Aralık 2006 da hazırlanmıştır.

1

Aralık 2006 da hazırlanmıştır. Tarih : Aralık 2006 / İZMİR - TÜRKİYE HEDEF FİNANSAL DANIŞMANLIK HİZMETLERİ Halit Ziya Bulvarı, Uz İş Merkezi, No:52 Tel: 0232.4415492 www.hedefonline.com 2

İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 6 BÖLÜM I... FOREX NEDİR?... 7 Piyasa... 7 Piyasanın işleyişi... 7 Kaldıraç sistemi... 7 Piyasadaki riskler... 8 İşlem yapmaya nasıl başlanır?... 8 Forex ekran takibi... 8 BÖLÜM II FOREX - HİSSE SENETLERİ PİYASALARI FARKI.. İki piyasa arasındaki fakların listesi... 9 BÖLÜM III... FOREX İŞLEMLERİ... 12 Forex işlemlerinin içeriği... 12 Pariteler... 13 Spread... 14 Marjin... 15 Sürdürülebilir marjin... 16 Kaldıraç... 16 Spot işlemler... 17 Risk.... 17 BÖLÜM IV... GLOBAL FOREX PİYASASI NEDİR?... 18 Forex piyasalarının en cazip yönleri... 18 Forex piyasalarının tarihçesi... 18 Altın piyasası ve Bretton-Woods anlaşması... 18 Euro Piyasasındaki güçlenme... 19 EUR/USD Paritesini etkileyen faktörler... 19 Dünyadaki kur sistemleri... 20 - Sabit kur sistemi... 20 - Yarı sabit kur sistemi... 20 - Serbest kur sistemi... 20 Sabit kur sisteminin avantajları... 20 Serbest kur sisteminin avantajları... 20 Forex piyasalarındaki yatırımcılar kimdir?... 21 - Hedge amaçlı olanlar... 21 - Spekülatif amaçlı olanlar... 22 Piyasa yapıcılar... 23 Piyasa yapıcılar kimdir?... 23 3

Piyasa yapıcıların görevi... 23 BÖLÜM V... ONLİNE FOREX İŞLEMLERİ... 25 Forex piyasaları nasıl gerçek zamanlı işlem görüyor... 25 Forex piyasalarındaki veriler... 25 Forex piyasalarındaki online işlemler... 25 Forex te işlem yapmak için ne gerekli?... 26 - Hesap açma... 26 - Depozito transferi... 26 Online işlemler hakkında bilinmesi gerekenler... 27 Forex ekranının temel pencereleri... 29 BÖLÜM VI... BAŞARIYA ULAŞMAK İÇİN ÖNERİLER... 36 Faydalanabileceğiniz kaynaklar... 36 BÖLÜM VII... TEKNİK ANALİZ... 39 Amaç... 40 Fiyatların grafiğe aktarımı... 40 - Çubuk grafik... 41 - Çizgi grafik... 41 - Mum grafik... 42 Trendler... 44 Destek ve direnç kavramı... 47 Teknik analiz göstergeleri... 51 - RSI... 51 - Momentum... 53 - CCI... 55 - Stokastik... 56 Göstergelerin birlikte kullanımı... 58 BÖLÜM VIII... TEMEL ANALİZ... 61 Öncü ekonomik göstergeler... 61 - Tüketici güven endeksi... 62 - Tüketici fiyat endeksi... 63 - İstihdam raporları... 63 - FOMC kararları... 63 - Gayri safi yurtiçi hasıla... 64 - Üretim endeksi... 64 - Michigan güven endeksi... 64 - Tarım dışı ücret değişim... 64 - Satınalma müdürleri endeksi... 65 - Perakende satışlar verileri... 65 - Tankan açıklamaları... 65 4

- TIC verileri... 66 - Ticaret dengesi... 66 - Aylık bütçe raporları... 66 - Rehber göstergeler endeksi... 66 - Cari hesaplar... 67 - Dayanıklı mallar... 67 - Konut başlangıçları... 67 - Kapasite kullanımı... 67 - İşsizlik rakamları... 67 - Philadelphia fed endeksi... 68 - Üretici fiyatları endeksi... 68 - Biege book... 68 - İstihdam maliyeti endeksi... 68 - Kişisel tüketim harcamaları... 68 BÖLÜM IX... KAZANMAK İÇİN TAVSİYELER... 70 Yatırımcıların başarılı olma sebepleri... 70 - Stop loss emir kullanmaları... 70 - Sağlam yazılı işlem planı... 71 - İşlemlerin güvenilir verilerle yapılması... 71 - Paralarını yönetmeleri... 71 - Trende karşı işlem sorunu... 72 - Disipline sahip olmaları... 72 - Yeterli sermaye ile başlamaları... 72 - Kazançtaki işlemi devam ettirmeleri... 73 - Duygusal davranmama... 73 DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİĞER MADDELER... 73 BÖLÜM X.. SÖZLÜK. 75 SON SÖZ... 80 KAYNAKÇA. 81 5

