GENEL JEOLOJİ Prof. Dr. Şükrü ERSOY MİNERALLER Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi
- ATOMLAR - KRİSTAL ve KRİSTAL SİSTEMLERİ - MİNERALLER VE FİZİKSELÖZELLİKLERİ
Mineraller kristallerden oluşur Kristallerin jeometrik yapısı düzenli bir yapıyı gösterir.
ATOMDAN KAYAÇLARA OLUŞUM DÜZENİ Atomlardan Kayaçlara Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi
Mineral nedir? Oluşumu doğal İnorganik Genellikle katı Belli bir kimyasal bileşimi olan kristalli (kendi iç düzeni olan)
Simetri Kristaller simetrilerine göre sınıflandırılabilir. Simetri ile bir dönüşüm veya işlem sonrasında nesnenin değişmemesi anlaşılır. Simetri İşlemleri Simetri İşlemleri Bir nesnenin hareket ettirilmesi ile orijinal halinden fark edilemez durum doğar. Simetri Elemanı Bir nokta, bir doğru veya bir düzleme göre bir jeometrik yapıya simetri işlemi uygulanır.
Simetri Merkezi (Sm) Kristalin bir tarafındaki yüzeyin karşısındaki benzer bir yüzey üzerine getirtilmesini sağlar.
Simetri Ekseni (Se) Seçilen bir eksene göre 2, 3, 4 veya 6 katlı dönme işlemi ile nesnenin orinal halini koruması sağlanabilir.
Kübik Sistemde Birim Hücre Simetrileri 4 lü Dönme Ekseni (karşılıklı yüzlerin merkezlerinden geçen ve hücre eksenine paralel olan eksenler TOPLAM = 3 Adet
Kübik Sistemde Birim Hücre Simetrileri 4 lü dönme eksenleri TOPLAM = 3 Adet 3 lü dönme eksenleri (kübün uzay köşegenlerinden geçer) TOPLAM = 4 Adet
Kübik Sistemde Birim Hücre Simetrileri 4 lü dönme eksenleri TOPLAM = 3 Adet 3 lü dönme eksenleri TOPLAM = 4 Adet 2 li dönme eksenleri (diyagonal kenar merkezlerden geçer) TOPLAM = 6 Adet
Kübik Sistemde Ayna Düzlemleri 3 eşdeğer düzlem 6 eşdeğer düzlem
Simetri Düzlemi (Sd) Bir görüntü düzlemi cismi ikiye böler ve bir tarafın görüntüsü diğerin üzerine yansıtılır. Böyle birden fazla simetri düzlemi vardır. Örneğin, bir küpte dokuz simetri düzlemi vardır.
Ayna Simetrisi Kristalin ayna simetrisiyle değişmez kalması mümkündür. Bunu sağlayan düzleme ayna düzlemi denir.
Kristal Sistemleri 1- Küp ya da Kübüsal Sistem 2- Tetragonal Sistem 3- Rombusal (Ortorombik) Sistem 4- Monoklinal Sistem 5- Triklinal Sistem 6- Heksagonal Sistem
1- Küp (Kübüsal) Sistem Kübusal sistem Simetri unsurları : 9 simetri merkezi, 13 simetri ekseni ve simetri merkezi var Sözgelimi, magnetit, lösit, kaya tuzu, elmas bu sistemde kristallenir
Küp Sisteminin Bazı Şekilleri
2- Tetragonal Sistem Simetri unsurları : 5 simetri düzlemi, 5 simetri ekseni ve simetri merkezi var. Sözgelimi, zirkon, rutil, vezüvyan bu sistemde kristallenir
3- Rombusal Sistem Rombusal sistem Simetri unsurları : 3 simetri düzlemi, 3 simetri ekseni ve simetri merkezi var Sözgelimi, kükürt, aragonit ve topaz mineralleri bu sistemde kristallenir.
4- Monoklinal Sistem Simetri unsurları : 1 simetri düzlemi, 1 simetri ekseni ve simetri merkezi var Sözgelimi, jips, ortoklas ve ojit mineralleri bu sistemde kristallenir.
