AZERBAYCAN CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA DENİZ GEMİCİLİĞİ HAKKINDA SÖZLEŞME Bundan sonra Taraflar olarak adlandırılan Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, aralarındaki ticari gemicilik faaliyetlerini eşitlik ve karşılıklı yarar ilkeleri çerçevesinde geliştirmeyi ve uluslararası deniz yolculuğunu geliştirilmesine katkıda bulunmak arzusu ile aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır: Madde 1. Amaçlar Bu Anlaşmanın amaçları: Taraflar arasında deniz Gemiciliği ilişkilerinin geliştirilmesi, Gemilerin hareketinin güvenliği konusunda üst düzey koordinasyonun yapılması ve güvenliğinin artırılması, taraflarda mevcut olan gemi inşa, tamir ve bakım onarım tesislerinin kullanılmasının teşvik edilmesi, Taraflar arasındaki tam ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi ve arttırılması, Azerbaycan'da mevcut limanların yeniden inşası ve modernizasyonu açısından deniz gemilerinin temini, teknik donanımı ve Azerbaycan Denizcilik Örgütü hizmeti görevlilerinin eğitimini de öngören şekilde işbirliği yapılmasıdır. Madde 2. Terimler Bu Anlaşmanın amaçlarına uygun olarak: 1. "Bir tarafın gemisi" terimi, bu Tarafın gemi resmi kayıtlı ve ilgili Tarafın mevzuatına uygun olarak onun bayrağını taşıyan farklı tip ticaret gemisini belirtiyor. Ancak bu terim, askeri gemilere, silahlı güçlerin hizmetinde olan diğer gemilere, hidroqrafiya, okeanoqrafiya ve bilimsel araştırma gemilerine, balıkçılık gemilerine, ticaret amacıyla kullanılmayan gemilere, liman hizmetlerine mahsus, özellikle de lansman kılavuzluğu, işletme hizmetleri ve limanlara giriş-çıkışlarda yol gösteren, kurtarma ve denizde eşlik eden gemilere ve tehlikeli atıklar taşıyan ticaret gemilerine ait değildir. 2. «Gemi heyetinin üyesi" terimi her iki Taraftan yapılabilir bilecek uluslararası anlaşmalara uygun olarak, yolculuk sırasında gemide, geminin idaresi, işletilmesi ve ona hizmetle ilgili ilgili görevlerin yerine getirilmesi amacıyla ve adı heyet üyelerinin listesinde yer alan gemi kaptanı, gemi zabitleri, heyet ve hizmet eden diğer kişileri ifade eder. 3. "Yolcular" terimi, yolcu listesine dahil olan ve geminin hareketi veya ona hizmeti sırasında gemide herhangi bir işle meşgul olmayan ve çalışmaya dahil edilmeyen kişi anlamına gelir. 4. "Gemicilik işletmeleri" terimi, Milli Gemicilik Resmi gemi sahiplerinin temsilcileri dışında, Taraflar birinin ülkesinde daimi ikameti olan Gemicilik müessesesini, organizasyonunu veya onların sahiplerini kapsıyor. 1
5. "Limanlar" terimi, trafikte gemi hizmetlerine resmi olarak izin verilen ve uluslararası deniz gemiciliğine açık olan yerler anlamını taşır. 6. "Yetkili organlar" terimini: Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Tarafından Hazar Deniz Gemiciliği; Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Tarafından Bakanlar Kurulu Denizcilik Müşavirliğinden belirtiyor. Madde 3.Uygulama Alanı 1. Bu Anlaşma, 2. maddenin 1. fıkrasında eksik yaptırılmış maddelerin gücü saklanmak kaydıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve Türkiye Cumhuriyeti bölgesindeki deniz Gemicilik faaliyetlerinin tamamına uygulanır. Bununla beraber bu