GİRİŞ Bu kitap Hedefonline tarafından, FOREX Piyasalarına yeni giren yatırımcılar için tasarlanmış bir eserdir ve Türkiye de bu konu üzerine yazılmış ilk Türkçe kitap olma özelliği taşımaktadır. Uzman kullanıcılar için ise ellerinin altında bulunması gereken bir kaynak niteliği taşımaktadır. Yeni başlayan yatırımcılar, bu kaynak sayesinde Forex piyasalarının işleyişi ve bu piyasalarda nasıl işlem yapılacağı konusunda temel bir bilgiye sahip olacaklar. Kitapta anlatacağımız konular bir mantık sırasına göre hazırlanmıştır, fakat her bolüm kendi içinde bir konu anlattığı için, bağımsız olarak anlaşılabilir. Size tavsiyemiz, ilk bölümlerden itibaren dikkatle takip edip, Forex piyasaları hakkında temel dinamikleri en iyi şekilde öğrenmenizdir. Size kazanç kapılarını aralamanızda faydalı olacak, kazançlı yatırımcıların başarılı olma nedenlerini kitabın ilerleyen bölümlerinde inceleyebilirsiniz. Eminiz ki sizde onlar gibi bu tecrübelerden faydalanırsanız, başarıyı yakalayacaksınız. Umarız ki, bilgi sahibi olurken aynı zamanda ülkemizde yeni gelişen bu piyasadan zevk alırsınız. Başlamadan önce belirtmek isteriz ki; Forex piyasalar riski yüksek olan piyasalardır. Ve ekonominin temel kurallarından olan, riskin fazla oluşu, kazanç ve kayıpların da yüksek olması demektir. Bu yüzden herhangi bir pozisyon açmaya karar verdiğinizde, içinde bulunduğunuz ekonomik durumu iyice analiz etmelisiniz. Yıllardır bu piyasaların içinde olarak çok rahatlıkla söyleyebiliriz ki, nasıl doktor olmak için kan görmeye dayanlıklı olmak gerekiyorsa, Forex piyasalarında da başarılı olmak için sabretmek gereklidir. Her türlü pozisyonu sabırla karşılayıp, mantık çerçevesinde işlem yapan yatırımcının kazanma şansı yükselir. Buradan sadece mantıksal karar almanız için yardım edebilsek de, emin olun kazanç kapılarını açmanızı kolaylaştıracak en büyük hazineye sahip olacaksınız. Mantıksal karar vermek, kayıpları en kısa sürede kesmek, kazançları en yüksek seviyede tutmak, inanın sabırla alakalı bir olgu. 6

1) FOREX NEDİR? Piyasa : FOREX Dünyadaki en büyük ve en hızlı gelişen piyasadır. Günlük ortalama işlem hacmi 2 trilyon Amerikan Doları dır. Forex piyasaları çoğunluk olarak döviz birimleri arasında bir değişim platformu olarak kullanılsa da, gelen talepler üzerine zamanla altın, gümüş gibi kıymetli madenlerinde kaydi olarak alınıp satıldığı, petrolün işlem gördüğü hatta çeşitli hisse senedi endekslerinin de değişime girdiği çok geniş yatırım imkânları sunan bir piyasa haline gelmiştir. Bu piyasalarda işlem yapanlar; - Kurumsal yatırımcılar, - Kurumlar, merkezi ve ticari bankalar, - Hedge fonları, - Sizin gibi bireysel yatırımcılardır. Piyasanın İşleyişi : Forex piyasalarında alınıp satılan ürün, çeşitli ülkelerin paralarıdır. ( Aynı zamanda altın ve gümüş işlemleri de yapılır.) Örneğin, EURO almak için Amerikan Doları verirsiniz, ya da Japon Yen i vererek Kanada Doları alırsınız. Bu işlemler günümüzde online olarak bilgisayar ortamında gerçekleşmektedir. Siz paranızı Amerikan Doları olarak yatırır, sonra istediğiniz ülkelerin para birimleri arasında işlem yapabilirsiniz. İki ülke para biriminin birbirine bölünmesiyle ortaya çıkan birime parite denir. EUR/USD ( Euro/Amerikan Doları) paritesi 1,2800/1,2802 şeklinde olduğunu varsayarsak, 1Euro almak içi 1,2802 Dolar (sağ tarafta yazılı olan değer) ödememiz gerekmektedir. Parite fiyatı 1,2830/1,2832 olduğunda bu işlemi kapatmak istersek, 1Euro karşılığı olan 1,2830 Dolar (sol tarafta yazılı olan değer) alırız. Arada oluşan fiyat farkı bizim yatırdığımız sermayeye kâr ya da zarar olarak yansır. Piyasaların Açık Olduğu Zaman Dilimleri : Forex piyasalar hafta içi her gün, günün 24 saati işlem görürler. Dünyanın çeşitli yerlerindeki işlem saatleri farklı olduğu için Türkiye saati ile Pazar geceyarısı, Yeni Zelanda açılış yaptıktan sonra sırasıyla, Avustralya, Tokyo, Hong Kong, Singapur, Dubai açılır. Bu ülkeler piyasası kapanmaya yakın, sabah 8 saatlerinde Avrupa piyasaları sırasıyla açılış yapar, ardında Amerika piyasası Türkiye saati ile 15:30 da açılış yapar. Yine Türkiye saati ile gece 12 ye kadar işlem görür ve tekrar Yeni Zelanda piyasaları açılır. İşte bu döngü Cuma gecesi Amerika piyasalarının kapanmasıyla tatile girer. Bu sayede 5 gün, 24 saat işlem gören bir piyasadır. Sizde işlem yapmaya başladığınızda haftada 5 gün 24 saat işlem yapabilirsiniz. 7

