Endometriozis Bülten Ocak 2017/Sayı-1 Endometriozis ve D Vitamini İlişkisi Yapılan bir araştırmaya göre düşük vitamin D seviyeleri endometriozis başlangıcı ve ciddiyeti ile ilişkili bulunmuştur. Araştırmada D vitaminin en düşük konsantrasyonda bulunduğu kadınlarda endometrioma veya ovaryen kistlerin en büyük olduğu saptanmıştır. Endometriozis ve Gebelik Komplikasyonları : Danimarka Kohort Çalışması Endometriozisli kadınlar yardımcı üreme tekniği kullanımına bakılmaksızın preeklampsi, eklampsi, erken doğum ve sezeryan oranı açısından artmış riske sahiptir. 7. Ulusal Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Kongresi ( TSRM 2016 ) 17-20 Kasım 2016 tarihlerinde arasında Antalya da 7.Ulusal Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Kongresi yapıldı. Kongrenin ilk günü Endometriozis&Adenomyozis Derneği tarafından özel bir oturum gerçekleştirildi. 12 Şubat 2017 ENDOMETRİOZİS AKADEMİ V Toplantısı / ANKARA Yıllardır derneğimizin yaptığı Endometriozis Akademi Toplantısının 5. sini Ankara da Güven Hastanesinde gerçekleştireceğiz.
ÖNSÖZ Değerli meslektaşlarımız, 2017 yılının bu ilk günlerinde öncelikle yeni yılınızı kutlar, yeni yılın tüm meslektaşlarımıza ve Ülkemize huzur ve mutluluk getirmesini temenni ederek sözlerime başlamak isteriz. 2009 yılında kurulan Endometriozis&Adenomyozis Derneği, kesintisiz olarak 8 yıldır gerek yurtiçi gerekse birçok yurtdışı bilimsel aktivite ile ülkemizi başarı ile temsil etmektedir. 2.Asya Endometriozis Kongresi (ACE Asian Conference on Endometriosis) 2012 yılında, 2016 yılında Avrupa Üreme Tıbbı Derneği (ESHRE) ile İstanbul da gerçekleştirdiğimiz ESHRE Campus Istanbul (Controversies in Endometriosis and Adenomyosis) derneğimiz ve ülkemiz adına gurur duyarak gerçekleştirdiğimiz aktivitelerimizden sadece birkaç tanesidir. 2014 Yılında Derin Endometriozis-Multidisipliner Yaklaşım Sempozyumu konu ile ilgili Ülkemizde yapılmış ilk toplantıdır. Gene 2014 yılında Ülkemizde ilk defa Endometriozis Tanı ve Tedavi Kılavuzu Türkçe ve İngilizce yayınlanmış ve birçok ülkede dağıtımı yapılmıştır. Hem Kasım 2013 de Berlin de 2.Avrupa Endometriozis Kongresi nde (Europian Endometriosis League - EEL) hem de Ekim 2016 tarihinde Budapeşte de gerçekleştirilen 3.Avrupa Endometriozis Kongresi nde (Europian Endometriosis League - EEL) Derneğimiz, Ülkemizi özel oturumlar düzenleyerek başarı ile temsi etmiştir. Sizlerle sevinçle paylaşmak isteriz ki derneğimizin yoğun girişimleri sonucu 4.Avrupa Endometriozis Kongresi, 20-23 Eylül 2018 tarihleri arasında Derneğimiz ve Avrupa Endometriozis Derneğinin ortaklığı ile Ülkemizde, Antalya da gerçekleştirilecektir. Önümüzdeki dönemde gerek yurtiçi gerekse yurtdışı toplantılarda Derneğimizin aktiviteleri hız kesmeden devam edecektir. Bültenimizi 3 ayda bir çıkartmayı planlıyoruz. Bültenimizde Endometriozis ile ilgili ilginç makale özetlerini, Derneğimiz in aktivitelerini, Yurtdışı toplantıların duyurularını bulabileceksiniz. Sözlerimize son verirken Dernek Yönetim Kurulu adına tüm meslektaşlarıma saygı ve sevgilerimi sunarız. Endometriozis&Adenomyozis Derneği Yönetim Kurulu2017 Prof. Dr. Yücel Karaman (Başkan) Prof. Dr. Engin Oral (Başkan Yardımcısı) Doç. Dr. Taner Usta (Genel Sekreter) Prof. Dr. Ümit İnceboz (Sayman) Prof. Dr. Gürkan Uncu Prof. Dr. Turan Çetin Doç. Dr. Banu Kumbak Aygün