Anlaşmanın hükümleri kabotaj ve Taraflardan her birinin yürürlükteki kanun, tüzük ve kurallarına uygun olarak, kendi bayrağını taşıyan gemiler için öngörülen faaliyetleri ve özellikle liman hizmetleri almaya, anlaşma kılavuzluğu, kurtarma operasyonları ve denizde yardım, tarafların balıkçılık faaliyetlerine uygulanabilir bilmez. Madde 4. Hayata Geçirme ile İlgili Hükümler Taraflar deniz ticaret Gemiciliği özgürlüğü ilkesine sadık olduklarını kabul ederler. Taraflar, ülkeleri arasında denizcilik faaliyetlerinin gelişmesine mani olan engellerin ortadan kaldırılması ve bu faaliyetlerden kaynaklanan çeşitli denizcilik faaliyetlerinde işbirliği yapmak için mutabık kalmışlardır. Madde 5. Limanlarda Gemilere Uygulanan Rejim 1. Taraflardan her biri, kendi limanlarında, limana kabul serbestçe giriş, kalış imkanı ve gidiş, liman tesislerinin kullanımı ile ilgili olarak kendi gemilerine uyguladığı rejimi diğer tarafın gemilerine de aynı düzeyde sağlayacak, aynı zamanda navigasyon ile ilgili diğer konularda ve ticari faaliyetleri alanında diğer tarafın gemilerine, gemi kadrolarına, yolcularına ve yüklerine kendi gemilerine uyguladığı aynı rejimi uygular. Bu hüküm, özellikle yükleme ve boşaltmanın kolaylaştırılması ve rıhtım yer ayrılması amacını taşıyor. 2. Taraflar, limanlarla ilgili kendi mevzuat, tüzük ve kuralları çerçevesinde, gemilerin limanlarda bekleme zamanlarını kısaltmak ve belirtilen limanlarda yürürlükte bulunan idari, gümrük ve sağlık hizmeti kolaylaştırmak amacıyla gerekli tedbirleri görecekler. 3. Bu maddede yansıyan hükümler, üçüncü devletlerin bayrağını taşıyan gemilere, Tarafların limanları ve üçüncü devletlerin limanları arasında gerçekleştirilen deniz taşımalarına uygulanmaz. Madde 6. Gemilerin Mensubiyeti ve Gemi Belgeleri 1. Taraflardan her biri, diğer tarafın yetkili makamları tarafından onun ilke ve kurallarına uygun olarak düzenlenmiş diğer Taraf gemilerinde bulunan belgelerde belirtilen gemilerin kimlikleri tanıyor. 2. Taraflardan birinin yetkili makamları tarafından, kendi bayrağını taşıyan gemiler için 2
verilen veya tanınan gemi belgeleri diğer yandan da tanınacaktır. 3. 1969 tarihli «Gemilerin Tonajlarını Ölçme Hakkında Uluslararası Sözleşmeye» veya yürürlükteki mevzuata göre hazırlanan tonaj belgeleri Tarafların her birinin gemileri, diğer Tarafın limanlarında yeniden ölçülerden tahliye edilecektir. Taraflardan birinin tonaj ölçü sistemini değişmesi halinde bu Taraf, eşdeğer şartları eklemek amacıyla diğer Tarafı bu değişiklikler hakkında haberdar edecektir. Madde 7. Gemi Heyet Üyelerinin Özel Ehliyetleri Taraflardan her biri, diğer tarafın yetkili organları tarafından gemi heyet üyelerine verilmiş özel ehliyetler tanıyor. Bu kişisel vesikalar, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin verdiği «Denizci Kılavuzu», Türkiye Cumhuriyeti'nin verdiği "Gemi Adamı Cüzdanı" dır. Madde 8. Gemi Heyetlerinin Karşı Tarafın limanlarında Kanun ve Görevleri 1. Bu Sözleşmenin 7 nci maddesine göre, özel vesikalar sahip olan, 2. maddede belirtildiği gibi, isimleri gemi kaptanı tarafından limanın yetkili organlarına verilen gemi kurulu listesinde bulunan heyetin üyeleri, gemi limanda olduğu zamanda vize almayarak sahile çıkabilir ve limanın bulunduğu bölgede kalabilir. 