesi ve doallk hissi dier avantajlardr. Bu makalede, polietilen fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprü uygulanan 2 olgu sunulmutur. Anahtar kelimeler: Olgu sunumu, polietilen, fiber ile güçlendirilmi rezin köprü GR Çeitli nedenler ile kaybedilmi tek di eksikliinde; konvansiyonel 3 üniteli sabit parsiyel protez, hareketli parsiyel protez, metal alt yapl rezin tutuculu (Maryland) köprü, implant tedavisi gibi restorasyonlar uygulanmaktadr. 1-5 Son yllarda koruyuculuk kavramnn önem kazanmas ile aratrmaclar en az düzeyde di dokusu kayb ile yeterli nitelikte köprü protezi yapmna yönelmilerdir. Rezin bal köprü, di dokusunda ve destek metal yapda oluturulan retantif ve mikro retantif yüzeylere kompozit rezin yardm ile tutuculuun saland, eksik di boluunun çeitli materyaller ile (akril, seramik, metal gibi) tamamland sabit protez tipidir. 6,7 Adeziv teknolojisindeki yeni ve güçlü kompozit materyallerin ve yapabilir fiberlerin geliimi, konservatif ve estetik protetik uygulamalarn kolaylkla yaplabilmesini salamaktadr. 8 SUMMARY Different treatment options for the missing teeth include resin-bonded appliance with a metal substructure (Maryland bridge), conventional 3-unit fixed partial denture, removable partial denture or implant. Fiber reinforced resin-bonded bridges can be a good alternative to conventional prosthetic techniques. Indications for this type of service include: tooth loss from trauma; periodontally compromised abutments; and fixed provisional during the post-implant healing phase before loading. The fiber reinforced resin-bonded bridge offers a conservative, esthetic, and metal-free tooth replacement. Other advantages include reduction of cost compared to conventional bridges, saving of time, elimination of second visit, ease of application, absence of metal allergy, ease of cleaning, and naturalness of feel. This case report describes two clinical cases in which a polyethylene fiber reinforced resin-bonded bridge is fabricated according to the direct technique for the replacement of a missing teeth. Key words: Case report, polyethylene, fiber-reinforced resin bridge Fiber ile güçlendirilmi kompozit rezin köprüler; travma ya da baarsz endodontik tedavi nedeniyle kaybedilen dilerin restorasyonunda, eksik diin yannda yer alan komu dilerin periodontal prognozunun üpheli olduu durumlarda, lokal anesteziyi tolere edemeyen veya medikal nedenlerle uzun süreli tedavi uygulanamayan hastalarda, ortodontik tedavi sonras sabit yer tutucu uygulanmas gereken durumlarda ve implant vakalarnda yükleme öncesi geçici restorasyon yaplmas gereken hastalarda uygulanmaktadr. 1,9-11 Buna karn, uzun köprü boluklarnda, derin kapan vakalarnda, destek dilerde geni restorasyonlarn ve diestamalarn varlnda uygulanmamaktadr. 1,11,12 Fiber ile güçlendirilmi kompozit rezin köprülerin avantajlar; maliyetin az olmas, tekrarlayan randevularn olmamas nedeniyle zaman tasarrufu, uygulama ve temizleme kolayl, metal alerjisinin gelimemesi ve doallk hissidir. 9,13 * Gazi Üniversitesi, Di Hekimlii Fakültesi, Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal, ANKARA. 26
