TANELERARASI DOÇ. DR. MUZAFFER ZEREN 1
TANELERARASI Korozyon olayının malzemenin tane sınırları yakınında yoğunlaşması sonucu ortaya çıkan bozulma türüdür. Tane sınırları korozyonu özellikle ostenitik krom-nikel çeliklerinde ve alüminyum-bakır alaşımlarında görülür. Ferritik paslanmaz çelikler ancak çok sınırlı koşullar altında bu tür korozyona duyarlık gösterirler. 2
TANELERARASI Tane sınırları korozyonunun en belirgin özelliği çok küçük ağırlık kaybına karşın, korozyon hızının tane sınırları yakınında yüksek değerlere ulaşabilmesidir. Bu koşul, parçalarına kısa sürede tüm kesit alanı boyunca korozyona uğrayarak bozulmalarına yol açar. 3
TANELERARASI Taneler bütünlük ve şekillerini korurlarken tanelerarası bağ bozunmaya uğrar. Bunun sonucu olarak metallere özgü bazı tutumlarda önemli değişiklikler beklemek gerekir. Bunlardan en önemlisi korozyonun etken olduğu bölgelerde mekanik mukavemetin sıfıra indirgenmesidir 4
TANELERARASI Örneğin tane sınırları korozyonu ile bozunan ostenitik krom-nikel çeliğinden bir parçayı parmaklar arasında ezerek toz haline getirmek mümkündür. Parçaların dış görünüm ve ölçülerinde önemli bir değişiklik görülmez. Bu koşullar tane sınırları korozyonunun izlenmesini ve kontrol altına alınmasını güçleştirir. 5
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Tane sınırları korozyonuna mukavemet serbest karbon (karbür yapıcıları ile bağlanmamış olan karbon miktarı) içeren çeliklere özgü bir tutumdur. Bu duyarlık kromkarbürün (Cr 23 C 6 ) tane sınırları yakınında çökelmesi sonucu ortaya çıkar. 6
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Örneğin, kaynak işleminden hemen sonra havada soğumaya terkedilen parçalar belirli bir sıcaklık kesiminde (550-850C) yer alan kromkarbür çökelmeleri ile tane sınırları korozyonuna mukavemetsiz hale gelirler. 7
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Bu tutum ilk kez kaynak işlemi ile bağıntılı olarak gözlemlendiğinden kaynak hatası olarak adlandırılmıştır. Oysa ki, aynı tür ısıl etkiler kalıbı içinde soğumaya terkedilen döküm parçalar için de geçerlidir. 8
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Kaynak ve döküm gibi imal usullerinin uygulanmasını büyük ölçüde kısıtlayan bu tutum ostenitik krom-nikel çeliklerinin en önemli sakıncası olarak ortaya çıkmış ve tane sınırları korozyonuna mukavemetli çeliklerin geliştirilmesi zorunlu olmuştur. 9
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Ostenitik krom-nikel çeliğinin çözündürebileceği karbon miktarı sıcaklıkla artar ve 600C ın altına inilince karbon çözünürlük sınırının da %0,02 nin altına düştüğü görülür. Tane sınırları korozyonuna duyarlık gösteren çelikler, karbon miktarı bu değerin üstünde olanlardır. 10
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Bu sınırı aşan karbon miktarı tamamen katı çözelti durumuna geçemediğinden kromkarbürlerin ayrışmasına ve tane sınırları boyunca çökelmesine yol açar. Bu oluşumlar kromun tane içlerinden tane sınırlarına yayınma yolu ile ulaşmasını gerektirir. 11
