Yangın Pompa İstasyonlarında Uygulama Hataları Sıtkı ENGİN Makine Mühendisi
Yararlanılan Kaynaklar
Giriş Pompa emiş / basma hatları, Vakum kırıcı (Anti-Vorteks) plaka, Basınç rahatlatma vanası (relief) tesisatları, Debi ölçer (Flow-Meter) tesisatları, Askılama, konsollama ve deprem önlemleri, Yangın pompası aksesuarları, Pompa kaideleri, Pompa montajları, Basınç hissetme tesisatları, İtfaiye su verme ağzı tesisatları, Dizel motor yakıt sistemleri, Dizel motor egzos tesisatları, Pompa istasyonlarının havalandırılması, Pompa istasyonları drenajları, Pompa İstasyonlarında dikkat edilecek konular.
Yangın pompası emiş hatları - Eksantrik redüksiyon altı yere paralel, - Hava cebi oluşur. NFPA 20 4.15.6.4 / TS-EN 12845 10.6.2.1 Eksantrik redüksiyonun üstü yere paralel veya pompaya doğru yükselen eğimli olmalı, - Hava cebi olmamalı.
Yangın pompası emiş hatları -Kollektörün üzerinde hava cebi oluşur. NFPA 20 4.15.6.1/ TS-EN 12845 10.6.2.1 Emiş kollektörü ve pompa emiş borusu üst kodları aynı olmalı, Hava cebi olmamalı.
Yangın pompası emiş hatları NFPA 20 4.15.3.1 / 4.15.3.2 -Pompa ile eksantrik redüksiyon arasında; -Küçük çapta boru kullanılmış, -Küçük çapta vana kullanılmış. Eksantrik red. pompa flanşına bağlanmalı, Pozitif emişli pomp. emişteki basınç 0 Bar, Emiş hatlarında %150 debide hız 4,6 m/s, (Basma hatlarında hız: En çok 6,1 m/s olmalı)
Yangın pompası emiş hatları Su deposu ile pompa istasyonu aynı kotta ise, L 10xÇap -Pompa düz emiş borusu uzunluğu, 10 boru çapı uzunluğundan AZ, -Bu mesafede Te var. NFPA 20 4.15.6.3.2 Pompanın düz emiş borusu uzunluğu, 10 boru çapı uzunluğunda veya daha büyük olmalı, Bu mesafe; Te, dirsek, kollektöre olan mesafedir.
Yangın pompası emiş hatları Su deposu ile pompa istasyonu aynı kotta veya yüksek ise -Te veya dirsek ile pompa flanşı arası uzunluğu 10 düz boru çapı uzunluğundan AZ. NFPA 20 4.15.6.3.2 Te veya dirsek ile pompa flanşı arasındaki boru uzunluğu en az 10 boru çapına EŞİT veya BÜYÜK olmalı.
Yangın pompası emiş hatları Su deposu, pompa istasyonundan daha yüksek kotta ise -Emişte dirsek var, -İniş düz emiş borusu uzunluğu, 10 boru çapı uzunluğundan AZ. NFPA 20 4.15.6.3.2 İniş düz emiş borusu uzunluğu en az 10 boru çapına EŞİT veya daha BÜYÜK olmalı.
Yangın pompası emiş hatları -Emiş hattında kauçuk kompansatör var, -Kollektörde vana var. Emiş ve basma hatlarında kauçuk kompansatör kullanılmamalı, Kollektörde vana gereksiz, NFPA 20-4.15.6.5 Su deposu ve pompa odası yapılarının temelleri farklı ise emişte 2 adet, basmada 1 adet yivli esnek kaplin kullanılmalı.
Yangın pompası emiş hatları E.Pompa Kollektör Su Deposu Te D.Pompa Dizel Pompa Emiş -Asıl pompa emiş hattına yedek pompa emiş hattı bağlanmış, -Yedek pompa emiş hattına kelebek vana kullanılmış. Kesit daralması var. NFPA 20 4.15.7 / 4.15.9/ TE-EN 12845 10.6.2.3 Pompaların emiş hatları kollektör veya su deposuna bağımsız olarak bağlanmalı, Emiş hatlarında YÜKSELEN MİLLİ VANA kullanılmalı.
