T. Oft. Gaz. 30, 620-625, 2000 Arka Kamara Goz I~i Lensi Uygulanan Olgularda Postoperatif Korneal Kahnl~k Degi iminin Ultrasonik Pakimetri He Incelenmesi ibrahim Erbagcz (* ), Necdet A. Bekir (** ), Kzvanr; Gungor(***) OZET Ama~: Katarakt cerrahisinin, korneaya verdigi zaran ve bu etkinin ne kadar stirdtigunti, ultrasonik pakimetri ile degerlendirmek. Yontem: Planlanmi ekstrakapstiler katarakt ekstraksiyonu ve arka kamara goz ic;i lens uygulanan 51 olgunun 53 goztinde, prospektif olarak planlanan bu c;ah mada; olgulann preoperatif, postoperatif 1. hafta, Lay ve 3. ayda ultrasonik pakimetri ile kornea kahnhklan Olc;tildti. Bulgular: Korneanm santral ve para santral4 kadrandaki kalmhklarmda postoperatif l.haftada artl,l. aydan itibaren preoperatif degerlere donme tespit edildi (p<0.05). Parasantral kadranlar arasmda fark bulunmad1 (p>0.05). Sonu~: Ultrasonik pakimetri ile yapt1g1m1z olc;timlere gore katarakt cerrahisinin korneaya verdigi zarann 1 ay stirdtigtinti, preoperatif degerlere 1. ayda dondtigtinti ve bu degerlerin 3. ayda degi medigini tespit ettik. Anahtar Kelimeler: Arka kamara goz ic;i lens, ultrasonik pakimetri, kornea kalmhg1 SUMMARY The Search Of Corneal Thickness With Ultrasonic Pachymetry After Posterior Chamber IOL Implantation Purpose: In this study, our aim was to search the corneal damage caused by the catarct surgery using the ultrasonic pachymetry and how long this damage has lasted ; after the extracapsular cataract extraction and posterior chamber IOL implantation. Methods: In 51 patients to whom standart extracapsular cataract extraction and posterior chamber IOL implantation was performed, we evaluated the corneal thickness by the ultrasonic pachymetry preoperatively and the first week and the first and the third months postoperatively. Results: In the measurements performed in 53 eyes of 51 cases, we found that the central and paracentral corneal thickness increased in the first week and returned to its pre-operative values on the first month( p<0.05).there are no differencess between values of the first month and third months (p>0.05 ). Conclusion: Corneal damage caused by the cataract surgery lasted about one month. Ultrasonic pachymetric values returned preoperative ranges at the first month and remained at third month also. Key Words: Posterior chamber IOL, ultrasonic pachimetry, corneal thickness (*) Gaziantep Dniversitesi T1p Fakiiltesi Goz Has., A.B.D. Uz. Dr. (**) Gaziantep Dniversitesi Tip Faki.iltesi Goz Has., A.B.D. Do<;:. Dr. (***) Gaziantep Dniversitesi Tip Faki.iltesi Goz Has., A.B.D. Y. Do<;:. Dr. Mecmuaya Geli Tarihi: 06.11.1998 Diizeltmeden Geli Tarihi: 17.04.2000 Kabul Tarihi: 09.05.2000
