K A İ M Y
4.SINIF KİMYA KONULARI
MADDEYİ TANIYALIM MADDE NEDİR? Çevremizde dokunduğumuz,kokladığımız,gördü ğümüz birbirinden farklı birçok varlık vardır.az veya çok yer kaplayan her varlık madde olarak tanımlanır.maddeleri gözlemlenebilen ve ölçülebilen özelliklerine göre tanımlarız.
Maddeler saydam-opak,parlakmat,pürüzlü-pürüzsüz,esnek-berk olmak üzere 4 e ayrılır. SAYDAM-OPAK MADDE;ışığı geçiren maddelerdir.pencere,bardak,gözlük gibi maddelerdir.
PARLAK-MAT MADDE;üzerlerine ışık düştüğünde parlayan maddelerdir.çelik tencere,altın ve gümüşten yapılmış maddeler,teneke kutular bu maddelere örnektir.
PÜRÜZLÜ -PÜRÜZSÜZ MADDELER;yüzeyinde girinti çıkıntı olmayan maddeler pürüzsüzdür.yüzeyinde girinti yada çıkıntı olana maddeler ise pürüzlüdür. ESNEK-BERK;uzayıp kısalabilen,bükülebilen maddeler esnektir.esnemeyen maddeler ise berktir.
MADDENİN HALLERİ Madde katı,sıvı,gaz olmak üzere üç halde bulunur.örneğin ; su sıvı bir maddedir ısı vererek donduğunda katı hale geçer.daha çok ısı alıp kaynama noktasına geldiğinde de gaz hale geçer.
MADDENİN SIVI HALİ Su,süt,yağ maddenin sıvı haline örnektir. MADDENİN KATI HALİ Kalem,silgi,tahta maddenin katı haline örnektir. MADDENİN GAZ HALİ Maddenin katı,sıvı hali dışındaki her hali de gaz haline örnektir.
MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ KÜTLE;her maddenin bir miktarı vardır.maddelerin miktarı kütle olarak adlandırılır. HACİM;her madde uzayda bir yer kaplar. Maddelerin uzayda kapladıkları yere hacim denir.
MADDENİN DEĞİŞİMİ DOĞAL MADDE;Doğada kendiliğinden oluşan maddelere doğal madde denir.örneğin;toprak,ağaç;su doğal maddelerdir. İŞLENMİŞ MADDE;doğal maddelerin bir kısmını yapısında bir değişiklik yapmadan kullanabiliriz.bir kısmında ise değişiklik yaparız. Bu tür maddeler işlenmiş madde olarak adlandırılır. YAPAY MADDE;insan faaliyetleri sonucu yapılan maddelerdir.
Katı haldeki maddenin sıvı hale geçmesine erime denir. Sıvı haldeki maddenin katı hale geçmesine de donma denir.
ISI VE SICAKLIK Çevremizdeki her maddenin bir sıcaklığı vardır.maddelerin sıcaklığı termometre ile ölçülür.sıcaklık arttığında termometredeki renkli sıvının seviyesi yükselir,sıcaklık azaldığında ise düşer. HAL DEGİŞİMİ Maddelerde meydana gelen değişimlerdir.katının sıvıya,sıvının gaza dönüşmesi gibi.
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Bazı maddeler tek çeşit madden oluşur.bu tür maddelere saf madde denir.örneğin tuzun yapısında sadece tuz maddesi bulunur. Maddeler doğada saf halde bulunduğu gibi karışım halinde de bulunurlar. Saf maddeler bir araya gelerek karışımları oluştururlar.reçel,hava,toprak gibi maddeler karışımlara örnektir.
KARIŞIMLARIN AYRILMA YOLLARI Karışımlar süzme ile ayrılma,yüzdürme ile ayırma,buharlaştırma ile ayırma,mıknatıslanma ile ayırma yöntemleri ile ayrılırlar
5.SINIF KİMYA KONULARI
SU HALDEN HALE GİRER Su; okyanus,deniz,göl,akarsu gibi ortamlarda;yeryüzü ve atmosfer arasında sürekli bir yolculuk halindedir.atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla karşılaştığında yoğuşur.su buharı atmosferde yükselirken soğuk hava ile karşılaşır.bu karşılaşma sonucunda su buharı su zerreciklerine dönüşür.