İÇİNDEKİLER A SEÇİLMİŞ MAKALELER 1- Adölosanlarda Endometrioma Rekürrensini Önlemek İçin Gonadoltropin Releasing Hormon Agonisti Tedavisi Sonrasında Siklik Oral Kontraseptiflerin Postoperatif Etkinliği 2- Endometriozis ve D Vitamini İlişkisi 3- Endometriozis ve Gebelik Komplikasyonları : Danimarka Kohort Çalışması 4- Yoga Endometriozise Bağlı Ağrının Tedavisinde Faydalı Olabilir B DERNEĞİMİZDEN HABERLER C ENDOMETRİOZİS DÜNYASINDAN HABERLER D BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ? E Europen Endometriosis League (EEL) Bir Başarı Hikayesi Hazırlama Kurulu Doç.Dr.Taner Usta Uz.Dr.Pınar Yalçın Bahat Dr. Dilek Buldum Dr. Salih Yılmaz Dr. Sema Taş Dr. Işık Sözen
SEÇİLMİŞ MAKALELER 1- Adölesanlarda Endometrioma Rekürrensini Önlemek İçin Gonadotropin Releasing Hormon Agonisti Tedavisi Sonrasında Siklik Oral Kontraseptiflerin Postoperatif Etkinliği Seo JW, Lee DY, Yoon BK, Choi D. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2016 Oct 12. pii: S1083-3188(16)30218-2. Özet Çalışmanın Amacı : Genç yaş, endometriozis cerrahisi sonrasında rekürrens için muhtemel bir risk faktörüdür. Buna rağmen adölesanlarda postoperatif medikal tedavinin etkinliği henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bu çalışmanın amacı; postoperatif medikal tedavinin yetişkinlerde endometrioma rekürrensini önlemede ki etkinliğinin adölesanlarda araştırılmasıdır. Çalışmanın Dizaynı: Retrospektif Kohort Çalışması Merkez: Samsung Medikal Centre, Seul, Kore Katılımcılar: Çalışmaya konservatif laparoskopik cerrahi uygulanan ve patolojik olarak endometrioma doğrulanmış olan reprodüktif çağdaki 176 kadın dahil edildi. Kadınlar yaşlarına göre iki gruba ayrıldı : Adölesanlar ( 20 yaş, 34 kadın, Grup 1) ve Reprodüktif Kadınlar (25-35 yaşları arası, 142 kadın, Grup 2) Müdahaleler: Bütün operasyonlar aynı cerrah tarafından yapıldı. Postoperatif olarak hastalar 3-6 ay boyunca aylık depo GnRH agonisti sonrasında siklik OK verilerek tedavi edildi. Sonuç: Endometrioma rekürrensi ultrasonografi ile saptandı. İki grup arasında ki endometrioma rekürrens oranı karşılaştırıldı. Sonuçlar : Tedavi süresi boyunca (ortalama 41 ay,6-159 ay) rekürrens 8 vakada görüldü(%4,5). Karıştırıcılar için ayarlama yapıldıktan sonra (gruplar arasında istatistiksel olarak farklı) 60 ay sonrasında endometrioma rekürensinin kümülatif oranı iki grup için kıyaslanabilir (Grup 1: %5,3-Grup2: %8,5) Tartışma: GnRH agonisti sonrasında siklik OK ile uzun dönem postoperatif medikal tedavinin yetişkinlerde olduğu gibi adölesanlarda da endometrioma rekürrensini önlemede etkili olduğudur.
