Sevgili gençler ve değerli ebeveynler; Üniversite tercih dönemi her yıl aileler ve öğrenciler için stresli geçen dönemlerdendir. Aileler ve gençler doğru tercih ve doğru sıralama yapabilmek için nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda sorunlar yaşamakta, kimi zaman doğru bilgiye ulaşmakta güçlük çekmekte ya da yanlış tercihler sonucu bir yıl süre kaybetmektedirler. Tüm bu kaygıları göz önünde bulundurarak tercih sürecindeki siz gençleri ve ailelerinizi bilgilendirmek için bu kitapçık oluşturulmuştur. Bu kitapçık 2 bölümden oluşmaktadır; I.Bölümde 2017 Tercih dönemi ile ilgili sıkça sorulan sorulara yer verilmiştir. II. Bölümde ise doğru bir tercih listesi oluşturmanın adımları anlatılmaktadır. ** Soru ve cevaplarla ilgili bilgiler 2017 ÖSYM sayfasındaki Tercih Kılavuzundan yararlanılarak oluşturulmuştur. Tercih Listesi oluşturma bölümündeki bilgiler ise, tercih sürecinde danışmanlık hizmeti sunan bir uzman olarak kendi deneyimlerim ve bu alandaki diğer uzmanların görüşleri baz alınarak hazırlanmıştır. Kitapçıktaki bilgiler 2017 üniversite tercih süreci için geçerlidir. Tercih sürecinde yapılan değişikliklerden yazı sahibi sorumlu değildir. Olası değişikleri ÖSYM nin sayfasından takip ediniz. Aslı DENİZ Psikolojik Danışman
SORU VE CEVAPLARLA 2017 ÜNİVERSİTE TERCİHLERİ 1. Tercihlerimi nasıl yapacağım? Tercihler kılavuzda yer alan kurallara göre, ÖSYM nin https://ais.osym.gov.tr internet adresinden TC Kimlik Numaranız ve şifrenizle giriş yaparak bizzat kendiniz yapacaksınız. Başvuru merkezlerinden tercih işlemi yapılmayacaktır. 2. Tercih tarihleri ne zaman? Tercihler 18 Temmuz - 26 Temmuz 2017 tarihleri arasında yapılacaktır. Tercihler 26 Temmuz 2017 tarihinde saat 23.59 da sona erecek lütfen tercih işlemlerinizi son ana bırakmayın 3. Sistemde tercih işlemimi tamamladığımı nasıl anlayacağım? Tercihlerinizin ÖSYM ye ulaştığından emin olmak için ekranda 2017-ÖSYS Tercihleriniz ÖSYM ye bildirilmiştir ifadesini görmeniz gerekmektedir. 4. Tercihlerimde değişiklik ya da düzeltme Yapabilir miyim? Tercih bildirim işleminizi tamamladıktan sonra "Tercih Süresi" içerisinde https://ais.osym.gov.tr internet adresinden tercihlerinizde değişiklik yapabilirsiniz. Tercih Süresi tamamlandıktan sonra tercihlerde değişiklik/düzeltme yapamazsınız. 5. Okul birincilerinin tercihlerini yaparken neye dikkat etmeli? 2016-2017 öğretim yılında okul birincisi olanlar için ayrılan kontenjanlar, Tablo 3 ve Tablo 4'ün ilgili sütununda gösterilmiştir. Bir programın öngördüğü okul türü, yaş, cinsiyet, sağlık gibi tüm koşullar okul birincileri için de aynen geçerlidir. 6. Engelli adayların tercihlerini yaparken neye dikkat etmeli? Engelli adaylar tercih yaparken tercih ettikleri üniversitelerin engelliler ile ilgili birimlerinden yükseköğretim programları konusunda bilgi almaları yararlarına olacaktır.
