TÜRKİYE DE TİCARİ PATATES ÇEŞİTLERİNİN SİĞİL [SYNCHYTRİUM ENDOBİOTİCUM (SCHİLB.) PERC.] HASTALIĞINA REAKSİYONLARI VE HASTALIĞIN VERİME ETKİSİ Emel ÇAKIR 1, Hüseyin ONARAN 2, Hüseyin DURAN 3, M. Gökhan BİLGİN 2 1 Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü 2 Niğde Patates Araştırma Enstitüsü 3 Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Özet Patates Siğil Hastalığı, Synchyrium endobiticum tarafından meydana getirilen çok ciddi, EPPO A2 karantina listesine dahil bir fungal hastalıktır. Bu hastalık etmeni uzun yıllar toprakta canlılığını devam ettirebilen obligat bir fungus olup başlıca konukçusu patatestir. Türkiye de ticari olarak yetiştirilen yemeklik, sanayilik nişastalık ve ileride üretim izni alabilecek patates çeşitlerinin Patates Siğil Hastalığına karşı reaksiyonlarını, hastalığın bu çeşitlerde verime ve pazar değerine etkisini tespit etmek amacıyla 2004 2005 yıllarında yürütülen çalışma tarla koşullarında yürütülmüştür. Tarla denemeleri Türkiye de hastalığın bulunduğu iki bölgede Orta Anadolu da Nevşehir ili Kaymaklı kasabasında ve Karadeniz Bölgesinde Ordu ili Aybastı ilçesinde seçilen spor yoğunluğu bilinen bulaşık tarlalarda iki farklı yerde yapılmıştır. Bu çalışma ile Türkiye de yetiştirilmekte olan Russet Burbank, Hermes, Desire, Panda, Lady Rosetta, Soleia, Justine, Alaska, Elodie, Van Gogh, Felsina, Adora, Mondial, Latona, Agria, Lady Claire, Marfona, Satina, Cosmos, Granola, Sante, Banba, Slaney, Orla, Provento, Konsul, Anna, Kanka, Hopaley, Agata, 92 F 100.3, Chiepe, Colorado, Canelle, Doline, 92 F 310.10, Donald, Tomensa, Dorado, Charlotte, Ranger Russet, Farmer, Green Vale 51, Horizon, White Lady, Valor, Cabaret, Pomeroy, Marabel, Buchan, Miragro, Sebastian, Serafina, Harmony, Barnadette, Cycloon, ticari patates çeşitleri ve yöresel Aybastı Beyazı, Aybastı sarısı çeşitlerinde çalışılmıştır. İncelenen ticari çeşitlerden Latona, Provento ve Van Gogh çeşitleri tolerant, diğer çeşitler ise hassas olarak değerlendirilmiştir. Mahalli çeşitlerden Aybastı sarısı kendi bölgesinde hastalığa dayanıklı bulunmuştur. Hastalıklı alanda en yüksek pazarlanabilir verimi Provento çeşidi, en düşük verimi ise Lady Rosetta çeşidi sağlamıştır. Abstract Potato wart, caused by Synchyrium endobiticum is a serious disease taking part in the quarantine list of EPPO A2. This obligate fungal parasite survives for a long time in soil and affects only potato. Reactions of commercial potato varieties of culinary and industrial use grown in Turkey against the disease were tested by field tests carried out in the years 2004-2005, and marketable potato yields of those varieties were also determined. Field tests were conducted in two places of disease occurrence with known disease spore rates, one in Kaymaklı, Nevşehir in Central Anatolia Region, and one in Aybastı/ordu in Black Sea Region. In this work, Russet Burbank, Hermes, Desire, Panda, Lady Rosetta, Soleia, Justine, Alaska, Elodie, Van Gogh, Felsina, Adora, Mondial, Latona, Agria, Lady Claire, Marfona, Satina, Cosmos, Granola, Sante, Banba, Slaney, Orla, Provento, Konsul, Anna, Kanka, Hopaley, Agata, 