Düşün, düşün Haftalık Düşünce Özgürlüğü Bülteni (Sayı 4/17, 27 Ocak 2017) Geçen hafta neler oldu? *** Anayasa değişikliği teklifi Meclis ten geçti, referandum süreci başladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan evet kampanyası için alanlarda olacağını açıkladı. Başbakan Yıldırım Cumhurbaşkanımızla koordinasyon halinde güzel bir kampanyamız olacak dedi. Şu anda yürürlükte olan Anayasaya göre Cumhurbaşkanının tarafsız olması gerekiyor. Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, suikastların ve canlı bomba eylemlerinin devam edebileceğini belirterek, referandumdan 'evet' çıkması halinde bu durumun biteceğini öne sürdü. Muhalefet lideri Kılıçdaroğlu bunu bir itiraf ve şantaj olarak yorumladı. *** Hükümet, referandum kampanyasını terörle mücadele üzerinden kurgularken, OHAL ile ilgili olarak Netice alana kadar yola devam edeceğiz diyen Erdoğan da referanduma Olağanüstü Hal de gidilmesinin çok daha rahat bir zemin hazırlayabileceğini söyledi. *** OHAL kapsamında 4 yeni kanun hükmünde kararname daha yürürlüğe girdi. Gözaltı süresi 7 güne indirildi. Ancak terör suçlarında bu sürenin 30 gün olarak uygulanması devam ediyor. Ayrıca OHAL kapsamında yapılan işlemlerin incelenmesi için bir komisyon kuruldu. (Detaylar bültende...) *** Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Genel Kurulu, Türkiye'nin yeniden denetim sürecine alınmasını öneren alt komite raporunun acil olarak görüşülmesi talebini oyladı; oylamadan raporun görüşülmemesi sonucu çıktı. *** Suriye de altı yıldır süren iç savaşın çözümü için taraflar Astana da biraraya geldi. Zirve den sadece ateşkesin denetimi ve uygulanması için Türkiye, Rusya ve İran arasında üçlü bir mekanizma kurulması kararı çıktı. *** Tutuklu belediye eş başkanlarının sayısı 79 a çıktı, 3 DBP li belediyeye daha kayyum atandı. Hakkında yakalama kararı çıkarılan 4 HDP li vekil gözaltına alındı. Vekiller ifadelerinin alınmasının ardından serbest kaldı. *** İçişleri Bakanlığı, Uluslararası Af Örgütü nün sokağa çıkma yasağı uygulamalarıyla ilgili 6 Aralık 2016 tarihli Sur Raporu nun PKK terör örgütünün propagandası olan mesnetsiz iddiaları içerdiğini öne sürdü; yürütülen operasyonların ve alınan tedbirlerin meşru, gerekli ve orantılı olduğunu savundu. *** AİHM yargıcı Işıl Karakaş, darbe girişiminin ardından Türkiye den AİHM e gelen şikayet sayısının beş bine ulaştığını ve bu yoğunluğun AİHM i bloke edebileceğini söyledi. Karakaş, başvuruların dondurulduğunu, Anayasa Mahkemesi nin ulusal düzeyde bir karar almaması durumunda AİHM in üzerine düşeni yapacağını belirtti. *** Lirada yaşanan hızlı değer kaybının ardından Merkez Bankası faiz kararını açıkladı. Faiz koridorunun üst bandını yükselten Merkez Bankası, politika faizine ise dokunmayarak faizleri indirin diyen Erdoğan a faiz artırmadım mesajı verdi. 1