Hatırlatalım ki, piyasaya yön veren verilerin en çok Amerika dan gelmesi sebebiyle, öğleden sonra Amerika piyasalarının açılmasıyla piyasalarda bir hareketlilik gözükebilir. Bu hareketleri takip etmeniz avantajınıza olacaktır. Forex te Piyasasındaki Riskler? Forex te, normal piyasa koşulları altında hiçbir zaman yatırdığınızdan daha fazla kaybetmezsiniz. Fakat kazancınız da bir sınır yoktur. Piyasa, pozisyonunuz yönünde olumlu geliştiğinde, yatırılan miktarın çok üstünde işlem yaptığınız için, kaldıraç sistemi sayesinde, teminatınızın çok üstünde kazanabilirsiniz. ( Kaldıraç sistemi 3. bölümde tanımlanmıştır. ) İşlem Yapmaya Nasıl Başlanır? Eğer bu piyasalarda işlem yapmak isterseniz, öncelikle bu piyasalarda işlem yapmaya yetkili bir kurumla ya da kurumun Türkiye deki anlaşmalı temsilcisiyle irtibata geçip, bir hesap açmanız gerekiyor. Hesap açtıktan sonra kredi kartı ya da banka hesabından havale yolu ile para yatırıp, işlem yapmaya başlayabilirsiniz. Aynı zamandan bu piyasalarda tecrübe kazanmak için, bu şirketlerin demo hesapları ile sanal para / sanal kazanç çerçevesi içinde işlem yapabilirsiniz. Forex Ekranı Nasıl Takip Edilir? Online olarak, internet erişimi sağlanılan her yerden her zaman erişim sağlanabilir. Bağlı olduğunuz kurum tarafından tasarlanan bu ekranlarda, pozisyonunuzu görebilir, yeni pozisyon açabilir, fiyatları canlı takip edebilir, grafiklerden faydalanabilir, haberleri takip edebilir, ekranı kendinize özel ayarlayabilirsiniz. Unutmayınız! Bu bölümde aklınızda kalması gereken önemli noktalar ; - Bu piyasalarda kimlerin yatırım yaptığı, - Forex piyasalarının işleyiş mantığı, - Piyasaya giriş için yapılması gerekenlerdir. 2) FOREX PİYASALARI İLE HİSSE SENEDİ PİYASALARININ FARKI 8

Dünyanın en büyük piyasası olan Forex piyasasının genel işleyiş ve avantajlarını sunmaya çalıştığımız bu tabloda, yatırımcının işlemlerini gerçekleştirebileceği en iyi, hızlı ve verimli olanakları sunulmaktadır. Belli kısıtlamaların olmadığı Forex piyasasında yatırımcı kazancını maksimum seviyeye çıkarabilmekte ve oluşabilecek riski kontrol etme şansına sahip olabilmektedir. Avantajlı FOREX Piyasaları Forex, haftanın 5 günü, günün 24 saati açık olup yatırımcının dilediği zaman dilimi içinde herhangi bir zaman sınırlaması olmadan işlem yapmasına olanak vermektedir HİSSE SENEDİ Piyasaları Hisse senedi piyasaları belli saatler arasında işlem görmektedir. Bu yüzden yatırımcılar sadece bu saatler arasında işlem yapabilmektedirler. Eğer aktif olarak başka bir işte çalışılıyorsa bu piyasada işlem yapmak zor ve sıkıntılı olabilmektedir. Forex, dünyanın en büyük piyasası olmakla beraber ortalama günlük işlem hacmi 2 trilyon Amerikan Doları nın üzerinde gerçekleşmektedir. Piyasada büyük bankalar, kurumlar ve yatırımcılar işlem yaptıklarından dolayı likit bir piyasa olup işleminiz anında gerçekleşmektedir. İşlem hacmi düşük olup işlemlerin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcı olması gerekmekte ve bu da işleme girmek için zaman alabilmektedir. İşlem yapan yatırımcılardan ilave olarak herhangi bir komisyon ya da kesinti alınmamaktadır. Yatırımcı ekranda gördüğü alış ya da satış rakamlarına bağlı olarak işlem yapmakta ve hesap bakiyesini işlem platformundan takip edebilmektedir. Çalışılan kurumlar tarafından belirlenen belli oranlarda komisyon ya da kesinti olmaktadır. Forex piyasalarında kaldıraç sistemi bulunmaktadır. Kaldıracın oranına göre yatırımcı hesabındaki paranın belli katlarına kadar işlem imkânına kavuşmaktadır. Genelde 1/200 kaldıraç sistemi kullanılan piyasada yatırımcı bu orana göre hesabındaki parasının 200 katına kadar işleme Yatırımcı hesabındaki miktara göre işlem yapabilmekte ve bunun üzerindeki işleme girmek için ilave olarak hesabına bu rakam kadar para yatırmak zorundadır. 9