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu 550 660C ın altındaki sıcaklıklarda yayınma olayı çok yavaşlamış olacağından, %0,02 den daha az karbon içeren çeliklerde çözünen karbür miktarı duyarlık doğuracak düzeye ulaşamaz. Kromkarbürler genellikle 900C ın üstünde kararlılıklarını yitirirler. 12
TANELERARASI. Ostenitik krom-nikel çeliklerinde, tavlama süresine bağlı olarak tane sınırları yakınında krom miktarının değişmesi 13
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Kromkarbürün büyük çoğunlukla çökeldiği tane sınırları civarı krom yönünden fakirleşmiş ve burada krom miktarı, pasifleşme için gerekli olan kritik değerin (yaklaşık % 13) altına düşmüştür. 14
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonu Çelik bu durumu ile korozyon direncini büyük ölçüde yitirmiştir. Diğer bir ifade ile aktif durumda bulununan tane sınırları ile pasif tutumu koruyan tane içleri arasında kurulan korozyon hücreşeri hızla çözünmesine yol açacaktır. 15
TANELERARASI Şekil 47. Kaynak işlemi yapılan bir paslanmaz çelik malzemede meydana gelebilecek alaşım elentlerince fakir ve zenginleşmiş bölgeler ve etkileri. 16
TANELERARASI Şekil 48. Paslanmaz çelik malzemede korozyon çatlak oluşumu 17
TANELERARASI Şekil 49. 316 tipi bir paslanmaz çelik bir boruda tanelerarası korozyonun SEM görüntüsü 18
TANELERARASI Ostenitik krom-nikel çeliklerinde tane sınırları korozyonuna yol açan ısıl etkileri gösteren sıcaklık-zaman diyagramı. 19
TANELERARASI Bu diyagram üzerinde üç ayrı alan görülür. Karbür çökeliminin yer almadığı I numaralı alanda korozyon tehlikesinden söz edilemez. II numaralı alan duyarlığa yol açıcı özellikte karbür çökelimlerinin var olduğu sıcaklık ve zamanları gösterir. III numaralı alan ise, yayınma dengesi ile duyarlığın giderildiği sıcaklık ve zamanları verir. II ve III numaralı alanları ayıran sınır, duyarlığın giderilmesi için gerekli minimum tavlama zamanını tavlama sıcaklığına bağlı olarak belirlemektedir.. 20
TANELERARASI Ostenitik Krom-Nikel Çeliklerinde Tanelerarası Korozyonunun Önlenmesi Ostenitik krom-nikel özeliklerinde tane sınırları korozyonuna duyarlığı çözeltiye alma ısıl işlemi ile gidermek mümkündür. Ancak bu işlemin kolay ve ekonomik olarak uygulanabildiği haller çok enderdir. Bu nedenle en etken önlem tane sınırları korozyonuna duyarlık göstermeyen çelikler kullanmaktır. 21
TANELERARASI Bu çelikler aşağıdaki prensiplere dayalı olarak geliştirilmişlerdir: 1- Çeliğin karbon miktarını, kritik sıcaklık kesiminin alt sınırına uygun karbon çözünürlük sınırı seviyesine düşürmek. Edinilen tecrübeler, karbon miktarı %0,02 i geçmeyen ostenitik 18/8 kromnikel çeliklerinin korozyon mukavemeti bakımından yeterli olduklarını göstermektedir. 22
TANELERARASI 2- Çeliğe kromdan daha etkili karabür yapıcılarının ilavesi. Bu amaçla kullanılabilen karbür yapıcıları öncelikle titanyum ve niyobyumdur. Titankarbür (TiC) ve niyobyumkarbür (NbC) son derece kararlı olup çözeltiye alma ısıl işlemi sırasında bile kararlılığını korurlar. 23