5- Triklinal Sistem Simetri unsurları : simetri düzlemi, simetri ekseni ve simetri merkezi var Sözgelimi, albit, kalkopirit mineralleri bu sistemde kristallenir.
Triklinal Sistemde kristallenen bazı mineraller
6- Heksagonal Sistem Simetri unsurları : 7 simetri düzlemi, 7 simetri ekseni ve simetri merkezi var Sözgelimi, kalsit, kuvars, beril, apatit ve turmalin mineralleri bu sistemde kristallenir.
Heksagonal Sistem
MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Parlaklık (Luster) Sertlik (Hardness) Klivaj/kırılma yüzeyi (Cleavage/Fracture) Renk (Color) Çizgi rengi (Streak) Asite karşı tepkisi (Reaction with acid) Diğer özellikleri: Yoğunluk,Magnetizma, Florensans, Koku, tat (Density, Magnetism, Fluorescence, Smell, Taste, etc.)
Malzeme Davranışı (Tenacity) Gevreklik (Brittleness): Kolay kırılan veya pudralaşan mineraller gevrektir. Ör. Nâbit bizmut (Bi). Dövülebilirlik (Malleability): Çekiçle dövülerek ince tabakalar haline getirilebilen mineraller dövülebilirdir. Ör: Nâbit demir (Fe) Traşlanabilirlik (Sectility): Bir bıçakla kıyılabilme özelliğine sahip mineraller traşlanabilirdir. Ör. Lületaşı (Sepiolit: Mg 2 (SiO 4 O 10 )(OH) 8 ) Sünümlülük (Ductility): Bir tel gibi çekilebilen mineraller sünümlüdür. Ör: Nâbit bakır (Cu), nâbit altın (Au), nâbit gümüş (Ag). Bükülebilirlik (Flexibility): Bükülebilen, fakat büküldükten sonra eski halini alamayan minerallere bükülebilir denir. Ör: Grafit (C). Esneklik (Elasticity): Büküldükten sonra bırakıldığında eski haline dönebilen mineraller esnektir. Ör: Orpiment (As 2 S 3 ).
Mineraller birden fazla davranış gösterebilir. Talk hem gevrek hem tıraşlanabilirdir. Muskovit, hem bükülebilir, hem esnektir. Altın, bakır ve gümüş hem sünümlü hem dövülebilirdir. Bazı mineral aileleri içerisinde çok çeşitli davranış görülebilir. Muskovit ve biyotit bükülebilir ve kısmen elastik oldukları halde, klorit ne bükülür ne de elastiktir.
Sertlik Mineral yüzeyinin çizilmeye karşı gösterdiği dirençtir. Bu direnç, mineral yapısının strese karşı kırılma olmaksızın gösterdiği reaksiyondur. Sertlik mineral yapısındaki zayıf bağların tayin ettiği bir özelliktir. Mohs Sertlik Skalası (F. Mohs, 1824) 1. Talk 6. Ortoz 2. Jips 7. Kuvars 3. Kalsit 8. Topaz 4. Florit 9. Korund 5. Apatit 10. Elmas Yaygın cisimler ve Sertlik değerleri 2.5 3.5 5.5 6.5 Tırnak Metal para Cam Çelik bıçak
Elmas: 44.5 karat http://www.nmnh.si.edu/minsci/hope.htm
Elmas ile Grafit Kristal Yapıları Sertlik : 10 Sertlik : 1-2 From: http://www.molecules.org/elements.html#diamond
Tırnak sertliği (2.5) Jips in sertliğini (2) çizer
Kırılma Bazı minerallerin iç yapıları homojendir. Bu nedenle kırılma belli bir kristalografik yönü izlemez. Mineraldeki klivaj veya ayrılma yüzeyleri gibi süreksizliklere bağlı olmayan bu tür kırılmanın farklı çeşitleri vardır.. Konkoidal : Bir kabuğun iç yüzeyini andıran düzgün satıhlı, eğrisel kırılmalardır. İğsi (Fibrous and splintery): İnce uzun parçalara ayıran türde kırılmalardır. Testere dişi şeklinde (Hackly) Düzensiz (Uneven or irregular): Düzensiz yüzeyler oluşturan kırılmalardır.