*** PEN International dan bir heyet, tutuklanan gazeteci ve yazarlarla dayanışma için İstanbul ve Ankara da çeşitli temaslarda bulundu. Bağımsız İletişim Ağı-bianet in Ekim- Kasım-Aralık 2016 dönemini kapsayan Medya Gözlem Raporu nu açıkladı. (Detaylar bültende...) *** Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2016 Yolsuzluk Algı Endeksi verilerine göre Türkiye 176 ülke arasında geçen sene bulunduğu 66'ıncı sıradan 75'inci sıraya geriledi. Raporun tam metni için tıklayınız. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- OHAL kapsamında 4 yeni KHK yayımlandı Olağanüstü hal kapsamında 4 yeni kanun hükmünde kararname daha yürürlüğe girdi. 367 kişi kamu görevinden ihraç edilirken, iki televizyon kanalı kapatıldı. Daha önce OHAL KHK leriyle 30 güne çıkarılan gözaltı süresi 7 güne indirildi, avukat görüşmesine, 5 güne kadar getirilebilen kısıtlama kaldırıldı. Ancak gözaltı süresi savcılığın emriyle 7 gün daha uzatılabilecek. Ayrıca Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda gözaltı süresi 30 güne kadar çıkabilecek. Olağanüstü hâl kapsamında yapılan işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu. 7 kişilik komisyonun üyelerinin 3 ünü Başbakan, 1 ini Adalet Bakanlığı, 1 ini İçişleri Bakanlığı ve 2 sini HSYK belirleyecek. Komisyon kararlarına, idare mahkemesinde dava açılabilecek. Ancak hukukçular, komisyonun, mağduriyetleri gidermekten çok AİHM engelini aşmayı amaçladığı görüşünde. Öncelikle 7 üyesinin 5 ini hükümetin atadığı komisyonun ne kadar tarafsız ve bağımsız olacağı aşikâr. Bunun yanında komisyon OHAL işlemlerinin hepsini kapsayan bir yetkiye sahip. Yani kapatılan tüm dernekler, vakıflar, medya organları ve kamudaki tüm ihraçlarla ilgili başvuruları inceleyecek. OHAL döneminde 90 bini aşkın kamu görevinden ihraç, 10 binden fazla kurum kapatma işlemi olduğu düşünüldüğünde ortaya çıkan yekûn oldukça yüksek. Kabaca 100 binin üzerinde işlem, 2 yıllık görev süresi olan komisyon tarafından incelenecek. Bu da günde ortalama 250 dosyanın karara bağlamasını gerektiriyor. Bu kararlara karşı idare mahkemesine yapılacak itirazları da hesaba dahil ettiğimizde iç hukuk yolunun tamamlanması yıllar sürecek. Nitekim Başbakan Yıldırım Yaptığımız düzenlemeyle itiraz yolunu hukuki bir zemine kavuşturduk. Bu davaların AİHM ye gitme ihtimaline karşı bir itiraz komisyonu oluşturduk diyerek adeta bir itirafta bulundu. Düşünce Suçu(?!)na Karşı Girişim 2
Türkiye'nin denetim sürecine alınmasını görüşmeyen Avrupa Konseyi'nden basın özgürlüğü eleştirisi Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi nin (AKPM) Strasbourg daki Genel Kurul toplantılarında AKPM Siyasi İlişkiler ve Demokrasi Alt Komitesi nin, Türkiye nin diyalog sürecinden çıkarılıp denetim sürecine alınmasını önerdiği demokratik kurumların işleyişini konu alan raporun acil olarak görüşülmesi talebi reddedildi. Genel Kurul da Avrupa da Gazetecilere ve Medya Özgürlüğüne Karşı Saldırılar başlıklı rapor ve beraberindeki karar tasarısı ise oy çoğunluğuyla kabul edildi. Karar metninde, medya özgürlüğü konusunda en sorunlu Avrupa Konseyi üyesi ülkelerinden biri olarak belirtilen Türkiye'de basın ve gazetecilerin içinde bulunduğu durumdan endişe duyulduğu belirtildi. Tutuklu gazetecilerin serbest bırakılmasını isteyen AKPM, medya kuruluşlarının kapatılmasına ve yazar ile basın mensuplarının tutuklanmasına olanak tanıyan olağanüstü hal kararnamelerinin gözden geçirilmesi çağrısı yaptı. Türkiye ye gelen PEN Heyeti nin basın açıklaması engellendi OHAL le birlikte daha da artış gösteren düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik baskılara karşı tutuklanan gazeteci ve yazarlarla dayanışma için Türkiye ye gelen PEN International heyeti, hükümet ve muhalefet partilerinin yanı sıra medya kuruluşları ve sivil toplum örgütleriyle de çeşitli temaslarda bulundu. Heyetin, tutuklu gazetecilere 3