7. Tercihlerde belirli alanlar için baraj uygulanmaktadır. Baraj uygulanan alanlar nelerdir? Program adı Başvurmak için gerekli en düşük başarı sıralaması Hukuk 150.000 Mühendislik programları (Orman, 240.000 Ziraat, Su Ürünleri Fakülteleri hariç, Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği programı dâhil) Mimarlık 200.000 Tıp 40.000 Öğretmenlik programları 240.00 (Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık programı dâhil) 8. Kılavuzda yer alan M.T.O.K ne demek? Kılavuzda yanında (M.T.O.K.) gördüğünüz Teknoloji Fakültelerine / Sanat ve Tasarım Fakültelerine / Turizm Fakültelerine kayıt önceliği ilgili mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından Tablo 6B.2'de (kılavuz sayfa 600-604) belirtilen alan/dallarından mezun olan adaylar öncelikli olarak yerleştirilecektir. Kontenjan boşluğu kalması durumunda, tercih listenizde bu fakülteler yer alıyorsa, sıralamanıza göre yerleşebilirisiniz. 9. TABLO 3 VE 4 ne anlama gelmektedir? Yayınlanan Tablo 3 te Üniversitelerin YGS puanları ile alınan bölümleri Tablo 4'te ise LYS puan türüne göre alım yapılan bölümler yer alıyor. 10. Özel yetenek gerektiren programlara kayıtlar nasıl yapılacak? Başvurular doğrudan başvurmak istediğiniz üniversiteye yapılır. Özel yetenek gerektiren programlar kılavuzda Tablo 5'te yer almaktadır. Bu alanlara başvurmak için 2017-YGS'ye girmiş olmanız ve 2017-YGS puanlarının herhangi birinden en az 150 puan almış olmanız gereklidir. 11. Beden Eğitimi öğretmenliği için LYS ye girmek şart mı? Beden eğitimi ve spor öğretmenliği için, 2017 de bazı üniversiteler LYS puanı ile bazı üniversiteler YGS puanı ve özel yetenek sınavı ile öğrenci almaktadır. 12. Kılavuzdaki işaretler ne anlama gelmektedir? 2017-ÖSYS'de yeni açılan programlar (- - - -)
2017-ÖSYS'de puan türü değişen programlar (* * * *) Kontenjanı 2016-ÖSYS Merkezî Yerleştirme ile dolmayan programlarda hiçbir işaret bulunmaz. 13. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurum (meslek liseleri) Mezunları için özel koşullar nelerdir? Bu öğrenciler diğer lise türlerindeki öğrenciler gibi Tablo 4 ve Tablo 3 ten LYS ve YGS sıralamalarına göre tercih yapabilecekleri gibi, Kılavuzda yer alan, Tablo 6A (kılavuz sayfa 585-593) ve 6B.1 (kılavuz sayfa 594-599) ek puanları ile yerleştirilebilecekleri lisans programlarına göre tercih yapabilirler. Bu tabloda yer alana lisan programlarına sadece 30.03.2012 tarihinden önce mesleğe yönelik program uygulayan ortaöğretim kurumlarına kayıt olan adaylar ek puanlı yerleştirme puanları ile yerleştirileceklerdir. Bu tarihten sonra kayıt olanlar ek puanlı yerleştirme puanları ile yerleştirilemezler. Tablo 6C ise mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarındaki alanların devamı niteliğinde olduğu kabul edilen ve ek puanları ile yerleştirilebilecekleri ön lisans programlarını göstermektedir. (kılavuz sayfa 605-628) ** Geçen yıla kadar mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları mezunlarının sınavsız geçiş hakkı bulunan bölümler bu yıl, ek puanlı yerleştirme puanı ile öğrenci almaktadır 14. Açıköğretim bölüm tercihleri nasıl yapılır? Açıköğretim bölümleri üç üniversitede vardır: İstanbul Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi. Tercihlerinizi ÖSYM nin (https://ais.osym.gov.tr) internet adresinden TC Kimlik Numaraları ve şifrenizi kullanarak kendiniz yapmaktasınız. Daha önce açıköğretim bölümlerinde herhangi bir puan türünde en yüksek puan baz alınırken, bu sene itibari ile açıköğretim bölümleri de puan türüne göre kayıt almaktadır. 15. TÜBİTAK yarışmalarında başarılı olanlar için özel bir uygulama var mı? Evet bununla ilgi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu - Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (TÜBİTAK-BİDEB) tarafından; a) Uluslararası bilim olimpiyatlarına ve proje yarışmalarına gönderilen ve dereceye giren, b) Yurt içinde düzenlenen bilim olimpiyatlarında ve proje yarışmalarında dereceye giren adaylar için tercihler konusunda ayrıcalıklar mevcuttur, bununla ilgili ayrıntılı bilgiye kılavuzdan ulaşabilirsiniz.