girebilmekte ve bu rakamın kazancına ortak olmaktadır. Forex piyasalarında yatırımcı hem alış hem de açığa satış yapabilmektedir. Yatırımcı eğer piyasanın düşeceğine inanıyorsa elinde alış olmadan açığa satış yaparak düşen piyasadan kazanç elde edebilmektedir. Yatırımcı sadece alış yapabilmekte ve işlemini satış ile kapatabilmektedir. Bunun anlamı yükselen piyasada sadece kazanç elde edebilmekte ve piyasa düşerken zarara girmektedir. Bilindiği gibi ekonomik görüntünün kötü olduğu dönemlerde düşen piyasadan kazanç elde edilememektedir. Forex piyasalarının enstrümanları olan pariteler ortalama 50 adet olmaktadır. Fakat özellikle 4 temel paritede işlem yapılmakta ve bu sayede yatırımcı belli paritelere odaklanıp bu paritelerin hareketlerine daha rahat adapte olabilmekte ve takip edebilmektedir. Hisse senedi piyasalarında yüzlerce farklı enstrümanlar olduğundan yatırımcı için her birini takip etmesi ve bilgiye sahip olması güç olabilmektedir. Yatırımcı kendisine sunulan işlem platformundan online işlemleri rahatlıkla yapabilmekte ve işlem platformunun kendine sunduğu kolaylıklarla, (anında işlem, kurallı emir koyma, hesap özetini takip etme, ekonomik haberler ve analizlere ulaşma, grafikleri inceleme vb ) işlemlerini hızlı ve verimli bir şekilde yapabilmektedir. Yatırımcı genelde telefon ya da diğer iletişim araçları ile emir verebilmekte ve piyasa için gerekli haberlere, grafiklere, analizlere farklı yerlerden ulaşabilmektedir. 10

Dünyanın en büyük piyasası olduğu için manipüle edilememektedir. Pariteleri belirleyen belli ekonomik veriler bulunmaktadır. Pariteler bu verilere bağlı olarak hareket etmektedir. Bu verilerin açıklanacağı saatler önceden belli olmakta ve yatırımcı beklentiye göre hareket etmektedir. Özellikle küçük hisseler ciddi alım ya da satımlarla etkilenmekte ve piyasanın gidişinin tersinde hareket etmektedir. Forex mini ve standart hesap imkânı sunmaktadır. Burada amaç özellikle küçük meblağa sahip yatırımcının bu miktar ile piyasaya girip işlem yapabilmesine olanak sağlamaktır. Genelde kurumlar belli bir alt limit hesap açılışı belirlemektedirler ve bu yüzden bu miktarın altında birikimi olan yatırımcılar hesap açamamaktadırlar. Unutmayınız! 2. bölümde unutmamanız gereken şeyler, Forex piyasalarının borsadan farklı olarak, kaldıraç oranı gibi bir avantaja sahip olması, işlem hacminin büyüklüğü, manipüle edilememesi, açığa satış işleminin kullanıldığı, 5 gün 24 saat açık olması ve komisyonsuz işlem imkânı verdiği ve belirli günlerde açıklanan verilerin hareketinde büyük rol oynadığıdır. 11

3 ) FOREX İŞLEMLERİ : Forex yatırımcılarının temel hedefi, yabancı ülke paralarının hareketlerinden kâr elde etmektir. Şu anda Forex piyasasında işlem yapan yatırımcıların %95 i, spekülatif işlem yapan yatırımcılardır. Geri kalan %5 ise hedge ( korunma amaçlı ) ve farklı amaçlı işlem yapan yatırımcılardır. Forex işlemleri online olarak, yapıldığı için fiziksel bir para değişimi söz konusu değildir. Kaydi para ile yapılan işlemlerdir, fakat yatırımcı ile şirket arasında bir sözleşme yapılmış olur. Taraflardan biri alım için, diğeri satım için anlaşmış olur. Yatırımcı pozisyonu kapattığı zaman bu taahhüt, yatırımcı başka bir pozisyon açıncaya kadar sonlanmış olur. Forex İşlemlerinin İçeriği : Forex işlemleri yatırımcı ve şirket arasında bir kontrat anlaşması ile oluşur. Bu anlaşmanın içeriğinde : Hangi para biriminin alınıp, hangi para biriminin satılacağı, Pozisyon açmak için kullanılacak miktar, İki para birimi arasındaki değişim oranı. Bazı işlemlere zaman koşulu da eklenir, ama şu anda sadece anlık işlemlerden bahsettiğimiz için bu kavramı dâhil etmiyoruz. Bu anlaşmaya dayanarak, alım-satım işleminin belirlenen miktarla, belirlenen oranla ve belirlenen para birimleri arasında yapılması bir yükümlülük haline gelmiş oluyor. İşlemler belirli 2 yabancı para biriminin birbirine bölümüyle oluşan rakamlarla yapılır. Bu iki ülke parasının birbirine oranına parite denir. Örnek vermek gerekirse; EUR/USD paritesi EURO nun Amerikan Doları karşısında olan değerini gösterir. Değerlerin birbirine bölünmesiyle bulunur. Eğer ki parite değeri, 1.2850 ise, bir Euro almak için 1.2850 Amerikan Doları vermek gereklidir. Şimdi de Forex piyasalarında yapılan işlemlerden bir örnek inceleyelim. EUR/USD (Euro - Amerikan Doları) paritesi spot piyasalarda 1,2800 olarak gözüküyor. Ve bir yatırımcı bu fiyattan 10.000 Euro alış yapıyor. Yani 12.800 Dolar vererek, 10.000 Euro alıyor. Bir ay sonra EUR/USD paritesi 1.2960 oluyor. Bu demek oluyor ki, Euro bu bir ay içinde dolar karşısında değer kazanmış. Eğer yatırımcı 10.000 Euro yu satmak isterse 12.960 Dolar alıyor. 12