Yangın pompası emiş hatları, vakum kırıcı. (anti-vortex) ~ 10 cm -Emiş borusu-su deposu tabanı arası ~10cm -Dirsek ve vakum kırıcı için yer kalmamış, -Pompaya boru bağlantısında dirsek ile te olacak ve 10 x D düz boru mesafesi kalmayacak. NFPA 20 4.15.10 Vakum kırıcı en az 2 x D ebadında olmalı, Vakum kırıcı depo tabanı mesafesi en az 152 mm veya ½ x D (Hangisi büyük ise), Uzun boru hatlarında & çelik tanklarda Vakum kırıcı plakada taşıyıcı ayaklar olmalı,
Yangın pompası basınç r.v. (relief) hatları -Basınç rahatlatma (relief) vanası basma kollektörüne konulmuş, -Kollektörde hava cebi oluşur, -Emişte kelebek vana var, -Debi ölçer ve yeri yok, -Emişte 10xD düz boru mesafesi yok. Basınç rahatlatma (relief) vana, pompa Basma flanşı ile çek vana arasında olmalı, Çıkış çapı, giriş çapından daha büyük olmalı, Çıkışta gözetme camı olmalı veya akış gözle görülebilmeli. NFPA 20 4.19
Yangın pompası basınç r.v. (relief) hatları E.P. D.P. -Elektr. pompa basınç rahatlatma (relief) vana çıkışı mevcut B.R.Vana hattına bağlanmış ve basınç rahatlatma V. (Relief) ortak kullanılmış, -Birleşim noktası altına çek vana konulmuş, -Dizel P. çalışınca elektrikli pompaya akış olur, -E.Pom.BRV hattı alındığı yerdeki boru çapı küçük NFPA 20 4.19 Çıkışlar aynı hatta bağlanmaz, ortak olmaz, Hat üzerine vana, çek vana vb. konulmaz, Su deposuna dönüş hattı, pompanın hava çekmemesi için vakum kırıcıdan uzağa verilmeli.
Yangın pompası debi ölçer sistemi L Boru Çapı x 5 L Boru Çapı x 2 Su Deposuna Debi Ölçer Y.M.Vana Kelebek V. Çek Valf -Kollektörden hat alınmış, -Üretici tavsiyelerine uygun mesafe yok, -Hatalı montaj yapılmış, -Uygun olmayan ölçüm aralığı var, -Küçük çapta / ölçüm aralığında ürün seçilmiş Sisteme NFPA 20 4.21 Pompa basma çek vanası ile hat vanası arasından hat alınmalı ve vana konulmalı, 2 Pompa varsa hatlar birleştirilebilir, Sonrasında hat vanası olmalı, Su Deposu Üretici Tavsiyelerine göre montaj olmalı (Örn: En Az 5xD * 2xD düz boru olmalı)
Yangın pompası debi ölçer sistemi Debi Ölçer Hattı Dizel Pompa Basma Vanası L Boru Çapı x 5 L Boru Çapı x 2 Su Deposuna Debi Ölçer Y.M.Vana Kelebek V. Çek Valf E.P.Basma Kelebek V. -Elektrikli pompa basma hattı, dizel pompa çek vanası ile hat vanası arasına bağlanmış, -Debi ölçer hattı, elektrikli pompa basma hattı çek vanası ile hat vanası arasından alınmamış. Sisteme %175 Debide ölçüm yapabilmeli, Boru eşdeğer uzunluğu (Te, dirsek..) < 30.5m Çapı ve montaj uygun olmalı, Su deposuna dönüş hattı, pompanın hava çekmemesi için vakum kırıcıdan uzağa verilmeli. NFPA 20 4.21 Su Deposu
Yangın Pompası Tesisatları Emiş, basma, basınç rahatlatma vanası giriş çıkış, debi ölçer için olması gereken En Az Boru Çapları NFPA 20 Tablo 4.27
Yangın pompası askılama ve konsollama -Uygun veya hiç olmayan konsol / destekler -Deprem yüklerine karşı çözümler yok. -Pompa flanşına gelen yük sonucu kırılma olmuş. NFPA 20 4.29 -NFPA 13 Standartlarına uygun askılama / destek / konsol olmalı, -Pompa flanşlarına hiç yük gelmemeli, -Vanalara, borulara konsol konulmalı.
Yangın pompası askılama ve konsollama -Yapılan konsollar yetersiz ve serbest yapılmış, -Hiç olmayan konsollar / deprem çözümleri, -Pompa flanşına, hemen her yönde gelen yükler var. NFPA 20 4.29 Sistemde su akış yönüne göre gelecek yüklere uygun konsollar olmalı. Özellikle basmada dirsek, te ayrımlarında, Deprem için uygun destekler olmalı.
