MOĞOLİSTAN ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
2
I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Moğolistan Cumhuriyeti : Cumhuriyet : Orta Asya ülkesi olan Moğolistan, kuzeyde Rusya; batı, güney ve doğusunda Çin ile çevrilidir. Zaman Ayarı - GMT : GMT den 7 saat ileridir. Zaman Ayarı - Türkiye : Türkiye den kış saatinde 6 saat, yaz saatinde 5 saat ileridir. Yüzölçümü : 1.564.150 km 2 Başkent Önemli Şehirleri : Ulan Bator (1.2 Milyon) : Erdenet (90 Bin), Darhan (75 Bin), Altay (20 Bin) İklimi : Moğolistan da sert karasal iklim özellikleri görülmektedir. Ülke genelinde yaz mevsiminde sıcaklıklar oldukça yüksek, hava genelde kuru ve yağışsız olup nem oranı düşüktür. Kış mevsiminde ise Sibirya ikliminin etkisindeki sert kış koşulları görülür. Ülke genelinde kış mevsiminde sıcaklıklar çok düşük, hava kar yağışlı ve soğuktur. Resmi Dil Ticari Dil : Moğolca : Moğolca, Rusça, İngilizce Din : Budist (%53), Müslüman (%3), Hıristiyan (%2), Diğer (%42) Üyelikler : Birleşmiş Milletler (1961), Dünya Bankası (1991), Uluslararası Para Fonu (IMF) (1991), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) (1997), Şanghay İşbirliği Örgütü (Gözlemci Üye) (2004) 3
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 2,7 Milyon (2012) Türk Kökenli Nüfus 150 Bin (Kazak ve diğer Türk toplulukları) Nüfus Yoğunluğu 1,8 kişi/km 2 15-64 Yaşın Nüfusa % 69,1 Oranı İnternet Kullanıcıları % 16,4 OECD Gelir Grubu Alt-Orta Beklenen Yaşam Süresi 68,5 Yıl (OECD Ort.: 80) İşgücü İşsizliğin toplam işgücüne oranı 1,2 Milyon % 9 Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR 2010 2011 2012 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 6,7 8,2 10,2 (Milyar ABD $) (GDP) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 139 132 120 Dünya Sıralaması Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (ABD Doları) 2.285 3.181 3.673 Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) % 6,4 % 17,5 % 12,3 Enflasyon (Tüketici Fiyatlarıyla) (%) % 10,1 % 9,5 % 15 Para Birimi = Tugrik (MNT) 1 MNT = 0,01 TL Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) IV. BİR BAKIŞTA MOĞOLİSTAN Moğolistan ekonomisi son yıllarda istikrarlı bir büyüme yakalamış ve 2012 yılında %12,3 büyüyerek dünyada ekonomisi en hızlı büyüyen ülkelerden biri konumuna gelmiştir. Bu ekonomik büyümeye en fazla katkı sağlayan sektör toptan ve perakenda satış sektörüdür. Moğolistan ekonomisi içerisindeki dengelere göz atıldığında, tüketim ihtiyacı yüksek olan bir toplumda ortaya çıkan gelir artışı söz konusudur ve bu da tüketim talebini arttırmaktadır. Dolayısıyla, toptan ve perakende satış sektörünün gelecek yıllarda da ekonomi içindeki önemini koruması beklenmektedir. 4
Moğolistan ekonomisinin diğer itici güçleri ise madencilik sektörü ve imalat sektörüdür. Moğolistan da kamu payının yüksek olduğu madencilik, enerji ve kamu hizmetleri dışındaki sektörlerde üretim genel olarak özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Son yıllarda, maden ve enerji alanında yapılan özel sektör yatırımları da artmakta, ayrıca kamunun elindeki maden ve enerji şirketlerinde özelleştirmelere gidilmektedir. Bu da, özellikle doğal kaynakların işletilmesi ile ilgili önemli ve karlı yatırım olanakları ortaya çıkarmaktadır. V. DIŞ TİCARETİ MOĞOLİSTAN IN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2008 