Sayfa No. Temel göstergeler, Arazi Nüfus, Göç, Demografi 7 13 Sağlık, Eğitim, kültür Adalet, Seçim 45 Çevre, Enerji, Bina inşaatı, Ulaştırma 69 İşgücü, İş istatistikleri 85 Gelir tüketim, Fiyat, Dış ticaret Ulusal hesaplar, Maliye, Tarım 95

Temel Göstergeler Türkiye ve Doğu Marmara Temel Göstergeleri, TR 42 Doğu Marmara nın 26 Düzey-2 Bölge İçinde Sırası TR 42 Doğu Türkiye Marmara Bölgesi Veri Veri Sıra 91,30 91,30-100 171 4 48 44 18 13,66 21,20 4 101 101 8-7,77 4 96,04 96,76 11 İlkokulda öğretmen başına öğrenci sayısı, -2013 20 20 7 Yüz bin kişi başına hastane yatak sayısı, 265 238 17 Bin kişi başına halk kütüphanelerinden yararlanma sayısı, 258 156 23 Bölge nüfusunun toplam nüfus içindeki oranı (%), 2013 Nüfus yoğunluğu (kişi/km²), 2013 Toplam yaş bağımlılık oranı, 2013 Yıllık nüfus artış hızı ( ), -2013 Cinsiyet oranı 2013 Net göç hızı ( ), 2013 Okuma yazma bilen oranı (%), 2013 8

Temel Göstergeler Türkiye ve Doğu Marmara Temel Göstergeleri, Doğu Marmara nın 26 Düzey-2 Bölge İçinde Sırası (devam) TR 42 Doğu Türkiye Marmara Bölgesi Veri Belediyelerde kişi başı temin edilen günlük su miktarı (litre/kişi- gün), Kişi başına toplam elektrik tüketimi (KWh), Bin kişi başına otomobil sayısı, 2013 Veri Sıra 216 264 4 2 577 4 987 2 121 109 16 Bir milyon nüfusta trafik kaza sayısı, 2 030 2 354 12 İşsizlik oranı (%), 9,20 10,50 21 Kişi başına ithalat ($), 2013 3 282 4 105 2 Kişi başına ihracat ($), 2013 1 980 4 317 2 Kişi başına bitkisel üretim değeri (TL), 2013 1 206 665 21 Kişi başına canlı hayvanlar değeri (TL),2013 752 649 17 Kişi başına hayvansal ürünler değeri (TL), 2013 173 21 528 9

Arazi Yüzölçümüne göre TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Yüzölçümü (km²) 3 612 Kocaeli Sakarya 4 838 Düzce 2 567 Bolu 8 320 848 Yalova Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2002 Yüzölçümüne göre Bölge İlleri Yalova%4,2 Düzce %12,7 Bolu %41,2 Kocaeli %17,9 Sakarya %24,0 10

Arkut Dağı Kayak Pisti, BOLU

Nüfus Nüfus, 1965-2013 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Sayım Yılı Türkiye 1965 31 391 421-1970 35 605 176-1975 40 347 719-1980 44 736 957-1985 50 664 458-1990 56 473 035-2000 67 803 927 2 715 766 2007 70 586 256 3 048 651 2008 71 517 100 3 136 555 2009 72 561 312 3 193 210 73 722 988 3 246 147 74 724 269 3 315 463 75 627 384 3 376 330 2013 76 667 864 3 448 702 (1)1927 yılından 2000 yılına kadar olan veriler Genel Nüfus Sayımlarından elde edilmiştir. 2007 ve sonraki yıllara ait veriler Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nden elde edilmiştir. (2) Sakarya ili 01.12.1954 tarihinde Kocaeli ilinden ayrılarak il olmustur. (3) Düzce ili 09.12.1999'da Bolu ilinden ayrılarak il olmustur. (4) Yalova (Istanbul,Kocaeli,Bursa) 03.06.1995'de il olmustur. 14

Nüfus 3 315 3 376 3 449 2013 3 246 3 193 3 137 2008 2009 3 049 2007 2000 (Bin Kişi) 2 716 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Nüfusu İl, ilçe, belediye ve köy sayısı, 31/12/2013 Türkiye İlçe sayısı 970 Belediye sayısı 1 364 Köy sayısı 18 214 Kaynak: ADNKS, 2013 TR 42 Doğu Marmara 51 64 809 İl, ilçe, belediye, köy ve mahallelere göre nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, ilgili mevzuat ve idari kayıtlar uyarınca Ulusal Adres Veri Tabanı'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yapılan; idari bağlılık, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate alınmıştır. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 sayılı kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarınca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağlılık ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 sayılı Yasanın 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alınan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve katılmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kaldırılmasına ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığının 421 sayılı Kararına istinaden, NVİGM tarafından 1 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Ulusal Adres Veri Tabanına yansıtıldığı için, 2013 ADNKS sonuçları belirtilen değişiklikleri içermektedir. 15

Nüfus Yıllık Nüfus artış hızı 1935-2013 Sayım Yılı Türkiye (Binde- ) TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 1935 21,10-1940 19,59-1945 10,59-1950 21,73-1955 27,75-1960 28,53-1965 24,63-1970 25,19-1975 25,01-1980 20,65-1985 24,88-1990 21,71-2000 18,29-2008 13,10 28,43 2009 14,50 17,90 15,88 16,44 13,49 21,13 12,01 18,19 2013 13,66 21,21 (1) Sakarya ili 01.12.1954 tarihinde Kocaeli ilinden ayrılarak il olmustur. (2) Yalova ili 03.06.1995 tarihinde İstanbul, Kocaeli, Bursa illerinden ayrılarak il olmustur. (3) Düzce ili 09.12.1999 tarihinde Bolu ilinden ayrılarak il olmustur. 16

Nüfus Nüfus yoğunluğu, 2007-2013 Yıllar Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2007 92 151 2008 93 155 2009 94 158 96 161 97 164 98 167 2013 100 171 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu TR42 Doğu Marmara Bölgesi Nüfus yoğunluğu, 2013 Türkiye 171 100 2013 98 97 96 167 164 94 161 93 158 2009 2007 92 155 2008 151 TR42 Bölgesi 17

Nüfus TR 42 Doğu Marmara Bölgesi İl nüfusları, 31/12/2013 Toplam İl/İlçe merkezleri Bölge Toplamı 3 448 702 3 148 994 299 708 Kocaeli 1 676 202 1 676 202 - Sakarya 917 373 917 373 - Düzce 351 509 210 127 141 382 Bolu 283 496 190 276 93 220 Yalova 220 122 155 016 65 106 Kaynak: ADNKS, 2013 18 Belde/Köy

Nüfus -2013 dönemi il nüfus artış hızları Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) ADNKS nüfusu 2013 Kocaeli 1 634 691 1 676 202 25,08 Sakarya 902 267 917 373 16,60 Düzce 346 493 351 509 14,37 Bolu 281 080 283 496 8,56 Yalova 211 799 220 122 38,54 Kaynak: ADNKS, 2013 38,54 Yalova 8,56 14,37 Düzce Bolu 16,6 Sakarya 25,08 Kocaeli TR42 Bölgesi 21,21 Yıllık Nüfus Artış Hızı, 2013 ( ) 19

Nüfus Nüfus ve nüfus yoğunluğu bakımından TR42 Doğu Marmara Bölgesi illeri, 31/12/2013 İlçe Nüfus Bölge Toplamı Kocaeli 3 448 702 Yüzölçümü (km²) 20 184 Nüfus Yoğunluğu (kişi/km²) 171 1 676 202 3 612 464 Sakarya 917 373 4 838 190 Düzce 351 509 2 567 137 Bolu 283 496 8 320 34 Yalova 220 122 848 260 Kaynak: ADNKS, 2013 20

Nüfus Cinsiyete göre TR 42 Doğu Marmara Bölgesi İl Nüfusları, 31/12/2013 İl Toplam Erkek Kadın Bölge Toplamı 3 448 702 1 735 237 1 713 465 Kocaeli 1 676 202 849 465 826 737 Sakarya 917 373 458 987 458 386 Düzce 351 509 176 071 175 438 Bolu 283 496 140 572 142 924 Yalova 220 122 110 142 109 980 Kaynak: ADNKS, 2013 TR42 Doğu Marmara Bölgesi Cinsiyete Göre Nüfus, 2013 % 49,68 % 50,32 Erkek Kadın 21