Yangın pompası aksesuarları -Otomatik hava atma ventili yok, -Elektrikli ve hava soğutmalı dizel motorlu sistemlerde pompa gövde soğutma emniyet ventili yok, -Emme ve basma flanşında manometre yok. NFPA 20 6.3 Pompada otomatik hava atma v. olmalı, Elektrikli ve hava soğutmalı dizel motorlu sistemlerde pompa gövde soğutma emniyet ventili ile drenajları olmalı, Emme ve basma flanşlarında manometre olmalı.
Yangın pompası kaide ve drenajı 1 -Uygun sabitlemeler yok, -Kaide içinde beton yok, -Salmastra ve havalık drenajları yok. NFPA 20 4.30 Zemine / Beton kaideye uygun şekilde sabitlenmeli, Pompanın çelik kaidesinin içi beton doldurulmalı.
EMME KOLLEKTÖRÜ BASMA KOLLEKTÖRÜ Yangın pompası montajları DİZEL YANGIN POMPASI JOKEY POMPA -Dizel yangın pompalarının emiş yönü hatalı, emiş basmaya basma emişe bağlanmış DİZEL YANGIN POMPASI
EMME KOLLEKTÖRÜ BASMA KOLLEKTÖRÜ Yangın pompası montajları DİZEL YANGIN POMPASI JOKEY POMPA DİZEL YANGIN POMPASI Emiş yönü dizel motorlu pompa grubunda;motor tarafından bakınca sağdan olmalı, Elektrikli pompalarda da normalde sağdan, siparişle soldan olabilir.
Yangın pompası basınç hissetme hatları -Basınç hissetme hatları tek hat ile (Örn:Kollektörden) yapılmış, -Orifisli çek vanalar yok, -Drenaj / kontrol vanaları ve tesisatı yok, -Manometre yok. Jokey dahil tüm pompalar için ayrı hat olmalı, Pompa basma çek vana ile hat vanası arasından hat alınmalı, NFPA 20 4.31 ½ Pirinç, bakır veya paslanmaz boru olmalı, Basınç hattı üzerinde vana olmamalı,
Yangın pompası basınç hissetme hatları -Ortak kollektöre konulmuş, -Plastik hortumla bağlanan sistemler var, -Orifisli çek vana konulmamış. 1.52 m ara ile 2 Adet 2,4 mm orifisli çek vana olmalı ve yönü panodan pompaya doğru olmalı, Hat alınan yerde ve pano girişi öncesinde kontrol için 2 şer vana, arasında te, pano girişinde manometre olmalı. NFPA 20 4.31
İtfaiye su verme ağzı -İtfaiye su verme ağzı hattında vana var, -Tesisatın don olma tehlikesi var, -Otomatik damlatma yok, -Hitap ettiği yeri gösteren tanımlama yok. Hatta vana olmaz, NFPA 13 8.17.2 Hatta don tehlikesi olmamalı, Otomatik damlatma olmalı, Çek vana yönü kollektöre & sist.doğru olmalı Hitap ettiği yere ait tanımlama olmalı.
İtfaiye su verme ağzı -Dikey çıkış yapılmış, -Diş uyumsuzluğu var ve itfaiye su verme ağzı sıkılamamış. NFPA 13 8.17.2 Dikey hat üzerine takılmamalı, Ağızlar yatayda ve zeminden 0.5 ~ 1.2m yükseklikte olmalı.