2. Yukarıda belirtilen gemi heyetinin üyeleri sahile çıkıp, geminin portunda dönerken kontrolden yaptırması gerekmektedir. Madde 9. Gemi Kurulu Transit Geçişi ve Kalma Hakları 1. 7 Madde belirtilen, özel vesikalar sahip olan heyet üyeleri gemi hedefe emri olduğu takdirde, her bir Tarafın ülkesine giriş şartlarını yerine getirerek ve gerektiğinde vize alarak, ister bu Tarafın limanında bulunan gemiye belirlendiği göreve gitmek için, isterse de kendi ülkesine dönmek için diğer Tarafın ülkesinden transit geçiş hakkına sahiptir. 2. 7. Maddeye uygun özel vəsiqələrə sahip olan heyet üyesi, diğer Tarafın limanında hastalık nedenleri, hizmet amaçları veya yetkili yerel makamlar tarafından kabul edilen herhangi nedenlerle gemiden gittiği takdirde, bu yerel organlar ilgili şahsa hastaneye alındığı zaman ülkede kalmak, kendi ülkesine dönmek veya diğer bir limana gitmek için gerekli izni verecektir. 3. Taraflar, ulusal mevzuat çerçevesinde, 7 nci maddede belirtilen vesikaya sahip olan, fakat arzulanmaz kişi olarak kabul edilen kişilerin kendi topraklarına girmelerini yasaklama hakkını sahiptir. Madde 10. Gemi Heyeti ile İlgili Kanunla Takip Etme 1. Taraflardan birinin adli makamlarının, geminin bayrağını taşıdığı ülkenin Konsolosluğu'nun məc`ul kişilerinin onayı veya talebi olmadıkça, diğer Taraf gemisinde Kaptan ile heyet arasında emek hakkına veya hizmet sözleşmelerinden kaynaklanan tartışmalara bakmak yetkisi yoktur. 2. Taraflardan birinin gemisi diğer Tarafın limanında olduğu zamanda, geminin bulunduğu arazinin yerel, idare ve adli makamlar aşağıdaki durumlar dışında gemide yaşanan ihlaller nedeni ile müdahale edemezler: 3
a) Eğer müdahale konusunda rica gemi yetkili özel veya onun rızası ile yapılmışsa; b) Baş veren suç veya sonuçları sahildeki veya limandaki istikrarı ve kamu düzenini bozan veya nüfusun güvenliğine tehlike oluşturduğu takdirde; v) Kanun ihlali, heyet üyesi olmayan bir kişiye karşı veya heyet üyesi olmayan bir kişi tarafından işlenmişse; d) Uyuşturucu maddeler ve silah kaçakçılığını önlemek için kanunen takip etme gerekliliği durumunda. 3. Bu maddenin talepleri, her iki taraf için yürürlüğe girmiş uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yerel makamların gümrük mevzuatı ile belirlenen önlemleri, kamu sağlığı, gemilerin ve limanların güvenliği, insan hayatının korunması, yük güvenliği, yabancıların ülkeye kabul, tehlikeli atıkların taşınması ve denizin kirliliğini önleme almasına yönelik diğer koruma tedbirlerini hayata geçirme haklarına riayet edecektir. Madde 11. Tehlikeye Düşen Gemiler 1. Taraflardan birinin gemisinin, diğer Tarafın sahilinde kıyıya atılması veya saya oturması veya herhangi bir felakete uğraması durumunda, bu Tarafın yetkili makamları: Geminin bayrağını taşıdığı ülkenin Diplomatik ve Konsolosluk temsilcisine görevlerini yerine getirmesi için haber verecektir. Kendi bayrağını taşıyan bir gemiye sağlayacağı koruma ve yardımı aynı düzeyde yukarıda adı geçen gemiye, gemi personeline, yolcu ve gemi yüküne de sağlayacaktır. 