Özetle; 12.960 12.800 = 160 Dolar kazanç sağlanmış oluyor. Eğer piyasalar düşüş trendi içinde ise, ne yapacağız? İşte, Forex piyasalarının avantajlı yönlerinden biri daha! Genelde çoğu piyasalarda yatırımcılar sadece fiyatlar yükselirken kâr sağlar, fiyatlar düşerken beklemek zorunda kalırlar. Fakat Forex piyasalarında yatırım yapan yatırımcılar bu düşüşleri kâr fırsatı olarak değerlendirir. Forex piyasalarının en büyük avantajlarından biride burada ortaya çıkıyor. Açığa Satış İşlemleri. Eğer ki bir paritenin değerinde düşüş bekliyorsanız, açığa satış yapacaksınız. Açığa satış hiç elinizde olmayan bir değeri, ileride geri almak şartıyla satış anlamına gelir, bir bakıma normal alış-veriş ya da ticaret mantığının ters çevrilmiş halidir. Önce satış fiyatını belirtip, ileride geri almak için fiyat takip ederiz. Açığa satış yaptığınız aracı, ileride almak zorundasınız. Fiyatlar düşer ise alıma geçip pozisyonunuzu kapatıp kâr edebilirsiniz. Bu işlemi bir örnekle açıklarsak, daha iyi anlaşılacağını düşünüyoruz; Amerikan Dolarının, ileriki günlerde Euro karşısında değer kazanacağını yani, EUR/USD paritesinin değer kaybedeceğini öngördüğümüz anda, parite 1.2850 dir. Bu fiyattan açığa satış işlemi gerçekleştirdiğimizi varsayalım. Yani elimizde olmayan bir para birimini, ileride geri almak şartıyla satıyoruz. Eğer ki piyasa öngördüğümüz üzere düşüş yönünde hareket ederse ve 1.1850 seviyesine gelirse, biz alım yaparız. Ve sonuca baktığımızda; Alış fiyatımız : 1.1850 Satış fiyatımız : 1,2850 Görüldüğü üzere aradaki Euro cinsinden 0.100 birimlik fark, yatırımcıya kâr olarak işleniyor. Ama daha önce de bahsettiğimiz gibi sistemde oluşan tüm aktiviteler Amerikan Doları olarak işlendiği için, bu kâr, USD ye çevrilip, hesaba aktarılır. Fiyatların bizim düşüncemiz yönünde gelişmesi durumunda aradaki tutar kadar kâr edebiliriz. Böylece piyasadaki yönü önceden tahmin edebildiğimiz zamanlarda Forex size kâr etme fırsatını her zaman verecektir. Pariteler ; Şu an için Forex piyasalarında en çok işlem gören döviz cinsi Amerikan Doları dır. İşlem hacmi bakımından USD den sonra gelen ilk 4 döviz cinsi sırasıyla : 13