Nüfus Yaş grubuna göre nüfus, 31/12/2013 Yaş grubu TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Türkiye Nüfus Oran(%) Nüfus Oran (%) 100 3 448 702 100 Toplam 76 667 864 0-4 6 206 415 8,10 256 502 5-9 6 271 234 8,18 260 924 7,57 10-14 6 372 165 8,31 267 060 7,74 15-19 6 477 722 8,45 274 570 7,96 20-24 6 214 024 8,11 274 689 7,96 25-29 6 286 332 8,20 285 789 8,29 30-34 6 543 669 8,54 312 016 9,05 35-39 5 826 149 7,60 279 473 8,10 40-44 5 308 260 6,92 249 465 7,23 45-49 4 721 763 6,16 220 023 6,38 50-54 4 232 792 5,52 199 711 5,79 55-59 3 555 185 4,64 172 011 4,99 60-64 2 760 460 3,60 129 786 3,76 65-69 2 045 398 2,67 94 232 2,73 70-74 1 507 728 1,97 69 156 2,01 75-79 1 077 295 1,41 47 563 1,38 80-84 820 606 1,07 36 822 1,07 85-89 341 662 0,45 15 148 0,44 99 005 0,13 3 762 0,11 90+ Kaynak: ADNKS, 2013 Not: Oranlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 22 7,44

Nüfus Kaynak: ADNKS, 2013 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi illerinde okuma yazma bilen oranı (6+ yaş), 2013 (6+ yaş) Toplam Erkek Kadın Kocaeli 97,20 99,14 95,20 Sakarya 96,41 98,89 93,94 Düzce 96,00 98,72 93,29 Bolu 95,76 98,55 93,02 Yalova 97,55 99,20 95,90 Kaynak: ADNKS, 2013 23

Nüfus Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, TR42 Doğu Marmara Bölgesi, 31/12/2013 Yaş grubu Toplam Toplam Erkek Kadın 3 448 702 1 735 237 1 713 465 0-4 256 502 131 720 124 782 5-9 260 924 133 935 126 989 10-14 267 060 137 279 129 781 15-19 274 570 140 894 133 676 20-24 274 689 136 828 137 861 25-29 285 789 144 648 141 141 30-34 312 016 158 602 153 414 35-39 279 473 143 831 135 642 40-44 249 465 126 567 122 898 45-49 220 023 111 416 108 607 50-54 199 711 100 250 99 461 55-59 172 011 86 286 85 725 60-64 129 786 64 534 65 252 65-69 94 232 45 048 49 184 70-74 69 156 31 435 37 721 75-79 47 563 20 715 26 848 80-84 36 822 14 989 21 833 85-89 15 148 5 232 9 916 3 762 1 028 2 734 90+ Kaynak: ADNKS, 2013 24

Nüfus Ortanca yaş ve yaş bağımlılık oranı, -'13 Türkiye 2013 Ortanca yaş 30,07 30,39 Toplam yaş bağımlılık oranı 48,03 47,65 Yaşlı bağımlılık oranı (65+ yaş) 11,12 11,35 Genç bağımlılık oranı (0-14 yaş) 36,91 36,30 Ortanca yaş 31,37 31,68 Toplam yaş bağımlılık oranı 44,90 43,84 Yaşlı bağımlılık oranı (65+ yaş) 10,93 11,12 Genç bağımlılık oranı (0-14 yaş) 33,16 32,72 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Kaynak: ADNKS, 2013 Ortanca yaş: Nüfusu oluşturan kişilerin yaşları, küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Buna göre, nüfusun yarısı bu yaştan küçük, diğer yarısı da bu yaştan büyüktür. Ortanca Yaş, 2013 31,68 TR42 30,39 Türkiye TR 42 Bölgesi 25

26 14 717 10 348 8 182 Düzce Bolu Yalova Kaynak: ADNKS, 2013 39 026 Sakarya 0-2 80 519 Kocaeli 3-5 8 704 10 544 15 472 40 497 82 799 6-13 23 641 28 680 43 136 113 109 210 290 13 285 15 839 22 801 59 855 105 617 14-17 Yaş Grubu TR 42 Doğu Marmara Bölgesi illeri çağ nüfusları, 2013 18-21 14 492 20 557 22 389 61 122 102 056 9 411 13 145 16 711 44 592 82 209 22-24 25+ 142 407 184 383 216 283 559 172 1 012 712 Nüfus

Nüfus TR 42 Doğu Marmara Bölgesi İlleri ortalama hanehalkı büyüklükleri, 2013 Şehir Köy Türkiye Toplam 3,63 3,61 3,86 Kocaeli 3,61 3,61 - Sakarya 3,73 3,73 - Düzce 3,63 3,52 3,79 Bolu 3,25 3,27 3,20 Yalova 3,17 3,14 3,25 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi illeri hanehalkı sayıları, 2013 Toplam Şehir Köy Kocaeli 453 935 453 935 - Sakarya 239 128 239 128 - Düzce 93 967 57 594 36 373 Bolu 82 861 54 126 28 735 Yalova 66 957 47 647 19 310 Kaynak: ADNKS, 2013 27

Nüfus TR 42 Doğu Marmara Bölgesi tabiiyete göre yabancı uyruklu nüfus, 2013 Toplam 18 448 Yunanistan 424 Irak 4 529 Kazakistan 399 Almanya 2 139 Afganistan 358 Suriye 1 239 Güney Kore 328 Rusya Federasyonu 1 093 Ukrayna 245 Bulgaristan Kırgızistan 243 984 Azerbaycan 777 Özbekistan 219 Avusturya 701 İtalya 179 Türkmenistan 647 İspanya 174 Gürcistan 642 Japonya İran 602 Diğer Kaynak: ADNKS, 2013 28 161 2 365

Nüfus, Göç, Göç Demografi Doğu Marmara Bölgesi'nin Aldığı-Verdiği Göç ve Net Göç Hızı - Dönemi -2013 Dönemi 3 376 330 3 448 702 110 460 124 142 Verdiği göç 88 919 97 465 Net göç 21 541 26 677 6,40 7,77 Dönem sonu nüfusu Aldığı göç Net göç hızı (binde) Kaynak: ADNKS, 2013 TR 42 Bölgesinin Aldığı Göç 110 460-124 142-2013 TR 42 Bölgesinin Verdiği Göç 88 919-97 465-2013 29

Göç TR 42 Bölgesinin diğer bölgelere verdiği göç -2013 Toplam Sayı Oran (%) 97 465 - En fazla göç verdiği düzey-2 bölgeler İstanbul Bursa, Eskişehir, Bilecik Ankara 32 923 7 648 33,78 7,85 7 439 Trabzon, Ordu, Giresun 6 814 Rize, Artvin, Gümüşhane Zonguldak, Karabük, Bartın 4 172 7,63 6,99 4,28 En az göç verdiği düzey-2 bölgeler Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 1 343 1,38 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir Şanlıurfa, Diyarbakır 1 307 1 227 1,34 1,26 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 1 218 1,25 765 0,78 Gaziantep, Adıyaman, Kilis Kaynak: ADNKS, 2013 TR42 Bölgesinin diğer bölgelere verdiği göç -2013 dönemi Ankara %7,6 Bursa, Eskişehir, Bilecik %7,8 Diğer İller %50,7 İstanbul %33,8 30

Göç TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nin diğer bölgelerden aldığı göç -2013 Toplam Sayı 124 142 Oran (%) - En fazla göç aldığı düzey-2 bölgeler 41 202 33,2 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane İstanbul 9 884 8,0 Bursa, Eskişehir, Bilecik 7 502 6,0 Ankara 7 236 5,8 En az göç aldığı düzey-2 bölgeler Şanlıurfa, Diyarbakır Kastamonu, Çankırı, Sinop 1 893 1,5 1 891 1,5 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 1 739 1,4 Konya, Karaman 1 604 1,3 Kaynak: ADNKS, 2013 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nin diğer bölgelerden aldığı göç, - 2013 dönemi Bursa, Eskişehir Bilecik %6,0 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane %8,0 İstanbul %33,2 Diğer Bölgeler %52,8 31

Göç Doğu Marmara Bölgesi göç bilgileri, 2013 Net göç hızı ( ) İlçe Aldığı göç Verdiği göç Net göç Kocaeli 71 159 54 742 16 417 9,84 Sakarya 30 770 27 170 3 600 3,93 Düzce 12 367 11 306 1 061 3,02 Bolu 13 138 12 401 737 2,60 Yalova 14 670 9 808 4 862 22,33 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi İllere Göre Net Göç Hızı (%0), -2013 22,3 9,84 3,93 3,02 Kocaeli Sakarya Düzce 32 2,60 Bolu Yalova

Demografi Yasal medeni duruma göre nüfus, 2013 (15+ yaş) Sayı Oran (%) Türkiye Hiç evlenmedi Evli Boşandı Eşi öldü Toplam 15 36 1 3 57 723 701 870 124 419 234 526 053 295 108 27,38 63,92 3,26 5,44 100 684 835 1 734 572 79 881 149 456 2 648 744 25,86 65,49 3,02 5,64 100 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Hiç evlenmedi Evli Boşandı Eşi öldü Toplam Kaynak: ADNKS, 2013 Not: Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 33

