AVRUPA BĠRLĠĞĠ ĠÇĠġLERĠ BAKANLIĞI ĠÇĠġLERĠ BAKANLIĞI AVRUPA BĠRLĠĞĠ tarafından finanse edilen proje Schengen BaĢkanlığı Göç ve Mülteciler Dairesi Genel Müdürlüğü Genel Proğram: Dayanışma ve göçmen akımlarının yönetilmesi Üçüncü Ülkelerin Vatandaşları için Avrupa Bütünleşme Fonu 2011 Yıllık Programı Proje: Üçünü ülkelerin vatandaşlarına yönelik hukuki ve sosyal destek entegre hizmetleri Sözleşme referans No: IF/11.01-02.02 Lehdar/Kullanıcı: ADO SAH ROM adlı Organizasyon Geliştirme Derneği (Asociaţia pentru Dezvoltarea Organizaţiei SAH ROM) ROMANYA DA UZUN SÜRELĠ OTURUM HAKKINA SAHĠP OLMAK ĠÇĠN NE GĠBĠ ġartlar GEREKĠYOR? Ġkamet nedir? Romen yasalarına göre bir özel kişinin ikameti kendisinin ilk (ana) evinin olduğu yerdedir. Romanya da uzun süreli oturum hakkı alan yabancılar, Romanya sınırları dahilindeki ikametini Romen vatandaşlarla aynı şartlarda belirleme veya değiştirme hakkına sahiptir. Romanya da uzun süreli oturum hakkı ne zaman talep edebilir veya alabilirsiniz? Romanya da uzun süreli oturum hakkı yabancı vatandaş tarafından aşağıdaki şartlarda talep edilebilir: En az 5 yıl oturum hakkı (çalışma, aile bütünleme, ticari faaliyetler vs) ile Romanya da bulunup bu süre içinde 6 ay art arda veya toplam 10 ay ülke dışında bulunmamak gerekiyor; (!) Kısa süreli oturum (örneğin turistler), tahsil ve eğitim vizesi / izni, diplomatik veya iģ vizesine sahip veya iltica baģvurusu yapan yabancılar uzun süreli oturum hakkını talep EDEMEZLER. (!) Uzun süreli oturum hakkı verilmesinde, yabancı vatandaģın Romanya da kısa süreli vize, diplomatik vize, iģ veya mevsimlik iģçi vizesi ile kaldığı süre geçerli SAYILMAYACAKTIR. Yabancı vatandaģın Romanya da eğitim ve tahsil amaçlı vize/izin ile kaldığı sürenin uzun süreli oturum verilmesinde sadece yarısı geçerli sayılacaktır. Romanya da kaldığı süre içinde oturum hakkı iptali veya Göçmenlik Genel Müffetişliği tarafından ülkeden sınır dışı edilmesi ile ilgili her hangi bir kararının olmamamıs; Romanya da çalışarak veya sabit bir maaş ile, şirket sahibi olarak veya emeklilik maaşı ile bakımını sağlaması. Söz konusu kişi her ay asgari ücret alması geriyor. 18 yaşını dolduran öğrencilerin bakımını ebeveynleri tarafından karşılandığını kanıtlamaları gerekiyor. Söz konusu kişi Romanya da geçimini sağlayabileceğini ve adına açılmış bir banka hesabında 12 aylık toplam asgari ücret kadar parası olduğunu göstermesi gerekiyor. (!) Romen uyruklu kiģilerin aile fertleri Romanya da bakım gelirlerini kanıtlama yükümlülüğü YOKTUR. Sosyal sağlık sigorta sisteminde sigortalı (çalışma sözleşmesi olan, sağlık sigortasını gününde ödeyen);
Ara Evi olan (Ev sahibi, kiracı, ariyet sözleşmesi ile, ikamet kaydı yapılmış bir kişi olarak vs); Temel Romence dili bilgisine sahip olmak; İyi hal ve davranış içerisinde bulunmak ve Romen yasalarını ihlal etmemek veya ulusal güvenliğe tehlike teşkil eden birşey yapmamak. DĠKKAT! Ergin olmayan yabancılar (18 yaģı altında) ancak ebeveynlerden biri uzun süreli oturum hakkına sahip ise uzun süreli oturum hakkını alabilir. Ergin olmayanlar yukarıdaki Ģartları yerine getirmekle yükümlü DEĞĠLDĠR. Romen kökenli yabancılar (örneğin geçmiģte Romen vatandaģlığı olan, vazgeçen veya kaybeden), Romanya doğumlu ve Romen devletine özel hizmette bulunanlar yukarıdaki Ģartları yerine getirmeden, kamu düzeni ve milli güvenliğe tehlike teģkil etmediği durumda, uzun süreli oturum hakkını alabilirler. En az 1.000.000 Avro yatırım yaptığını ve 100 kiģi için daimi iģ sağladığını ıspatlayan yabancılara, bakım Ģartları veya Romanya da kaldığı süreyi kanıtlamadan, Romanya da uzun süreli oturum hakkı verilebilir. Romanya da uzun süreli oturum hakkı almak için neler yapmalısınız? 