92 F 100.3, Chiepe, Colorado, Canelle, Doline, 92 F 310.10, Donald, Tomensa, Dorado, Charlotte, Ranger Russet, Farmer, Green Vale 51, Horizon, White Lady, Valor, Cabaret, Pomeroy, Marabel, Buchan, Miragro, Sebastian, Serafina, Harmony, Barnadette, Cycloon commercially grown potato cultivars in Turkey and two local cultivars Aybastı Beyazı and Aybastı sarısı potato cultivars were studied. Almost all of the commercial potato cultivars tested were found susceptible to the disease while only Latona, Provento and Van Gogh were tolerant. The local variety, Aybastı sarısı, was found resistant in Black Sea Region. The highest marketable yield was obtained from the cultivar Provento, while the lowest was obtained from cultivar Lady Rosetta. Giriş Patates üretimi Türkiye açısından büyük öneme sahip olup, ortalama 200.000 ha alanda yapılmaktadır. Patates üretimini engelleyen en önemli hastalıkların başında patatesin en tahripkar hastalığı olarak bilinen Patates Siğil (Synchytrium endobioticum) Hastalığı gelmektedir. Karantina açısından son derece önem taşıyan ve kimyasal mücadelesi olmayan hastalık tüm dünyada yasal yaptırımlarla önlenmeye çalışılmaktadır. Patates Siğil Hastalığının Türkiye de ilk tespitinden (Çakır, 2005) itibaren yapılan resmi survey çalışmaları ile yayılışı sürekli takip edilmiştir (Çakır et all, 2005). Sınırlı bir alanda tespit edilen hastalığın yayılışının önlenmesi amacıyla karantina önlemleri alınmıştır. Çiftçiler arasında yumru alış verişi ve ödünç tohumluk uygulamaları yapılması, bulaşık yumruların hayvanlara yedirilmesi, bulaşık yumruları yiyen hayvanların dışkısının gübre olarak kullanılması bu hastalığın özellikle Orta Anadolu Bölgesinde tespit edilen en önemli yayılma yolları olduğu bildirilmektedir (Çakır, 2003).
Türkiye de bu hastalığın karantina açısından yaygınlığı yumru kontrolleri ile yapılmaktadır. Bu bakımdan dayanıklı ve tolerant çeşitlerin belirlenmesi önemlidir. Çünkü böyle çeşitler hastalığı belirtisiz olarak taşıyabilir. Ayrıca zaman zaman çiftçi baskılarıyla bulaşık tarlalarda patates ekimi yapılması istenmektedir, bu hastalık nedeniyle önemli ticari çeşitlerde ne kadar verim kaybı olduğunun belirlenmesi, bu bölgelerde hastalık eradike edilinceye kadar patates ekiminin yapılmaması gerekliliğini de ortaya koyacaktır. Bu hastalığın Türkiye de yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan ve üretim izinli ve ileride üretim izni alabilecek, nişastalık, sofralık ve sanayilik olarak kullanılan 57 patates çeşidinin tarla testleri ile tarla reaksiyonları ve hastalığın verime etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Materyal ve Metot: Tarla denemeleri Orta Anadolu Bölgesinde Nevşehir ili Kaymaklı Kasabasında ve Karadeniz Bölgesinde Ordu ili Aybastı ilçesinde üniform spor dağılışı gösteren bir tarlada dört tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Dikimden önce tarlada sporangium sayımı yapılmış bu amaçla denemelerinin yapılacağı bulaşık tarlalar laboratuar toprak analiz (Hampson and Thompson, 1977) sonuçlarına göre seçilmiştir. Bakanlık makamının 07.04.2004 tarih