Demografi TR 42 Bölgesi yaş grubuna göre evlenen sayıları, 2013 Toplam 16-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60+ Bilinmeyen Erkek Kadın 26 190 532 6 002 11 040 4 831 1 656 708 453 275 223 348 122 26 190 4 227 10 181 6 789 2 332 940 483 279 163 114 107 575 Kaynak: İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS). TR 42 Bölgesi illere göre evlenme sayıları, 2013 Toplam TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi TR 421 Kocaeli 600 138 25 450 12 840 TR 422 Sakarya 6 992 TR 423 Düzce 2 756 TR 424 Bolu 2 016 TR 425 Yalova 1 586 34

Demografi Evlenme sayıları, 2006-2013 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Oran (%) 2006 636 121 26 091 4,10 2007 638 311 26 972 4,23 2008 641 973 26 793 4,17 2009 591 742 24 440 4,13 582 715 23 974 4,11 592 775 24 766 4,18 603 751 25 819 4,28 2013 600 138 26 190 4,36 Kaynak: İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS). TR 42 Bölgesi nde Yıllara Göre Evlenme Sayıları 30 000 26 972 28 000 26 793 26 000 26 091 24 000 26 190 24 766 24 440 25 819 23 974 22 000 2013 2009 2008 2007 2006 20 000 35

36 15 723 234 684 835 330 613 185 993 68 434 54 110 45 685 57 419 108 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2 648 744 1 269 476 704 880 271 394 228 965 174 029 Kocaeli Sakarya Düzce Bolu Yalova TR Türkiye Hiç evlenmedi Toplam Medeni duruma göre nüfus 840 455 177 152 108 475 854 841 011 391 1 734 572 36 701 526 Evli 37 632 19 589 7 672 6 157 8 831 79 881 1 870 053 Boşandı 60 43 17 16 11 756 444 447 687 122 149 456 3 124 295 Eşi öldü Demografi

Demografi Boşanma sayıları, 2006 2013 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Oran (%) 2006 93 489 3 706 3,96 2007 94 219 3 714 3,94 2008 99 663 4 290 4,30 2009 114 162 4 879 4,27 118 568 5 175 4,36 120 117 5 063 4,22 123 325 5 187 4,21 2013 125 305 5 900 4,71 Kaynak: İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS). TR 42 Bölgesi nde Yıllara Göre Boşanma Sayıları 7000 5 900 6000 5000 3 706 4 290 5 175 5 187 2013 2009 2006 2008 3 714 3000 2007 4000 5 063 4 879 37

Demografi TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde yaş grubuna göre boşanan sayıları, 2013 Erkek Kadın Toplam 5 900 5 900 16-19 12 114 20-24 249 841 25-29 897 1 208 30-34 1 308 1 296 35-39 1 171 951 40-44 844 626 45-49 598 371 50-54 337 240 55-59 231 102 60-64 Bilinmeyen 228 25 91 60 Kaynak: İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) TR 42 Bölgesi nde Yaş Gruplarına Göre Boşanan Sayıları, 2013 4 969 2 604 2 122 2 105 25-29 38 30-34 35-39 Diğer

Demografi Cinsiyete göre ölüm sayıları Toplam Erkek Kadın 2009 368 884 203 391 165 493 365 707 200 180 165 527 375 923 206 427 169 496 376 000 207 451 168 549 2013 372 094 205 028 167 066 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Toplam Erkek Kadın 2009 16 797 9 462 7 335 16 880 9 343 7 537 17 128 9 542 7 586 17 337 9 664 7 673 2013 17 199 9 514 7 685 TR 42 Bölgesi nde Yıllara Göre Ölümler 17 337 17400 17 128 17200 17000 16 797 16 880 17 199 16800 16600 16400 2009 2013 39

Demografi İntihar sayıları, 2005 - Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2005 2 703 77 2,85 2006 2 829 110 3,89 2007 2 793 109 3,90 2008 2 816 99 3,52 2009 2 898 111 3,83 2 933 103 3,51 2 677 90 3,36 3 225 107 3,32 Oran (%) TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde cinsiyet ve yaş grubuna göre intihar sayıları, Yaş Toplam Erkek Kadın Toplam 107 84 23-15 - - - 15-24 18 11 7 5 25-34 19 14 35-44 13 9 4 45-54 26 23 3 3 55-64 20 17 65-74 3 3-75+ 7 6 1 Bilinmeyen 1 1-40

Demografi İl ve cinsiyete göre ölümler, 2013 Türkiye Kocaeli Sakarya Toplam 372 094 7 059 5 100 Erkek 205 028 3 916 2 791 Kadın 167 066 3 143 2 309 Düzce Bolu 1 911 1 904 1 058 1 046 853 858 Yalova 1 225 703 522 İl ve cinsiyete göre doğumlar, 2013 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Kocaeli Sakarya Düzce Bolu Yalova Toplam 1 283 062 Erkek 659 740 Kız 623 322 24 557 12 552 12 005 27 340 14 110 13 230 13 267 5 102 3 495 2 693 6 2 1 1 6 2 1 1 781 638 775 358 486 464 720 335 Kaynak: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü 41

Demografi Annenin yaş grubuna göre doğumlar, 2013 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Türkiye 1 283 062 326 87 226 319 517 396 157 306 524 131 925 28 593 2 852 377 9 565 Toplam 15'den az 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50+ Bilinmeyen 51 897 11 2 644 12 204 17 244 13 095 5 343 992 35 5 324 Cinsiyete göre doğumlar, 2009-2013 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Toplam 2009 2013 2009 2013 42 1 1 1 1 1 265 258 244 286 283 25 25 25 26 26 071 252 673 828 062 899 570 444 662 391 Erkek Kadın 650 646 639 660 659 590 397 343 589 740 614 611 605 626 623 481 855 330 239 322 24 24 23 25 25 597 212 990 235 242 50 49 49 51 51 496 782 434 897 633

Kamu ve özel hastane sayıları ile hastane yatak sayıları Türkiye Toplam hastane sayısı Toplam yatak sayısı 2009 1 347 172 738 1 397 184 339 1 410 188 047 1 483 200 072 Toplam hastane sayısı Toplam yatak sayısı TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 2009 58 6 450 61 6 862 60 7 304 64 8 020 Hastane Yatak Sayıları, TR42 Bölgesi 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 6450 2009 6862 7304 8020

Sağlık Kamu ve özel hastane sayıları ile hastane yatak sayıları Kamu(1) Özel(2) Hastane sayısı Yatak sayısı Hastane sayısı Yatak sayısı 2009 897 147 560 450 25 178 908 156 276 489 28 063 907 156 399 503 31 648 942 164 305 541 35 767 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2009 37 5 661 21 789 38 6 023 23 839 37 6 130 23 1 174 40 6 725 24 1 295 Not. Bilgiler Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünden alınmış olup, Milli Savunma Bakanlığı'na ait hastaneleri kapsamaz. (1) 14 Şubat 2005 tarihli 927 sayılı Sağlık Bakanlığı makam onayı ile Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık Bakanlığı'na devredildiğinden, İstatistiki veriler Sağlık Bakanlığı verileri içerisinde yer almıştır. (2) Kişilere, derneklere, yabancılara ve azınlıklara ait hastaneler özel hastanelerdir. 46

Sağlık Sağlık personeli sayısı Uzman hekim Pratisyen hekim 35 38 39 38 911 818 712 877 655 563 064 103 TR Türkiye 2009 568 615 806 684 60 63 66 70 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2009 2 224 1 2 420 1 2 588 1 2 706 1 589 432 099 404 Diş hekimi 20 21 21 21 930 982 956 919 93 550 99 302 110 862 122 663 Sağlık memuru 4 4 5 5 105 114 124 134 Hemşire 531 725 213 595 176 772 982 906 104 387 718 278 4 4 4 5 49 50 51 53 152 181 269 350 357 343 905 466 Ebe 2 2 2 2 47

Sağlık Kamu ve özel hastane sayıları ile hastane yatak sayıları Toplam hastane sayısı Toplam yatak sayısı TR Türkiye 2009 1 347 172 738 1 397 184 339 1 410 188 047 1 483 200 072 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2009 58 6 450 61 6 862 60 7 304 64 8 020 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Sağlık Personeli Sayısı, 5 595 Hemşire Ebe 2 350 Uzman hekim Pratisyen hekim 2 706 5 278 Diş hekimi Sağlık memuru 919 48 1 684

Eğitim Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 83 771 17 234 452 869 630 2013/'14 83 204 17 532 988 911 216 Toplam TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 3 431 741 201 37 228 2013/'14 3 438 754 076 40 334 Okul öncesi eğitimde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 27 197 1 077 933 62 933 2013/'14 26 698 1 059 495 63 327 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 1 130 50 468 2 669 2013/'14 1 146 48 933 2 899 Kaynak: Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim / 13 2013/ 14 49

Eğitim İlkokul eğitiminde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 29 169 5 593 910 282 043 2013/'14 28 532 5 574 916 288 444 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 987 223 089 11 269 2013/'14 965 224 999 12 114 Ortaokul eğitiminde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 16 987 5 566 986 269 759 2013/'14 17 019 5 478 399 280 804 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 787 232 873 11 495 2013/'14 779 228 863 12 161 Kaynak: Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim / 13 2013/ 14 50

