BİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM 1. Giriş 2. OSI Başvuru Modeli ve Katmanları 1. Fiziksel Donanım Katmanı (1.Katman) 2. Veri Bağlantı Katmanı (2.Katman) 1.Mantıksal Bağ Kontrolü Ağ Katmanı 2.Ortama Erişim Kontrolü Ağ Katmanı 3. Ağ Katmanı (3.Katman) 4. Taşıma (Ulaşım) Katmanı (4.Katman) 5. Oturum Katmanı (5.Katman) 6. Sunum Katmanı (6.Katman) 7. Uygulama Katmanı (7.Katman) 1/28 2/28 3. Protokol Grupları 4. TCP/IP Protokol Grubu 1.DoD Modeli ve OSI Başvuru Modeli 1.1.Ağ Arayüz Katmanı a.ethernet Protokolü b.token Ring Protokolü c.token Bus Protokolü d. FDDI 1.2.İnternet Katmanı a.ip-internet Protokolü b.arp-adres Çözümleme Protokolü c.rarp-ters Adres Çözümleme Protokolü d.icmp-internet Kontrol Mesaj Protokolü 1.3. Aktarım (Taşıma) Katmanı a.tcp Protokolü b.udp Ring Protokolü 1.4. Uygulama Katmanı a.ftp b.telnet c.smtp d.pop e.imap f.snmp g.http h.dns i.wins j.dhcp k.ssh 3/28 4/28 Ağ Protokolleri Ağ protokolleri (iletişim kuralları), bilgisayarlar ve ağ cihazları arasındaki iletişi sağlamak amacıyla standart olarak kabul edilmiş kurallar dizisidir. Bu standartlar OSI (Open System Interconnection) başvuru modeli donanımdan ve ağ alt yapısından bağımsız bir şekilde tasarlanmıştır. Protokol Grupları TCP/IP Protokolü En büyük ağ sistemi olan İnternet in alt yapısını oluşturan protokol grubu TCP/IP (Transmision Control Protocol/ Internet Protocol) dir. Görevi birbirinden farklı ağları iletişim kurabilmeleri için gerekli kuralları tanımlamaktır. 5/28 6/28 1
TCP/IP Protokolü Ağda veri alışverişinin sağlanabilmesi için gönderilen verilerin kime gideceğinin belli olması gerekmektedir. Yani bir bilgisayara verilecek numaranın birden çok bilgisayarda olmaması gerekmektedir. TCP/IP Protokolü TCP/IP, ağda iletişimi sağlamak amacıyla bir bilgisayar ve ağ cihazı için 3 farklı tanımlama bilgisi kullanmaktadır. Bilgisayar ismi (Computer name) IP Adresi (ağ adresi) MAC Adresi (Media Access Control Address) 7/28 8/28 DoD (Department of Defence) Modeli ve OSI (Open System Interconnection) Başvuru Modeli Karşılaştırma OSI Modeli 7 katmanlı bir yapıya sahipken DoD Modeli 4 katmandan oluşur ve OSI modeline benzer amaçlarla geliştirilmiştir. DoD Modeli Uygulama Katmanı Aktarım Katmanı İnternet Katmanı Ağ Arayüz Katmanı OSI Modeli Uygulama Katmanı Sunum Katmanı Oturum Katmanı Taşıma Katmanı Ağ Katmanı Veri İletim Katmanı Fiziksel Katmanı 9/28 10/28 DoD Modeli 4.Uygulama Katmanı 3.Aktarım Katmanı 2.İnternet Katmanı 1.Ağ Arayüz Katmanı Katmanlarda Çalışan Protokoller TELNET, FTP, SMTP, DNS, SNMPIMAP, HTTP, WINS, DHCP TCP, UDP IP, ICMP, ARP, RARP Ethernet, Token Bus, Token Ring, ATM, FDDI 1.Ağ Arayüz Katmanı En alt katman. Görevi ağda iletişimin hangi fiziksel iletim ortamında yapılacağına karar vererek ilgili protokolü devreye sokmaktır. 11/28 12/28 2