Camdaki Konkoidal Kırılma Konkoidal : Bir kabuğun iç yüzeyini andıran düzgün satıhlı, eğrisel kırılmalardır.
Kırık yüzeyleri Kırılma: mineral düzensiz yüzeyler boyunca kırılır Chert Rose quartz Orthoclase feldspar
Klivaj (Düzenli Yüzeyler boyunca Kırılma) Minerallerin iç yapılarındaki atomik düzlemlere paralel olarak kırılma eğilimleridir. Bu düzlemlerin arasında kalan levhalar içinde atomlar güçlü kovalent bağlarla bir arada bulunurken, düzlemlerin kendileri levhalar arasındaki zayıf Van der Waals bağlarını karakterize ederler. Çekim kuvvetleri levhaları birbirlerine yeterince yakın tutamadığı için, zayıf bir bağ aynı zamanda levhalar arası bir boşluk olarak da düşünülebilir. Bu nedenle kırılma bir mineralde önce bu boşluklar boyunca gelişir. Klivaj bazı minerallerde çok iyi gelişmişken (mika, piroksen), bazılarında oldukça zayıftır (beril, apatit), bazılarında ise hiç görülmez (kuvars).
Düzlemsel klivaj boyunca zayıf bağ yapıları vardır Zayıf bağlanmadan dolayı mika sadöviçler arasında kolayca ayrılır Silikat tabakası İki silikat tabakası arasında sandöviçlenmiş pozitif iyonlar
Mikanın Düzlemsel Klivajı
Amfibol Klivajı ~120/60
Klivaj (düzgün kenarlardan kırılma)
Kalsitteki Romboeder klivajı
Bağıl Yoğunluk (Spesifik Gravite) Bir maddenin ağırlığı ile ona eşit hacimde ve 4 o C sıcaklıktaki suyun ağırlığı arasındaki orandır. Örneğin bağıl yoğunluğu 2 olan bir mineral, kendisi ile aynı hacimdeki suyun 2 katı ağırlığa sahiptir, demektir. Mineralin bağıl yoğunluğu onun bileşimine ve mineral yapısına bağlıdır. 1. Bileşim: Minerali oluşturan atomların cinsi, atom ağırlıklarına bağlı olarak yoğunluğa da etki eder: Mineral Katyonun Atomik Ağırlığı Bağıl Yoğunluk Aragonit (CaCO 3 ) 40.08 2.94 Strontianit (SrCO 3 ) 87.62 3.78 Vitherit (BaCO 3 ) 137.34 4.31 Cerussite (PbCO 3 ) 207.19 6.58
2. Mineral Yapısı: Aynı bileşime sahip mineraller, bu sabit bileşimde yeralan atomların paketlenmesine bağlı olarak değişik yoğunlukta olabilirler. Örneğin Karbon dan oluşan elmasın atomları sıkı paketlendiği için yoğunluğu aynı bileşimdeki grafitten daha yüksektir. Mineral Bağıl Yoğunluk Elmas (C) 3,5 Grafit (C) 2,23
A- Elmas A- Elmas B- GRAFİT B- GRAFİT
Elmas Kimberlit ve lamproit bacaları elmasın yerin mantosundan yukarı çıkan kaynaklarıdır.