ve 812 sayılı oluru ile yürürlüğe giren Patates Siğili (S. endobioticum) Hastalığı Uygulama Talimatı na göre bulaşık tarlalardan toprak numunesi alınarak analizi yapılmıştır. Dikim öncesi kendi gelen patatesler ve siğil artıkları temizlenmiştir. Patates çeşitlerinden Russet Burbank, Hermes, Desire, Panda, Lady Rosetta, Soleia, Justine, Alaska, Elodie, Van Gogh, Felsina, Adora, Mondial, Latona, Agria, Lady Claire, Marfona, Satina, Cosmos, Granola, Sante, Banba, Slaney, Orla, Provento, Konsul, Anna, Kanka, Hopaley, Agata, 92 F 100.3, Chiepe, Colorado, Canelle, Doline, 92 F 310.10, Donald, Tomensa, Dorado, Charlotte, Ranger Russet, Farmer, Greeen Vale 51, Horizon, White Lady, Valor, Cabaret, Pomeroy, Marabel, Buchan, Miragro, Sebastian, Serafina, Harmony, Barnadette, Cycloon, Aybastı beyazı, Aybastı Sarısı olmak üzere her birinden her tekerrür için 20 yumru kullanılmıştır. Patates çeşitlerinin saf kültür olmasına dikkat edilmiş ve bu amaçla resmi patates üretim merkezlerinden sağlanmıştır. Sıra arası 70 cm sıra üzeri 30 cm bırakılmıştır. Pareseller arasında 1 m güvenlik şeridi bırakılmıştır. Dikim elle yapılmıştır. Ekim esnasında yumrular, patates böceğine karşı Imidacloprid etkili maddeli ilaç (Gaucho WS 70) insektisit ile ilaçlanmış ve DAP+ Potasyum sülfat ile gübreleme yapılmıştır. Her hafta düzenli olarak tarla kontrolleri yapılmış, hastalığın nadir olarak görülen yeşil aksam belirtilerinin olup olmadığı araştırılmış, böcek ve fungal yaprak hastalıklarına karşı da ilaçlama yapılmıştır. Erken Yaprak Yanıklığı ve Geç Yanıklık hastalıklarına karşı Propineb etkili maddeli ilaç (Antracol) ile ilaçlama yapılmıştır. Tarla değerlendirmelerinde ekimi yapılan çeşitlerdeki hastalık şiddeti aşağıdaki skalaya göre belirlenmiştir (Anonymous, 2004). 1- Enfeksiyon yok 2- Tek bir tomurcuklanma (< 5 mm) 3- İki veya üç tomurcuklanma (< 5 mm) veya daha büyük bir tek tomurcuk (5-10 mm) 4- Birkaç küçük siğil (5-10 mm) 5- Birkaç orta boy siğil (> 10 mm) 6- En az bir tanesi > 10mm olan birkaç büyük siğil ve yumruda deformasyon başlangıcı 7-10 mm den büyük çapı olan siğil oluşumu ve yumru oluşumunun bozulması 8- Çok büyük siğiller ancak, yumru halen mevcut 9- Çok büyük siğiller, normal yumru görünümü kaybolmuş Verim değerlendirmesi ise hastalığın görülmediği tarlada yapılan denemede aynı patates çeşitlerinin verimi ile karşılaştırılarak yapılmıştır. Bulgular ve Tartışma: Bulaşık tarlalar laboratuarda toprak analizi (Hampson and Thompson, 1977) yapılarak, analiz sonuçlarına göre her iki bölgede de homojen spor dağılımı gösterenler deneme alanı olarak seçilmiştir. Bu verilere göre Kaymaklı deneme tarlasında bulaşma oranı 45 sporangium / g toprak, Aybastıda ise 8 sporangium / g toprak olarak belirlenmiştir. Kaymaklı/Nevşehir de 2004 yılında yapılan tarla çalışmasında çeşitlerin tamamında hastalık görülmüştür. Çeşitlerde her tekerrürde 25 olmak üzere 100 yumruda sayım yapılmış ve hastalık yönünden aldığı skala değerleri belirlenmiştir. Çeşitlerin ayrıca pazarlanabilir ve pazarlanamayan yumru adetleri ve yüzdeleri toplam verim ile birlikte Çizelge 1 de sunulmuştur.