2- Endometriozis ve D Vitamini İlişkisi Andrea Ciavattini, Matteo Serri, Giovanni Delli Carpini, Stefano Morini & Nicolò Clemente Journal of Gynecological Endocrinology, 2016 Nov 4:1-4. Yapılan bir araştırmaya göre düşük vitamin D seviyeleri endometriozis başlangıcı ve ciddiyeti ile ilişkili bulunmuştur. Araştırmada D vitaminin en düşük konsantrasyonda bulunduğu kadınlarda endometrioma veya ovaryen kistlerin en büyük olduğu saptanmıştır. 'Ovaryen endometriozis ve D vitamini serum seviyeleri' Jinekolojik Endokrionoloji'de yayınlandı. Yayına göre D vitamini takviyesi zararsız ve düşük maliyetli bir tedavi yaklaşımı olacaktır. Endometriozis, genetik, hormonal, immunolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olarak oluşmaktadır. Fakat en önemli faktör inflamasyondur. D vitamini enflamatuar yanıt seviyesini düşürerek bağısıklık sistemini düzenler. D vitaminini bağışıklı sistemindeki potansiyel görevleri son zamanlarda özellikle araştırılmaktadır. Romatoid artrit, sedef gibi hastalıklarda antienflamatuar görevleri saptanmış, kanserde tümör büyüklüklerini azalttığı gösterilmiştir. Endometriozisli kadınlarda normal popülasyon ile kıyaslandığında D vitamini seviyeleri daha düşük bulunmuştur. Bir araştırmada D vitamini seviyeleri ile ovaryen endometriomaların kist boyutlarının koreleasyonu araştırılmıştır. Toplamda tek ovaryen kisti olan 49 kadın jinekolojik ultrason ve kan tetkikleri ile değerlendirilmiştir. Bu kadınların 42 sinde (%86) D vitamini eksikliği saptanmıştır. Ayrıca D vitamini seviyeleri ile kist boyutları arasında da negatif korelasyon saptanmıştır. En düşük D vitamini seviyeleri en büyük kist boyutuyla alakalı bulunmuştur. Bu sonuçlar yaş, vücut kitle indeksi, sigara kullanımı, gebelik sayıları gibi D vitamini eksikliğine neden olan ek özellikler eşitlendikten sonra da aynı kalmıştır. D vitaminin endometriozis üzerindeki etki mekanizması henüz tam aydınlatılmamıştır ve D vitamini takviyelerinin faydası olup olmayacağı belirsizdir. Bir endometriozis çalışmasında D vitamini verilen ratlarda kist boyutlarının küçüldüğü ve fibrozisin azaldığı saptanmış fakat bu verilerinin insanlar üzerindeki geçerliliği kesinlik kazanmamıştır. İleri araştırmaların gerekliliği aşikardır, fakat bu sonuçlar ışığında endometriozis gelişimi ve ilerlemesinde D vitamini eksikliği önemli bir rol oynamaktadır ve hastalığın ciddiyeti ile ilişkili olabilir. Araştırmacılara göre D vitamini eksikliği saptanan endometriozisli hastalarda D vitamini desteği mantıklı, güvenli ve düşük maliyetli bir tedavi seçeneği oluşturmaktadır.