Ethernet Protokolü Ethernet protokolünün çalışma prensibi olan CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access / Collision Detection) verilerin fiziksel ortama aktarılırken izlemesi gereken kuralları belirtmektedir. 2. İnternet Katmanı İkinci Katman. OSI modelindeki ağ katmanı na denk gelir. 13/28 14/28 İnternet Protokolü (IP) TCP/IP Protokol takımının en önemli protokollerindendir. Adresleme işlemini gerçekleştirir. Mac adresi bilgisayar için ethernet kartına bağlı olarak sabit bir adresken, IP adresi bilgisayarın internete bağlandığı konuma (yani hangi ağ içerisinde olduğuna) göre değişiklik gösterir. İnternet Protokolü (IP) IP adresleri IPv4 standardında 32 bitlik yapılardır. (4.3 milyar adet) Sayı yetmeyeceğinden 128 bitlik IPv6 çıkarılmıştır. 15/28 16/28 3. Aktarım Katmanı Farklı birimler üzerindeki uygulamaların birbirleriyle görüştürülmesinden sorumlu katman. TCP Protokolü Aktarım kontrol protokolu (TCP), aktarım katmanında çalışan en önemli protokollerden biridir. TCP nin en önemli özelliği verinin hedefe ulaşmasını garanti etmesidir. 17/28 18/28 3
4. Uygulama Katmanı İşletim sisteminin kullanıcıya sunduğu program arayüzlerine hizmet eden protokolleri içermektedir. FTP File Transfer Protocol, ağa bağlı bilgisayarlar arası dosya alışverişini sağlar. 19/28 20/28 Telnet Bir ağda bulunan başka bilgisarla doğrudan bağlantı kurmayı sağlayan yöntem. SMTP Simple Mail Transfer Protocol. E-mail gönderilirken ve sunucular arası e-mail alışverişinde kullanılır. 21/28 22/28 POP3 Post Office Protocol V.3 Alıcının e-postayı bilgisayara indirmek istediğinde kullanılan protokoldür. Bu protokolde kullanıcı adı ve şifre gibi kimlik bilgileri gerekmektedir. HTTP Hyper Text Transfer Protocol. Ağ üzerinden Web sayfalarının alışverişi ve görüntülenmesi için kullanılan protokol. 23/28 24/28 4
DNS (Domain Name System) Ağdaki her bilgisayarın bir IP adresi olduğu gibi, İnternet üzerindeki Web sayfalarının barındırıldığı Web sunucularının da bir IP adresi olmak zorundadır. Akılda kalıcı olması için 64.233.183.99 yerine www.google.com.tr alan adı verilebilir. 1. Giriş 2. OSI Başvuru Modeli ve Katmanları 1. Fiziksel Donanım Katmanı (1.Katman) 2. Veri Bağlantı Katmanı (2.Katman) 1.Mantıksal Bağ Kontrolü Ağ Katmanı 2.Ortama Erişim Kontrolü Ağ Katmanı 3. Ağ Katmanı (3.Katman) 4. Taşıma (Ulaşım) Katmanı (4.Katman) 5. Oturum Katmanı (5.Katman) 6. Sunum Katmanı (6.Katman) 7. Uygulama Katmanı (7.Katman) 25/28 26/28 3. Protokol Grupları 4. TCP/IP Protokol Grubu 1.DoD Modeli ve OSI Başvuru Modeli 1.1.Ağ Arayüz Katmanı a.ethernet Protokolü b.token Ring Protokolü c.token Bus Protokolü d. FDDI 1.2.İnternet Katmanı a.ip-internet Protokolü b.arp-adres Çözümleme Protokolü c.rarp-ters Adres Çözümleme Protokolü d.icmp-internet Kontrol Mesaj Protokolü 1.3. Aktarım (Taşıma) Katmanı a.tcp Protokolü b.udp Ring Protokolü 1.4. Uygulama Katmanı a.ftp b.telnet c.smtp d.pop e.imap f.snmp g.http h.dns i.wins j.dhcp k.ssh 27/28 28/28 5