EUR ( Euro ) JPY ( Japon Yen i ) GBP ( İngiliz Sterlin i ) CHF ( İsviçre Frank ı ) Bu sayılan para birimleri, işlem hacimlerinin yüksek olması nedeniyle, Forex piyasasının temel pariteleri olarak bilinirler. Paritelerde ilk yazılan döviz cinsi baz dövizdir. Aynı zamanda dominatör olarak ta tanımlanır. İkinci yazılan döviz cinsine karşıt döviz denir. Aynı zamanda nominatör olarak tanımlanır. Parite, 1 baz döviz almak için ne kadar karşıt döviz kullanılacağını belirtir. Aynı zamanda bir karşıt döviz sattığımızda elimize ne kadar baz döviz geçeceğini de görebiliriz. Bu konuyu da bir örnekle açıklamak gerekirse, EUR\USD paritesi 1.2850 iken, bir Euro almak için 1.2850 Amerikan Dolar ı vermemiz gereklidir. Aynı zamanda bir Euro sattığımızda elimize 1.2850 Amerikan Dolar ı geçecektir. Spread ( Makas ) ; Spread dediğimiz kavram, paritelerin alış ve satış fiyatları arasındaki fark olarak tanımlanır. Diğer bir değişle, aracı kurum ya da broker ın, müşterileri olan yatırımcılara sattığı fiyat ile onlardan aldığı fiyat arasındaki farktır. Bu fark sebebiyle yatırımcı, eğer ki aldığı anda satış gerçekleştirirse ( fiyatta hiçbir hareket söz konusu olmadığını varsayarsak ) zarar etmiş olur. Bunun sebebi spread farkıdır ve bu fark yatırımcının hesabına zarar olarak yazılır, çünkü her zaman anlık verilerde yatırımcının satış yaptığı fiyat, alım yaptığı fiyattan daha düşüktür. Kâr elde etmek için fiyatın biraz daha yükselmesini beklemelidir. Satış fiyatı ve alış fiyatı, aralarındaki fiyat farkı korunarak birlikte yükselir. Alış fiyatının yükseldiği birimde, satış fiyatı da yükselmiş olur. Forex piyasalarında fiyat yükselme birimi olarak pips denilen birim kullanılır. Orjinali Percentage in Points olarak bilinen pips, tüm pariteler in ölçüm birimi olarak ortak bilinir. Şimdi spread ve pips tanımlarını bir örnek üzerinde tanımlayalım. Öncelikle aşağıdaki tabloyu inceleyelim. Bu tabloda EUR\USD paritesinin 14.10.2006-14.11.2006 tarihleri arasındaki fiyat hareketleri gözükmektedir. 14

Grafikte 23.10.2006 EUR\USD paritesi 1,2547-1,2550 olarak Forex ekranımızdaki grafiklere yansımaktadır. Aynı grafikte 14.11.2006 tarihinde EUR\USD fiyat göstergesi 1,2802-1,2805 olarak yansımıştır. Buradan daha da net anlaşılabileceği gibi 1,2547-1,2550 arasındaki 3 birimlik fark spread olmaktır ve yükseliş gerçekleştiği tarihte bile 1,2802-1,2805 olarak 3 birimlik farkı korumuştur. 1,2805 ile 1,2550 arasındaki 255 birimlik fark Forex te, 255 pips lik fark olarak adlandırılır. Marjin ; Forex piyasalarında işlem yapan yetkili aracı kurumlar ya da broker lar, yatırımcıdan yapacakları işlem karşılığında bir teminat isterler, bu teminata marjin denir. Yatırımcı pozisyon açarken, açtığı pozisyonun bir bölümünü marjin adı altında ortaya koyar. Geri kalan kısmı ise kaldıraç sistemi sayesinde tamamlanır. Pratik olarak, bu bir depozito şeklinde düşünülebilir. 15

Marjin, bireysel yatırımcılara da, küçük bir teminatla, çok yüksek miktarda pozisyon açma imkânı tanır. Piyasada olan yatırım araçları ile kıyaslandığında, sadece Forex piyasasında böylesine yüksek oranlarda bir imkân vardır. Sermayeniz, pozisyon için gerekli marjin tutarının altına düştüğü anda, hesabınız borçlanmamanız için kapanacaktır. Forex piyasalarında, girilen her pozisyonda belli bir marjin yani teminat rakamı hesapta bulunması gereklidir. Eğer girilen pozisyon sonucunda, piyasa size karşı hareket ederse, pozisyonunuz başlangıç teminatının altına ininceye kadar açık kalacaktır. Eğer bu durumda pozisyon azaltılmaz ya da hesaba ilave para gönderilmez ise teminatınız pozisyonunuzu taşıyamayacağı için otomatik olarak kurum tarafından kapatılır. Bu sebeple teminatınızı kaybetmemiş olursunuz. Sürdürülebilir Marjin ; Bu marjin daha çok vadeli ( future ) piyasalarda kullanılır. Yapılan işlemin devam edilebilir olması için gereklidir. Olası pozisyona negatif etki eden hareketlerde, hesabın hemen kapanmaması için yatırılması gerekir. Forex piyasalarda sürdürülebilir marjin ile açılışta istenen marjin aynıdır bu nedenle sürdürülebilir marjin, Forex piyasalarında istenen bir taahhüt değildir. Kaldıraç ; Kaldıraç, Forex piyasalarının en cazip yanıdır. Kaldıraç, Forex piyasasında yatırdığınız teminatın çok üstünde işlem yapabilmenizi sağlar ve diğer yatırım araçları ile kıyaslandığında, en avantajlı kaldıraç oranları Forex tedir. Bu oran şirketler arasında değişim gösterebilir. Genelde kullanılan 1/100 yada 1/200 olmaktadır. Kaldıraç oranını bir örnek ile açıklarsak daha anlaşılır olabileceğini düşünüyoruz. Düşünün ki, 200.000 USD almak istiyoruz. Bu pozisyonu açmak için, normalde 200.000 dolar a eş değerli bir döviz cinsi, ya da YTL ye sahip olmamız gereklidir. Fakat Forex de kaldıraç oranını 1:200 olarak kullanan bir şirkette hesabınız var ise, 1:200 kaldıraç oranı, 1 birim karşılığında 200 birim işlem yapma hakkı verir. Oluşan kazanç 200 doların karşılığında oluyor ve en ufak bir hareket, yatırdığınız miktarın çok üstünde kazanç elde etmenizi sağlıyor. Uzman brokerların tavsiyesine göre size sunulan kaldıraç oranını maksimum seviyede kullanmak avantajlı olmamaktadır. Olası ters harekette girilen pozisyon, teminatı yeterli olmayacağından dolayı pozisyonların stoplanma riskiyle karşı karşıya kalacaktır. Doğru analiz yapmanın ve profesyonel bir firmayla çalışmanın önemi bu konuda çok daha önem kazanıyor. 16