Eğitim Genel ortaöğretim eğitiminde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 4 214 2 725 972 119 393 2013/'14 3 744 2 906 291 117 353 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 178 107 821 4 770 2013/'14 174 118 052 5 266 Mesleki ve teknik ortaöğretim eğitiminde okul, öğretmen ve öğrenci sayıları Okul Öğrenci Öğretmen /'13 6 204 2 269 651 135 502 2013/'14 7 211 2 513 887 161 288 TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi /'13 349 126 950 7 025 2013/'14 374 133 229 7 894 Kaynak: Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim / 13 2013/ 14 51

Eğitim İlkokulda okullaşma oranı (%) /'13 Toplam Erkek Kadın 107,52 107,21 107,84 Türkiye Brüt Net 98,86 98,81 98,92 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Brüt Net 105,22 99,12 105,08 99,03 105,38 99,21 Ortaokulda okullaşma oranı (%) /'13 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Toplam Erkek Kadın Brüt 107,64 106,12 109,24 Net 93,09 93,19 92,98 Brüt Net 108,3 96,13 105,56 96,26 111,2 95,98 Ortaöğretimde okullaşma oranı (%) /'13 Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Toplam Erkek Kadın Brüt 96,77 99,6 93,77 Net 70,06 70,77 69,31 Brüt 110,25 112,42 107,95 Net 80,18 81,22 79,08 Kaynak: Millî Eğitim İstatistikleri Brüt Okullaşma Oranı: İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. Net Okullaşma Oranı: İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. 52

Eğitim TR 42 Doğu Marmara Bölgesi TR TÜRKİYE Eğitim seviyesine göre okul ve öğretmen başına düşen öğrenci sayıları İlkokul Okul Öğretmen Ortaokul Okul Öğretmen /'13 192 20 2013/'14 195 19 306 19 304 18 Genel Ortaöğretim Okul Öğretmen 464 16 Mesleki ve teknik Ortaöğretim Okul 326 Öğretmen 15 506 20 308 14 İlkokul Okul Öğretmen /'13 226 20 2013/'14 233 19 Ortaokul Okul Öğretmen 272 19 274 18 Genel Ortaöğretim Okul Öğretmen 434 16 452 18 Mesleki ve teknik Ortaöğretim Okul 307 Öğretmen 15 293 15 Kaynak: Millî Eğitim İstatistikleri Açık ilköğretim ve açık öğretim lisesi öğrencisi kapsanmamıştır. Toplam öğretmen, kadrolu ve sözleşmeli öğretmenleri kapsar. 53

Eğitim Yükseköğretim kurumlarında ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenci sayıları Türkiye Mezun Okuyan Yeni kayıtlı /'11 /'12 /'13 520 614 496 794 573 434 3 626 642 4 112 687 4 676 566 770 774 813 580 887 104 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Mezun 27 020 27 051 28 155 Okuyan 134 358 148 597 162 269 40 260 41 989 44 090 Yeni kayıtlı Kaynak: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Not: Mezun olan öğrenciler bir önceki dönemin mezunlarıdır. 54

Eğitim /'11 /'12 /'13 27 385 10 962 17 807 9 257 74 499 130 653 24 759 /'13 16 783 8 486 68 040 118 839 21 717 /'12 15 529 65 763 544 6 540 111 495 Yükseköğretim kurumlarında kendi biriminde görevli öğretim elemanı sayısı TR Türkiye Toplam öğretim elemanı Profesör /'11 5 805 470 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Diğer öğretim elemanı Yardımcı Doçent 5 463 489 1 557 Doçent 450 403 (1) Toplam öğretim elemanı Profesör 1 364 3 969 348 3 549 1 345 (1) 3 320 Doçent Yardımcı Doçent Diğer öğretim elemanı Kaynak: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Diğer öğretim elemanı: Okutman, Uzman, Araştırma görevlisi, Çevirici, Eğitim Öğretim Planlamacısı 55

Eğitim Okuryazarlık ve cinsiyete göre nüfus, 31/12/2013 [6 > yaş] (%) TR 42 Doğu Türkiye Marmara Bölgesi Toplam Okuma yazma bilmeyen 3,96 3,24 Okuma yazma bilen 96,04 96,76 Erkek Okuma yazma bilmeyen 1,34 1,01 Okuma yazma bilen 98,66 98,99 Kadın Okuma yazma bilmeyen 6,59 5,48 Okuma yazma bilen 93,41 94,52 Kaynak: ADNKS, 2013 56

Eğitim Eğitim durumuna göre nüfus, 31/12/2013 [15 > yaş] Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2 643 712 98 272 3 829 953 110 846 İlkokul mezunu 14 994 232 704 901 İlköğretim mezunu 11 959 942 569 037 Ortaokul veya dengi 2 828 299 mezunu Lise veya dengi 12 085 335 mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu 141 654 623 220 6 706 780 301 408 Yüksek lisans mezunu 532 757 21 375 Doktora mezunu 154 180 6 231 1 683 918 71 800 Bilinmeyen Kaynak: ADNKS, 2013 57

Eğitim TR 42 Doğu Marmara Bölgesi illeri yüksek lisans ve doktora mezunları sayısı, 31/12/2013 Erkek 171 362 89 121 40 267 14 674 14 834 12 466 Kadın 130 046 68 577 29 718 11 142 11 103 9 506 Doktora mezunları Erkek Kadın Bölge Toplamı Kocaeli Sakarya 13 161 6 628 3 316 8 214 4 252 1 924 Yüksek lisans mezunları Bölge Toplamı Kocaeli Sakarya Düzce Bolu Yalova Düzce Bolu Yalova Kaynak: ADNKS, 2013 58 985 585 1 126 1 106 794 659

Kültür Halk kütüphaneleri Kütüphane sayısı Kitap sayısı 1 136 14 528 550 19 280 441 1 118 15 621 478 18 826 715 1 112 15 785 280 19 545 940 Yararlanma sayısı TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 37 430 165 483 947 37 485 898 504 447 37 517 098 527 360 59

Kültür Müzeler, mevcut eserler ve ziyaretçiler Müze sayısı Eser mevcudu Ziyaretçi sayısı TR Türkiye 185 3 096 599 25 107 203 189 3 149 982 28 459 311 188 3 177 446 28 781 308 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 6 33 069 90 605 5 33 183 117 309 5 34 137 128 889 60

Kültür Sinema Salon sayısı Koltuk sayısı Gösteri Seyirci sayısı sayısı TR Türkiye 1 834 249 297 35 999 35 787 380 1 917 257 604 37 892 37 439 786 1 998 263 301 37 546 39 002 190 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 83 10 747 1 307 1 350 865 79 10 374 1 794 1 861 906 93 11 397 1 948 2 012 791 Tiyatro Salon sayısı Koltuk sayısı Gösteri Seyirci sayısı sayısı TR Türkiye 430 157 161 25 378 5 248 226 511 194 020 23 361 5 385 588 606 229 435 25 043 5 621 066 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 23 8 822 761 194 145 26 8 412 886 251 109 20 7 834 571 170 907 61

Adalet Türlerine göre ceza infaz kurumu sayısı Toplam 371 371 Kapalı ceza infaz kurumu 331 329 Açık ceza infaz kurumu 34 36 Çocuk ceza infaz kurumu ve eğitimevi 6 6 Toplam 22 22 Kapalı ceza infaz kurumu 20 20 Açık ceza infaz kurumu 2 2 Çocuk ceza infaz kurumu ve eğitimevi - - Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 62

Adalet Suçun işlendiği yerleşim yerine göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2004- Türkiye 2004 108 437 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Oran (%) 5 058 4,66 2005 54 592 2 223 4,07 2006 76 832 3 315 4,31 2007 115 195 5 111 4,44 2008 72 420 3 284 4,53 2009 73 936 3 090 4,18 82 327 3 348 4,07 72 388 2 843 3,93 63

64 1 028 305 23 950 23 313 7 746 İlköğretim Ortaokul ve dengi meslek okulu 3 950 6 263 Fakülte ve yüksekokul Bilinmeyen 250 716 144 Lise ve dengi meslek okulu 17 940 1 212 170 32 3 857 4 418 900 88 480 TR42 Okuryazar olup bir okul bitirmeyen İlkokul Okuma yazma bilmeyen Toplam Türkiye 5 978 3 559 15 878 7 060 20 363 21 971 4 441 846 80 096 Türkiye 213 140 687 312 1 040 874 134 28 3 428 TR42-4,55-9,90-11,49-8,86-12,65-8,26 0,52-6,00-9,48 Türkiye -14,80-2,78-4,05 2,30-14,19-14,98-21,18-13 -11,12 TR42 Değişim (%) Suçun işlendiği yerleşim yer ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler Adalet