PERİYODİK TABLO VE KARBÜR YAPICI ELEMENTLER İLİŞKİSİ 1a H 1 2 a 3b 4b 5b 6b 7b 8 1b 2b 3a 4a 5a 6a 7a 0 He 2 Li 3 Be 4 B 5 C 6 N 7 O 8 F 9 Ne 10 Na 11 Mg 12 Al 13 Si 14 P 15 S 16 Cl 17 Ar 18 K 19 Ca 20 Sc 21 Ti 22 V 23 Cr 24 Mn 25 Fe 26 Co 27 Ni 28 Cu 29 Zn 30 Ga 31 Ge 32 As 33 Se 34 Br 35 Kr 36 Rb 37 Sr 38 Y 39 Zr 40 Nb 41 Mo 42 Tc 43 Ru 44 Rh 45 Pd 46 Ag 47 Cd 48 In 49 Sn 50 Sb 51 Te 52 I 53 Xe 54 Cs 55 Ba 56 Lu 71 Hf 72 Ta 73 W 74 Re 75 Os 76 Ir 77 Pt 78 Au 79 Hg 80 Tl 81 Pb 82 Bi 83 Po 84 At 85 Rn 86 24
TANELERARASI. Ti 22 Zr 40 V 23 Nb 41 Cr 24 Mo 42 C 6 Hf 72 Ta 73 W 74 M= Metal KARBÜR TİPİ ELEMENT M 23 C 6 Cr: (Cr 23 C 6 ) M 7 C Cr: (Cr 7 C) M 6 C Cr, Co :(Cr 6 C, Co 6 C) M 3 C Fe: (Fe 3 C) M 2 C W : (W 2 C) Zayıf Karbür MC V, W : (WC, VC) Kuvvetli Karbür 25
M 6 C tipi karbürün tipik mikroyapısı, Döküm, Optik mikroskop 26
M 6 C ve MC tipi dubleks karbür oluşumu, optik mikroskopi 27
YÜKSEK HIZ ÇELİKLERİ (HSS) M 6 C tipi karbürün tipik mikroyapısı, Döküm, SEM 28
TANELERARASI Çeliğe ilavesi gerekli titanyum veya niyobyum miktarı çeliğin karbon miktarına bağlıdır. Karbür yapıcı metalin karbon miktarına oranı titanyum için 6/1 ve niyobyum için 10/1 olmalıdır. 29
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE TANELERARASI. Ferritik paslanmaz çelikler 925C ve üstündeki sıcaklıklardan hızla soğutulduğunda tane sınırları korozyonuna duyarlı hale gelirler. Buna karşılık 650-825C arasında kısa süreli (10-60 dak) bir tavlama ile bu duyarlık giderebilir 30
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE TANELERARASI. Ostenitik krom-nikel çelikleri için veriler uyum içinde değildir. Bunun başlıca nedeni ferritik yapıda krom yayınma hızının ostenitik yapıdakine oranla çok yüksek olmasıdır. 31
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE TANELERARASI. Bunun sonucudur ki, duyarlık için gerekli olan kromkarbürlerin ince dağılımı ancak yüksek sıcaklıklardan hızlı bir soğutma ile sağlanabilir. Ferritik krom çeliklerinin tane sınırları korozyonuna çok sınırlı ölçüde duyarlık gösterdiği görülmektedir. 32
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE ve ALAŞIMLARDA TANELERARASI. Çökelme yolu ile sertleşen alaşımlar tane sınırları korozyonuna genellikle duyarlıdırlar. Bu alanda verebilecek en önemli örnek duralüminyum adı ile tanınan alüminyum-bakır alaşımıdır. Bu tür alaşımlar yüksek mekanik mukavemetlerini CuAl 2 bileşiğinin ana yapı içinde çökelmesine borçludurlar. 33
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE ve ALAŞIMLARDA TANELERARASI. Ancak CuAl 2 nin oluşumu özellikle tane sınırlarına yakın bölgelerin bakır yönünden fakirleşmesine ve böylece oluşan yüksek potansiyel farkları altında tane sınırlarının hızla çözünmesine yol açar. 34
SUNİ YAŞLANMA OLAYI (CuAl 2 ) 35
ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA ÇÖKELME SERTLEŞMESİ MEKANİZMASI 36
TANELERARASI 304 tipi paslanmaz çelikte korozyon. (Solda taneleri keserek, sağda tanelerar arasından geçerek ) X200 37