Çizelge 1. Kaymaklı/NEVŞEHİR Yöresinde Bulaşık Tarlada (45 sporangium / g toprak) Değişik Çeşitlerde Elde Edilen Ortalama Hastalık Skala Değerleri, Pazarlanabilir Verim Yüzdeleri ve Verimi, Pazarlanamaz Verim Yüzdeleri ve Verimi Çeşitler Ortalama skala değeri* Verim (kg/da) Pazarlanır Verim yüzdesi Pazarlanabilir verim (kg/da) Pazarlanamaz Verim yüzdesi Pazarlanamaz Verim (kg/da) Sebastian 0,290 3657 60 2194 40 1463 Provento 0,159 3092 81 2504 19 588 Pomeroy 0,226 2971 37 1099 63 1872 Hopaley 0,304 2865 40 1146 60 1719 Miragro 0,368 2774 25 694 75 2080 Agria 0,260 2613 36 941 64 1672 Harmony 0,251 2571 49 1260 51 1311 Valor 0,375 2519 40 1008 60 1511 Hermes 0,186 2517 25 629 75 1888 Van Gogh 0,175 2486 89 2213 11 273 Konsul 0,427 2465 58 1430 42 1035 Banba 0,187 2444 34 831 66 1613 Soleia 0,375 2401 40 960 60 1441 R.Russet 0,272 2395 6 1581 94 814 Panda 0,225 2365 15 355 85 2010 Satina 0,276 2304 52 1198 48 1106 Buchan 0,541 2302 15 345 85 1957 Horizon 0,309 2299 34 782 66 1517 Serafina 0,355 2235 44 983 56 1252 R.Burbank 0,396 2189 31 679 69 1510 Justine 0,298 2163 47 1017 53 1146 White Lady 0,180 2160 57 1231 43 929 Charlotte 0,411 2319 18 417 82 1902 Alaska 0,337 2089 28 585 72 1504 92 F 100 0,274 2070 30 621 70 1449 Latona 0,177 2005 65 1303 35 702 92 F 310 0,333 1998 21 420 79 1578 Donald 0,274 1964 22 432 78 1532 Canelle 0,370 1955 39 762 61 1193 Barnadette 0,404 1942 30 583 70 1359 Doline 0,397 1938 28 543 72 1395 Green Vale 51 0,343 1918 21 403 79 1515 Cosmos 0,223 1896 41 777 59 1119 Granola 0,315 1895 45 853 55 1042 Agata 0,317 1867 43 803 57 1064 Desire 0,352 1836 21 386 79 1450 Farmer 0,266 1807 28 506 72 1301 Orla 0,365 1789 35 626 65 1163 Marfona 0,288 1707 44 751 56 956 Elodie 0,239 1702 26 443 74 1259 Sante 0,317 1687 46 776 54 911 Adora 0,270 1655 36 596 64 1059 Anna 0,242 1645 43 592 57 1053 Tomensa 0,379 1564 35 547 65 1017 Cabaret 0,329 1535 54 829 46 706 Chiepe 0,400 1525 21 320 79 1205 Dorado 0,358 1503 20 300 80 1203 Kanka 0,146 1464 54 791 46 673 Mondial 0,277 1441 42 605 58 836 Colorado 0,291 1430 15 215 85 1215 Slaney 0,305 1368 30 410 70 958 Lady Claire 0,243 1260 35 441 65 819 Felsina 0,240 1164 56 652 44 512 Lady Rosetta 0,323 920 13 120 87 800 * 100 yumrudaki hastalık skala değerleri ortalaması 13 Çeşitte hastalık şiddeti (ortalama skala değeri itibarıyla) diğerlerine göre düşük olmuştur. Bu çeşitler 2005 yılında tarlada tekrar test edilmiş, yumruların tamamı sayılmış ve gözlenen skala değerleri (Anonymous, 2004) Çizelge 2 de verilmiştir. Kaymaklı/Nevşehir lokasyonunda hasat esnasında hastalık belirtilerine göre verim değerlendirmesi yapılarak, hasat edilen yumrular pazarlanabilir ve pazarlanamaz olarak ayrılmıştır. Yapılan değerlendirmede; hastalık belirtisi gösteren yumrular, çap olarak 25 mm den küçük olanlar, çatlak ve yeşermiş yumrular pazarlanamaz yumru olarak ayrılmışlardır. Çizelge 1 de görüldüğü gibi yumrularda hastalık görülmesi nedeniyle pazarlanamaz nitelikteki yumru yüzdeleri bakımından çeşitler arasında farklılık görülmüştür. En