destek vermek için Silivri Cezaevi önünde yaptığı basın açıklaması ise jandarma tarafından engellendi. Jandarma, Bugün buradayız. Bu duvarların önünde duruyoruz. Bir an önce yanımıza gelmelerini istediğimiz dostlarımızı onurlandırmak, onlarla dayanışmak için... diyen PEN Başkanı Jennifer Clement in basın açıklamasını yarıda kesti. PEN üyeleri ayrıca yazar ve gazetecilere dayanışma mektubu göndererek, Sizi susturmak için yapılanlara karşı küresel ölçekte sesimizi yükselteceğiz dedi. Heyet, bir haftalık Türkiye izlenimlerini ve ifade özgürlüğünün durumuyla ilgili endişelerini de düzenlenen bir basın toplantısıyla paylaştı. BİA, Medya Gözlem 2016 4. Çeyrek Raporu nu yayımladı Bağımsız İletişim Ağı-bianet in hazırladığı Ekim-Kasım-Aralık 2016 dönemini kapsayan Medya Gözlem Raporu nun verilerine göre örgüt, terör veya devlet kurumlarının eleştirisi ile bağlantılı suçlamalar kapsamında 131 gazeteci Ocak 2017 ye cezaevinde girdi. 4 ü uluslararası medya temsilcisi olmak üzere 41 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı, 54 gazetecinin mal varlığına el konuldu, 12 kez yayın yasağı kararı verildi, KHK ile 24 medya organı kapatıldı, 8 İnternet haber sitesi ile dropbox gibi bulut depolama servisleri sansüre maruz kaldı. 3 aylık dönemde 229 gazeteci, toplamda 11 müebbet ve 2 bin 584 yıl 6 ay hapis istemiyle hakim karşısına çıktı. Bu gazetecilerden 7 si yazı, görüş ve eleştirileri nedeniyle Erdoğan a hakaret ten yargılanıyor. Raporun tam metnine erişim için tıklayınız. 4
Yargılanan gazeteciler İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, hakim ve savcıların indirimli ev sahibi olmasına ilişkin Yargıda tartışılan konut satışı başlıklı haberi nedeniyle yargılanan Cumhuriyet gazetesi muhabiri Canan Coşkun u kamu görevlisine hakaret ten 12 bin 600 TL adli para cezasına mahkum etti, ceza ertelenmedi. Diyarbakır da yerel yayın yapan Silvan Mücadele gazetesinin İmtiyaz Sahibi Ferhat Parlak hakkında sokağa çıkma yasaklarıyla ilgili haberler ve bu haberlerle ilgili gazetenin sosyal medya hesaplarındaki paylaşımlar nedeniyle Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi nde dava açıldı. Suç işlemeye alenen tahrik, suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik, halkı kanunlara uymamaya tahrik, örgüt propagandası yapmak ve örgüt üyesi olmak ile suçlanan Parlak ın 27 yıla kadar hapsi isteniyor. ozguruz.org haber sitesi yayına giremeden sansürlendi Gazeteci Can Dündar ın Genel Yayın Yönetmenliğini yaptığı ozguruz.org sitesine erişim engeli getirildi. 27 Ocak tarihinde yayına başlaması planlanan siteye bir haber bile girilmeden Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından idari tedbir kararı uygulandı. Dündar, siteye erişim engeli getirilmesi kararını Twitter dan Ben de yasak nerde kaldı diyordum. Basılmamış kitabı yasaklayan, başlamamış siteyi de kapattı... ifadeleriyle duyurdu. 5