Baca çevresinde yüzeye saçılmış elmaslar erozyon sonucu ikincil elmas yataklarını oluşturmaktadır. Nehir yatakları ve okyanus kıyıları dalga ve su hareketlerinin geçmişte ve günümüzde yoğun olduğu önemli elmas yataklarıdır. Buradaki elmas madenciliğinin yapılabilirliği yoğunluğa ve kaliteye bağlıdır. Elmas
Renk ve Parlaklık Gerçek renk: Başta değerli taşlar (gem stones) olmak üzere birçok mineral kendine özgü bir renge sahiptir ve ve ilk bakışta bu özellikleriyle ayırt edilebilirler. Çizgi rengi: Mineral, sertliği 7 olan parlatılmamış bir porselene sürtüldüğünde, porselenin üzerinde pudra gibi ince bir kalıntı bırakır. Bunun rengi o mineralin çizgi rengidir. Bu yöntemle ancak porselenden daha düşük sertliğe sahip minerallerin çizgi rengi görülebilir. Parlaklık: Mineral yüzeyinin ışık altındaki genel görünümüdür. Metalik (galen, pirit), camsı (kuvars), reçinemsi (sfalerit, sülfür), inci (talk), yağsı (nefelin), ipeksi (serpantin), elmas parlaklığı gibi türleri vardır.
Renk
Çizgi rengi (porselen üzerinde bıraktığı iz) hematit
Parlaklık Talk
Işık Yayma Özellikleri Lüminesans: Bazı mineraller kuvvetli ışıkta bırakılırsa karanlıkta ışık yayar. Fluoresans: Ultraviyole, katot ve X ışınlarına maruz kalan bir mineralin, ışık kaynağının açık olduğu süre boyunca ışık yaymasıdır. Fosforesans: Işınına maruz kaldığı kaynak kesildiğinde de mineralin ışık yaymaya devam etme özelliğidir. Kalsit, aragonit, fluorit, sfalerit gibi mineraller lüminesan özelliğe sahiptirler. Termolüminesans: Minerallerin ısı etkisiyle ışık yayma özelliğidir (fluorit, kalsit, apatit, lepidolit). Tribolüminesans: Minerallerin kırılma, sürtünme ya da çizilme ile ışık yaymaya başlayan özelliğidir (fluorit, sfalerit, lepidolit)
Minerallerin özellikleri Kimyasal tepkime tat Magnetizma Radioaktivite
Yerkabuğu içinde en çok bulunan Mineraller KUVARS (silika) SiO 2 KORUND (aliminyum) Al 2 O 3 HEMATİT Fe 2 O 3 KALSİT CaCO 3 DOLOMİT CaMg(CO 3 ) 2 JİPS CaSO 4 FLUORİT CaF 2 PİRİT FeS 2 OLİVİN (Mg,Fe) 2 SiO 4 PİROKSEN (Mg,Fe)SiO 3 AMFİBOL (Ca 2 Mg 5 )Si 8 O 22 (OH) 2 FELDSPAT Albit NaAlSi 3 O 8 Ortoklas KAlSi 3 O 8 Anortit CaAl 2 Si 2 O 8 KAOLİNİT Al 2 Si 2 O 5 (OH) 4
MİNERALLER MİNERALLER İKİ KATEGORİDEDİR SİLİKATLAR SİLİKAT VE OKSİJEN MOLEKÜLLERİ (SiO) İÇERİR SİLİKAT OLMAYANLAR (SiO YOK)
SİLİKAT OLMAYAN MİNERALLER Yer kabuğunun % 5 ini oluşturur. Soy metaller : altın, gümüş, bakır Karbonatlar : kalsit Oksitler : hematit (demir madeni) Sülfitler : galenit (kurşun madeni) Sülfatlar : jips (alçı yapımında kullanılır)
Karbonat Mineralleri Karbonatlar kıtaları kaplayan sedimenter kayaçları oluşturur. Kavkılar, mercanlar, iskeletler kireçtaşını oluşturmak üzere birikirler. Karbonat negatif iyon içerir (CO 3 )- 2. Kalsit ya da kalsiyum karbonat : (CaCO 3 ) 2
Kalsit CaCO3
Karbonat Mineralleri Kalsit (CaCO 3 ) sedimenter kayaçların ana bileşenidir : kireçtaşı. Dolomit [CaMg(CO 3 ) 2 ] kalsitin bozuşmasıyla oluşur. Mg yer değiştirir.