Arka Kamara Goz i9i Lensi Uygulanan Olgularda Postoperatif Korneal Kahnhk Degi iminin Ultrasonik 621 Pakimetri ile incelenmesi GiRi~ On kamaraya olan her mtidahalede komea endotelini etkilenir. Bu etkilenme operasyon stiresiyle ve maniplasyon teknikleriyle dogrudan ili kilidir. Komea kahnhgmi ditirinal varyasyonlar, Irk faktorti, goz ic;:i basmc1, gibi c;:e itli faktorler etkiler. Operasyon Sirasmdq endotel baglantllan hasarlamp pompa ve bariyer fonksiyonlan bozulur. Hasann derecesine gore odem olu Ur ve komeal kahnla ma ortaya 91kar. Stroma hidrasyonunun endotel tarafmdan regtile edilmesi sebebiyle arka ytiz orijinli Odem, endotel fonksiyonunun da iyi bir gostergesidir. Viskoelastik maddelerin kullamma girmesiyle ve geli en cerrahi tekniklerle odem oranlar1 stirekli azalmaktad1r (1-3). <;ah manm "amac1m; planlanmi ekstrakapstiler katarakt ekstraksiyonu ve arka kamara goz ic;:i lensi uygulanan olgulanm1zda ultrasonik pakimetri ile cerrahinin komeaya verdigi zaran ve bu etkinin ne kadar stirdtigtinti ara tlrmak olarak belirledik. OLGULARveYONTEM Gaziantep Dniversitesi T1p Faktiltesi, Goz Hastahklan Anabilim Dah'nda Ocak-Haziran 1997 arasmda planlanmi ekstrakapstiler katarakt ekstraksiyonu (PEK KE) ve arka kamara (AK) goz ic;:i lens (GiL) uygulanan, herhangi bir komplikasyon geli meyen 51 olgunun 53 gozti dahil edildi. <;ah maya dahil edilen toplam 51 olgunun 25'i kadm, 26's! erkek, kadmlann ya ortalamas1 63,6±13,3 (41-80) yll, erkeklerin ya ortalamas1 71.4±13,7 (47-81) yll idi. iki erkek olgunun c;:ift gozti c;:ah maya almd1. Olgulann ttimtine ameliyat oncesi rutin biomikroskopik, direkt-indirekt oftalmoskopik muayeneler yam SIra Perkins applanasyon tonometresi ile goz ic;:i basmc1 (GiB) olc;:timti yap1ld1. Ciddi on tiveit sekeli bulunanlar, komeasmda ytizey dtizensizligi olanlar, goz ic;:i basmc;:lan herhangi bir nedenden dolay1 ytiksek olanlar c;:ah maya ahnmad1. Degi ik evredeki senil kataraktlar, sistemik ilac;: kullamlmayan patolojik kataraktlar, on segmenti etkilenmemi travmatik ve komplike kataraktlar c;:ah maya ahnd1. Pakimetrik olc;:timler, Sonomed Sonoscan 4000 Ap. ultrasonik pakimetri cihaz1 ile, birkac;: kez oxibuprokain % 0.4 damla damlatllarak, oturur durumda, ogleden sonra saat 2.00 ila 4.00 arasmda ve aym ki i tarafmdan sabit bir yere baktmlarak, komeamn merkezinden itibaren 1 mm arahklarla her gozden santral ve parasantral list, alt, ~azal 've temporal bolgelerden tic;:er olc;:tim almarak yaplldl. Parasantral olc;:timlerin ortalamasi almarak bolgelere gore kaydedildi. Periferik kalmhklar degerlendirmeye ahnmad1. Santral ve parasantral dort kadrandaki degerler preoperatif, postoperatif l.haftada, 1. ayda ve 3. ayda kaydedildi. Ttim olgulara kullamlan GiL aym olup, I Ik transmitansi %90, ozgtil ag1rhg1 1.19, refraktif indeksi 1.492, haptikleri PMMA monoflaman yap1daki, etilen oksitle sterilize edilmi ve parlatllmi standart GiL'lerdir. A sabitesi 118.3 ve tahmini postoperatuar on kamara derinligi 5.1 mm idi. Sonuc;:lar istatiksel olarak tekrarlayan olc;:timlerde varyans analizi ile