yüksek pazarlanabilir verim Provento çeşidinde elde edilirken en düşük verim ise Lady Rosetta çeşidinden elde edilmiştir. Pazarlanabilir verim yüzdeleri açısından ise en yüksek değeri %89 ile Van Gogh çeşiti, en düşük değeri ise %6 ile Ranger Russet çeşiti almıştır. Bu çeşitlerdeki pazarlanamaz yumru içinde hastalık belirtisi gösterenlerin sayım ve ölçümleri ayrı kaydedilmiştir. Çizelge 2 de görüldüğü gibi, bazı çeşitlerde çok düşük oranlarda yumru enfeksiyonu saptanmıştır. Örneğin Latona çeşidinde sadece bir yumruda 2 skala şiddetinde, Provento çeşidinde 6 yumruda 2 şiddetinde, Van Gogh çeşidinde ise 18 yumruda 2 şiddetinde hastalık oluşmuştur. Bu gibi düşük enfeksiyon gösteren çeşitlerin karantina kontrollerinin daha fazla örnek incelenerek yapılması hastalık tespiti yönünden önemlidir. Çeşit Çizelge 2. 2005 Yılında Kaymaklı Kasabasında Yapılan Tarla Testi Çeşit Reaksiyon Sonuçları Sağlam Yumru Sayısı Hasta Yumru Sayısı Değişik Skala Değerlerindeki Hastalıklı Yumru Sayıları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Latona 597 1-1 - - - - - - - Provento 560 6-6 - - - - - - - Van Gogh 562 18-18 - - - - - - - Banba 229 258-58 17 13-100 67 3 - Hermes 371 83-8 - - 49 25-1 - Cosmos 290 316-189 42 25 23 17 10 6 4 Kanka 371 173-99 9 37-12 13-3 A. Beyazı 173 200-25 65 85 23-2 - - A.Sarısı 122 302-43 27 32 58 121 21 - - Panda 198 278-85 107 55 18 13 - - - White Lady 494 150-70 64 16 - - - - - Pomeroy 270 283-2 30 22 105 103 1 8 12 Elodie 186 612-133 157 68 59 175 13 7-2004 2005 Yıllarında Ordu-Aybastı ilçesinde yapılan denemede yöresel Aybastı Sarısı çeşidinde tarla şartlarında bulaşıklık tespit edilmemiştir. Diğer çeşitlerdeki hastalık şiddetleri ve diğer özellikler bakımından Kaymaklı yöresi sonuçlarına benzer veriler elde edilmiştir. Çalışmalar esnasında yapılan kontrollerde her iki lokasyondaki tarlada da yeşil aksam enfeksiyonu tespit edilmemiştir. Hastalık yönünden bulaşık alanda kurulan deneme ile kontrol deneme arasında verim farkının görülmesi yönünden yapılan değerlendirme Çizelge 3 de verilmiştir. Çizelge 3 ün incelenmesinden de görüleceği üzere, hastalık yönünden bulaşık alandaki denemeye giren 54 çeşidin verim ortalaması 2046 kg/da iken temiz alanda denemeye giren çeşitlerin verim ortalaması 3452kg/da dır. Burada verim ortalaması farkı 1406kg/da dır. Görüldüğü gibi 3452kg dekara verime göre %40,73 oranında hastalık şiddetinden dolayı bir verim eksikliği gözlenmektedir.