1.adım: Romanya da uzun süreli oturum hakkı dilekçesi ile birlikte hangi belgeleri vermeniz gerektiğini öğrenmek üzere Göçmenlik Genel MüffetiĢliği ile iletişime geçmeniz gerekmektedir. (Ek 1 ve Ek 2 ye bakınız). 2.adım: Göçmenlik Genel Müffetişliği tarafından belirlenen listeye uygun gereken belgeleri içeren dosyayı hazırlamanız gerekmektedir. 3.adım: Doldurduğunuz dilekçe ve kanıtlayıcı belgeleri şahsen Göçmenlik Genel Müffetişliği ne teslim etmeniz gerekmektedir. Uzun süreli oturum hakkı verilmesi için teslim edilmesi gereken dilekçe ve dosya belgelerin listesi Ek 1 de dir. 4.adım: Sizin dilekçe ve dosyanız Göçmenlik Genel Müffetişliği dahilindeki bir uzman kurul tarafından incelenecektir. Dosyayı teslim ettikten sonra yaklaşık 6 ay içinde müffetişlik tarafından size cevap verilecektir. 5.adım: Tüm şartları yerine getirdiğiniz takdirde dilekçeniz onaylanacaktır. Dosyanız reddedildiği durumda, size reddedilme açıklamasıyla yazılı bir cevap verilecektir. (!) Dilekçenize red cevabı aldığınız takdirde en geç 30 gün içinde Temyiz Mahkemesine itiraz Ģikayetinde bulunabilirsiniz. 6.adım: Dilekçeniz onaylandığı durumda, en geç 30 gün içinde uzun süreli oturum izninizin verilmesi için Göçmenlik Genel Müffetişliğine gitmeniz gerekmektedir. Bunun için bazı belgeleri içeren yeni bir dosya teslim etmeniz lazım. Uzun süreli oturum izni almak için gereken belgelerin listesi Ek 2 de dir.
Romanya da uzun süreli oturum hakkına sahip olduğunuz takdirde ne gibi haklar kazanıyorsunuz? Uzun süreli oturum hakkına sahip yabancılar aşağıdaki konularda Romen vatandaşlarla aynı haklara sahiptir: ĠĢe girmek. Romen vatandaşları ile aynı şartlarda çalışabilirsiniz fakat kamu kurum ve kuruluşlarında çalışamazsınız. Eğitim. Tahsil ve eğitim kurumlarına kayıt (okul, lise, fakülte vs) veya tahsil bursları konusunda Romen vatandaşlarıyla aynı haklara sahipsiniz. (!) Uzun süreli oturum hakkına sahip kiģiler 1-12 (ana okul, orta okul, lise) sınıf için tahsil harcı ÖDEMEYECEKTĠR. Aynı zamanda kendileri fakülte, master veya doktora için bütçeli yerler (tahsil harcı ödemeden) veya harc ödeyerek (harç Romenlerin ödediği ile aynıdır) eğitim görebilir. Tahsil denkliği ve diplomaların kabulü; Sosyal yardım ve güvenlik; Sağlık yardımı; Vergi indirimi ve muafiyetleri; Ev dahil kamu mal ve hizmetlerin elde edilmesi; Mesleki ve sendika teşkilatlarına serbest üyelik ve ortaklık. (!) Uzun süreli oturum hakkına sahip bir kişi olarak, tek başına yurtdışına seyahat etme ve ülkeye giriş vizesine gerek kalmadan hakkınız vardır. Sınır kapısında pasaport ve uzun süreli oturum kimliğinizi ibraz ederek Avrupa Birliği ülkelerinde vizesiz seyahat edebilirsiniz. Yine de yurtdışında ard arda 12 aydan (bir yıl) fazla kaldığınız durumda uzun süreli