CANOVA) degerlendirildi, onemlilikler (p<0.05) tespit edildi, TUCKEY TESTi ile yorumlandl. Postoperatif elde edilen sonuc;:lar irdelenerek klinik ac;:1dan tartl Ild1. BULGULAR Operasyon oncesi santral korneal kalmhk degerlerinin ortalamas1 545.05±40.38( olarak tespit edildi. Yapilan katarakt cerrahisinden sonra 1.Hafta olc;:timlerinin ortalamasi 574.97±54.14).1, l.aym ortalamalan 550.20+46.13).1 3.aymki ise 552±45.79).1 idi. Postoperatif l.haftada saptanan kornea kalmhgmdaki 29.92).l'luk (%5.49) artl (574.97±54.14).1-545.05±40.38).1=29.92).1) preoperatif degerlere gore istatistiki olarak anlamh bulunmu tur(p<0.05). Aym ekilde 1.Ay ile 1.Hafta arasmdaki 24.77).l'luk (%4.55) azalma da (574.97±54.14).1-550.20±46.13).1=24.77).1) anlamh bulunmu tur(p<0.05) (Tablo-1 ve Grafik-1). Ancak preoperatif pakimetrik degerlerin ortalamas1 ile, postoperatif l.ay degerlerinin ortalamalan arasmdaki 5.15('luk (%0.94) fark istatistiki ac;:1dan anlams1z bulunmu tur (550.20±46.13).1-545.05±40.38).1= 5.15).1) (p>0.05). Benzer bir ekilde preoperatif degerlerin ortalamasi ile, postoperatif 3.Ay degerlerinin ortalamalan arasmdaki 4.95).l'luk fark (550.00±45. 79).1-545.05±40.38).1=4.95).1) ve postoperatif 3.Ay ile l.ay degerlerinin aralarmdaki kahnhk farklarmdaki 1.80).l'luk (%0.33) degi im (552.00±45,79-550.20±46.13=1.80).1) istatistiki ac;:1dan anlamsiz bulunmu tur (p>0.05) (Tablo- 1 ve Grafik-1). Parasantral list, alt, nazal ve temporal pakimetrik degerlerin ortalamalan da santral korneal kahnhk ortalamalannm sergiledigi aym seyri gostermi lerdir (Tablo-1 ve Grafik 2). TARTI~MA Y a a bagh komeal kahnhktalci degi imlerin istatistiki olarak anlams1z oldugu ancak, ileri ya larda bir mik-
622 ibrahim Erbagc1, Necdet A. Bekir, Ktvan<;: Giingor Tablo 1. Preoperatifve postoperatif ortalama pakimetrik santral ve parasantral deger degi iklikleri PAKiMETRi PREOPERATiF POST-OP l.hafta POST -OP l.a Y POST-OP 3.AY n:53 SANTRAL 545.05).1 ±40.38 574.97).1 ±54.14 550.20).1 ±46.13 552.00).1 ±45.79 t:5.40 p>0.05 p<0.05 p<0.05 UST 546.26).1 ±42.79 571.07).1 ±54.27 551.33).1 ±46.08 552.21).1 ±45.30 t:4.78 p>0.05 p<0.05 p<0.05 ALT 549.33).1 ±42.40 571.76).1 ±52.22 551.50).1 ±46.07 552.97).1 ±42.49 t:4.04 p>0.05 p<0.05 p<0.05 NAZAL 545.81).1 ±42.20 572.90).1 ±52.22 554.66).1 ±45.90 555.77).1 ±40.43 t:4.98 p>0.05 p<0.05 p<0.05 TEMPORAL 546.10).1 ±41.79 571.31).1 ±63.33 551.27).1 ±45.21 551.66).1 ±42.62 t:3.93 p>0.05 p<0.05 p<0.05 Grafik 1. Ortalama santral pakimetrik deger degi iklikleri iosantrali 575 570 565 KORNEAL KALIN UK MiKRON OPERATiF SURE<;: POSTOPERATiF 3.AY tar artmanm oldugu tespit edilmi tir (4). Korneanm hidrasyonu uykuda iken fazla olmakta, i:igleden sonra saat 2 ila 4 arasmda en ince ve i:ilc;:tim ic;:in en uygun oldugu saptanmi tlr (5). Ameliyat sonras1 erken donemde cerrahi travmaya bagh olarak kornea hidrasyonu bozulur ve haliyle kahnhgi artar. Aynca