Oksitler Oksitler : Oksijenle birleşen elementlerdir. Demir genellikle oksijenle bağlanır. Demir oksitler : Hematit (Fe 2 ) 3 ) ve Magnetit (Fe 3 O 4 ) demir çelik endüstrisinin önemli bir kaynağıdır.
Sülfidler Sulfidler : sülfür iyonuna sahip (S-2) Galenit (PbS) Pirit (FeS) bakır, kurşun, çinko kadmiyum ve civa genellikle sülfid oluşturmak üzere sülfide bağlanır.
Sülfatlar Sülfat: sülfat iyonuyla birleşmiş elementtir. (SO 4 )- 2 JİPS Jips (CaSO 4 ) 2H 2 O Jips aynı zamanda alçı taşı olarak ta kullanılan bir madendir.
Kaya tuzu (Halit) Halit: halojen elementleri içerir : Klorin (Cl- 1 ) ve fluorin (F- 1 ) Halit: (NaCl) ve fluorit (CaF 2 ) Halit minerali kaya tuzu madeni olarak kullanılır. Flourit mineraline ait küp kristalleri
Soy Metaller Tek bir elementten oluşur. Altın, gümüş, platinyum
SİLİKAT MİNERALLERİ Yer kabuğunun % 90-95 ini oluşturur. Pek çok kayacın önemli bileşenidir. --Kuvars (SiO 2 ) Feldispatlar Mikalar Piroksen Amfibol
oksijen silisyum oksijen oksijen tetraeder
NEZOSİLİKATLAR (SiO 4 ) 4-
Olivin Grubu (Mg,Fe) 2 SiO 4 Ca 2 SiO 4 CaMgSiO 4 Montisellit CaFeSiO 4 Kirştenit katı eriyik serileri Mg 2 SiO 4 Forsterit Fe 2 SiO 4 Fayalit
OLİVİN Olivin yapısı Spinel yapısı
Granat Grubu A 3 B 2 (SiO 4 ) 3 A: Ca +2, Mg +2,Fe +2, Mn +2 B: Al +3, Fe +3, Cr +3 Piralspit Ugrandit Pirop: Mg 3 Al 2 Si 3 O 12 Uvarovit: Ca 3 Cr 2 Si 3 O 12 Almandin: Fe 3 Al 2 Si 3 O 12 Grossular: Ca 3 Al 2 Si 3 O 12 Spessartin: Mn 3 Al 2 Si 3 O 12 Andradit: Ca 3 Fe 2 +3 Si 3 O 12
dodekahedron trapezohedron Hegzaoktahedron ALMANDİN
ANDRADİT (Asbest ile birlikte)
GROSSULAR
UVAROVİT
Zirkon Grubu ZrSiO 4
Fenasit Grubu Fenasit (Be 2 SiO 4 ) Willemit (Zn 2 SiO 4 )
Al 2 SiO 5 Grubu Disten: Al 6 Al 6 SiO 5
SiO 4 Silimanit: Al [4] Al [6] SiO 5 AlO 4
Andalusit: Al [5] Al [6] SiO 5
DİSTEN STAVROLİT Mikaşist üzerinde Disten ve prizmatik Stavrolit kristalleri
Topaz: Al 2 SiO 4 (F,OH) 2 Stavrolit: Fe 2 +2 Al 9 O 6 (SiO 4 ) 4 (O,OH) 2 TOPAZ STAVROLİT STAVROLİT
Humit Grubu Norberjit: Mg 3 (SiO 4 )(F,OH) 2 Mg 2 SiO 4. Mg(F,OH) 2 Kondrodit: Mg 5 (SiO 4 ) 2 (F,OH) 2 Humit: Mg 7 (SiO 4 ) 3 (F,OH) 2 Klinohumit: Mg 3 (SiO 4 ) 4 (F,OH) 2
SOROSİLİKATLAR (Si 2 O 7 ) -6
Yalnızca Si 2 O 7 içeren Sorosilikatlar Hemimorfit: Zn 4 (Si 2 O 7 )(OH) 2.H 2 O Lavsonit: CaAl 2 (Si 2 O 7 )(OH) 2.H 2 O
SiO 4 ve Si 2 O 7 içeren Sorosilikatlar Epidot Grubu X 2 Y 3 Si 2 O 7 X: Ca Y: Al (Klinozoisit) Al,Fe +3 (Epidot) AlO 6 zinciri SiO 4 tetrahedronu Al 4 (OH) 2 zinciri