DOĞADA SU DÖNGÜSÜ Buharlaşma sonucu oluşan su buharı yoğuşarak bulutu meydana getirir daha sonra yağmur, kar, dolu gibi yağışlar şeklinde yeryüzüne iner. Bu suların bir kısmı akarsular aracılığıyla göl ve denizlere ulaşır. Bir kısmı da yer altı sularını oluşturur. Suyun ısı etkisiyle buharlaşarak atmosferde yükselmesi ve burada yoğuşup tekrar yeryüzüne inmesi, su döngüsü olarak adlandırılır.
Oluşumu bakımından yağmura benzeyen bir diğer yağış türü de kardır. Bulutu oluşturan su zerrecikleri su damlacıklarına dönüşmeden donarak küçük buz kristalleri halini alır. Bu taneler havada asılı duramayacak ağırlığa ulaştığında yer yüzüne düşer.
ENERJİ KAYNAĞIMIZ GÜNEŞ Güneş enerjisi yeryüzüne ışınlarla ulaşır. Güneşten gelen ışık ışınları ulaştığı maddeyi ısıtır ve bu maddenin sıcaklığının değişmesine sebep olur. Böylece dünyaya ışınlarla gelen güneş enerjisi, ısı enerjisine dönüşerek yeryüzünü ısıtır.
ISI MADDELERİ ETKİLER Isınan maddelerin sıcaklığı artar. Soğuyan maddelerin ise sıcaklığı azalır. Maddelerin genleşmesi ve büzülmesi maddenin ısı alması ya da ısı vermesine bağlıdır. GENLEŞME: genellikle katı, sıvı ya da gaz halinde bulunan maddelerin hacimleri artar. Bu genleşme denir. Aynı maddeler sıcaklığı düşük bir ortama bırakıldığında ısı verdikleri için hacimleri azalır. Bun büzülme denir.
BUHARLAŞMA VE YOĞUŞMA Bir maddenin sıvı halden gaz hale geçmesi olayına buharlaşma denir. Sıvı haldeki madde bulunduğu ortamdan ısı alarak gaz haline geçer. Bir sıvı buharlaşırken dışarıdan ısı alır, yoğuşurken dışarıya ısı verir. Bir maddenin gaz halden sıvı hale geçmesi olayına da yoğuşma denir. Yoğuşmada madde dışarıya ısı verir.
ERİME VE DONMA Maddeler bulundukları ortam ile ısı alış verişine girerek hal değiştirmeye başlar.katı maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir. Sıvı haldeki bir maddenin ısı vererek katı hale geçmesine de donma denir.
ERİME DONMA
MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddelerin kendilerine has özelliklerine ayırt edici özellik denir. KAYNAMA SICAKLIĞI:Isıtılan saf suların sıcaklığı kaynama başlayıncaya kadar artar.kaynama başlayınca sabit kalır.bu sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir.
ERİME VE DONMA SICAKLIĞI Isıtma sırasında maddelerin sıcaklığı artar.sıvılarda olduğu gibi saf katı maddelerde de bu ısı belli bir noktaya geldiğinde artış göstermez.saf maddelerin erimeye başladığı bu sıcaklığa erime sıcaklığı denir.
DONMA SICAKLIĞI:Saf sıvı bir madde belli bir sıcaklığa kadar soğuyunca donar.donma olayı belirli bir sıcaklıkta başlar ve donma süresince sabit kalır.saf sıvı maddelerin katı hale geçtiği sıcaklığa donma sıcaklığı denir.
ISI VE SICAKLIK Sıcaklığı yüksek olan madde ile sıcaklığı düşük olan madde temas ettirildiğin de aralarında ısı akışı olur. Isının akış yönü ile sıcaklığı yüksek olan maddeden düşük olan maddeye doğrudur. Sıcaklık değişimi ısı kaynağından alınan ısı miktarına bağlıdır. Ocak üzerindeki suya verilen ısı artığında suyun sıcaklığı artar.