Kitaplar hakkında açılan davalar İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, Dağın Kadın Hali ve Devrimin Rojava Hali kitapları nedeniyle yargılanan gazeteci Arzu Demir i örgüt propagadası suçlamasıyla toplamda 6 yıl hapse mahkum etti. Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi, Aydınlık gazetesi yazarı Sabahattin Önkibar'ın "Devlet Bahçeli ve Ülkücüler" kitabı hakkında toplatma kararı verdi. Bir hafta önce (20 Ocak 2017) piyasaya çıkan kitap hakkında MHP lideri Devlet Bahçeli, mahkemeye başvurarak kitabın dağıtımının durdurulmasını, dağıtılanların ise toplatılmasını istemişti. Erdoğan a hakaret davaları 3 Eylül 2015 tarihinde Meydan Gazetesi nde yayınlanan Zamanın vicdanında iki mahkum başlıklı yazısında Cumhurbaşkanı Erdoğan a hakaret etmekle suçlanan şair ve yazar Yılmaz Odabaşı, 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkum oldu. Ankara daki Barış Mitingi ne düzenlenen bombalı saldırıyla ilgili Aydın ın Söke ilçesinde düzenlenen protestoya katılan ve attığı sloganlarla Cumhurbaşkanı Erdoğan a hakaret etmekle suçlanan Mehmet Şahin Işık 1 yıl 2 ay hapis cezasına mahkum oldu. Söke Asliye Ceza Mahkemesi Işık ın cezasını pişmanlık belirtisi göstermemesi nedeniyle ertelemedi. Ardahan da 5 kişi sosyal medya üzerinden Cumhurbaşkanına hakaret etmek ve terör örgütü propagandası yapmak suçlarından tutuklandı. 6
Katıldıkları eylem nedeniyle yargılanan 7 kişiye 1 yıl 3 ay hapis Manisa nın Salihli ilçesinde 21 Haziran 2015 tarihinde yapılan bir eyleme katıldıkları gerekçesiyle yargılanan 7 kişi hakkında, 2911 Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu na muhalefet suçlamasıyla 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi. İnternet kesintileriyle ilgili suç duyurusuna takipsizlik Halkların Demokratik Partisi (HDP) Ağrı Milletvekili Dirayet Taşdemir ve Antep Milletvekili Mahmut Toğrul un Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanlarının gözaltına alındığı 26 Ekim 2016 daki internet kesintilerine dair yaptığı suç duyuruları takipsizlikle sonuçlandı. Gölbaşı Cumhuriyet Başsavcılığı kesintilerin Başbakanlık emriyle, Kanun Hükmünde Kararnameler kapsamında, milli güvenliğin korunması gerekçesiyle yapıldığını belirterek kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Savcılık engellemeye gerekçe olarak sosyal medyada vatandaşların suç işlemeye teşvik edilmesini, halkı kin ve düşmanlığa tahrik edilmesine yönelik yayın yapılmasını gösterdi. 7
İHD Diyarbakır Şubesi, 2016 yılı hak ihlalleri raporunu açıkladı İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2016 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu nu bir basın toplantısıyla kamuoyuyla paylaştı, insan hakları ihlallerinin OHAL ile birlikte sistematik bir şekilde artış göstermeye devam ettiğine dikkat çekti. Raporun verilerine göre yargısız infaz veya silah kullanma yetkisinin ihlaliyle kolluk kuvvetleri tarafından 305 kişi öldürüldü, 134 kişi yaralandı. Bölge kentlerinde 74 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi, 34 özel güvenlik bölgesi ilan edildi. Gözaltına alınan 216 kişi işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. Yapılan gösterilere güvenlik güçlerinin saldırıları sonucu 54 kişi darp edildi. Bölge kentlerinde 3 bin 556 ev baskını düzenlendi; 150 si çocuk, 6 bin 860 kişi gözaltına alındı, 40 ı çocuk bin 724 kişi tutuklanarak cezaevine konuldu. Raporun tamamına erişim için tıklayınız. Şiddetsiz Eylem Atölyesi nin ikincisi yapıldı Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim ve Şiddetsizlik Merkezi nin birlikte organize ettiği Şiddetsiz Eylem Atölyelerinin ikinci buluşması OHAL de Hak Bilinci ve Korkuyla Baş Etmek başlığıyla yapıldı. 8