Klinozoisit Ca 2 Al 3 O(SiO 4 )(Si 2 O 7 )(OH) Epidot Ca 2 (Fe +3,Al)Al 2 O(SiO 4 )(Si 2 O 7 )(OH) Allanit: (Ca,Ce) 2 (Fe +2,Fe +3 )Al 2 O(SiO 4 )(Si 2 O 7 )(OH)
EPİDOT (kuvars ile beraber)
SİKLOSİLİKATLAR (Si 6 O 18 ) -12
BERİL Be3Al2Si6O18
BERİL Be3Al2Si6O18
ZÜMRÜT AKUAMARİN
HELİODOR
GOŞENİT (Ortoklas ve Muskovit ile beraber)
MORGANİT
Turmalin: (Na,Cl)(Li,Mg,Al) 3 (Al,Fe,Mn) 6 (BO 3 ) 3 (Si 6 O 18 )(OH) 4
TURMALİN
TURMALİN
TURMALİN
İNOSİLİKATLAR (Tek Zincir) Piroksen Grubu: XYZ 2 O 6 X: Na +1,Ca +2,Mn +2,Fe +2,Mg +2,Li +1 Y: Mn +2,Fe +2,Mg +2,Fe +3,Al +3,Cr +3,Ti +4 Z: Si +4,Al +3 (Si 2 O 6 ) -4
Piroksenoyid Grubu Vollastonit:CaSiO 3 Rodonit:MnSiO 3 Pektolit:Ca 2 NaH(SiO 3 ) 3
VOLLASTONİT
RODONİT
Aralarında yaklaşık 90 o açı olan iki yönde klivaj
Enstatit: MgSiO 3 Ferrosilit: FeSiO 3 Diyopsit: CaMgSi 2 O 6 Hedenberjit: CaFeSi 2 O 6 Ojit: (Ca,Na)(Mg,Fe,Al)(Si,Al) 2 O 6 Jadeit: NaAlSi 2 O 6 Ejirin: NaFe +3 Si 2 O 6
DİYOPSİT
İNOSİLİKATLAR (Çift Zincir) Amfibol Grubu: W 0-1 X 2 Y 5 Z 8 O 22 (OH,F) 2 W: Na +1,K +1 X: Ca +2,Na +,Mn +2,Mg +2,Li + Y: Mn +2,Fe +2,Mg +2,Fe +3,Al, +3 Ti +4 (Si 4 O 11 ) -6 Z: Si +4,Al +3
Amfibol Klivajı ~120/60 Aralarında yaklaşık 120 o açı olan iki yönde klivaj
Antofillit: (Mg,Fe) 7 Si 8 O 22 (OH) 2 Tremolit: Ca 2 Mg 5 Si 8 O 22 (OH) 2 Aktinolit: Ca 2 (Mg,Fe) 5 Si 8 O 22 (OH) 2 Glokofan: Na 2 Mg 3 Al 2 Si 8 O 22 (OH) 2 Riebekit: Na 2 Fe 3 +2 Fe 2 +3 Si 8 O 22 (OH) 2 Hornblend: (Ca,Na) 2-3 (Mg,Fe,Al) 5 Si 6 (Si,Al) 2 O 22 (OH) 2
HORNBLEND (Ca,Na) 2-3 (Mg,Fe,Al) 5 Si 6 (Si,Al) 2 O 22 (OH) 2
AKTİNOLİT Ca 2 (Mg,Fe) 5 Si 8 O 22 (OH) 2
FİLLOSİLİKATLAR (Si 2 O 5 ) -2
Serpentin grubu: Antigorit, Krizotil, Lizardit: Mg 3 Si 2 O 5 (OH) 4 Kil mineralleri grubu: Kaolin: Al 2 Si 2 O 5 (OH) 4 Talk: Mg 2 Si 4 O 10 (OH) 2 Pirofillit: Al 2 Si 4 O 10 (OH) 2 Mika grubu: Muskovit: KAl 2 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2 Biyotit: K(Mg,Fe) 3 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2 Lepidolit: K(Li,Al) 2-3 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2 Klorit grubu: Klorit: (Mg,Fe) 3 (Si,Al) 4 O 10 (OH) 2 (Mg,Fe) 3 (OH) 6
Serpentin Mg 3 Si 2 O 5 (OH) 4 Serpentinler ultrabazik magmatik kayaçların hirotermal metamorfizmasıyla oluşmuş kayaçlardır. Serpentinler asbest ten serpentin mermer e kadar değişik formları vardır.