16. EK yerleştirme nasıl yapılacak ve kimler başvurabilecek? Yükseköğretim programlarına kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra boş kalan kontenjanlar üniversitelerce ÖSYM ye bildirilecektir. Genel yerleştirme sonunda boş kalan veya kaydolmama nedeniyle dolmayan kontenjanlarına ÖSYM tarafından merkezî olarak Ek Yerleştirme yapılacaktır. Merkezî yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştiyseniz, yerleştirme için başvuru yapamazsınız. ek 17. Yerleştirme sonuçları nasıl duyurulacak? Yerleştirme Sonuçları internet (https://sonuc.osym.gov.tr) aracılığıyla adaylara duyurulacaktır. Sonuç belgesi basılmayacak ve adresinize gönderilmeyecek. 18. Kayıt işlemleri nasıl yapılacak? Kayıt işlemleri 14-18 Ağustos 2017 tarihleri arasında yapılacaktır. Elektronik kayıtlar ise 11-16 Ağustos 2017 tarihleri arasında yapılacaktır. Kayıt hakkı kazanan adayların, kılavuzda belirtilen belgeleri tamamlayarak kayıt süresi içerisinde ilgili üniversitelere başvurmaları zorunludur. *Elektronik kayıt hariç adaylar bizzat kendileri üniversitelere başvurmaları gerekmektedir. Eğer belirlenen süre içerisinde kayıt için başvurmaz veya kayıt işlemlerini tamamlamazsanız kayıt hakkınızı kaybedersiniz. 19. Kayıt hakkı kazandığım halde hangi durumlarda kayıt yaptıramam? Örneğin tercih ettiğiniz program için sağlık raporunuz gerekli şartları taşımıyorsa, mülakat sınavını kazanamadıysanız vb. durumlarda yerleştiğiniz programa kaydınız yapılamazsa, ÖSYM tarafından alt tercihlerinizde yer alan puanlarınızın el verdiği alanlara (tam burslu alanlar hariç) yerleştirilirsiniz. Bunun için kayıtlar tamamlandıktan sonraki 15 gün içinde ÖSYM Başkanlığına gerekli evraklarla yazılı olarak başvurmanız gerekmektedir. mi? 20. Bu sene tercih yaparsam seneye Orta öğretim Başarı puanım (OBP) düşer 2017-YGS/LYS sonucu ile bir yükseköğretim programına merkezî yerleştirmeyle yerleşirseniz (Ek Yerleştirme dâhil) veya özel yetenek sınavıyla bir yükseköğretim programına kayıt olursanız bir sonraki sene sınava girdiğinizde OBP nizin çarpılacağı katsayı/katsayılar yarıya düşürülür.
21. Neye göre tercih yapmalıyım? Tercih yaparken öncelikle dikat etmeniz gereken en önemli nokta ilgi ve yeteneklerinize uygun olan bir program seçmeniz. Üniversite tercih aşamasına gelmiş bireyler olarak ilgi ve yeteneklerinizin farkında varmış olduğunuzu varsayıyoruz. Tercih aşamasına gelmiş hala ilgi ve yeteneklerinizin farkında değilseniz web üzerinden ilgi ve yeteneklerle ilgili online testleri çözerek seçebileceğiniz alanlarla ilgili fikir edinebilirsiniz. 22. A mesleğinin iş bulma imkanı çok iyiymiş o zaman bu alana mı yönelmeliyim? Ne yazık ki tercih aşamasından birçok bireyin düştüğü en büyük yanılgı bu. Elbette ki ileride iş bulma imkanı daha yüksek bir alan seçmek çok önemli, ancak bundan daha önemlisi, hayatınızın önemli bir kısmını işgal edecek iş hayatınızın sevdiğiniz bir alan olması çok daha önemli. Aksi takdirde her gün keyif almadan yaptığınız bir iş size doyum vermeyeceği gibi, hizmet sunacağınız insanların da alacağı hizmetin niteliğini önemli ölçüde etkileyecektir. Dahası Türkiye şartlarında mesleklere duyulan ihtiyaç sürekli değişkenlik göstermektedir. Örneğin bugün kimya mühendisliğinde iş bulmak imkanı çok iyiyken, bir sonraki sene ya da siz mezun oluncaya kadar fizik mühendisliğinde iş bulma imkanı daha iyi olabilir. Bu nedenle önceliğiniz ilgi ve yeteneklerinize uygun uğraşmaktan keyif alacağınız bir alan olması olmalı. 