3- Endometriozis ve Gebelik Komplikasyonları : Danimarka Kohort Çalışması Glavind MT, Forman A, Arendt LH, Nielsen K, Henriksen TB. Fertil Steril. 2017 Jan;107(1):160-166. Özet Amaç: Geniş Danimarka doğum kohortunda fertilite tedavilerini de hesaba katarak endometriozis ile preeklampsi-eklampsi, sezeryan,postpartum hemoraji, preterm doğum ve SGA riski arasında ki ilişkiyi araştırmak Dizayn: Nüfusa dayalı çalışma Hastalar: Aarhus Doğum Kohortu nda (1989-2013 yılları arasında) toplam 82793 tekiz gebelik, 1213 kadın da endometriozis mevcuttu ve 1719 gebeliği etkilemektedir. Müdahaleler: Yok Esas Ölçüm Sonucu: Preeklampsi, eklampsi, sezeryan, postpartum hemoraji, erken doğum ve SGA Sonuçlar : Endometriozis artmış erken doğum riski ile ilişkilidir (ayarlanmış odds ratio(aor) 1.67, %95 güvenilirlik aralığı(ci) 1.37-2.05) En yüksek risk ise çok erken doğum ile ilişkilidir (AOR 1.91, %95 CI 1.16-3.15). Etkilenmemiş kadınlar ile kıyaslandığında; endometriozisli kadınlarda artmış preeklampsi, eklampsi riski (AOR 1.37, %95 CI 1.06-1.77) ve sezeryan riski (AOR 1.83, %95 CI 1.60-2.09) görüldü. Yardımcı üreme teknikleri kullanılması bu bulguları açıklamamaktadır. Endometriozis ile postpartum hemoraji ve SGA arasında bir ilişki bulunamadı. Sonuç : Endometriozisli kadınlar yardımcı üreme tekniği kullanımına bakılmaksızın preeklampsi, eklampsi, erken doğum ve sezeryan oranı açısından artmış riske sahiptir. 4- Yoga Endometriozise Bağlı Ağrının Tedavisinde Faydalı Olabilir Gonçalves Andrea Vasconcelos, Barros Nelson Filice, and Bahamondes Luis. The Journal of Alternative and Complementary Medicine. January 2017, 23(1): 45-52 Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp dergisinde yayınlanan güncel bir makaleye göre yoga endometriozis hastalarında görülen kronik pelvik ağrının azaltılmasına yardımcı olarak hastaların yaşam kalitesine olumlu katkıda bulunmaktadır. Endometriozis uterusun iç yüzeyindeki dokunun anormal gelişimi ile karakterize kronik enflamatuar bir hastalıktır. Bu hastalık kadınların yaklaşık %10unu etkilemektedir. Bu kadınların %50si de infertilite veya kronik pelvik ağrıdan müzdariptir. Endometriozisin veya semptomlarının tedavisi yoktur. cerrahi müdahale bile bazen yetersiz kalmaktadır. Ameliyat olan çoğu kadın hala kronik pelvik ağrıdan şikayetçi olmaktadır. Çoğu endometriozis hastasının depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıkları da mevcuttur. Tedavideki esas amaç hastaların hayat kalitesini yükseltmektir. Batı tıbbına alternatif ve tamamlayıcı modern yöntemlerin birçok kronik hastalıkta faydası gösterilmiştir. Yoga gibi beyin ve vücut egzersizleri bağışıklı sistemini güçlendirir, stres ve ağrıyı azaltır ve böylece hastanın mental durumuna olumlu katkıda bulunabilir. 'Endometrioziste ağrının tedavisinde Hatha Yoga uygulaması' isimli çalışmanın yazarları endometriozis hastalarında yoganın etkisini incelemeyi amaçlamışlardır. Hastalarda kronik pelvik ağrı, menstürel düzen ve hayat kalitesi değerlerini incelemişlerdir. Kronik pelvik ağrı semptomları olan hastalar 2 gruba ayrılmış, ilk grup 8 haftalık yoga programına katılmış diğer grup ise katılmamıştır. Bu iki grup kıyaslandığında yoga yapan grubun günlük ağrı seviyesinin yoga yapmayan gruba göre daha az olduğu saptanmıştır. Ayrıca yoga yapan grupta duygu kontrolü, iyilik hali ve kendi beden algısında gelişme olduğu ve böylece hayat kalitesinde artış olduğu saptanmıştır. Fakat çalışmada infertilite ve menstürel düzen üzerinde bir fayda saptanmamıştır. Bu da yoganın endometriozis bulguları üzerine bir etkisi olmadığını göstermektedir. Yazarlar, bu çalışmanın, yoganın endometriozis hastalarında kronik pelvik ağrı ve hayat kalitesi üzerine olumlu etkileri olduğunu gösterdiğini ifade etmektedir.