Spot İşlemler ; Forex piyasası, spot piyasadır. Spot işlemler, para birimleri arasında bir değişim sağlar ve o anki fiyatları anında yansıtır. Bu piyasalarda ki en büyük avantaj, borsa mantığının tersi olan, alış yaparken karşımızda bir satıcıyı beklemek zorunda olmayışınızdır. Bu özellik sayesinde işlemler anında gerçekleşir. Açılan pozisyon, anında işleme girer ve istediğiniz fiyattan işlem yapabilirisiniz. Siz kapatmak istediğiniz zaman da kapatılır. Pozisyon kapatma konusunda bazı farklılıklar olabilir. Günümüzde, Forex piyasalarda açılan pozisyon, aynı gün içinde kapatılmaz ise, günlük taşıma bedeli, pozisyona göre yatırımcının hesabına eklenir, ya da hesaptan kesilir. Fakat bazı şirketler, yatırımcılarından bu taşıma bedelini talep etmeme gibi özellikler sunmaktadır. Açılan pozisyon, Türkiye saati ile 12 civarında kapatılırsa, hiçbir aracı kurum tarafından taşıma bedeline tabi olamaz, çünkü taşıma bedeli, açık pozisyonların kapanmadan, 1 gün sonraya da sarktığı durumlarda geçerlidir. Risk ; Forex piyasaları riski yüksek piyasalardır. Riskin yüksek olması, kazanç ve kayıp oranlarını yükseltir. Özellikle piyasayı etkileyen ani haberler, pariteler üzerinde ani hareketler oluşturur. Bu haberlerden örnek vermek gerekirse, tarım dışı istihdam rakamları, enflasyon oranları, issizlik oranları, merkez bankası açıklamaları, hazinenin kararları, politik açıklamalar, savaş ya da doğal afet durumu, ülke içindeki istikrar, seçim sonuçları vb. Bu tip haberler, o ülke parasının değer kazanıp, kaybetmesi yönünde sert etkiler yaratabilir. Ani çıkışlar ya da düşüşler gözlenebilir. Bunların yanında taşıma bedeli bir risk olabilir. Alınan pozisyona göre hesabınızdan faiz kesilecek ise, kaldıraç sayesinde girdiğiniz yüklü pozisyon üzerinden bu bedel gecelik olarak alınacaktır. Şu anda Forex piyasalarında açılan pozisyonların %80 i, 7 gün içerisinde kapatılıyor. Ancak %40 ı, 2 gün içerisinde kapanan pozisyonlardır. Unutmayınız! 3. bölümde anlatılan konular, piyasa hakkında detaylı terimler içermekteydi. Spread, marjin, parite, risk gibi kavramlar, her zaman karşımıza çıkacak, bu piyasaya girdiğinizde sürekli kullanacağınız tanımlar olacak. Bu tanımları kavramanız gereklidir. 17