23. Ailem X alanını seçmem konusunda ısrarlı ancak ben bu alanı seçmek istemiyorum, ne yapmalıyım? Tercih konusunda şüphesiz ki yönlendirici olan sizin istekleriniz olmalı. Ailenizi bu konuda ikna etmeye çalışmak, ikna edemediğiniz takdirde okul psikolojik danışmanınız ya da öğretmenlerinizde tercihlerde kişisel tercihlerin önemi konusunda ailenize bilgi vermesi konusunda yardım isteyebilirsiniz. Eğer bu yazıyı okuyan bir ebeveynseniz, lütfen çocuklarınızın tercihlerine saygı duyun. Çünkü kendi yaşam sorumluluklarını da aldıkları tercih döneminde kendilerini tanıyarak en doğru tercihi yapacak çocuğunuzdur. Seçecekleri alan yaşamlarının önemli bir kısmını alacak bir meslek alanı belki de dolayısıyla, her gün sevmediği ya da istemediği bir işe sizin zorunuzla gittiğini düşünün. Böylesi bir tercih çocuğunuz için memnuniyetsizlik verici bir yaşantı iken, sizin de bu mutsuzluğu görerek suçluluk duyacağınız bir yaşantı olmaktan öteye gitmeyecektir. Elbette ki fikirlerinizi paylaşın, ekonomik durumunuzu göz önüne alarak ona sağlayabilecekleriniz konusunda durumunuzu paylaşın, ancak son tercihin çocuğunuzun olması gerektiğini unutmayın.
DOĞRU TERCİH LİSTESİ NASIL OLUŞTURULUR? 1. Sonuç belgesinde hangi bölüme göre tercih yapacağım? Aşağıda gördüğünüz sonuç belgesinde YGS ya da LYS ye göre tercih yaparken kırmızı kutucuk içinde yer alan yerleştiremeye esas başarı sırası baz alınacaktır. Bu sıralama sizin okul puanınızın eklendiği sıralamadır. Tercih yapacağınızın puan türüne uygun başarı sıralamanıza göre tercihlerinizi sıralayabilirsiniz. Açık öğretim programları ve mesleki liseleri için tercihler farklı olmaktadır. Mesleki ve teknik lisesi mezunları ise 2 yıllık önlisans programlarına ek puan ile tercih yaparken sarı kutucukta yer alan sıralamalarına göre tercih yapacaklardır.
2. Tercihlerinizde ilk olarak ilgi ve yeteneklerinize uygun alanları belirleyiniz. 3. Belirlediğiniz alanların yer aldığı üniversiteleri seçiniz. Seçtiğiniz üniversitelerden sıralamanıza uygun olan ve en çok istediğiniz üniversitelerden bir tercih havuzu oluşturun. 4. Belirlediğiniz üniversitelerin web sayfalarına girerek konumları*, ulaşım imkanları, yurt imkanları, varsa burs imkanları, öğretim üyesi kadrosu, hazırlık sınıfı, ders saatleri**vb. hakkında bilgi edinin. (* Tercih yaparken konum bilgisi önemli bir değişkendir. Özellikle büyük şehirlerde üniversiteler birden çok kampustan oluşabilmektedir. Dolayısıyla merkez kampus şehir merkezinde iken, seçtiğiniz bölümün bulunduğu fakülte ilçe merkezinde olabilir. Bu nedenle planlama yapmadan önce bölümün bulunduğu fakülte adresine göz atmayı unutmayın. **Ders saatleri özellikle ikinci öğretimi tercih edecek adaylar için önemli bir tercih. Çünkü çoğunlukla ikinci öğretim ders saatleri akşam saatlerinde başlamaktadır, bu nedenle ikinci öğretim tercih edeceklerin bu ayrıntıya dikkat etmesi önemli.) **Tüm bu bilgileri bir kağıt üzerinde ya da word dosyasında bir tablo oluşturarak not etmeniz işinizi kolaylaştıracaktır. 5.