T.C. MARMARA tjniversitesi istatistik VE KANTiTATi:F ARASTIRMALAR ve UYGULAMA MERKEZi Yaym No: 9613 KiSiSEL BiLGiSA YAR ve KULLANIMINA GiRi~ Dr. Cem S. SUT<;U istanbul, 1996
Adi : Ki~isel Bilgisayar ve Kullammma Giri~ Y azan : Dr. Cem S. Siit~ii Kapak Tasarim1: Prof.Dr. Ahmet L. Orkan Bas1m Yeri ve Y1h: istanbul, 1996 Bu kitabm yayzn hakkz M (J jstatistik ve Kantitatif Ara tirmalar Merkezi 'ne(iskr) aittir. Te/if Hakkz (Copyright) Dr. Cem S. SUt9ii ye aittir. Kaynak gosterilerek yaptlacak alzntllar dz znda 9ogaltma ve baszm yapzlamaz. Marmara Oniversitesi ileti im Fakiiltesi Baszn Yayzn Teknikleri Anabilim Dall tarafindan hazzrlamp basz!m1 t1r. 1996 ISBN 975-400-147-2
Ki?isel Bilgisayar ve Kullantmina Giri? bnsoz Gunumuzde bilgisayar, faydas1 kabul edilmi?, kullarnm1 da giderek her alanda yaygmla?an bir arar;: haline gelmi?tir. Art1k, bilgisayar kullarnm1rn bilmek de yabanc1 dil bilmek kadar onem verilen bir konu haline gelmi?tir. Bilgisayann en onemli ozelligi ve avantaj1, sadece h1zh hesaplama yapabilmesi degildir. Ayrn zamanda bilgisayar; yapilan i?lerde guvenirlilik, standartla?ma, kolayhk, ileti?im kurabilme, zaman kazanc1 ve bunlann hepsinin sonucu olarak da verimlilik saglar. Gunumuzde bu unsurlar, hangi r;:ah?ma alarnnda olursa olsun en bnem verilen konular arasmdad1r. Ki?isel bilgisayarlar, ortaya r;:1kmalanndan itibaren r;:ah?ma hayatma getirdikleri verimlilik sayesinde oldukr;:a h1zh geli?me kaydetmi? ve yaygmla?m1?lard1r. 1980'li yillann ilk yansmda ortaya r;:1kan bu durum, 1990'h y11larda, ileti?im, bilgi payla?1m1 ve birlikte r;:ah?ma kavramlanrnn guncellik kazanmas1yla daha da fazla bir ivme kazanm1?tir. Bilgisayar, diger elektronik ev aletleri gibi hayat1m1zm her alanma h1zla girme egilimindedir. Bilgisayar konusunda, hir;:bir zaman tam anlam1yla yeterli bilgiye sahip olmak mumkun degildir. Bunun temel sebebi, bilgisayar teknolojisinin, her ger;:en gun daha h1zh bir?ekilde ilerliyor olmas1dir. Yeni alman bir bilgisayar ya da yaz1hm, alti ay ir;:inde "demode" olabilir. Bu durumda, bilgisayar kullanmak isteyen ki?ilerin ;;unu du;;unmesi uygun olacaktir: "Bilgisayar konusunda her~eyi bilmek ve tiim geli~meleri takip edebilmek mumkun olmadrgina gore, hen, gun/uk hayatta, evde veya i~te yapt1g1m i~leri, bilgisayar kullanarak daha verimli bir ~ekilde nas1/ yapahilirim?" Bu bak1? ar;:1s1 ile bilgisayara yakla;;mak ve geli;;meleri takip etmek, iyi bir bilgisayar kullarnc1s1 olmanm temel prensiplerindendir. Bu kitap da, bu bak1;; ar;:1s1 dogrultusunda haz1rlanm1?tir. Bir "bilgisayar kullantctst" olabilmek ir;:in gerekli temel kavramlan ir;:ermektedir. Ki;;isel bilgisayarlar konusunda bilinmesi gerekenler, dogald1r ki, bu kitabm ir;:erigi ile smirh degildir. Kitap, alti bolumden olu?maktad1r. Birinci bolumde, Bilgisayar Temel Kavramlan orneklerle ar;:1klanmaktad1r.