Dizel motorlu pompa yakıt sistemi -Yakıt tankı kapasitesi yetersiz, -Yakıt dolum ve havalık hattı yok, -Yakıt tankı dizel motor üzerinde olan sistemler var, -Yakıt tankının tortu ve su drenajı yok. -Kapasite = 5,07 lt/kw + %5 genleşme ve %5 altında tortu/su için ilave edilmeli < 4.996 lt, -Her motor için ayrı tank olmalı. Seviye göst., -Havalıkları çatı / yapıdan en az 1,5m uzakta, -Yakıt çıkış vanası yanda, kilitli olmalıdır. Yakıt tankı altında drenaj için vana+kör tapa olmalı. NFPA 20 11/ TS-EN 12845 10.9.6
Dizel motorlu pompa yakıt sistemi En Çok 3,05 m -Yakıt taşma havuzu yok / yetersiz, -Yakıt tankı yüksekliği uygun değil, -Patlama kapağı yok, -Yakıt borusu olarak plastik boru / hortum kullanılan sistemler var. Taşma Havuzu > Tank Kapasitesi + %10 olmalı, Yakıt çıkış yüksekliği >yakıt pomp./enjektör seviyesinde olmalı (Üretici tavsiyeleri) max.3m, Yakıt borusu siyah / paslanmaz olmalı. Borular bakır, galvaniz, plastik olmamalı, Sistem topraklaması olmalı. NFPA 20 11/ TS-EN 12845 10.9.6
Dizel motorlu pompa egzost sistemleri -Isı kaynağı üzerinde sprinkler var, -Yanıcı malzemelerden uzaklığı < 23 cm, -İzolasyon doğru yapılmamış, -Esnek bağlantı ekseni kaçıklığı > 6,5mm -Yivli dirsek, EPDM Contalı yivli kaplin kullanılmış. Yanıcı malzemelerden en az 23 cm uzaklıkta olmalı, duvar / çatı geçiş detayları ve izolasyonu doğru olmalı, Esnek bağlantı ekseni kaçıklığı < 6,5mm, Egzos çapı En az motor çıkış çapında olmalı Egzos hattı uzun ise çap hesaplanmalı. NFPA 20 11.5
Yangın pompası istasyonları havalandırma -Bodrum katta hava soğutmalı dizel motorlu sistem var, -Havalandırma için kanal/ damper/ fan yok, -Dizel motorlu pompa en çok 5 dakika çalışabiliyor. Pompa İstasyonu sıcaklığı çok yükseliyor. NFPA 20 11.3.2 Motorun ihtiyaç duyduğu hava sağlanmalı, Taze hava giriş çıkış damper/ fan olmalı, Hava soğutmalı ise kanal ile çıkışı olmalı, Pompa istasyonu en çok 49 C olmalı, Zararlı duman, buhar dışarı atılabilmeli,
Yangın pompası istasyonları havalandırma -Bodrum katta hava soğutmalı dizel motorlu sistem var, -Havalandırma için kanal/ damper/ fan yok, -Dizel motorlu pompa en çok 5 dakika çalışabiliyor. Pompa İstasyonu sıcaklığı çok yükseliyor. NFPA 20 11.3.2 Doğal havalandırmada hava girişi alt, çıkışı üst kotta ve çapraz olmalı, Damper / panjur ebatları üretici tavsiyelerine göre olmalı veya hesaplanmalı.
Yangın pompası istasyonları drenaj -Pompa İstasyonu zeminden aşağıda, -Pompa İstasyonu drenaj pompası yok, -Pompa salmastra drenajları yok, -Pompa otomatik hava atıcı ve gövde soğutma ventili drenajı yok. Pompa salmastra drenajları olmalı, Pompa otomatik hava atma drenajları olmalı, Pompa İst. drenaj çukuru ve drenaj pompaları olmalı (Yedekli ve UPS beslemeli), Su kaçak sensörü olmalı. NFPA 20 4.13
Yangın pompası istasyonlarında olması gereken diğer konular; -Pompa istasyonu yangına dayanıklı(1&2 Saat) veya binadan 15,3 m uzaklıkta olmalı -Direkt dışarı çıkış kapısı olmalı. Kaçış yoluna çıkılıyor ise; Kaçış yolu da en az pompa istasyonu kadar yangına dayanıklı olmalı), -Motor, pompa vb. ekipmanların çıkarılması için kapı / kapak olmalı, -Dizel motorlu pompa var ise sprinkler sistemi zorunludur. Pompa istasyonu sprinkler sistemine ıslak alarm vanası konulmaz, hat vanası, akış anahtarı ve test vanası konulması yeterlidir. -Aküler zeminden ~30 cm yüksekte olmalı. -Yer altı pompa istasyonlarında su baskınına karşı su kaçak sensörü olmalı, -Pompa istasyonunun acil aydınlatması olmalı, -Pompa çalıştı, pompa arıza ve hat vanaları ihbar sisteminden izlenmeli, -Pompa istasyonu termostat kontrollü olarak ısıtılmalıdır. Elektrikli pompa için en az 4 C,Dizel pompa için 10 C olmalı. Infrared vb. ısıtıcılar kullanılmamalı, hava ısıtılmalıdır.
Teşekkürler