4 ) GLOBAL FOREX PİYASASI NEDİR? Günümüzde Forex piyasaları, brokerlar aracılığı ile uluslararası para birimlerinin, devamlı işlem gördüğü piyasalardır. Bu piyasalarda, yabancı para birimleri, sürekli ve eş zamanlı olarak değiş tokuş yapılır. Bu piyasada işlem yapanların yatırımları da, alım satımdan kaynaklanan yükseliş ve düşüşlerle hareket kazanır. Forex piyasasındaki fiyat hareketleri de daha öncede bahsettiğimiz gibi gerçek zamanlı haberlerden büyük ölçüde etkilenerek değişim gösterir. FOREX PİYASALARININ EN CAZİP YÖNLERİ ; Haftanın 5 günü, 24 saat boyunca işlem yapabilme fırsatı Çok şeffaf bir piyasa olduğu için, bir çok parite arasında kolayca işlem yapabilme, Değişken piyasaların sağladığı kâr fırsatları, Riskten korunmak için, geliştirilen enstrümanlar, Yükselişteki piyasalardan elde edilebilecek karı, düşen piyasalarda da elde etme olanağı, Kaldıraç kullanımı sayesinde düşük marjin olanağı, Komisyonsuz işlem yapma Forex Piyasalarının Tarihçesi ; Şimdi de Forex piyasalarının geçmişinde hangi aşamalardan geçtiği ve nasıl geliştiği hakkında biraz bilgi verelim: Altın Piyasası ve Bretton-Woods Anlaşması ; 2. Dünya Savaşı nın bitmesiyle ortaya çıkan belirsizlik sebebiyle, 1944 yılında ortaya çıkan toplantı sonunda alınan kararlar, Bretton-Woods Anlaşması nı oluşturmuştur. ABD, İngiltere ve Fransa nın katıldığı bu toplantı sonunda bir ons altının fiyatı, 35 USD ye sabitlenmiştir. Bretton-Woods anlaşması, global ekonomilerin güç toplamak için bir istikrar yaratma amacıyla oluşturulmuştur. Aynı zamanda Uluslararası Para Fonu nun kurulmasına zemin hazırladı ve sabit döviz kuru sistemi oluşturuldu. İkinci dünya savaşı öncesi en geçerli para birimi İngiliz Sterlini iken, 2. Dünya Savaşında Naziler ile savaşta olan İngiltere güç kaybetti. Ve Sterlin gücünü kaybederken, Amerikan Doları bu anlaşmanın da yardımıyla güç kazanmaya başladı. Bu anlaşmaya katılan ülkeler, aslında kendi para birimlerini korumak için katılım göstermişlerdir. Ancak 1971 yılında artık Dolar ın altın ile dönüştürülemeyeceği anlaşılınca, bu anlaşmada son buldu. Bu dönemde de, Smithsonian Anlaşması denendi, bundan bir sene sonra ise Batı Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Luksemburg birlik olarak, 18

para birimlerinin dolara olan bağlılığını azaltmaya yönelik European Joint Float sistemini gerçekleştirdiler. Her iki sistemde döviz kurlarına esnek bir alan sunsa da başarılı olamayıp sonlandılar. 1973 1980 arasında artık piyasa serbest olarak dalgalanmaya başladı ve fiyatlar günlük olarak fark gösteriyordu, aynı zamanda işlem hacimleri de artmıştı. Özellikle endüstriyel ekonomilerde, yurt dışı para transferlerinin artması bu dalgalanmaya büyük zemin hazırladı. 1978 yılında IMF tarafından serbest kur sisteminin de yetkilendirilmesi olumlu bir gelişmeydi. 1980 senesinde artık bilgisayar teknolojilerinde gelişmeye başlamasıyla, 80 lerde işlem hacmi 70 milyar $ a ulaştı. Euro Piyasasındaki Güçlenme ; Eurodolar piyasalarının oluşmasıyla, Amerikan Doları nın, Amerika dan farklı ülkelerin bankalarında da saklanmaya başlanması, Forex piyasalarının hızlanmasında ki en büyük etkendi. Euro piyasası, her türlü para birimini, bulunduğu ülkenin dışındaki bankalarda saklama imkânı verdi. Tüm bu gelişmeler, küresel bir para hareketi oluşturdu. Ve 1980 yıllarında Amerikan firmaları offshore borçlanmaya başlamış, aynı zamanda da Euro Piyasaları yüksek likiditeyi tutmanın, kısa vadeli kredi sağlamanın ve ithalatihracatın finans merkezi konumuna gelmiştir. Özellikle coğrafi açıdan da piyasalar için çok elverişli olan İngiltere Eurodolar piyasasının merkezi haline gelmiştir. Euro-Dolar ( EUR\USD ) Paritesini Etkileyen Faktörler, Genel olarak 4 faktör, Euro nun dolar karşısındaki hareketini belirler. Bunlar; Amerika ve Avrupa da ki merkez bankalarının uyguladığı uluslararası faiz oranları Gerçek petrol fiyatları Amerika ve Avrupa nın mali yapıları Ticari malların fiyat hareketleri Dolar ın özellikle 2002-2004 arasındaki değer kaybı, Euro karşısında olduğu kadar, Avustralya ve Kanada Doları karşısında da düşüş yapmıştır. Türkiye deki duruma bakarsak, Euro nun işleme başladığı 1998 yılından itibaren, dolar kurunun, TCMB nin Euro fiyatı bazında değeri aşağıdaki grafikte verilmiştir. 19

2002-2004 senesinde doların düşüşü çok net bir şekilde görülmektedir ve bu seviyeden sonra, eski gücünü kazanma çabaları yetersiz kalmış, bu seviyelerden günümüze kadar sürüklenmiştir. Az önce bahsettiğimiz etkenler sebebiyle Amerikan Doları nın Euro karşısında nasıl değer kaybettiği çok net gözüküyor. Serbest kur sisteminin geçerli olması buna olanak sağlamıştır. DÜNYADAKİ KUR SİSTEMLERİ ; Dünya üzerinde yaygın olarak görülen 3 kur sistemi vardır; 1 ) Sabit Kur Sistemi 2 ) Yarı Sabit Kur Sistemi 3 ) Serbest (Dalgalı) Kur Sistemi 20