Üniversiteler hakkında detaylı bilgi edindikten sonra, artık sıralamaya geçebilirsiniz. Sıralama yaparken, yerleşilmeye esas başarı sıralamanıza göre tercih yapmanız gerekmektedir. (bkz. sonuç belgesi örneği). Sıralama yaparken dikkat etmeniz gereken noktalar: Sıralamalarınız internette yer alan online tercih robotlarından faydalanarak yapabilirsiniz. Ama sıralamanızı neticelendirmeden muhakkak ösym nin sayfasında yer alan kontenjan kılavuzundan teit edin. http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2017/osys/lys/kontenjankilavuz140 72017.pdf Başarı sıralaması ilk 5 binde olan öğrencilerin tercihlerine ilk bin-2 binden başlamaları ama tercih yoğunlaşmasının 4-8 bin arasında olmalı, Başarı sıralaması 20 binde olan öğrencilerin ilk 4-5 binden birkaç tercih yapması, ama tercih yoğunlaşmasının 15-25 bin arasında olmalı, Başarı sıralaması 50 binde olan öğrencilerin ilk birkaç tercihini 10 binlerden yapıp tercih yoğunlaşmasının 30-60 bin arasında olmalı, Başarı sıralaması 100 binde olan öğrencilerin ilk birkaç tercihini 20 binlerden yapıp tercih yoğunlaşmasının 75-150 bin arasında olması daha idealdir. Sıralaması 100 bin ve üzeri olan öğrenciler yine ilk iki tercihe 30 bin -50 bin arası yer alan üniversitelerden 1-2 tane yazmak koşulu ile tercih yoğunlaşmasını sıralamalarının %30 üst %30 altında yoğunlaştırabilirler. Sıralamanızın % 50
üzerinde 2 tercih, %40 üzerinden 2 tercih, %30 üzeri 2 tercih, %10 üzeri ve % 30 altı çok daha fazla tercih şeklinde olması daha uygun olacaktır. Tercih sıralamanızda kazanma ihtimali en yüksek aralık, sıralamanızın %5 üstü ve % 30 ve daha fazla altıdır. 6. Eğer farklı puan türlerinden tercih yapılacaksa (TM,MF vb) tercih listeleri, her alandan en çok istenilen bölümlere göre başarı sıralamasına göre oluşturulmalı. Örneğin adayın istek sıralaması şöyle olsun: Hukuk, psikolojik danışmanlık, işletme ve sınıf öğretmenliği. Aday tercih listesi oluştururken en çok hukuk fakültesini istediğinden dolayı ilk sıralara hukuk fakültesini başarı sıralamalarına dikkat ederek listelemelidir. Yani en çok hangi bölümü istiyorsanız o bölümü bir üst sıraya yazmalısınız. 7. Üniversitelerde yeni açılan programlar sıralamaya dahil edilirken (En Küçük Puan sütununda ve başarı sıralaması sütununda (- - - -) işareti görünür) benzer düzeydeki üniversite ile kıyas edilebilir. Örneğin; Selçuk Üniversitesi nde yeni açılan bir bölümün puanını bulmak için Erciyes Üniversitesi ndeki aynı bölümün başarı sırasına bakılabilir. Karşılaştırılan üniversite ile sıralama birebir aynı olmayacaktır, ancak fikir edinmek adına iyi bir yol olacaktır. 8. Kılavuzda Tablo 3 ve Tablo 4 te her programın adaylarda aradığı koşullar da belirtilmiştir. Okul türü, alan, yaş, sağlık, cinsiyet vb. bütün koşullarını tam olarak karşılayamadığınız programları tercih etmeyiniz. Bu nedenle tercihlerinizi yaparken bu özel durumları tablodan inceleyiniz. Bu özel koşullar, numaralar ile ilgili sütunda gösterilmekte olup açıklamaları kılavuzda iki bölüm halinde "Tablo 3 ve Tablo 4'te Yer Alan Yükseköğretim Programlarının Koşul ve Açıklamaları" başlığı altında yer almaktadır. Tablo 3 te bu açıklamalar 7. sütununda, Tablo 4 te ise 8. Sütunda (özel koşullar ve açıklamalar) yer almaktadır. 9. Tercihlerinizde yer verdiğiniz bölüm/programları devlet, vakıf, KKTC veya yurtdışı olup olmadığına maddi açıdan dikkat edilmelidir. Vakıf (özel) üniversitelerinde eğitim ücretli, ya da burslu yapılmaktadır. Aynı şekilde KKTC de birçok üniversite de eğitim ücretlidir. Devlet üniversitelerinde ise ikinci öğretim şeklinde eğitim yürüten bölümlerde dönemlik eğitim harcı ödenmektedir. Ayrıca bazı devlet üniversitelerinde de yurtdışı üniversiteleriyle entegre yürütülen bölüm/programların ücretli olduğu unutulmamalıdır. Bu bölümlerin belirli dönemleri Türkiye de, diğer dönemleri de yurtdışında okutulur. Hem Türkiye de hem de yurtdışında okunan yıllar için bir bedel ödenmektedir.