Türkiye Büyük Millet Meclisinin Sayın Başkanı; Yüksek Yargı Kurumlarının çok değerli Başkanları; Sayın Büyükelçiler; Avrupa Konseyinin çok değerli temsilcileri; Uluslararası Kuruluşların değerli temsilcileri kıymetli meslektaşlarım; Sayın Konuklar; Yargıtay Başkanlığının koordinasyonunda yürütülen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa standartları bakımından rollerinin güçlendirilmesi projesinde sona gelmiş bulunmaktayız. Türkiye de ilk defa tüm yüksek yargı kurumlarını bir araya getiren, tarihi öneme haiz bu projenin başarıyla gerçekleştirilmesinden büyük mutluluk duyduğumu ifade etmek istiyorum. Saygıdeğer konuklar, Türkiye Cumhuriyeti nin 1949 tarihinde Avrupa İnsan Hakları sözleşmesini imzaladığı günden beri süre gelen Avrupa Birliğine üyelik hedefi, 2005 tarihinde tam üyelik katılım müzakerelerinin başlamasıyla yeni bir aşamaya geçmiştir. Katılım müzakerelerinin 23. faslı yargı ve temel haklar alanındadır. Bu fasıldaki amaç bağımsız, tarafsız ve iyi işleyen bir yargının kurulmasıdır. Mahkemeler tarafından verilen kararların tarafsızlığı, bütünlüğü ve yüksek standardı, hukukun üstünlüğünün korunması için önemlidir. Bu güne kadar Türkiye deki Yüksek yargı mensuplarının, başta yargı yetkisini tanıdığımız Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi olmak üzere Avrupa Konseyi ile doğrudan temasları olmamıştır. Bu proje sayesinde ilk defa Türkiye deki yüksek yargı mensupları Avrupalı meslektaşları ile yüz yüze tanışma ve karşılıklı bilgi ve deneyim paylaşımında bulunma fırsatını yakalamışlardır. Değerli meslektaşlarım, Yüksek Yargı Projesi kapsamında yapılan faaliyetlere değinmek istiyorum. Bunlardan ilki yuvarlak masa toplantılarıdır. 1
2010 yılında tüm yararlanıcı kurumların ortak katılımıyla 5 Yuvarlak Masa Toplantısı düzenlenmiş ve bu toplantılara Yargıtay Başkanlığından 198 üye, tetkik hâkimi ve savcı katılmıştır. Toplantılara, AİHM, Avrupa Konseyi, diğer Avrupa ülkeleri ve ulusal kurumlardan 27 uzman konuşmacı olarak davet edilmiştir İkinci faaliyet çalışma ziyaretleridir. Proje kapsamında Yargıtay Başkanlığına yönelik olarak 9 çalışma ziyareti düzenlenmiş ve toplam 235 üye ve tetkik hakiminin katıldığı bu ziyaretlerde Avrupa Birliği Adalet Divanı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği nin Brüksel ve Lahey deki birimlerinin yanı sıra Hollanda ve Fransa Yargıtayları da ziyaret edilmiştir. Değerli katılımcılar Faaliyetlerin üçüncüsü konferanslardır. Yüksek Yargı projesi kapsamında Yargıtay Başkanlığı için Yüksek Mahkemelerde Mahkeme Yönetimi, İşyükü Sorunu için çözüm önerileri, Vatandaşların Yüksek mahkemelere Erişimi, Yüksek Mahkemeler ve İstinaf Mahkemeleri arasındaki İlişkiler konularında konferanslar düzenlenmiştir. Bu konferanslara 3 ulusal 11 yabancı olmak üzere toplam 14 uzman katılmıştır. Dördüncü ve sonuncu faaliyet de görevlendirmelerdir. Yargıtay Başkanlığından 4 tetkik hakimi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde altı aylık sürelerle, 6 tetkik hakimi de 1 aylık sürelerle Avrupa Konseyinin çeşitli birimlerinde ve Almanya Yargıtayında görevlendirilmiştir. Değerli meslektaşlarım, Şu hususu önemle vurgulamak isterim ki; 2010 yılından beri yapılagelen faaliyetler sonucunda Yargıtay daire başkanı, üye, tetkik hakimi ve savcılarında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve yargı mercii olarak bu sözleşmeyi uygulayan Avrupa İnsan Hakları mahkemesi hakkında önemli ölçüde bir farkındalık meydana gelmiştir. Özellikle çalışma ziyaretleri çok verimli geçmiştir. Çalışma ziyaretlerine katılan mensuplarımız, Avrupa İnsan Hakları mahkemesinde yapılan müzakereler neticesinde fikirlerini ve sonrasında içtihatlarını olumlu yönde değiştirmişlerdir. Bu kapsamda; 2
Kişi özgürlüğü alanında, kamuoyunda yol tutuklaması olarak bilinen uygulama nedeniyle kişilere tazminat ödenmesinin yolu açılmıştır. Mülkiyet alanında, kişilerin taşınmazlarına orman, mera, kıyı kenar çizgisi nedeniyle el konulduğu durumlarda taşınmazın bedelinin tazminat olarak ödenmesi yönünde karar verilerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önünde bekleyen birçok dosyanın iç hukuk yolu oluşması nedeniyle iade edilmesi sağlanmıştır. Yine kamulaştırma bedellerinin geç ödenmesinden kaynaklanan faiz alacaklarının ödenmesine karar verilmiştir. Ceza hukuku alanında ise daha önceleri mahkumiyetle sonuçlanan birçok açıklama ve beyanlar ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmiştir. Burada verdiğim örnekler sadece en önemli konu başlıklarıdır. Yargıtay binlerce kararında hem sözleşmeye hem de aihm içtihatlarına atıf yapmıştır. Değerli konuklar; Avrupa Birliğine üyelik yolunda, temel hak ve özgürlükler ile demokrasi kültürü alanında standartların yükseltilmesi için birçok mevzuat çalışması yapıldı ve yapılmaya devam ediliyor. Ancak istenilen standartlara ulaşılması için sadece mevzuat değişiklikleri yapılması yeterli olmayıp aynı zamanda bu değişikliklerin uygulamada hayata geçirilmesi gerekmektedir. İşte az önce verdiğim örneklerde uygulamada ne gibi değişiklikler olduğunu belirttim. Hatta daha da ötesinde Yargıtayın içtihat değişiklikleri bazı mevzuat değişikliklerinin de sebebi olmuştur. Değerli katılımcılar, Sonuç olarak Türk Yargısına önemli katkılar sağlayan ve etikisi uzun yıllar sürecek olan bu projenin başarıyla uygulanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyor, sözlerimi bitirirken hepinize saygılarımı ve sevgilerimi sunuyorum. Ali ALKAN Yargıtay Birinci Başkanı 3