TANELERARASI Şekil 52. 316L tipi bir paslanmaz çelikte tanelerarası korozyon. 38
TANELERARASI Şekil 53. %50 sülfürik asit içerisindeki paslanmaz çelikteki tanelerarası korozyon X500. 39
TANELERARASI Şekil 54. Çelikte tanelerarası korozyon 40
TANELERARASI Şekil 55. %20 hidroklorik asit içerisindeki %99.99 saflıktaki aluminyum malzemede tanelerarası korozyon X250 41
TANELERARASI Şekil 56. Pirinç malzemedeki korozyon (%30 H2O2, %30 NH4, %30 H2O, X60) 42
TANELERARASI FERRİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERDE TANELERARASI. 43
TANELERARASI. 44
SORU: BU AĞACA NE OLMUŞ YANIT: GERİLMELİ 45
Kimya endüstrisinde paslanmaz çelik malzemelerde görülen hasarların dağılımı Şekil 1 de verilmiştir. Şekilden de görülebileceği gibi hasarların %92 si korozyon nedenli olmaktadır. 46
GERİLİMLİ Saldırgan ortamlarda temas halinde olan makine parçaları ve metal yapıların çoğu mekanik gerilimler altındadır. Yüksek basınçlı kaplar, buhar kazanları, içten yanmalı motorların silindir gömlekleri, pompa mili ve rotoru verilebilecek çok sayıda örnekten birkaçıdır. 47
GERİLİMLİ Yüksek basınçlı kaplar, buhar kazanları 48
GERİLİMLİ içten yanmalı motorlar 49
GERİLİMLİ silindir gömlekleri 50
GERİLİMLİ MOTOR BLOK KAFALARI 51
GERİLİMLİ MOTOR BLOK KAFALARI 52
GERİLİMLİ rotor 53
GERİLİMLİ içten yanmalı motorlar 54
GERİLİMLİ İçten yanmalı motor pistonu 55
GERİLİMLİ İçten yanmalı motor pistonu 56
GERİLİMLİ İçten yanmalı motor pistonu ve pimleri 57
GERİLİMLİ Hava pompası 58
GERİLİMLİ Hava pompası 59
GERİLİMLİ Gerilimli korozyon aynı zamana rastlayan korozif ve mekanik etmenlerin yol açtığı bozunma türü olarak tanımlanabilir. 60
GERİLİMLİ Bozunma parça yüzeyinde mevcut çatlaklar veya gerilim yoğunlaşmasına olanak sağlayan diğer geometrik düzensizliklerle başlar (örneğin, çukurcuk korozyonunun parça yüzeyinde oluşturduğu çukurcuklar mekanik gerilimlerin de etkisi altında giderek keskin uçlu çatlaklara dönüşebilirler). 61
GERİLİMLİ 62
GERİLİMLİ Çatlaklar mekanik gerilimlerin büyüklüğü ve çevresel koşulların etkenliğine bağlı olarak belirli hızlarla malzeme içine doğru yürürler. Parça kesitinin mevcut yükleri taşıyamayacak ölçüde daralması sonucu ani kopmalar meydana gelir. 63
GERİLİMLİ 64
GERİLİMLİ Gerilimli korozyonun en önemli özelliği kimyasal ve mekanik etkilerin birbirini destekler nitelikte gelişmeleridir. Bu nedenle aynı zamana rastlamayan korozif ve mekanik etkilerin toplamı gerilimli korozyon olarak nitelenemez. 65
GERİLİMLİ 66
GERİLİMLİ Gerilimli korozyonun oluşabilmesi için gerekli koşulları şöyle özetlenebir: (1) Duyarlı bir malzeme, (2) etken bir ortam, (3) çekme gerilimi (4) zaman. 67
GERİLİMLİ 68
GERİLİMLİ Gerilimli korozyonun ilginç özelliklerinden biri malzeme ve ortam arası uyum gereksinimidir. Bu ilkenin kanıtlanması için başvurabilecek uygun örnek pirinç ve paslanmaz çeliğin karşılaştırılmasıdır. 69
GERİLİMLİ 70
GERİLİMLİ Pirinç amonyum içeren ortamlarda duyarlılık gösterirken klor içeren ortamlardan hemen hemen hiç etkilenmez. Paslanmaz çeliklerin tutumu bunun tam tersidir. Paslanmaz çelikler klor içeren ortamlarda gerilimli korozyona uğrarlar. Buna karşın amonyum içeren ortamlarda mukavemetlidirler. 71