Çizelge 3. Bulaşık ve Temiz Alandaki Patates Çeşitlerinin Verim Yönünden Kıyaslanması Çeşitler Bulaşık Alanda Verim (kg/da) Ver. Sıra No Temiz Alanda Verim (kg/da) Verim Sıra No Verim Farkı (kg/da) Sebastian 3657 1 4767 3 1110 Provento 3092 2 3731 23 639 Pomeroy 2971 3 4080 14 639 Hopaley 2865 4 3584 25 719 Miragro 2774 5 4758 4 1984 Agria 2613 6 5114 1 2501 Harmony 2571 7 2849 39 278 Valor 2519 8 4502 7 1983 Hermes 2517 9 2891 37 374 Van Gogh 2486 10 3434 29 948 Konsul 2465 11 3746 22 1281 Banba 2444 12 4266 12 1822 Soleia 2401 13 2890 38 489 R.Russet 2395 14 3039 36 648 Panda 2365 15 2711 44 346 Satina 2304 16 4340 11 2036 Buchan 2302 17 4668 5 2166 Horizon 2299 18 4628 6 2129 Serafina 2235 19 3271 32 1036 R.Burbank 2189 20 3930 16 1741 Justine 2163 21 2784 42 621 White Lady 2160 22 4850 2 2690 Charlotte 2319 23 2293 48-26 Alaska 2089 24 3867 18 1778 92 F 100 2070 25 3829 19 1759 Latona 2005 26 3605 24 1600 92 F 310 1998 27 3102 32 1104 Donald 1964 28 2304 47 340 Canelle 1955 29 3451 27 1496 Barnadette 1942 30 3763 21 1821 Doline 1938 31 3094 35 1156 Green Vale 51 1918 32 3309 30 1391 Cosmos 1896 33 4258 13 2362 Granola 1895 34 3765 20 1870 Agata 1867 35 1960 54 93 Desire 1836 36 3534 26 1698 Farmer 1807 37 4435 10 2628 Orla 1789 38 3300 31 1511 Marfona 1707 39 2819 40 1112 Elodie 1702 40 2270 51 568 Sante 1687 41 4066 15 2379 Adora 1655 42 2281 50 626 Anna 1645 43 4467 8 2822 Tomensa 1564 44 2394 46 830 Cabaret 1535 45 2033 53 498 Chiepe 1525 46 3893 17 2368 Dorado 1503 47 2784 41 1281 Kanka 1464 48 3214 33 1750 Mondial 1441 49 4440 9 2999 Colorado 1430 50 --- -- --- Slaney 1368 51 3442 28 2074 Lady Claire 1260 52 --- -- --- Felsina 1164 53 2053 52 889 Lady Rosetta 920 54 2293 49 1373 Marabel -- -- 2524 45 ---
Araştırmada elde edilen verim verileri, MSTAT C paket programı kullanılarak, tesadüf blokları deneme desenine göre varyans analizine tabi tutulmuş, uygulamalar arasındaki farklılıklar F testine göre belirlenmiş ve değişim katsayıları (%) hesaplanmıştır. Elde edilen ortalamalar arasındaki farklar, Duncan Çoklu Karşılaştırma Testi kullanılarak % 5 önem seviyesinde verim, pazarlanabilir verim ve pazarlanamaz verim yönünden karşılaştırılmıştır (Çizelge 4, 5, 6 ve 7). Deneme sonucunda yapılan istatistiki analizlerde, analize tabi tutulan çeşitler arasında istatistiki açıdan fark olduğu görülmektedir. Çizelge 4. Denemeye Alınan Patates Çeşitlerinde Dekara Verim, Pazarlanabilir Verim, Pazarlanamaz Verim ve Hastalıklı Yumru Oranı Yönüyle Elde Edilen Varyans Analiz Sonuçları Kareler Ortalaması Varyasyon s.d. Pazarlanabilir Pazarlanamaz Hastalıklı Kaynağı Dekara Verim Verim Verim Yumru Oranı Tekerrür 3 120.363 2.179 7.753 6.843 Çeşit 53 1076696.155** 1079.613** 1084.164** 1333.793** Hata 159 87825.319 33.723 83.659 68.678 DK(%) 14.46 15.70 14.53 15.06 ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiki olarak önemli Çizelge 5. Patates Çeşitlerinde bulaşık alanda Pazarlanabilir ve Pazarlamaz Yumru Oranları Yönüyle Elde Edilen Ortalama Değerler ve Duncan testine göre oluşan farklı gruplar Çeşitler Verim (Kg/da) Çeşitler Verim (Kg/da) 1.Sebastian 3657 a 28.Donald 1964 ıjklmnopqrst 2.Provento 3092 b 29.Canelle 1955 ıjklmnopqrstu 3.Pomeroy 2971 bc 30.Barnette 1942 jklmnopqrstuv 4.Hopeley 2865 bcd 31.Doline 1938 jklmnopqrstuv 5.Miragro 2774 bcde 32.Green vale 51 1918 klmnopqrstuv 6.Agria 2613 cdef 33.Cosmos 1896 klmnopqrstuv 7.Harmony 2571 cdefg 34.Granola 1895 klmnopqrstuv 8.Valor 2519 cdefg 35.Agata 1867 lmnopqrstuvw 9.Hermes 2517 cdefg 36.Desire 1836 mnopqrstuvw 10.Van-Gogh 2486 defgh 37.Farmer 1807 mnopqrstuvw 11.Konsul 2465 defghı 38.Orla 1789 nopqrstuvw 12.Bamba 2444 defghıj 39.Marfona 1707 opqrstuvwx 13.Soleia 2401 defghıjk 40.Elodie 1702 opqrstuvwx 14.R. Russet 2395 defghıjk 41.Sante 1687 opqrstuvwx 15.Panda 2365 efghıjkl 42.Adora 1655 pqrstuvwxy 16.Charlotte 2319 efghıjklm 43.Anna 1645 qrstuvwxy 17.Satina 2304 efghıjklmn 44.Tomensa 1564 rstuvwxy 18.Buchan 2302 efghıjklmn 45.Cabaret 1535 stuvwxy 19.Horizon 2299 efghıjklmn 46.Chiepe 1525 stuvwxy 20.Serafina 2235 fghıjklmn 47.Dorado 1503 stuvwxy 21.R. Burbank 2189 fghıjklmno 48.Kanka 1464 tuvwxy 22.Justine 2163 fghıjklmnop 49.Mondial 1441 uvwxy 23.White Lady 2160 fghıjklmnop 50.Colorado 1430 vwxy 24.Alaska 2089 ghıjklmnopq 51.Slaney 1368 wxyz 25.92 F 100 2070 ghıjklmnopqr 52.L. Claire 1260 xyz 26.Latona 2005 hıjklmnopqrs 53.Felsina 1164 yz 27.92 F 310.10 1998 hıjklmnopqrs 54.L. Rosetta 920 z * Aynı harf grubuna giren değerler %5 önem düzeyinde birbirinden farklı değilir.
Çizelge 6. Patates Çeşitlerinde Pazarlanabilir Verim Yüzdeleri Yönüyle Elde Edilen Ortalama Değerler ve Oluşan Farklı Gruplar Çeşitler Pazarlanabilir Verim (Kg/da) Çeşitler Pazarlanabilir Verim (Kg/da) 1.Van-Gogh 89 a 28.Tomensa 35 klmnop 2.Provento 80.75 b 29.Orla 35 klmnop 3.Latona 65 c 30.L. Claire 34.75 klmnopq 4.Sebastian 59.75 cd 31.Bamba 34 lmnopq 5.Konsul 58 cde 32.Horizon 34 lmnopq 6.White Lady 57 cde 33.R. Burbank 31 mnopqr 7.Felsina 56.25 cde 34.92 F 100 30.25 mnopqrs 8.Kanka 53.75 def 35.Slaney 30 nopqrst 9.Cabaret 53.75 def 36.Barnette 30 nopqrst 10.Satina 52 defg 37.Farmer 28 opqrst 11.Harmony 49 efgh 38.Doline 28 opqrst 12.Justine 46.75 fghı 39.Alaska 28 opqrst 13.Sante 45.75 fghıj 40.Elodie 25.75 pqrstu 14.Granola 45.25 fghıj 41.Miragro 25 qrstu 15.Marfona 44 ghıjk 42.Hermes 25 qrstu 16.Serafina 44 ghıjk 43.Donald 21.75 rstuv 17.Anna 43 ghıjkl 44.Green vale 51 21.25 rstuv 18.Agata 43 ghıjkl 45.Desire 21 stuv 19.Mondial 41.75 hıjkl 46.92 F 310.10 21 stuv 20.Cosmos 41 hıjkl 47.Chiepe 20.75 stuv 21.Hopeley 40 hıjklm 48.Dorado 20.25 tuv 22.Soleia 39.75 hıjklmn 49.Charlotte 17.75 uv 23.Valor 39.75 hıjklmn 50.Colorado 15.25 v 24.Canelle 