Seçim Belediye başkanlığı seçimi, seçmen ve oy bilgileri, 2009 Türkiye TR 42 Bölgesi Toplam kayıtlı seçmen sayısı 39 809 274 1 785 966 Oy kullanan seçmen sayısı 33 510 343 1 543 094 Katılım oranı Başkanlık sayısı Adalet ve Kalkınma Partisi 84 86 2 931 79 1 453 54 Cumhuriyet Halk Partisi 513 5 Milliyetçi Hareket Partisi 485 11 Demokrat Parti 151 5 Demokratik Toplum Partisi 97 - Saadet Partisi 80 2 Demokratik Sol Parti 60 1 Anavatan Partisi 17 1 Bağımsızlar 45 - Diğer Partiler 30 - Kaynak: Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı Not 1: 1990 Genel Nüfus Sayımı'nın kesin sonuçları, 2000 Genel Nüfus Sayımı günündeki idari bölünüşe göre yeniden düzenlenmiştir. Not 2: 29 Mart 2009 tarihinde gerçekleştirilen Mahalli İdareler Seçiminde belediye başkanlığı seçimi iptal edilen yerleşim yerlerine ilişkin 7 Haziran 2009 tarihinde yenilenen seçim sonuçları dahil edilmiştir. 65

Seçim Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, Türkiye Seçmen listesinde yazılı olan 52 806 322 seçmen sayısı Oy kullanan seçmen sayısı 43 914 948 TR 42 Bölgesi 2 303 541 2 053 760 Katılım oranı (%) 83,2 89,2 Milletvekili sayısı 550 26 Adalet ve Kalkınma Partisi 327 18 Cumhuriyet Halk Partisi 135 6 Milliyetçi Hareket Partisi 53 2 Bağımsızlar 35 - Not 1: Türkiye toplamı Resmi Gazete'den, düzey bilgileri birleştirme tutanaklarından Kurumumuzda hesaplanmıştır. Not 2: Seçmen listesi, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı nın elindeki kayıtların güncelleştirilmesi ile oluşturulmuştur. 66

Seçim Halk oylaması sonuçları, TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 152 006 6 878 Türkiye Sandık sayısı Seçmen listesinde yazılı 52 051 828 olan seçmen sayısı Oy kullanan seçmen sayısı 38 369 099 Katılım oranı (%) 2 268 932 1 859 964 73,7 82,0 1,9 1,9 Geçerli oy oranı (%) 98,1 98,1 Evet oyu (%) 57,9 63,7 Hayır oyu (%) 42,1 36,3 Geçersiz oy oranı (%) Kaynak: Yüksek Seçim Kurulu 67

Çevre Çevresel Hizmet Verilen Nüfus Oranları, (%) Türkiye TR 42 Bölgesi Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı 92 90 İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı 98 100 Atık hizmeti verilen belediye nüfusunun toplam nüfusa oranı 83 83 Atık hizmeti verilen belediye nüfusunun belediye nüfusuna oranı 99 99 Atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusunun belediye nüfusu içindeki payı 68 85 70

Çevre Çevresel Atık İstatistikleri, Türkiye Kişi başı ortalama belediye atık miktarı (kg/kişi-gün) TR 42 Bölgesi 1,14 1,19 Belediye tarafından ya da belediye adına toplanan atık miktarı (1000 ton) 25 845 1 165 Çöp depolama sahalarında bertaraf edilen belediye atık miktarı (1000 ton) 25 552 1 162 293 3 Diğer bertaraf (çöp depolama sahası&yakma tesisi hariç1000 ton) 71

Çevre İçme ve Kullanma Suyu İstatistikleri, Türkiye TR42 Bölgesi Belediyelerde kişi başı temin edilen günlük su miktarı (litre/kişi-gün) 216 264 Belediyeler tarafından temin edilen içme ve kullanma suyu miktarı (bin m3/yıl) 4 936 342 271 264 Belediyelerde içme ve kullanma suyu şebekesi için çekilen yüzey suyu miktarı (bin m3/yıl) 2 592 253 240 526 Belediyelerde içme ve kullanma suyu şebekesi için çekilen yeraltı suyu miktarı (bin m3/yıl) 2 344 090 30 738 Su temini için belediyelerin toplam yatırım harcamaları (TL) 72 1 340 905 567 178 121 911

Çevre Atık Su İstatistikleri, Türkiye TR42 Bölgesi 190 237 Belediyelerde kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen 3 atıksu miktarı (1000 m /yıl) 4 072 563 220 402 Belediyeler tarafından arıtılan atıksu miktarı (1000 m3/yıl) 3 256 980 210 860 Belediyelerde kişi başı günlük atıksu miktarı (litre/kişi-gün) Belediyelerdeki toplam atıksu arıtma tesisi sayısı 460 21 Belediyelerdeki gelişmiş atıksu arıtma tesisi sayısı 70 6 Atıksuların toplanması ve arıtımı için belediyelerin toplam yatırım harcamaları (TL) 928 511 682 3 228 513 73

74 45 375 137 44 271 092 3 813 908 3 986 130 8 250 560 Mesken Tarımsal Sulama Sokak aydınlatma Diğer 8 196 386 3 884 688 4 545 989 92 301 731 31 825 922 87 980 191 30 525 233 Sanayi işletmesi Ticarethane 8 793 496 194 923 349 7 272 436 186 099 551 Resmi daire Toplam tüketim Türkiye Kullanım Yerlerine Göre Elektrik Tüketimi (MWh) 244 857 266 945 2 041 715 2 007 235 16 396 1 415 952 1 480 637 200 586 12 523 571 11 938 082 199 503 395 655 298 370 14 638 16 838 732 16 205 410 TR42 Bölgesi Enerji

Enerji TR 42 Bölgesi Elektrik Tüketimi, Sanayi işletmesi Ticarethane %74,4 %8,4 Mesken Sokak aydınlatma %12,1 %2,3 %0,1 %1,5 Resmi daire Tarımsal sulama Diğer 75

76 Kişi başına toplam elektrik tüketimi Kişi başına sanayi elektrik tüketimi Kişi başına mesken elektrik tüketimi TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Kişi başına toplam elektrik tüketimi Kişi başına sanayi elektrik tüketimi Kişi başına mesken elektrik tüketimi 553 517 4 500 3 276 561 4 373 3 083 538 2008 1 047 1 045 2007 2 264 2008 2 198 2007 Kişi başına elektrik tüketimi (kwh) Türkiye 574 3 103 4 321 2009 540 971 2 162 2009 578 3 433 4 659 562 1 076 2 334 605 3 601 4 888 592 1 177 2 490 605 3 709 4 987 600 1 220 2 577 Enerji

Bina İnşaatı Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2013 [Yapı kullanma izin belgelerine göre] 117 619 Genel Toplam 695 693 101 469 805 100 297 Toplam 26 118 4 766 357 26 118 669 559 95 572 003 73 818 16 1 131 445 361 Halka açık ikamet A 698 571 133 264 078 İkamet amaçlı binalar Bir daireli İki ve daha binalar fazla daireli B Türkiye C A 8 524 41 375 5 422 455 7 409 1 571 283 381 1 571 39 800 5 055 649 5 814 4 83 425 24 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 41 513 7 272 034 C. Daire sayısı B B. Yüzölçümü (m²) C A. Bina sayısı 77

78 1 649 99 3 393 020 138 C 1 87 842 44 B. Yüzölçümü (m²) 1 849 579 B A. Bina sayısı 1 115 A TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2 878 B C 17 322 31 794 273 A Türkiye Toplam Otel binaları İkamet amaçlı olmayan binalar C. Daire sayısı 43 482 215 338 320 4 280 829 1 824 Ofis (işyeri) binaları 76 189 009 280 2 186 8 499 655 7 657 Toptan ve perakende ticaret binaları - 6 409 6 18 721 142 152 Trafik ve iletişim binaları Kullanım amacında göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2013 [Yapı kullanma izin belgelerine göre] (devam) Bina İnşaatı

Bina İnşaatı Kullanım amacında göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar, 2013 [Yapı kullanma izin belgelerine göre] (devam) İkamet amaçlı olmayan binalar Sanayi binaları ve depolar Kamu, eğlence, İkamet eğitim, hastane amaçlı binalar veya bakım dışındaki kuruluşları diğer binaları binalar Türkiye A 3 059 1 178 1 803 B 7 665 085 5 125 063 2 109 479 C 107 41 107 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi A 211 79 157 B 696 408 224 853 162 843 C - 14 4 A. Bina sayısı B. Yüzölçümü (m²) C. Daire sayısı 79

Ulaştırma Motorlu kara taşıtları sayıları, 2013 Otomobil Türkiye TR42 Bölgesi TR42/Türkiye Oranı (Adet) (Adet) (Binde) 9 283 923 375 548 40,45 Minibüs 421 848 16 401 38,88 Otobüs 219 885 14 733 67,00 2 933 050 127 451 43,45 Kamyonet Kamyon 755 950 39 962 52,86 Motosiklet 2 722 826 74 003 27,18 Özel amaçlı taşıtlar 36 148 1 607 44,46 Traktör 1 565 817 75 616 48,29 Toplam 17 939 447 725 321 40,43 80