GERİLİMLİ 72
GERİLİMLİ Gözlemler makine ve diğer yapılarda görülen kırılma olaylarının %22 sinin gerilimli korozyondan kaynaklandığını göstermektedir. Bunun nedeni korozyona mukavemetli malzemelerin hemen hepsinin belirli ortamlarda duyarlık göstermeleridir.ortamın sıcaklığı gerilimli korozyonun hızını artırıcı önemli bir etmendir. 73
GERİLİMLİ Genelde her ortam ve malzeme bileşimi için bir minimum sıcaklık gereksiniminden söz etmek mümkündür. Ancak bazı malzeme ve ortam bileşimlerinde oda sıcaklığı çatlama için yeterli iken diğerlerinde ortamın kaynama sıcaklığına çıkmak gerekebilir. 74
GERİLİMLİ 75
GERİLİMLİ Genel bir yaklaşım olarak önemli malzeme-ortam bileşimlerinde 100 C ve üstünün gerilimli korozyona yol açtığı söylenebilir. 76
GERİLİMLİ Tablo 3. Çeşitli alaşımlarda gerilimli korozyon çatlamasına yol açan ortamlar. Alaşım Ortamlar Aluminyum alaşımları Bakır alaşımları Nikel alaşımları Düşük karbonlu çelikler Düşük alaşımlı çelikler Paslanmaz çelikler (ostenitik, 300 serisi) Paslanmaz çelikler (ferritik ve martensitik, 400 serisi) Titanyum alaşımı Klorürler Nemli endüstriyel atmosferler Deniz atmosferleri Amonyum iyonu Aminler Sıcak derişik hidroksiller Hidroflorik asit buharı Kaynar derişik hidroksiller Kaynar derişik nitratlar Klorürler Kaynar klorürler Kaynar derişik hidroksiller Klorürler Klorürler, Metil alkol 77
GERİLİMLİ Bilinen usullerle imal edilen parçalar çoğunlukla çıplak gözle görülmeyecek küçüklükte yüzeysel çatlaklarla donatılmış olarak hizmete sokulur. Bu durumda kırılma zamanını, yani parçanın ömrünü belirleyen ana etmen çatlak büyüme hızıdır. Çatlaklar malzeme içinde belirli düzlemeleri izleyerek büyürler. 78
GERİLİMLİ Bazı malzeme-ortam bileşimlerinde çatlama tane sınrıları boyunca gelişir. Diğer bazı malzeme-ortam bileşimlerinde ise çatlakların tane içlerinde ve kayma düzlemleri boyunca ilerledikleri görülür. Gerilim ve çevresel koşullardaki değişmeler bir çatlama türünden diğerlerine geçişi sağlayabilir. 79
GERİLİMLİ Çatlağın büyümesini sağlayan önemli etmenin çatlak ucundaki deformasyon hızı ile pasifleşme hızı arasında hassas bir denge olduğu kabul edilmektedir. 80
GERİLİMLİ 81
GERİLİMLİ Bu sırada pasif tabaka ile kaplı bulunan geniş çatlak yanakları katodik tutum kazanarak çatlak ucunun hızla çözünmesine yol açarlar. Çatlak ucunda yoğunlaşan korozyon akımları büyük değerlere ulaşabildiklerinden o bölgeyi yeniden pasifleştirirler. 82
GERİLİMLİ Ancak pasif tabaka deformasyonla yeniden uzaklaştırılınca çatlak ucundaki hızlı çözünüm sürdürülür. Bu koşullar çatlak ucunun hızla çözünmesi yanında keskinliğini korumasına da olanak sağlarlar. 83
GERİLİMLİ Saf bakır gerilimli korozyona karşı mukavemetlidir. Ancak tüm bakır alaşımları için aynı şey söylenemez. (örneğin bakır-çinko, bakıralüminyum, bakır-silisyum ve bakırantimuan alaşımları vb.) En yaygın örnek sarı pirinç adı ile tanınan bakırçinko alaşımıdır. 84