7. Ulusal Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Kongresi ( TSRM 2016) 17-20 Kasım 2016 tarihlerinde arasında Antalya da 7.Ulusal Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Kongresi yapıldı. Kongrenin ilk günü Endometriozis&Adenomyozis Derneği tarafından özel bir oturum gerçekleştirildi. Çok yoğun bir katılımın olduğu oturum da İngiltere den Andrew Horne, İtalya dan Ludovico Muzii de birer konuşma yaptı. DERNEĞİMİZDEN HABERLER 3. Avrupa Endometriozis Kongresi / Budapeşte Son Avrupa Endometriozis Kongresi 17-19 Kasım 2016 tarihleri arasında Budapeşte de gerçekleşti. Kongrede Gürkan Uncu ve Engin Oral hocamız sunumları ile katkı verirken Endometriozis&Adenomyozis Derneğimiz de Engin Oral Hocamız ın moderatörlüğünde, Yücel Karaman, Ümit İnceboz, Cihangir Mutlu Ercan ve Taner Usta hocalarımız ın katkıları ile derneğimizin özel oturumu gerçekleştirdi. Bir sonraki kongrenin kararının da alındığı bu önemli toplantı bilimsel olarak çok başarılı geçti. Katkı veren değerli hocalarımıza teşekkür ederiz.
GÜNCEL TOPLANTI 12 Şubat 2017 ENDOMETRİOZİS AKADEMİ V Toplantısı / ANKARA Yıllardır derneğimizin yaptığı Endometriozis Akademi Toplantısının 5. sini Ankara da Güven Hastanesinde gerçekleştireceğiz. Bu seferki Endometriozis Akademi toplantımızda Endometriozis ve İnfertilite Yönetimi ile ilgili deneyimli hocalarımız eşliğinde bir panel ve ağrı yönetimi ilgili sunumların yanı sıra cerrahi ile ilgili Video sunumları da olacaktır. Ankara da görüşmek üzere.
ENDOMETRİOZİS DÜNYASINDAN HABERLER ESHRE CAMPUS: Effects Of ART And Endometriosis On Pregnancy Outcome / 27-27 Ocak 2017 Sofya Bulgaristan Bu iki gün sürecek ESHRE Campus kursu Sofya / Bulgaristan da gerçekleştirilecek. Toplantı programı dünyanın dört bir tarafından konuşmacıların olması ile dikkat çekiyor. Detaylı bilgi için ESHRE web sitesi ziyaret edilebilir. https://www.eshre.eu/education/calendar- Campus-events/Effects-of-ART-and-endom etriosis-on-pregnancy-outcome/programm e.aspx?dayid=65 13th World Congress on Endometriosis in Vancouver, Canada / 17-20 Mayıs 2017 The World Endometriosis Society (WES) Kongresi bu sene Vancouver, Canada da gerçekleştirilecek. Endometriozis ile ilgili Dünyadaki en büyük platform olan WES hem çok zengin bilimsel program hem de çok detaylı kurs programı ile dikkati çekiyor. Aşağıdaki linkten detaylara ulaşılabilir. http://endometriosis.ca/world-congress/wc e2017/ Endometriosis 2017 From Diagnosis To Medical And Surgical Management: A Stocktaking İnternational Experts' Meeting, 14-16 Eylül 2017, İtalya Endometriozis ile ilgili çok sayıda ekspert in bir araya geleceği toplantı bu yıl Eylül ayın da Napoli / İtalya da gerçekleştirilecek. Daha çok tanı ve cerrahinin ön planda olduğu bilimsel program da çok sayıda canlı cerrahi olması ile dikkati çekiyor. Kurslar 10-13 Eylül 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilecek. Aşağıdaki linkten detaylara ulaşılabilir. https://www.eshre.eu/education/calen dar-campus-events/methodological-a pproaches-for-investigating-endometr ial-function-and-endometriosis.aspx SEUD CONGRESS 2017 The Society of Endometriosis and Uterine Disorders (SEUD) un birinci kongresi Paris te, 2.kongresi Barselona da yapıldıktan sonra 3.Kongresi 6-8 Nisan 2017 tarihleri arasında Singapur da gerçekleştirilecek. Aşağıdaki linkten detaylara ulaşılabilir. http://seud.org/welcome-note-for-seud-me eting-2017/ ESHRE CAMPUS: Methodological approaches for investigating endometrial function and endometriosis 18-19 Eylül 2017 Edinburg / Birleşik Krallık Bu iki gün sürecek ESHRE Campus kursu Edinburg / Birleşik Krallık ta gerçekleştirilecek. Detaylı bilgi için aşağıdaki ESHRE web sitesi ziyaret edilebilir. https://www.eshre.eu/education/calen dar-campus-events/methodological-a pproaches-for-investigating-endometr ial-function-and-endometriosis.aspx
BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ? Endometriozis&Adenomyozis Derneği Sağlık Çalışanlarına Özel Web Sitesi Derneğimizin meslektaşlarımız için yaptığı faaliyetlerini, yurtiçi ve yurtdışı toplantıları ve her ay endometriozis ile ilgili makale özetlerini, 2014 yılında hazırlanan Endometriozis Tanı ve Tedavi Kılavuzunu, hatta birçok kitaba web sitemizden ulaşabileceğinizi biliyormuydunuz. Yakında İngilizce olarak da yayında! www.endometriozis.org Endometriozis&Adenomyozis Derneği Hastalarımıza Yönelik Web Sitesi Dernek olarak önemli önceliklerimizden biri endometriozis ile ilgili sadece Hekimlere değil hastalarımıza da ulaşmak için bir dizi aktivite gerçekleştirdik. Bunlardan biride endometriozis.org u başlatmaktı. Burada hastalar için endometriozis ile ilgili güncel sağlık haberleri, bilgilendirme kitapçıkları ve basit testler, videolar bulunmaktadır. Site devamlı güncellenip yeni haberler yüklenmektedir. Endometriozis.org tamamen ücretsiz olup hastalarımızın doğru bilgiye ulaşması için oluşturulmuştur. www.endometriozis.org Endometriosis Guidelines Selected From ESHRE, ASRM, SOGC, AWMF, EAD, WES and Russian Guidelines Endometriozis ile ilgili 7 ayrı ülke ve derneğin kılavuz görüşlerini (bizim derneğimizin 2014 yılında hazırladığı kılavuzda dahil olmak üzere) bir web sitesinde toplanmıştır. Sorulan sorulara herbir kılavuzun ne dediğine hekim basit ve hızlı bir şekilde ulaşabilmektedir. Bu sitenin bir diğer bizleri sevindiren özelliği de bu sitenin hazırlanması Bayer Türkiye nin öncülüğü ile gerçekleştirilmiş olmasıdır. Kendilerine meslektaşlarımız için çok faydalı olan bu site için derneğimiz adına çok teşekkür ederiz. www.endometriosisguidelines.com
Europen Endometriosis League'in (EEL) Bir Başarı Hikayesi Kasım ayında 3.Avrupa Endometriozis Kongresine [Europen Endometriosis League'e (EEL)] Endometriozis & Adenomyozis Derneği hocalarımız tarafından yapılan çeşitli konuşmalar ve bir özel oturumla katıldık. Bu toplantıda bir sonraki EEL kongresinin (4.EEL) 20-23 Eylül 2018 tarihinde Antalya'da yapılmasına karar verildi. 4.EEL'nin Türkiye' yapılacak olması Sayın Engin Oral ve Gürkan Uncu hocalarımızın inanılmaz eforu sayesinde gerçekleşti. 3.EEL den aylarca önce e-postalar, Skype konferansları yapıldı. Bir örnek vermek gerekirse Gürkan Uncu hoca başkanı olduğu kongrenin açılış günü EEL'de Ülkemizi ve derneğimizi bir konuşma yaparak temsil etti ve EEL başkanı ve board'u ile temas'a geçti. Ertesi gün Başkanı olduğu TSRM'nin Antalya'daki yoğun programı olan kongresine katıldı. Engin hoca'da TSRM'de EEL'nin ilk gününe denk gelen günde derneğimizin oturumununda konuşma yapıp 2-3 saat uyku ile Budapeşte'ye giderek EEL'deki board görevlilerine ''neden Türkiye'de yapmamız lazım?, biz dernek olarak neler yaptık?'' sorularını cevapladı. Sonuçta ülkemize alınması gerçekten bizler için çok sevindirici oldu. Derneğimiz adına emek veren herkese çok teşekkür ederiz. Nisan sayımızda tekrar görüşmek üzere...