Ulaştırma TR 42 Bölgesi nde Motorlu Kara Taşıtları, 2013 %10,4 Otomobil %0,2 Minibüs %10,2 Otobüs %51,8 Kamyonet Kamyon %5,5 Motosiklet %17,6 %2,0 %2,3 Özel amaçlı taşıtlar Traktör 81

Ulaştırma TR 42 Doğu Marmara Bölgesi ndeki Trafik Kazaları Kaza sayısı (Adet) Ölü sayısı (Kişi) Yaralı sayısı (Kişi) 2005 5 430 326 9 861 2006 5 883 344 10 527 2007 6 165 297 11 210 2008 6 077 276 11 255 2009 6 227 277 11 881 6 404 249 11 958 6 860 199 12 817 7 948 190 14 313 TR 42 Bölgesi nde Kaza ve Yaralı Sayıları 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 Kaza sayısı 82 Yaralı sayısı 2009 2008 2007 2006 0 2005 2000

Ulaştırma Karayolu uzunlukları (Km) Türkiye 2005 2006 2007 2008 2009 61 61 61 62 62 62 62 63 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi İl ve devlet yolu 2005 2006 2007 2008 2009 1 1 1 1 1 1 1 1 939 764 912 023 219 785 930 255 903 898 897 893 887 894 903 907 Otoyol 1 1 1 1 2 2 2 2 667 908 908 922 036 080 119 127 308 331 331 331 331 331 331 331 Köy yolu 285 285 286 288 298 302 305 320 9 9 8 8 8 8 8 9 632 632 888 013 405 366 227 366 787 787 683 687 482 495 515 493 83

İşgücü Kurumsal olmayan sivil nüfusun yıllara göre işgücü durumu [15+ yaş] TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi (%) 2013 2013 İşgücüne katılma oranı 50,0 50,8 53,7 54,9 İşsizlik oranı 9,2 9,7 10,5 9,8 İstihdam oranı 45,4 45,9 48,1 49,5 Tarım dışı işsizlik oranı 12,0 12,9 12,2 86 11,5

İşgücü İşgücüne dahil olmayanların yıllara göre işgücüne dahil olmama nedenleri [15+ yaş] TR Türkiye (Bin kişi) TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2013 2013 İşgücüne dahil olmayan nüfus 27 385 27 337 1 208 1 219 İş bulma ümidi yok 691 638 8 7 İş aramayıp çalışmaya hazır olan/diğer 1 303 1 441 21 30 63 50 7 6 11 992 11 463 634 587 Öğrenci (eğitimöğretim) 4 409 4 465 207 219 Emekli 3 795 3 837 167 180 Çalışamaz halde 3 459 3 666 131 142 Diğer * 1 674 1 778 33 49 Mevsimlik çalışan Ev işleri ile meşgul * Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, emeklilik, çalışamaz halde olma, ailevi ve kişisel nedenlerin dışındaki diğer nedenlerden dolayı iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 87

İşgücü İstihdam edilenlerin işteki durumu (15+ yaş) TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi (Bin Kişi) 2013 2013 Toplam 24 821 25 524 1 253 1 340 Ücretli, maaşlı ve 15 619 yevmiyeli 16 353 819 878 İşveren ve kendi hesabına 5 933 5 954 278 300 Ücretsiz aile işçisi 3 268 3 217 156 161 Eğitim durumuna göre işsizler TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi (Bin Kişi) 2013 2013 Toplam 2 518 2 747 146 146 45 57 1 0 Lise altı eğitimliler 1 363 1 482 80 69 Okuma-yazma bilmeyen Lise ve dengi meslek okulu 607 651 37 45 Yükseköğretim 503 557 29 31 88

İşgücü TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde İşgücü Göstergeleri İşgücüne katılma oranı İşsizlik oranı İstihdam oranı 2009 49,2 15,0 41,8 50,3 13,0 43,7 54,7 11,9 48,2 53,7 10,5 48,1 2013 54,9 9,8 49,5 (%) TR 42 Bölgesi nde İşgücüne Katılma Oranı (%) 54,7 53,7 50,3 49,2 47,5 2009 2013 89

İşgücü TR 42 Bölgesi nde İşsizlik Oranı (%) 15,0 13,0 11,9 10,5 2009 9,8 2013 TR 42 Bölgesi nde İstihdam Oranı (%) 49,5 48,2 48,1 43,7 41,8 2009 90 2013

İş istatistikleri Girişim Sayıları, 2013 (Adet) Toplam Türkiye Tarım, ormancılık ve balıkçılık Madencilik ve taşocakçılığı 3 529 541 30 389 7 324 TR 42 Bölgesi 155 971 İmalat 426 785 1 838 280 18 280 Eklekrtik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı 4 578 75 Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirmefaaliyetleri 3 612 223 İnşaat 253 747 11 343 Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı 1 241 728 52 443 Ulaştırma ve depolama 561 113 27 957 305 526 16 331 40 790 1 347 Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri Bilgi ve iletişim Finans ve sigorta faaliyetleri 25 964 920 Gayrimenkul faaliyetleri 51 399 2 155 Mesleki, bilimsel ve teknikfaaliyetler 192 896 6 582 İdari ve destek hizmet faaliyetleri 48 825 1 832 Eğitim 28 821 1 203 İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri 42 838 1 554 Kültür, sanat, eğlence, dinlenceve spor 34 458 1 401 Diğer hizmet faaliyetleri 228 748 10207 91

İş istatistikleri İş Demografisi, 2013 (Adet) Kurulan şirket sayısı Türkiye TR 42 Bölgesi 49 028 1 694 915 17 Kurulan gerçek kişi ticaret işletmesi sayısı 58 987 1 975 Kapanan şirket sayısı 15 538 403 1 862 67 65 316 897 Kurulan kooperatif sayısı Kapanan kooperatif sayısı Kapanan gerçek kişi ticaret işletmesi sayısı 92

87 117 211 491 48,3 3 225 028 981 44

96 Gelire göre sıralı % 20'lik gruplar 10,3 14,5 20,9 18 542 882 046 26 093 318 941 37 741 799 501 87 117 211 491 2. % 20 3. % 20 4. % 20 5. % 20 48,3 6,0 10 809 491 775 1. % 20 (%) 100,0 (Milyon TL) TR Türkiye 180 304 703 755 Kullanılabilir yıllık gelir Gelir dağılımı, 2003 3 225 028 981 1 577 978 640 1 139 120 630 846 047 031 519 112 405 7 307 287 687 (Milyon TL) (%) 44,1 21,6 15,6 11,6 7,1 100,0 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Gelir tüketim

Gelir tüketim Türkiye genelinde gelir dağılımı, 2003 Fertlerin elde ettiği gelir türleri Toplam gelir Maaş, ücret Yevmiye Toplam müteşebbis Tutar (Milyon TL) 161 832 014 264 100,0 62 560 876 002 38,7 5 041 943 451 3,1 51 816 640 084 32,0 (%) Tarım 15 932 430 135 9,8 İmalat 6 415 956 681 4,0 İnşaat 2 128 781 031 1,3 Ticaret 16 923 324 214 10,5 Hizmet 10 416 148 023 6,4 Mülk gelirleri 10 072 705 226 6,2 Gayrimenkul 5 811 908 567 3,6 Menkul kıymet 4 260 796 659 2,6 Toplam karşılıksız 32 339 849 500 20,0 28 238 195 744 17,4 Devletten Yurt dışından Diğer 974 995 541 0,6 3 126 658 216 1,9 97

Gelir tüketim TR 42 Doğu Marmara Bölgesi'nde gelir dağılımı, 2003 Fertlerin elde ettiği gelir türleri Toplam gelir Maaş, ücret Yevmiye Toplam müteşebbis Tutar (Milyon TL) 6 661 628 617 100,0 2 985 945 224 44,8 (%) 128 243 562 1,9 1 889 972 766 28,4 Tarım 67 410 870 1,0 İmalat 552 697 953 8,3 İnşaat 50 154 732 0,8 Ticaret 781 648 354 11,7 Hizmet 438 060 858 6,6 Mülk gelirleri 259 944 030 3,9 165 208 657 2,5 Menkul kıymet 94 735 373 1,4 Toplam karşılıksız 1 397 523 034 21,0 1 292 038 962 19,4 Yurt dışından 43 183 267 0,6 Diğer 62 300 804 0,9 Gayrimenkul Devletten 98