bu kahnhk degi imleri endotel hticre kayb1 hakkmda bize en saghkh bilgiyi verir. Yap1lan c;:ah malarda korneal kalmla manm endotel kaybmm en onemli gostergesi oldugunu ve pakimetrinin en az spe- ktiler mikroskopi kadar degerli oldugu saptanmi tlr (6,7). Santral ve parasantral ttim korneal zonlardaki postoperatif l.haftadaki arb ve l.ay ve 3.Ay ortalamalanna dogru tekrar azah istatistiki yonden anlamhd1r (p<0.05). Ancak preoperatif degerlerle, postoperatif l.ay ve 3.Ay degerleri arasmda ve postoperatif l.ay ile 3.Ay degerlerinin kendi aralanndaki kalmhk farklanndaki degi im istatistiki ac;:1dan anlams1z bulunmu tur (p>0.05). Kornea kalmhg1 her bolgede operasyonun ver-
Arka Kamara Goz i9i Lensi Uygulanan Olgularda Postoperatif Komeal Kalmhk Degi iminin Ultrasonik 623 Pakimetri ile incelenmesi Grafik 2. Ortalama pakimetrik deger degi iklikleri 575 570 DSANTRAL ---------1 0 PARASANTRAL 0ST IIi!! PARASANTRALALT 565 ~ ::i z ::i < z ~ 0 a:..j ~ < w ~ z a: 0 ~ 560 555 550 545 540 535 530 PREOPERATiF POSTOPERATiF 1.HAFTA POSTOPERATiF 1.AY POSTOPERATiF 3.AY OPERATiF SURE<;: digi hasarla birlikte anlamlr bir bic;:imde l.haftada artill!, ancak eski degerlerini l.ayda yakalam1 ; 3.Ayda bu degerlere yakm degerler elde edilmi tir (Tablo -1 ve Grafik-1,2). Ulkemizde optik metotla on segment biometrisi 1970'lerden beri incelenmektedir (8). Optik pakimetri ile yapllan c;:ah malarda entrakapstiler katarakt ekstraksiyonu yapllan olgularda postoperatif 1 ile 3. Glinlerde ileri derecede komea kalmlrgmda arh, ilerleyen glinlerde tedricen artl ta azalma ve, preoperatif degerlere 1. Ayda yakla ma, ancak 2. veya 3. Ayda preoperatif degerlere donti kaydedilmi ; ekstrakapstiler katarakt ekstraksiyonu sonras1 endotel kaybmm daha az o1dugu ve arka kamara lensi uygulanan olgularda degi imin durdugu, on kamara lensi uygulanan olgularda ise endotel degi iminin uzun slireler devam ettigi tespit edilmi tir (9-13). Ultrasonik pakimetri ile yaptlg1m1z c;:alr mamlzda da preoperatif degerlere 1. Ayda ula lld1gm1 tespit ettik. Schultz ve arkada lannm (5) c;:alr malarmda komea kalmhgmm katarakt cerrahisinden sonra l.ayda ameliyat oncesi degerlerine c;:ok yakla tlgl ultrasonik pakimetri ile tespit edilmi, spektiler mikroskopide ise endotel morfolojisinin ancak 3.Ayda normale dondligli belirtilmi tir. Toka ve arkada lanmn (14) fakoemtilsifikasyon ve/veya PEKKE ve AK GiL uygulad1klar1, iki cerrahi teknigi klyaslad1klar1 c;:alr malannda, preoperatif ve postoperatif l.glin ve 6.Hafta degerlerini degerlendirmi lerdir. Olgularda ultrasonik pakimetri ile tespit ettikleri preoperatif degerlere gore postoperatif 1. Olinde %15.5 artl ve 6.Hafta degerlerinde her iki gurupta da preoperatif degerlere c;:ok yakm degerler tespit etmi lerdir. Fakoemtilsifikasyon tekniginde de komeal kalmhgm erken donemde istatistiki olarak anlamh bir bic;:imde (postoperatif l.giinde %15.5-%26.8) artt1g1, ancak preoperatif degerlere 6.Haftada ula lld1g1 bildirilmektedir (14,15). Parasantral ortalama degerler kendi aralannda tekrar irdelendiginde santral degerler ic;:in 5.40 olan t degeri; parasantral degerler ic;:inde nazal ic;:in 4.98, list degerler ic;:in 4.78, alt ic;:in 4.04 ve temporal degerler ic;:in ise 3.93 olarak tespit edilmi tir. Bunun istatistiki ac;:1dan yorumu ozelikle preoperatuar ve postoperatuar 1.hafta arasmdaki komeal kahnhktaki artl en c;:ok santral bolgede olmakta daha sonra, anlamlr bir bic;:imde suas1yla parasantral nazal, list, alt ve temporal bolgelerde gozlenmektedir (Tablo -1). Nazal tarafta dikkat c;:ekici ekilde, daha fazla kalrnla ma kaydedilmi tir. Buna benzer sonuc;:lar deneysel c;:alr malarda da elde edilmi tir. Bu etkile im komeanm beslenmesiyle ac;:1klanmaya c;:alr llml tlr (16, 17). Komeamn en ince klsmmdaki en fazla travmadan zarar gorme beklenen bir neticedir. Parasantral alanlardan en fazla list bolgenin etkilenmesinin beklenen bir olgu olmasma ragmen santral degerlere en yakm degerler nazal bolgede saptanmi tir (Grafik-3). Nazal taraftaki etkilenmeler komeanm bu bolgede daha az beslenmesi ile veya maniplasyonlarm bu bolge-
624 ibrahim Erbagct, Necdet A. Bekir, Ktvan<;: GUngor Grafik 3. Santral-Parasantral nazal ortalama pakimetrik deger degi iklikleri 575 570 li!lsantral 0 PARASANTRAL NAZAL 565 560 550 I PREOPERATiF POSTOPERATiF 1.HAFTA POSTOPERATiF 1.AY OPERATiF SURE<; POSTOPERATiF 3.AY PARASANTRAL NAZAL SANTRAL KORNEALZONLAR de yogunla masi ile ac;:1klanabilir. Parasantral temporal ve alt alanlarda az gortilen travma zaran ise cerrahi alandan daha uzakta bulunulmas1d1r Petroll ve arkada lan (18) ameliyata bagh korneal deformasyonu ultrasonik pakimetreyle birlikte tic;: boyutlu konfokal mikroskopi (TCSM) teknigini kullanarak gostermi lerdir. Aynca psodofaklarda korneal endotelyal deformasyonu degerlendirmede kullamlan yontemlerden fluorofotometrinin, spektiler mikroskopinin, optik ve ultrasonik pakimetrinin birbirine c;:ok yakm veriler verdigi bildirilmi tir (19). Sonuc;: olarak ultrasonik pakimetri ile yaphgimiz 61- c;:iimlere gore planlanmi ekstrakapstiler katarakt ekstraksiyonu ve arka kamara goz ic;:i lens uygulamasmm korneaya verdigi zarann 1 ay siirdiigiinii, korneal pakimetrik degerlerin preoperatif degerlere l.ayda dondiigiinii ve bu degerlerin 3.Ayda degi medigini soyleyebiliriz. Aynca en s1k etkilenmenin santral korneada oldugunu, bunu sirasi ile nazal, list, temporal ve alt parasantral alanlann izledigini de vurgulamakta fayda gortiyoruz. KAYNAKLAR 1. Tuft SJ, Coster DJ: The Corneal Endotelium. Eye. 1990; 4:89-424. 2. Azen SP, Burg KA, Smith RE, Maguen EA: Comparison of three methods for measurement of corneal thickness. Ass.fo Res in Vis and Ophthal. 1979; 18:535-37. 3. Harper CL, Boulton ME, Bennett D, Marcyniuk B, Jarvis JH: Corneal thickness. Br J Ophthalmol. 