Son yllarda yaplan klinik çalmalarda bulgularnn iyi olduu bildirilen polietilen fiberlere kar ilgi artmtr. 5,10,11,14-16 Ribbond (Ribbond Inc, Seattle, USA), pöröz ribbon içerisinde leno örgü formunda yüksek molekül arlkl bir polietilen fiberdir. Biyouyumlu, inert (kimyasal etkisi olmayan), effaf ve esnek bir materyaldir. 17 Fiber ile güçlendirilmi kompozit rezin köprü uygulanmasnda gövde ksm, direkt veya indirekt yöntem uygulanarak ya suni akrilik bir di veya hastann çekilmi olan dii kullanlarak yada kompozit rezinden hazrlanarak yaplabilir. 18-23 Bu makalede, tek di eksiklii olan iki olguda, direkt yöntem uygulayarak polietilen fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprü yapm anlatlmaktadr. OLGU SUNUMU Gazi Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal kliniine di eksiklii ve estetik sorun nedeniyle bavuran iki hastaya fiber ile güçlendirilmi köprü uygulamas yapld. OLGU 1 20 yandaki kadn hastada, maksillar sa birinci premolar di eksiklii vard. Hastann az içi muayenesinde dentisyon ve periodontal dokularn salkl olduu ve destek dilerde herhangi bir restorasyon olmad görüldü (Resim 1). Tedavi alternatifleri hastaya anlatld. Hasta konvansiyonel sabit parsiyel protez uygulamas için gerekli olan preparasyon ileminin yaplmasn istemediinden implant uygulamasna karar verildi. Ancak hastann ekonomik durumu uygun olmadndan implant uygulamas bir süre ertelendi. Cmplant tedavisi yaplana kadar hem estetik açdan hem de eksik olan di boluunun korunmas açsndan geçici amaçla fiber ile güçlendirilmi rezin köprü yapm uygun görüldü. Önce fiber ile güçlendirilmi rezin köprü yapm için üst çeneden elastomerik bir ölçü maddesi (Zetaplus, Zhermack, Italy) ile ölçü alnd. Alnan ölçüye sert alç dökülerek model elde edildi. Köprü alt yapsn oluturmak için plazma-uygulanm polietilen fiber sistem (Ribbond THM, Ribbond Inc, Seattle, USA) kullanld. Fiber uzunluu, ince bir matriks band ile belirlendi. Band çalma modeli üzerine adapte edilerek, destek dilerin orta üçlüsüne kadar uzatld. Tespit edilen matriks bandnn uzunluu kadar fiber uzunluu ölçüldü ve özel makas (Ribbond Shears, Ribbond, Seattle, USA) ile kesildi. Resim 1. Olgu 1 in tedavi öncesi az içi görünümü Destek diler üzerindeki dental plak, politür ilemi yaplarak uzaklatrld. Çalma alannn izolasyonu için dudak ekartörü ve pamuk rulolar yerletirildi. Asitleme ilemi için komu dilerin palatal ve proksimal yüzeylerine %37 lik orto fosforik asit (3M ESPE, St. Paul, USA) 15 sn uyguland ve sonrasnda adeziv bonding ajan (3M Single Bond Adhesive, 3M ESPE, St. Paul, USA) sürülerek 10sn nla polimerizasyonu saland. Resim 2. Olgu 1, fiberin destek diler üzerine yerletirilmesi 4mm geniliindeki Ribbond, bonding resin ile slatld. Kompozit rezin materyali (3M Filtek Z250; 3M ESPE, St. Paul, USA) destek dilerin palatinal yüzeylerine ve disiz bölge tarafnda olan proksimal yüzeylere yerletirildi. Bond ile slatlan fiber, akc kompozit materyal (3M Filtek Flow; 3M ESPE, St. 27
Paul, USA) ile kaplanarak palatinal yüzeylere adapte edildi. Daha sonra destek dilerin bukkal, okluzal ve palatinal yüzeylerinde 40 saniye boyunca kla polimerize edilerek fiberin dilere yapmas saland (Resim 2). Eksik di, komu dilerin rengine ve ekline uygun olarak seçilen kompozit materyal ile tabaka tabaka ekillendirildi. Oklüzyon kontrol edildi, polisaj ve bitirme ilemleri yapld (Resim 3). Olgu 1 deki gibi ölçü alnarak model elde edildi. Köprü gövdesi olarak suni akrilik di kullanmna karar verildi. Model üzerinde uygun ekil, boyut ve renkte akrilik di seçimi yapld. Akril diin palatinal yüzeyinde fiberin daha iyi adaptasyonu ve tutuculuu için oluk hazrland. Gerekli boyutta kesilen fiber erit bonding rezin ile slatld ve gövdenin palatinal yüzeyine dual-cure rezin siman (Panavia F2.0, Kuraray, Osaka, Japan) ile yaptrld. Az hazrl olgu 1 deki gibi yapldktan sonra, gövde ile birletirilen fiber, destek dilerin palatinal yüzeylerine adapte edilerek yaptrld (Resim 5). Bitirme