Gelir tüketim Toplam tüketim harcaması Gıda ve alkolsüz içecekler Alkollü içecekler, sigara ve tütün Giyim ve ayakkabı Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı 2008 100,0 20,5 3,6 5,3 2009 100,0 20,3 3,8 4,9 100,0 19,8 4,2 4,9 100,0 18,7 4,0 5,1 100,0 17,7 3,9 5,4 TR Türkiye TR42 Doğu Marmara Bölgesi 2006-2008 100,0 22,4 4,5 5,7 2007-2009 100,0 23,0 4,3 5,5 2008-100,0 22,3 4,9 5,3 2009-100,0 21,7 4,7 5,1-100,0 20,8 4,7 5,1 99

Gelir tüketim Sağlık Ulaştırma Haberleşme Mobilya, ev aletleri ve bakım hizmetleri Konut ve kira Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı (devamı) 2008 30,8 5,6 1,9 14,4 4,3 2009 30,2 6,1 1,8 14,1 4,3 28,6 6,2 2,0 15,1 4,1 26,9 6,4 1,9 17,5 4,1 26,5 6,6 1,8 17,5 4,0 TR Türkiye TR42 Doğu Marmara Bölgesi 2006-2008 30,2 5,1 2,3 12,7 4,6 2007-2009 29,4 5,5 2,4 12,8 4,8 2008-29,2 5,8 2,0 14,0 4,7 2009-26,8 6,6 2,3 15,2 4,6-26,0 6,8 2,1 15,8 4,3 100

Gelir tüketim Eğitim hizmetleri Lokanta ve oteller Çeşitli mal ve hizmetler TR Türkiye 2008 2009 Eğlence ve kültür Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı (devamı) 2,6 2,8 3,0 2,9 3,5 2,2 2,1 2,3 2,3 2,6 4,6 5,5 5,9 6,0 6,2 4,1 4,2 3,8 4,2 4,2 TR42 Doğu Marmara Bölgesi 2006-2008 2,2 1,3 4,4 4,5 2007-2009 2,8 1,0 4,2 4,4 2008-2,3 1,1 4,2 4,1 2009-2,4 1,4 4,6 4,6-2,9 1,9 4,8 4,8 (1) Yeni nüfus projeksiyonlarına göre revize edilmiştir. 101

102 160,44 170,91 181,85 200,85 213,23 229,01 2008 2009 2013 7,40 6,16 10,45 6,40 6,53 10,06 Türkiye Endeks Değişim (%) 235,22 218,22 205,72 185,56 175,68 167,25 7,79 6,08 10,86 5,62 5,04 10,64 TR42 Doğu Marmara Bölgesi Endeks Değişim (%) 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları ve Yıllık Değişim Oranları, Yıl Sonu İtibariyle Fiyat

Fiyat 12 10 8 6 4 2 0 6,53 5,04 2009 6,4 5,62 10,86 10,45 6,16 6,08 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 7,4 7,79 2013 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi Yıllık Değişim Oranları (%) 10,64 10,06 2008 Türkiye 103

Fiyat 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi, Harcama Gruplarına Göre Yıllık Değişim Oranları (%), Yıl Sonu itibariyle TR Türkiye TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 2013 2013 00: Genel 01: Gıda ve alkolsüz içecekler 02: Alkollü içecekler ve tütün 6,16 7,40 6,08 7,79 3,90 9,67 3,86 11,96 0,98 10,52 0,69 10,65 03: Giyim ve ayakkabı 8,17 4,87 2,45 3,09 04: Konut, su, elektrik, 11,37 gaz ve diğer yakıtlar 4,84 12,46 3,45 05: Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri 5,89 5,95 5,67 5,40 06: Sağlık 1,68 4,85 1,49 5,27 07: Ulaştırma 5,54 9,77 6,93 10,06 08: Haberleşme 5,90 1,20 5,86 1,26 09: Eğlence ve kültür 1,98 5,18-1,81 14,45 10: Eğitim 4,81 10,05 4,01 6,64 11: Lokanta ve oteller 9,31 9,86 11,93 8,94 12: Çeşitli mal ve hizmetler 8,66 2,24 7,76 4,26 104

Fiyat 00 7,4 7,79 11,96 02 10,52 10,65 03 4,84 3,45 04 Türkiye 4,87 3,09 05 4,85 5,27 06 9,77 10,06 07 08 09 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 5,95 5,4 1,20 1,26 5,18 14,45 10 10,05 Harcama Gruplarına Göre Yıllık Değişim Oranları (%), 2013 01 9,67 6,64 11 9,86 8,94 12 2,24 4,26 105

Dış ticaret TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde Dış Ticaret Göstergeleri (Bin $) 2013 14 566 983 14 654 394 14 888 779 0,6 1,6 14 369 166 13 211 481 14 157 542-8,1 7,2 197 817 1 442 913 731 237 Dış ticaret hacmi 28 936 149 27 865 875 29 046 321 110,9 105,2 İhracat Değişim (%) İthalat Değişim (%) Dış ticaret dengesi İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) 101,4 Not: 2013 yılı verileri geçicidir. TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde Dış Ticaret Hacmi (Milyon $) 106 29 046 28 936 27 866 2013

Dış ticaret Yıllara göre dış ticaret Türkiye TR42 Bölgesi 2008 132 027 196 11 561 707 2009 102 142 613 6 443 590 113 883 219 11 331 274 134 906 869 14 566 983 152 461 737 14 654 394 2013 151 796 484 14 888 779 2008 201 963 574 9 191 892 2009 140 928 421 5 972 293 185 544 332 11 670 043 240 841 676 14 369 166 236 545 141 13 211 481 2013 251 650 642 14 157 542 İthalat İhracat (Bin $) 107

108 0 2 000 000 4 000 000 6 000 000 8 000 000 10 000 000 12 000 000 14 000 000 16 000 000 (Bin $) 2008 9 191 892 11 561 707 2009 İthalat 14 369 166 11 331 274 İhracat 5 972 293 6 443 59 11 670 043 14 566 983 13 211 481 14 654 394 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi nde Yıllara Göre Dış Ticaret 2013 14 157 542 14 888 779 Dış ticaret

Dış ticaret Ekonomik faaliyetlere göre ihracat, 2013 [ISIC, Rev. 3] (Bin $) İhracat Türkiye 258 177 Balıkçılık Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri Elektrik, gaz ve su Gayri-menkul kiralama ve iş faaliyetleri İmalat 15 113 28 970 3 422 141 371 678 Madencilik ve taş ocakçılığı 3 879 460 Tarım ve ormancılık 5 653 805 585 858 Toptan ve perakende ticaret TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 1 903 Balıkçılık Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri Elektrik, gaz ve su Gayri-menkul kiralama ve iş faaliyetleri İmalat 257 0 14 698 280 Madencilik ve taş ocakçılığı Tarım ve ormancılık Toptan ve perakende ticaret 22 388 156 282 9 669 Not 1. 2013 yılı verileri geçicidir. Not 2. Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 109

Dış ticaret Ekonomik faaliyetlere göre ithalat, 2013 [ISIC, Rev. 3] (Bin $) İthalat Türkiye Balıkçılık Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri Elektrik, gaz ve su Gayri-menkul kiralama ve iş faaliyetleri İmalat Madencilik ve taş ocakçılığı 58 015 53 456 334 204 1 143 196 812 199 38 205 124 Tarım ve ormancılık 7 718 045 Toptan ve perakende ticaret 8 468 456 TR42 Bölgesi Balıkçılık Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri Elektrik, gaz ve su Gayri-menkul kiralama ve iş faaliyetleri İmalat 84 13 25 12 806 800 Madencilik ve taş ocakçılığı 119 963 Tarım ve ormancılık 440 137 Toptan ve perakende ticaret 790520 Not 1. 2013 yılı verileri geçicidir. Not 2. Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 110

Ulusal hesaplar 13 406 9 244 15 500 8 926 12 000 92 739 021 2009 Kişi başına GSKD (TL) 7 769 103 635 252 78 775 886 22 028 Tarım / Değer (bin TL) 13 138 316 326 396 18 215 4 969 009 730 491 491 12 128 26 063 105 259 022 057 16 436 4 190 853 41 238 834 628 785 937 10 641 21 167 193 218 623 211 Kişi başına GSKD (TL) 3 746 297 33 289 936 Sanayii / Değer (bin TL) Kişi başına GSKD ($) 18 669 024 980 547 016 1 150 453 139 Tarım / Değer (bin TL) 29 603 354 72 270 948 567 050 589 Sanayii / Değer(bin TL) 58 647 982 864 449 686 Hizmetler / Değer (bin TL) 52 018 676 Hizmetler / Değer (bin TL) Gayrisafi katma değer / Değer (bin TL) Gayrisafi katma değer / Değer (bin TL) Kişi başına GSKD ($) Gayri Safi Katma Değer TR Türkiye TR42 Doğu Marmara Bölgesi 111

112 0 3000 6000 9000 12000 15000 2009 7 769 10 641 Türkiye 92 44 13 138 TR 42 Doğu Marmara Bölgesi 8 926 12 128 Kişi Başına Gayri Safi Katma Değer ($) 2009- Ulusal hesaplar