1996; 80:1068-72. 4. Kozer L, Tiirker G, Sezen F, Urgancwg1u M: Ya a bagh kornea kajmhk degi imleri. TOft Gaz 1984; 14:193-95. 5. Schultz R, Glasser D, Matsuuda M: Long-term corneal endothelial cell loss after cararact surgery. Results a randomized controlled trials. Arch Ophthalmol. 1986; 104:1171-75. 6. Cheng H, Bates AK, Wood L, Pherson Me: Positive correlation of corneal thickness and endothelial cell loss. Serial measurements after cataract surgery. Arch Ophthalmol. 1990; 106:920-22. 7. Schultz R, Glasser D, Matsuuda M, Yee RW: Response of the corneal endothelium to cataract surgery. Arch Ophthalmol. 1986; 104:1164-70. 8. <;mg1l G: Optik metodla on segment biometrisi, normal degerler ve fizyolojik stmrlan. XII. Ulusal Oftalmoloji Kongresi Biilteni 1989;471-73. 9. Kozer L, Sezen F, Urgancwglu M, Tiirker G, Tuncer Z, Giiciikoglu T: Katarakt ameliyat1 sonras1 kornea kalmhk degi imi. TOft Gaz 1984; 14:45-49. 10. izgi B, Kozer L, Giiciikoglu A: Fleksibl on kamara lensli olgularda kornea endotelinin degerlendirilmesi. TOD XIX. Ulusal Kongresi 1985;268-270.
Arka Kamara Goz i<;i Lensi Uygulanan Olgularda Postoperatif Korneal Kahnlik Degi iminin Ultrasonik Pakimetri ile incelenmesi 625 11. Sansoy N, Bilgin L, Giiciikoglu A, Dokuyucu M: Peksayar G: On kamara ve arka kamaralenslerde endotel degi imi. TOft Gaz 1990; 20:328-32. 12. Engin G, Y1lmazh C, Kiirk<;iioglu AR, Konyahlar i: Nogay A: PECCE+iOL Ameliyat1 sonrasmda kornea kalmhgl ve on kamara derinligi degi imi. TOD XXV. Ulusal Kongresi Biilteni Cilt II 1991;38-40 13. Okutan S, Durmaz H, Ozkan F: Katarakth hastalarda ameliyat oncesi ve sonras1 kornea kalmhg1 ~l<;iimii. TOD. XXIII. Ulusal Kongre Biilteni, Cilt 1. <;ukurova Universitesi Bas1mevi. Adana; 1989:433-36. 14. Toka HY, San m E, Toka U, Talu H, Kaya V, Kevser MA, Yllmaz OF: Fakoemiilsifikasyon uygulanan vakalarda komea kalmliklan. TOD.XXVII. Ulusal Kongre Biilteni., Cilt 1. Ege Universitesi Bas1mevi. izmir. 1996. Sayfa:667-71. 15. San m E, ~encan S, Kevser MA, Acar B, Y1lmaz OF: Fakoemiilsifikasyon ve PEKKE ameliyat1 yontemiyle arka kamara lens implantasyonunun kornea kalmhgma etkisi. Karadeniz T1p Dergisi, 1992 Sayl:407 16. Stevens SX, Fouraker BD, Jensen HG: Intraocular safety of ciprofloxasin. Arch. Ophthalmol.l991; 109:1737-43. 17. Breebart AC, Nuyts MN, Bels HF: Toxic endotelial cell destruction of the cornea after routine extracapsular cataract surgery. Arch. Ophthalmol. 1990; 108:1121-25. 18. Petroll WM, Roy P, Choung CH: Measurements of surgically induced corneal deformations using three-dimensional confocal microscopy. Cornea 1996; 15:154-64. 19. Beneyto P, Gutierrez R, Perez TM: Comperative study of three methods of evaluation of the corneal endothelium in pseudophakic patients, flurophotometry, specujar microscopy and pachymetry. Graefes. Arch. Clin Exp Ophthalmol. 1996; 234:623-7.