3,0 3,7 6,7-0,7 2009 2,3 2,6 4,9-0,3 2010 3,3 3,8 7,1-0,5 2011 5,4 7,6 13,0-2,2 2012 5,2 7,8 13,0-2,6 The Economist Intelligence Unit (20.09.2013) Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler Başlıca İhraç Ürünleri (İlk 5 Ürün 2012) Başlıca İthal Ürünleri (İlk 5 Ürün 2012) Çin, Kanada Çin, Rusya, ABD, Güney Kore, Japonya 1. Bakır 2. Tekstil aksesuarları 3. Canlı hayvan 4. Kaşmir kumaş 5. Yün 1. Makine 2. Petrol ürünleri 3. Motorlu kara taşıtları 4. Gıda ürünleri 5. Endüstriyel tüketim ürünleri 5
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE MOĞOLİSTAN TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi 2008 12,9 1,1 14,0 11,8 2009 5,6 0,1 5,7 5,5 2010 11,2 0,9 12,1 10,3 2011 43,4 3,0 47,4 40,4 2012 35,9 0,1 36,0 35,8 2013 (ilk 6 ay) 25,0 0,01 24,01 24,99 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (20.09.2013) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılında Moğolistan ın Türkiye den İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk 5) Elektrikli Su Isıtıcıları, Elektrotermik Cihazlar Şeker Mamulleri 6
Çikolata Ve Kakao İhtiva Eden Diğer Gıda Müstahzarları Tohumları Temizleme,Ayırma,Öğütme,İşleme Makina Ve Cihazları Isıtması Elektrikle Olmayan Demir-Çelik Radyatör,Jeneratörler 2012 Yılında Moğolistan ın Türkiye ye İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk 5) Mefruşat Eşyası Kazaklar, Süeter, Hırka, Yelek vb. Örme Eşya Devir, Üretim, Mesafe, Hız Ölçen Sayaçlar El Aletlerinin, Makinelı Aletlerin Değişebilir Parçaları Kuvars VII. TÜRKİYE MOĞOLİSTAN YATIRIM İLİŞKİLERİ Türkiye ile Moğolistan arasında kayda değer bir yatırım ilişkisi bulunmamakla birlikte, Moğolistan da yaklaşık 1000 Türk vatandaşı yaşamaktadır. Moğolistan da Türk vatandaşları tarafından faaliyete geçirilmiş küçük çaplı ticari kuruluşlar bulunmaktadır. Ayrıca, Türk vatandaşlarının eğitim alanında yatırımları bulunmakta olup özel bir Türk şirketine ait 5 okul Moğol eğitim sistemi doğrultusunda Moğolistan da hizmet vermektedir. VIII. TÜRKİYE-MOĞOLİSTAN İLİŞKİLERİNDE SON GELİŞMELER Moğolistan Cumhurbaşkanı Tsakhiagiin Elbegdorj ve Dışişleri Bakanı G. Zandanshatar İstanbul da gerçekleştirilen Asya da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK/CICA) Zirvesi vesilesiyle 7-9 Haziran 2010 tarihlerinde Türkiye yi ziyaret etmişlerdir. Dönemin TBMM Başkan Mehmet Ali Şahin Moğolistan daki Ulusal Naadam Bayramı nın onur konuğu olarak 9-12 Temmuz 2010 tarihlerinde, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç KEK 6. Dönem Toplantısı vesilesiyle 23-26 Ekim 2010 tarihlerinde, Milli Savunma Bakanı Sayın M. Vecdi Gönül ise 9-12 Kasım 2010 tarihlerinde Moğolistan ı ziyaret etmişlerdir. IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ Türkiye nin Moğolistan daki Temsilcilikleri T.C. Ulan Bator Büyükelçiliği Büyükelçi: Murat Karagöz Adres: Turkish Embassy Enktaivny-5 (Peace Avenue) Ulaanbaatar/Mongolia Tel.: (+976) (11) 329 545 - (+976) (11) 310 148 (+976) (11) 311 200 Faks: (+976) (11) 313 992 E-posta: embassy.ulanbataar@mfa.gov.tr Moğolistan ın Türkiye deki Temsilcilikleri Moğolistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği 7
Büyükelçi: Batkhishig Badamdorj Adres: A. Fethi Okyar Sok. No: 4 Diplomatik Site Oran / Ankara Tel.: (0312) 492 10 27 28 Faks: (0312) 492 10 64 E-posta: ankara@mfa.gov.mn; mogolelc@yahoo.com 8