Ulusal hesaplar Gayri Safi Katma Değerin Sektörel Dağılımı Türkiye, %9,0 %27,5 %63,5 Gayri Safi Katma Değerin Sektörel Dağılımı TR42 Doğu Marmara Bölgesi, %6,9 %36,1 %57,1 Tarım Sanayi Hizmetler 113

114 Tasarruf mevduatı Toplam 12 887 15 362 16 756 Kaynak: Bankalar Birliği 10 303 2009 TR 42 Bölgesi 125 896 Ticari kuruluşlar mevduatı Resmi kuruluşlar mevduatı 7 912 7 223 6 322 5 267 927 843 775 485 2 874 3 031 2 237 1 432 105 803 39 858 293 590 114 218 770 016 26 092 32 128 241 874 270 643 614 486 81 520 Ticari kuruluşlar mevduatı 698 656 21 312 Resmi kuruluşlar mevduatı 200 658 Tasarruf mevduatı 507 100 Toplam 2009 Türkiye Banka mevduatlarının sektörel dağılımı (Milyon TL) Maliye

Maliye Döviz tevdiat hesabı Diğer kuruluşlar mevduatı 994 Kıymetli madenler depo hesapları Banka mevduatlarının sektörel dağılımı (devam) (Milyon TL) Bankalar arası mevduatı 22 603 Türkiye 162 667 14 345 Kıymetli madenler depo hesapları 17 347 26 2009 34 737 Diğer kuruluşlar mevduatı 54 1 917 153 353 10 612 218 538 Döviz tevdiat hesabı 247 519 30 786 2 941 230 29 584 43 052 Bankalar arası TR 42 Bölgesi mevduatı 3 249 758 171 105 0 3 681 210 215 1 3 670 28 495 2009 1 39 671 98 Kaynak: Bankalar Birliği 115

116 Toplam 506 994 660 884 764 197 15 257 21 183 24 417 Kaynak: Bankalar Birliği 10 039 2009 772 754 549 308 24 528 24 868 17 727 11 490 Tarım TR 42 Doğu Marmara 379 405 2009 TR Türkiye - - - - - - Gayrimenkul Banka kredilerinin dağılımı (Milyon TL) 157 209 215 207 5 541 6 925 4 914 4 477 Mesleki - - - 0-1 6 Denizcilik 65 67 18-347 335 166 233 Turizm 279 225 101 87 13 960 14 252 10 670 9 780 Diğer 19 910 23 163 14 374 9 437 616 508 717 817 473 517 353 419 İhtisas dışı krediler Maliye

Tarım Alan Kullanımları (Hektar) Türkiye Toplam Tarım Alanı İşlenen Tarım Alanı Uzun Ömürlü Bitkiler 2005 26 606 715 23 775 459 2 831 256 2006 25 876 271 22 981 020 2 895 251 2007 24 887 394 21 978 693 2 908 700 2008 24 505 223 21 555 242 2 949 980 2009 24 294 681 21 351 696 2 942 984 24 394 205 21 383 626 3 010 580 23 613 762 20 518 406 3 091 136 23 794 965 20 577 186 3 212 989 2013 23 810 672 20 574 134 4 526 654 TR42 Bölgesi Toplam Tarım Alanı İşlenen Tarım Alanı Uzun Ömürlü Bitkiler 2005 537 087 372 672 164 415 2006 517 942 351 425 166 517 2007 494 844 331 389 163 454 2008 504 355 339 692 164 663 2009 483 719 315 747 167 971 464 788 296 812 167 974 453 683 283 867 168 073 479 613 307 071 170 424 2013 474 867 303 713 178 302 117

Tarım 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2013 Uzun Ömürlü Bitkiler TR 42 Doğu Marmara Bölgesi Alan Kullanımları 2009 2008 2006 İşlenen Tarım Alanı 2007 T oplam T arım Alanı 118

Tarım Tarımsal Üretim Değeri (Bin TL) Türkiye Bitkisel Üretim Değeri Canlı Hayvanlar Değeri Hayvansal Ürünler Değeri 2005 50 939 687 20 919 260 16 506 022 2006 54 515 463 22 943 481 18 897 671 2007 56 787 424 24 666 222 22 921 524 2008 66 010 114 25 521 071 23 816 982 2009 68 267 486 28 145 579 26 610 721 80 038 126 46 873 045 38 128 120 88 979 273 60 076 917 42 571 782 87 849 892 63 546 623 49 321 861 2013 92 489 688 57 656 092 40 459 321 TR42 Bölgesi Bitkisel Üretim Değeri Canlı Hayvanlar Değeri Hayvansal Ürünler Değeri 2005 1 558 788 1 564 878 1 622 352 2006 1 906 982 1 748 729 1 844 454 2007 1 885 585 1 259 055 2 478 054 2008 2 252 918 1 208 482 2 738 667 2009 2 036 436 1 274 595 3 780 189 2 413 108 1 884 751 3 811 537 2 526 471 2 397 231 462 163 2 674 216 2 547 618 580 977 2013 2 292 801 2 239 230 595 220 119

120-243 818 Zeytin ve diğer sert kabuklular Baharat bitkileri (işlenmemiş) 225 911 Diğer meyveler, taş çekirdekliler ve yumuşak çekirdekliler 9 930 37 952 Üzüm Muz, incir, avakado ve kivi 517 611 Toplam - 184 106 237 423 9 817 46 937 478 283 11 396 65 571 - - 223 441 156 357 253 309 252 527 9 127 57 063 542 940 485 401 205 234 892 253 794 15 645 63 966 568 502 (Ton) 2008 2009 TR42 Bölgesi meyvelerin üretim miktarları Tarım

Tarım 2009 (Ton) 2013 1 484 325 057 1 587 362 447 1 188 344 272 1 159 282 487 1 447 257 660 1 581 12 072 703 075 11 418 751 651 998 855 1 195 977 1 304 766 1 512 535 1 725 954 8 887 706 774 1 059 322 313 836 2 500 490 2 388 388 2 534 488 2 421 311 2 578 229 2 810 308 2008 TR42 Bölgesi tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarları Toplam Parfümeri, eczacılık vb. bitkileri, şekerpancarı ve yem bitkileri tohumları Patates, kuru baklagiller, yenilebilir kök ve yumrular 7 133 684 605 Saman ve ot 7 343 62 044 836 333 66 613 5 953 54 642 829 434 281 801 Tahıllar 217 551 Yağlı tohumlar Şeker imalatında kullanılan 288 785 bitkiler Not: (*) yılı verileri geçicidir. 121

122 32 945 Kök ve yumru sebzeler 108 016 Diğer sebzeler (başka 118 841 yerde sınıflandırılmamış) Not. (*) yılı verileri geçicidir. 239 707 30 888 378 611 2009 245 651 Meyvesi için yetiştirilen sebzeler 397 437 Toplam 2008 TR42 Bölgesi sebzelerin üretim miktarları 96 019 240 269 29 066 365 354 99 679 247 178 28 661 375 518 (Ton) 95 726 249 300 27 804 372 830 * Tarım

Tarım 72 592 1 224 5 402 10 532 180 621 271 096 TR42 Bölgesinde Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler, Alan (Hektar) 1 447 1 512 535 66 613 12 072 282 487 703 075 2 578 229 Üretim (Ton) Saman Ve Ot Şeker İmalatında Kullanılan Bitkiler Yağlı Tohumlar Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök Ve Yumrular Tahıllar Toplam 727 Parfümeri-Eczacılık Vb.Bitkiler-Sekerpancarı Ve Yem Bitkileri Tohumları 123

Tarım Canlı hayvan sayıları, 2013 (baş hayvan) Türkiye TR42 Bölgesi Kümes hayvanı 270 202 034 65 307 143 Koyun 29 284 247 244 001 Keçi 9 225 548 81 748 İnek: 2 yaş ve üzeri 6 455 699 208 225 Düve: 1-2 yaş 2 061 910 79 148 Dana ve buzağı: dişi 1 810 495 66 992 Dana ve buzağı: erkek 1 757 005 64 855 Tosun: 1-2 yaş 1 626 388 62 743 Boğa ve öküz: 2 yaş ve üzeri 703 760 33 468 At, katır ve eşek 363 393 4 562 Manda 117 591 7 531 Domuz 3 145 - Deve 1 374 1 Hayvansal ürünler, 2013 Türkiye TR42 Bölgesi 94 694 2 390 İnek sütü 16 655 009 513 528 Keçi sütü 415 743 2 701 Koyun sütü 1 101 013 6 299 Manda sütü 51 947 2 568 (ton) Bal 124

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Çalışmalarından Örnekler http://dogumarmarabolgeplan.gov.tr/bolgeselgostergeler.aspx

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Çalışmalarından Örnekler

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Çalışmalarından Örnekler Akıllı İht saslaşma İç n Doğu Marmara Bölgesel Yen l k Stratej s 2014-2018 http://dogumarmarabolgeplan.gov.tr/ak ll ht saslasma.aspx