Ki~isel Bilgisayar ve Kullarnmma Giri~ c.s. suti;:u ikinci bolumde, DOS i,?letim Sistemi kavramlan ve komutlan kategorik olarak incelenmektedir. U(uncu bolumde, bilgisayarda en (Ok kullamlan yaz1ltm turlerinden biri olan Kelime i,?lem Yazil1mlan ile ilgili kavramlar ve uygulamalan a(1klanmaktad1r. Dorduncu bolumde, belki de ki~isel bilgisayarlann bu kadar yaygmla~masma sebep olan ilk ve en onemli yaztltm turlerinden biri olan Elektronik Hesap Tablosu Yaz1limlan, bu yaz1ltmlan kullanabilmek i(in gerekli kavram ve komutlar uzerinde durulmaktad1r. Be~inci bolumde ise, ki~isel bilgisayarlara kullamm kolayl1g1 getirerek onlann, gunluk hayatm onemli bir par(ast haline gelmesini saglayan bir yaz1ltm olan Windows ile ilgili kavramlar ve bazt temel bilgiler a(tklanmaktadtr. Alttnc1 bolum, kitapta ge(en belli ba~lt kavram ve kelimelerin Turk(e ve ingilizce kar~1ltklanm i(eren Sozliik bolumudur. Bu vesile ile, (alt~malanmda bana her zaman destek olan ve yol gosteren hocalanm Prof.Dr. Ate,? Vuran'a ve Prof.Dr. Ahmet L. Orkan'a bir kez daha te~ekkurler i mi sunanm. Dr. Cem 5. Sutfu jstanbul, 1996 ii
Ki~isel Bilgisayar ve Kullarnmma Giri~ c.s. sut~u i\:indekiler 1. Bilgisayar Temel Kavramlan 1.1. Bilgisayann <;:ali~ma Prensipleri ve Ozellikleri 1.2. Donarnm Kavramt 1.2.1. Bilgisayann Donarnm Birimleri 1.2.1.1. Girdi Birimleri 1.2.1.2. Merkezi i~lem Birimi 1.2.1.3. <;:1kt1 Birimleri 1.3. Yaztl1m Kavram1 2. DOS i~letim Sistemi 2.1. DOS i~letim Sistemi Kavramlan 2.1.1. Dosya 2.1.2. Dizin (Bolum-Rehber) 2.2. DOS i~letim Sistemi Komutlan 2.2.1. Komutlann S1rnfland1nlmas1 24 1 2 7 7 9 16 19 21 24 24 25 27 27 2.2.1.1. Komutlann Yaptlanna Gore S1rnflandinlmas1 28 2.2.1.1.1.Harici Komutlar 28 2.2.1.1.2.Dahili Komutlar 29 2.2.1.2. Komutlann Gorevlerine Gore S1rnfland1nlmas1 29 2.2.1.2.1.Sistem Komutlan 30 2.2.1.2.2.Disk Komutlan 30 2.2.1.2.3.Dosya Komutlan 30 2.2.1.2.4.Dizin (Bolum) Komutlan 31 2.2.2. Ba~lica DOS Komutlan 32 2.2.2.1. DIR 32 2.2.2.2. DATE 33 2.2.2.3. TIME 34 2.2.2.4. VER 35 2.2.2.5. VOL 36 2.2.2.6. CLS 37 2.2.2.7. PROMPT 37 2.2.2.8. FORMAT 38 2.2.2.9. UNFORMAT 40 2. 2. 2.10.DISKCOPY 41 2.2.2.11.MD (MKDIR) 43 2.2.2.12.CD (CHDIR) 44 2.2.2.13.RD (RMDIR) 45 2.2.2.14.COPY 46 2.2.2.15.XCOPY 48 2.2.2.16.MOVE 49 2.2.2.17.TYPE 51 2.2.2.18.DEL (ERASE) 52 iii
Ki?isel Bilgisayar ve Kullammma Giri? C.S. Siit~u 2.2.2.19.UNDELETE 2.2.2.20.REN 2.2.2.21.TREE 2.2.2.22.DEL TREE 2.2.2.23.FIND 2.2.2.24.SORT 2.3. DOS l?letim Sistemi Mesajlart 3. Kelime i?lem Yaz1ltmlan 3.1. Kelime 4Iem Kavramlan 3.2. Dosya ve Bastm i?lemleri 3.3. Yaz1 Diizenleme i~lemleri 3.4. Sayfa Duzenleme i~lemleri 4. Elektronik Hesap Tablosu Yaz1hmlan 4.1. Elektronik Hesap Tablosu Kavramlan 4.2. Elektronik Hesap Tablosu Komutlan 4.2.l. <;ah~ma Tablosu Komutlan 4.2.2. Alan Komutlan 4.2.3. Kopyalama ve Ta~1ma Komutlan 4.2.4. Dosya Yonetim Komutlan 4.2.5. Yaz1c1 Komutlar1 4.2.6. Veri Tabam Komutlan 4.3. Hesaplama Fonksiyonlan 4.3.l. Aritmetiksel Fonksiyonlar 4.3.2. Matematiksel Fonksiyonlar 4.3.3. Istatistiksel Fonksiyonlar 4.3.4. Finansal Fonksiyonlar 4.4. Mant1ksal Fonksiyonlar 4.5. Grafik Haztrlama 4.6. Tammlanm1? I?levler 5. Windows 5.1. Temel Kavramlar 5.2. Program Yoneticisi ve Program Gruplan 5.2.1. Ana Grup ve Yaz1hmlan 5.2.2. Donattlar Grubu ve Yazthmlan 5.2.3. Diger Gruplar 5.3. Dosya Yoneticisi 6. Sozluk (Ingilizce Tilrk~e) Kaynaklar 53 55 56 57 58 59 60 72 12 76 82 87 91 93 100 100 102 103 104 105 106 107 107 109 109 110 111 111 112 116 116 120 121 123 124 126 135 137