ilemleri yaplarak olgu tamamland (Resim 6). Resim 3. Olgu 1 in tedavi sonras az içi görünümü OLGU 2 36 yandaki erkek hasta mandibular sa santral kesici diini periodontal problemden dolay çektirmitir. Yaplan az içi muayenede destek dilerde herhangi bir restorasyonun olmad ve eksik santral di boluunun periodontal probleme bal olarak daha geni olduu belirlendi (Resim 4). Destek dilerin prognozunun kötü olmas ve hastann ksa bir sürede tedavi yaplmasn istemesine bal olarak fiber ile güçlendirilmi geçici rezin köprü uygulamasna karar verildi. Resim 5. Olgu 2, fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprünün lingualden görünümü Resim 6. Olgu 2, restorasyonun tamamlanm hali Resim 4. Olgu 2 in tedavi öncesi az içi görünümü TARTIMA Kayp di dokusu yerine konurken kalan di yaplar da korunmaldr. Yaplacak restorasyonun baars iyi bir tedavi planna ve doru materyal seçimine baldr. 28
Di ve çevre dokularnda hasar oluturmamas, estetik ve ekonomik olmas, ksa sürede uygulanabilmesi, anestezi gerektirmemesi gibi avantajlar nedeniyle metal alt yapl rezin bal köprüler günümüzde sklkla uygulanmaktadr. 1,24,25 Ancak bu tip protezlerde adezyon problemi karmza çkmaktadr. 3,15 Metal alt yap ve yaptrma siman ara yüzeyinde oluan gerilme ve sktrma stresleri ayrlmann temel nedenidir. Bu stresler, diin fonksiyon altnda hareketi sonucu olumaktadr. Bu baarszlk, metal alamdan daha düük rijiditeye sahip bir materyal seçimi ile giderilebilmektedir. 15,21 Fiberin rijiditesinin metalden daha az olmas ve düük elastikiyet modülüne sahip olmas ara yüzeyde streslerin azalmasn salar. Fiber alt yap, yaptrma siman ve rezin tutuculu sabit parsiyel protez arasndaki ayrlma probleminin üstesinden gelmekte ve döküm metal yapdan daha estetik bir görünüm oluturmaktadr. 15 Kayp diin yerini alacak olan köprü gövdesi fonksiyon, fonasyon ve estetik ihtiyaçlar yerine getirmelidir. Anterior bölgede yer alan köprü gövdesinde estetik gereksinimler ön plandadr. 26 Bu amaçla kullanlan materyallerden biri olan kompozit rezinden gövde yapmnda, embrazür ve andrkat bölgelerine ar kompozit birikiminden kaçnmak gerekir. Polimerizasyon tamamlandktan sonra fazla kompozit, dönen enstrümanlar yardmyla temizlenmeli, gövdeye polisaj ve bitirme ilemleri uygulanmaldr. Gövde olarak; akrilik di kullanm, direkt yöntemle kompozit rezin materyalinden ekillendirmeye göre daha kolay ve hzl bir yöntem olup, baz olgularda daha estetik sonuçlar elde edilmektedir. 2 Fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprüler, uygun vaka seçimi, dizayn ve balanma koullar salandnda uzun sürelidir ve estetik sonuçlar ortaya koyar. Ancak bu tip köprülerin yapm aamalarnda daha fazla hassasiyet gerekmektedir. SONUÇ Fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprüler, hasta ba uygulamalarnda, uzun süreli geçici sabit parsiyel protezlerde, ekonomik açdan daha kapsaml tedavileri karlamakta zorluk çeken ve uzam tedavi prosedürlerini tolere edemeyen hastalarda baarl bir ekilde uygulanmaktadr. Tekniin en önemli avantaj; hasta banda tek bir randevuda özel bir ilem ve preparasyon gerektirmeden uygulanabilmesidir. KAYNAKLAR 1. Aydn MY, Kargül B. Glass-fiber reinforced composite in management of avulsed central incisor: A case report. J Dent Child 2004; 7: 66-8. 2. Chafaie A, Portier R. Anterior fiber-reinforced composite resin bridge: A case report. Pediatr Dent 2004; 26: 530-4. 3. Culy G, Tyas MJ. Direct resin-bonded, fibre-reinforced anterior bridges: A clinical report. Aust Dent J 1998; 43: 1-4. 