2. Kurtarma faaliyetleri ve bunların düzenlenmesi, Denizde Arama ve İşletme hakkındaki 1979 tarihli Uluslararası SAR Sözleşmesi (Hamburg) ve ilgili ulusal mevzuata uygun olarak gerçekleştirilecektir. Madde 12 Denizcilik Şirketlerinin Gelir ve Diğer Alacaklarının Tahsili 1. Taraflardan her biri, diğer Tarafın gemicilik şirketlerine, kendi devlet sınırları içinde deniz yük taşımasından elde edilen gelir ve diğer kazançlardan, ödemeleri yapmakla kullanım imkanı sağlayacak. 2. Taraflardan her biri, milli kanun ve kuralları çerçevesinde aynı şirketlere, kendi ülkesinde uygulanması zorunlu olan ve yukarıda belirtilen tüm ödemelerin kabul edilmesinden sonra bir sonraki alınan gelir ve diğer alacaklarına diğer tarafın ülkesine aktarma hakkını tanıyor. 3. Taraflar, Anlaşma çerçevesinde yürütülen gönderiler uygulanmasında, uluslararası hukukta öngörülen sigorta ve sıkışmış hasarın karşılanmasına ilişkin hükümlere riayet edeceklerdir. Madde 13. Ortak Deniz Komisyonu 1. Taraflar aşağıdaki amaçlarla Ortak Deniz komisyon oluşturmayı kararlaştırmışlardır: Bu Anlaşmanın etkin uygulanması ile ilgili hususların görüşülmesi; 4
Deniz gemiciliğinin karşılıklı yararları bulunan konularda görüşmeler yapmak ve fikir alışverişinde bulunmak; Taraflar arasında deniz ticaretinin gelişmesine katkıda bulunmak; 2. Ortak Deniz Komisyonu, Taraflardan birinin isteği ile sürekli Tarafların birinin topraklarında toplanacak. 3. Ortak Deniz Komisyonu, Tarafların her birinin ilgili yetkili Hükümet organlarının tarafından atanan üç temsilciden oluşur. Madde 14. Anlaşmazlıklar Bu Sözleşmenin uygulanması ve yorumlanması ile ilgili olarak ortaya çıkan anlaşmazlıklar, Tarafların yetkili makamları arasında karşılıklı anlayış temelinde çözülür. Anlaşmazlıklar devam etmesi halinde, onlar diplomatik yollarla çözülecektir. Madde 15. Uluslararası Yükümlülüklere Bağlantı Bu Anlaşmanın hiçbir hükmü, Taraflardan birinin taraf olduğu diğer uluslararası anlaşmaların, bölgesel düzenlemelerin ve ulusal mevzuatların uygulanmasından doğan hak ve yükümlülüklerine halel getirmeyecektir. Madde 16. Yürürlük - Fesih 1. Bu Anlaşma, Tarafların karşılıklı olarak gerekli mevzuat kurallarının yerine getirilmesinin tamamlanmasını bildiren son bildirim tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. 2. Bu Anlaşma, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıl süreyle yürürlükte kalacak ve bu sürenin bitmesinden sonra otomatik olarak her defasında bir yıl süreyle uzatılacak. 3. Bununla birlikte bu Anlaşma her zaman diplomatik yolla iptal edilebilir. Bu durumda, iptal etme bildirimi diğer Tarafından alınmasından altı ay sonra bu Anlaşma geçerliliğini kaybedecektir. Ankara'da, 1997 yılının Mayıs ayının 5 de her ikisi aynı derecede geçerli olmak üzere Türkçe ve Azerbaycan dillerinde iki asıl nüsha olarak düzenlenmiştir. Hükümetleri tarafından onların prosedürlerin uygun olarak yetki verilmiş aşağıda imzaları bulunan kişiler, bu Anlaşmayı imzalamışlardır. Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti adına Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına Anlaşma Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 30 Eylül 1997 tarihli 370-IQ numaralı Kanunu ile onaylanmıştır. 5