22 Ocak Pazar günü Kadıköy kargart da biraraya gelen katılımcılar avukat Baran Kaya ve psikolojik danışman Mevhibe Yalçın la birlikte Haklarımız nelerdir ve haklarımızı bilmek bize neler kazandırır?, Korkularımızı nasıl denetim altına alabiliriz?, Travma, toplumsal çatışma ve hukuksuzluğun bizde yarattığı endişelerimizi nasıl hafifletiriz? sorularına cevap aradılar. Bir sonraki buluşma Şubat ayının 3. pazar günü düzenlenecek. DÜŞÜNCE SUÇLARI MÜZESİ NDE BU HAFTA Gündemden uzak kalmayın Düzenli olarak güncellenen müzemizden gündemi en eğlenceli biçimde takip edin. OHAL de Meclis Anayasa değişikliği halk oylamasının Nisan başında yapılması beklenirken, Yüksek Seçim Kurulu (YSK), anayasa değişikliği halk oylamasında bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısını 410-415 olarak belirledi. Bağımsız Ankara milletvekili Aylin Nazlıaka, geçtiğimiz hafta Meclis te darp edilmesinin ardından, AKP li milletvekilleri Gökçen Özdoğan Enç ve İlknur İnceöz hakkında suç duyurusunda bulundu. Mardin Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Ahmet Türk, sağlık sorunlarıyla ilgili tetkiklerin tamamlanması için tutuklu bulunduğu Elazığ Cezaevi nden hastaneye götürüldü. HDP milletvekilleri Baydemir, Yıldırım, Taşçıer ve Adıyaman zorla ifadeye götürüldü. Dört milletvekili de ifadelerinin ardından serbest bırakıldı. Van ın Muradiye ilçesinin Demokratik Bölgeler Partisi nden (DBP) Belediye Eşbaşkanı Mehmet Ali Tunç tutuklandı. 9
Tutuklu Gazeteciler ve İfade Özgürlüğü "Dağın Kadın Hali" ve "Devrimin Rojava Hali" kitapları nedeniyle ANF ve ETHA editörü Arzu Demir hakkında açılan iki davada karar çıktı. Gazeteci Demir'e "örgüt propagandası" yaptığı iddiasıyla her iki kitap için 3'er yıl hapis cezası verildi. Türkiye Gazeteciler Sendikası, Kadıköy Belediyesi ev sahipliğinde, öldürülen gazeteci Uğur Mumcu'yu ölümünün 24. yıldönümünde andı. DİSK Basın-İş Sendikası ise gazeteciyi Çağlayan Adliyesi önünde andı. Türkiye'nin adı neden Turkey (Hindi)? Çünkü Türkler de hindiler gibi; düşünüyor ama konuşamıyor... Astana Görüşmeleri Türkiye, Rusya ve İran'ın hazırladığı ortak açıklamayı okuyan Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov, üç ülke arasında Suriye'deki ateşkesin izlenmesi amacıyla ortak mekanizma kurulmasının kararlaştırıldığını duyurdu. 1 0
Mizah Mohammed Sabaanep tutuklu çizer Musa Kart ın köşesini boş bırakmadı. DÜŞÜNCE SUÇU DURUŞMALARI Özgür Gündem gazetesi 'Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği' kampanyasına katıldıkları için yargılanan Ertuğrul Mavioğlu, Faruk Eren, İhsan Çaralan ve Gazete Yazı İşlerinden Sorumlu İnan Kızılkaya'nın davası 21 Şubat'a ertelendi. GELECEK HAFTANIN DURUŞMALARI Eşcinsel olduğu için babası tarafından öldürülen Ahmet Yıldız'ın 24. duruşması 31 Ocak saat 09:00'da Kartal 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülecek. Katil baba 8 yıldır kayıp. Kapatılan Özgür Gündem gazetesi ile dayanışmak amacıyla başlatılan 'Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği' kampanyasına katılan Tuğrul Eryılmaz, Levent Döndü ve Zeki Kayar'ın duruşma 1 Şubat saat 09:50'de İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülecek. 1 1