4. Small BW. Esthetics management of congenitally missing lateral incisors with single-tooth implants: A case report. Quintessence Int 1996; 27: 585-90. 5. Javaheri DS. Replacement of an anterior tooth with a fiberreinforced resin bridge. Compendium 2001; 22: 68-74. 6. Yavuzylmaz H, Arkan A, Yurdukoru B. Adeziv köprülerin klinik deerlendirilmesi. AÜ Di Hek Fak Derg 1983; 10: 213-20. 7. Wood M, Thompson V. Adhesive Resin Bonded Cast Restorations Esthetic Dentistry. Philadelphia: Lea&Febiger; 1993. p. 151-62. 8. Eskitacolu G, Eskitacolu A, Belli S. Use of polyethylene ribbon to create a provisional fixed partial denture after immediate implant placement: A clinical report. J Prosthet Dent 2004; 91: 11-4. 9. Meiers JC, Freilich MA. Chairside prefabricated fiber-reinforced resin composite fixed partial dentures. Quintessence Int 2001; 32: 99-104. 10. Ahlstrand WM, Finger WJ. Direct and indirect fiber-reinforced fixed partial dentures: Case reports. Quintessence Int 2002; 33: 359-65. 11. Meiers JC, Freilich MA. Conservative anterior tooth replacement using fiber-reinforced composite. Operative Dentistry 2000; 25: 239-43. 12. Gibson CJ. A modified technique for minimal-preparation resinretained bridges: 4 case reports. Dent Update 2001; 9: 442-8. 13. Rose E, Frucht S, Jonas IE. Clinical comparison of a multistranded wire and a direct-bonded polyethylene ribbonreinforced resin composite used for lingual retention. Quintessence Int 2002; 33: 579-83. 14. Smidt A. Esthetic provisional replacement of a single anterior tooth during the implant healing phase: A clinical report. J Prosthet Dent 2002; 87: 598-602. 15. Vallittu PK. Prosthodontic treatment with a glass fiber-reinforced resin-bonded fixed partial denture: A Clinical report. J Prosthet Dent 1999; 82: 132-5. 16. Ayna E, Celenk S. Use of an alternative pontic foundation technique for a fiber-reinforced composite fixed partial denture: A clinical report. J Prosthet Dent 2005; 93: 412-5. 29
17. Ruda DN, Karbhari VM. Physical behaviors of fiber reinforcements as applied to tooth stabilization. Dent Clin North Am 1999; 43: 18-20. 18. Nixon RL, Weinstock A. An immediate-extraction anterior single-tooth replacement utilizing a fiber-reinforced dual-component bridge. Pract Periodont Aesthet Dent 1998; 10: 17-26. 19. Belli S, Özer F. A simple method for single anterior tooth replacement. J Adhes Dent 2000; 2: 67-70. 20. Feinman RA, Smidt A. A combination porcelain/fiber-reinforced composite bridge: A case report. Pract Periodont Aesthet Dent 1997; 9: 925-9. 21. Miller MB. Aesthetic anterior reconstruction using a combined periodontal/restorative approach. Pract Periodontics Aesthet Dent 1993; 5: 33-40. 22. Van Wijlen PA. A modified technique for direct, fibrereinforced, resin-bonded bridges: Clinical case reports. J Can Dent Assoc 2000; 6: 367-71. 23. Miller TE, Margalit S, Creamer TJ. Emergency direct/indirect polyethylene-ribbon-reinforced composite resin, fixed partial denture: A case report. Compendium 1996; 17: 183-9. 24. Barrack G. The etched cast restoration-clinical techniques and long-term results. Quintessence Int 1993; 24: 701-13. 25. Yavuzylmaz H. Metal Destekli (Veneer Kaplama) Kronlar. 2. Basm. Ankara: Gazi Üniversitesi Cletiim Fakültesi Basmevi; 1985. s. 15. 26. Zaimolu A, Can G. Sabit Protezler. 1. Basm. Ankara: Ankara Üniversitesi Basmevi; 2004. s. 222-5. Yaz56ma Adresi: Dt. Çidem ARSLAN GÜNER Gazi Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal 06510 Emek / ANKARA Tel: 0 312 2126220 / 284 Faks: 0 312 2239226 E-posta: caguner@yahoo.com 30