39 ıjklmn 51.Buchan 15 v 25.Pomeroy 36.75 jklmno 52.Panda 14.75 v 26.Adora 36 jklmno 53.L. Rosetta 13 vw 27.Agria 36 jklmno 54.R. Russet 6 w * Aynı harf grubuna giren değerler %5 önem düzeyinde birbirinden farklı değildir. Çizelge 7.Denemeye Alınan Patates Çeşitlerinde Pazarlanamaz Verim Yüzdeleri Yönüyle Elde Edilen Ortalama Değerler Çeşitler Pazarlanamaz Verim (Kg/da) Çeşitler Pazarlanamaz Verim (Kg/da) 1.R. Russet 94 a 28.Adora 64 efghıjklm 2.L. Rosetta 87.25 ab 29.Agria 63.75 fghıjklm 3.Buchan 85 abc 30.Pomeroy 63 ghıjklmn 4.Panda 85 abc 31.Canelle 61 hıjklmno 5.Colorado 85 abc 32.Soleia 60 hıjklmno 6.Charlotte 82 abcd 33.Valor 60 hıjklmno 7.Dorado 79.75 abcde 34.Hopeley 59.75 hıjklmno 8.Desire 79.25 abcdef 35.Cosmos 59 ıjklmnop 9.Green vale 51 79 abcdef 36.Mondial 58 jklmnopq 10.Chiepe 79 abcdef 37.Anna 56.75 jklmnopqr 11.92 F 310.10 79 abcdef 38.Agata 56.75 jklmnopqr 12.Donald 77.75 bcdefg 39.Marfona 56 klmnopqr 13.Hermes 75 bcdefgh 40.Serafina 55.75 klmnopqr 14.Miragro 75 bcdefgh 41.Granola 55.25 klmnopqr 15.Elodie 74.25 bcdefghı 42.Sante 54 lmnopqrs 16.Alaska 72.25 bcdefghıj 43.Justine 53 mnopqrs 17.Doline 72 bcdefghıj 44.Harmony 51 mnopqrs 18.Farmer 72 bcdefghıj 45.Satina 48 nopqrst 19.Barnette 70.25 cdefghıjk 46.Kanka 46 opqrst 20.Slaney 70 cdefghıjk 47.Cabaret 45.75 opqrst 21.92 F 100 70 cdefghıjk 48.Felsina 43.75 pqrst 22.R. Burbank 69 defghıjkl 49.White Lady 43 qrst 23.Horizon 66.25 defghıjklm 50.Konsul 42 rst 24.Bamba 66 efghıjklm 51.Sebastian 39.75 st 25.L. Claire 65.25 efghıjklm 52.Latona 35.25 t 26.Orla 65 efghıjklm 53.Provento 19.25 u 27.Tomensa 65 efghıjklm 54.Van-Gogh 11 u * Aynı harf grubuna giren değerler %5 önem düzeyinde birbirinden farklı değildir
Literatür Anonymous, 2004. Diagnostic protocols for regulated pest. Synchytrium endobioticum. EPPO Bulletin 34, 213-218. European and Mediterranean Plant Protection Organization 1,rue Le Notre,75016 Paris,France. Çakır,E., 2005. First report of potato wart disease in Turkey. PlantPathology 54, 584p. Çakır, E., H.Duran, N. Altın, H.R. Akbaş, Ö. Yeşilova, A. Çolak, A. Uçkun, H. Aydın, And B. Güler, 2005. Potato wart disease survey in Turkey. 2005 OEPP/EPPO,Bulletin OEPP/EPPO Bulletin 35, 489 490p. Çakır, E., 2003. Patates Siğili Hastalığı Orta Anadolu Bölgesi 24-25 Nisan 2003 tarihli Hizmet İçi Çalışma Raporu-AZMMAE. Glynne, MD, 1925. Infection experiments with wart disease of potatoes.synchytrium endobioticum. Annals of Applied Biology 12, 34 60. Hampson, M.C., Coombes, J.W., A, Murphy, 1983. Procedures for Isolation of Whole and Frangment Resting Sporangia of Synchytrium endobioticum (Schilb) Pere. From Potato Tissue for Electron Microscopy and Chemical analysis. Plant and Soil 72, 49-55. Lemmerzahl, J.,1930 [A new simplified method for inoculation of potato cultivars to test for wart resistance.]. Züchter 2, 288 297.