Serpentin Mg 3 Si 2 O 5 (OH) 4 Serpentin mineral oluşturan önemli bir kayaçtır ve ayrışmış magmatik kayaç ve pekçok metamorfik kayaçta bileşen olarak bulunur. Sık sık yeşil renk tonlarındadır. Yeşil renk içeren pekçok kayaçta serpentin minerali içermektedir.
Killerin Genleşmesi kil minerali tabakası Su molokülleri kil minerali tabakası A- Kuru kil minerali B- suyu emdikten sonra genleşme
Krizotil Asbest Mg 3 Si 2 O 5 (OH) 4 Demirli magnezyum hidrosilikatlı Serpentin mineral ailesine aittir.
PİROFİLLİT : Al2Si4O10(OH)2
MUSKOVİT : KAl2(AlSi3O10)(OH)2
BİYOTİT (demirli mika) K(Mg,Fe) 3 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2
TALK Mg 2 Si 4 O 10 (OH) 2
TEKTOSİLİKATLAR (SiO 2 ) 0
SiO 2 grubu: α- Kuvars, β- Kuvars, Tridimit, Kristobalit, Koezit, Stişovit: SiO 2 Opal: SiO 2. n (H 2 O)
dumanlı Kuvars gül Kuvars Kuvars: Bowen reaksiyon dizisinin en sonunda yer alır. En son kristalleşir, en erken ergir.ayrışmaya çok dayanıklıdır.
KUVARS (SiO2)
KUVARS (SiO2)
Kuvars: (SiO 2 ) Citrine Amethyst
Yer kabuğunun en bol bulunan minerali : Feldispatlar
Feldspat grubu K-feldspatlar: KAlSi 3 O 8 Mikroklin Ortoklas Sanidin Plajiyoklaslar: Albit: NaAlSi 3 O 8 Anortit: CaAlSi 2 O 8
Feldispatları birbirinden ayırmak! FELDİSPAT Rengi kontrol et PEMBE AÇIK RENKLİ KOYU RENKLİ ORTAKLAS PLAJIOKLAS Çizgiselliğe bak ÇİZGİSELLİK YOK ÇİZGİLİ FELDİSPAT PLAJIOKLAS
ORTOKLAS KAlSi 3 O 8
MİKROKLİN KAlSi3O8
SANİDİN KAlSi3O8
ALBİT ANORTİT NaAlSi 3 O 8 CaAlSi 2 O 8
Zeolit grubu Natrolit: Na 2 Al 2 Si 3 O 10.2H 2 O Şabazit: CaAl 2 Si 4 O 12.6H 2 O Stilbit: NaCa 2 Al 5 Si 13 O 36.14H 2 O
NATROLİT ŞABAZİT Na 2 Al2Si 3 O10.2H 2 O CaAl 2 Si 4 O 12.6H 2 O
STİLBİT NaCa 2 Al 5 Si 13 O 36.14H 2 O
Vezüvyanit: Kontak Metamorfik Mineral Formül: Ca 10 (Mg,Fe) 2 Al 4 Si 9 O 34 (OH) 4 Sistem : Tetragonal Sertlik : 61 2 http://www.mindat.org/min-4223.html
ELEMENTLERİN PERİYODİK TABLOSU