GERİLİMLİ 85
GERİLİMLİ Çok küçük miktarlarda amonyum ve aminler içeren ortamlar sarı pirincin gerilimli korozyona uğrayarak hızla bozunmasına yok açarlar. Gözlemler duyarlığın ortamın phdeğerine bağlı olduğunu göstermektedir 86
GERİLİMLİ Ortamın gerilimli korozyon yönünden etkenliği ph= 7,3 de maksimum düzeye ulaşır. Bu değerin özelliği malzemenin yüzeyinde kalın ve kırılgan bir oksit tabakasının oluşmasına olanak sağlamasıdır. 87
GERİLİMLİ. Şekil 57. Aluminyum alaşımları için gerilmeli korozyon çatlaması oluşum mekanizmaları 88
GERİLİMLİ. Şekil 58. Al-Mg-Zn üçlü alaşımında gerilmeli korozyon nedeniyle oluşan mikro-dallanma 89
GERİLİMLİ. Şekil 59. Al-Mg-Zn üçlü alaşımında gerilmeli korozyon nedeniyle oluşan makro-dallanma 90
GERİLİMLİ. Şekil 60. 7079-T6 alaşımındaki çatlakta makro-dallanma 91
GERİLİMLİ. Şekil 61. Yüksek mukavemetli 7079-T651 gerilmeli korozyon sonrası oluşan mikro-dallanma 92
GERİLİMLİ. Şekil 62. Uzay araçları için üretilen bir aluminyum alaşımı malzemede ilerleyen gerilmeli korozyon çatlağı. Oklar şekildeki birincil çatlağı göstermektedir. İkincil çatlaklar da şekil içerisinde görülmektedir. Bu ikincil çatlaklar gerilmeli korozyon çatlaklarıdır. Bu korozyon malzemenin uzun süre tuzlu su ile temas etmesi sonucu oluşmuştur 93
GERİLİMLİ. Şekil 63. 316L tipi paslanmaz çelik ısı değiştiricide klor iyonlarının sebep olduğu gerilmeli korozyon çatlağı. Soğutma suyu yaklaşık olarak 400 ppm klor içermektedir. 94
GERİLİMLİ Şekil 64. 03X23H7M4 tipi bir çelikte sıcak %39 MgCl2 çözeltisinin etkisiyle oluşan gerilmeli korozyon 95
GERİLİMLİ Şekil 65. Çekme yükleri altında çalışan bir çelik malzemde korosif ortamın etkisiyle oluşan gerilmeli korozyon çatlağı 96
GERİLİMLİ Şekil 66. Altı köşeli bir civatada su verme işlemi sırasında ortaya çıkan ve aluminyumoksit partiküllerinin bir hat boyunca oluşturduğu korozyon çatlağı. Aluminyumoksit partikülleri 97 muhtemelen çeliğe söndürme işlemi sırasında girmiştir.
GERİLİMLİ Şekil 67. 316 tipi paslanmaz çelik plakada klor iyonlarının sebep olduğu gerilmeli korozyon 98
GERİLİMLİ. Şekil 68. Basınçlı birleştirme, perçinleme işlemi veya soğuk metal şekillendirme teknikleri nedeniyle oluşan kalıntı çekme gerilmeleri nedeniyle uçak kanadında korozyon çatlağı 99
GERİLİMLİ. Şekil 69. Çelik boruda Gerilmeli korozyon çatlağı, 250X 100
GERİLİMLİ Aynı numunede gerilmeli korozyonun yol açtığı ve tanelerarası karakterde ilerleyen çatlak,1250x 101
GERİLİMLİ Bir ısı değiştiricide malzeme yüzeyinden içeriye doğru ilerlemiş gerilmeli korozyon çatlağı SEM görüntüsü 102
GERİLİMLİ Şekil 72. 300 serisi paslanmaz çelik malzemede gerilmeli korozyon çatlağının SEM görüntüsü 103
GERİLİMLİ Şekil 73. Çelik malzemede üzerindeki gerilmeler nedeniyle oluşan gerilmeli korozyon çatlağı 104
GERİLİMLİ Şekil 74. Çelik malzemede üzerindeki gerilmeler nedeniyle oluşan gerilmeli korozyon çatlağı 105
GERİLİMLİ Şekil 75. Çelik malzemede gerilmeli korozyon nedenli çatlak oluşumunun SEM görüntüsü 106