oturum hakkınız iptal edilebilir. Bu durumda belgeniz hala geçerli olsa da Romanya ya girme hakkınız ancak yurtdışından bir diplomatik misyonundan aldığınız vize ile geçerli olacaktır. Uzun süreli oturum hakkınız ne zaman sona erer? Uzun süreli oturum hakkınızı aşağıdaki durumlarda kaybedebilirsiniz: Uzun süreli oturum hakkı elde etmek için sahte bilgi ve belgeler ibraz ettiğiniz tespit edildiğinde. Romanya da ağır suç işlediğiniz ve kamu düzeni için tehlike teşkil ettiğiniz durumda. Diğer bir ülke de uzun süreli oturum hakkı aldığınız durumda. Uzun süreli hakkınızın iptalini talep ettiğiniz veya Romen vatandaşlığı aldığınız durumda. Romanya dan ard arda 12 aylık bir dönemden fazla bir süre için gittiğiniz durumda. DĠKKAT! Romanya dıģında kaldığınız dönemde, yurtdıģında olduğunuz dönemde diğer bir Avrupa Birliği ülkesinde geçici oturum hakkınız (örneğin çalıģma, tahsil için) olduysa Romanya da uzun süreli oturum hakkınızı kaybetmeyeceksiniz. Bu durumda söz konusu dönem 6 ard arda yıl aģmayacaktır. Ard arda 12 aydan fazla yurtdıģında kaldığı veya diğer bir ülkede oturum aldığı için Romanya da uzun süreli oturum hakkını kaybeden yabancı vatandaģ, yeniden uzun süreli oturum hakkını ancak yasal ve devamlı 12 ay ülkede kalarak ve yasalarda öngörülen hükümleri yerine getirerek talep edebilecektir.
UZUN SÜRELĠ OTURUM HAKKI ALMAK ĠÇĠN Ek 1 GEREKEN BELGELER Uzun süreli oturum hakkı talep etmeniz için, yukarıdaki Ģartları yerine getirdiğiniz durumda, Göçmenlik Genel MüffetiĢliğine aģağıdaki belgeleri içeren bir dosya teslim edeceksiniz : 1. Göçmenlik Genel Müffetişliğin den alacağınız tip dilekçe. 2. Sınır geçiģ belgesi (pasaport, seyahat belgesi vs) asıl ve fotokopi; 3. Oturduğunuz evle ilgili kanıtlayıcı belgeler (asıl ve fotokopi) Bu belgelerden birini ibraz etmelisiniz: Evin sahibi olduğunuz durumda - alım satım sözleşmesi. Kaldığınız evin bağlı olduğu il veya ilçenin Vergi Dairesinde kayıtlı kira sözleşmesi. noterde onaylı ariyet (imtiyaz)sözleşmesi ev sahibinin ikamete alma beyannamesi ile noterde onaylanan evin mülkiyet sözleşmesi. 4. Dilekçeyi verdiğiniz anda sağlık sigorta ispat belgesi. Sağlık sigorta ispatı aşağıdaki belgelerle yapılabilir: çalışma sözleşmesi ile çalıştığınız durumda işverenden işçi belgesi İkametiniz bulunduğu ile bağlı Sağlık Sigorta Kurumundan sigorta belgesi. Çalışmadığınız durumda sağlık sigortanızı gelirsiz kişi olarak ödemeniz gerekir sonra ise Sağlık Sigorta Kurumundan sigorta belgesi talep etmeniz gerkiyor.. Eşinizin işvereninden eş sigortalı belgesi.. 5. Bir Romen vatandaşının aile ferdi olarak oturum hakkınız olduğu durum hariç, bakım imkanlarınızın ispat belgesi: Bakım imkanlarınızı aşağıdaki belgelerden biri ile ıspat edebilirsiniz: bir çalışma sözleşmesi ile çalışmadığınız durumunda şahsi hesap özeti işiniz varsa birseysel çalışma sözleşmeniz ticari faaliyetleriniz durumunda Romanya sınırları dahilinde sürdürdüğünüz faaliyet karını gösteren yıllık bilanço 6. Romen Polisi tarafından verilen Sabıka kayıt belgeniz 7. Harçlar 3 RON dilekçe harcı, devlet bütçesinin Trezorerie/CEC BANK S.A. daki 20330102 no hesaba yatırılır. Bir Romen vatandaşın aile ferdi olduğunuz durumda bu harcı ödemenize gerek yoktur. 4 RON adli olmayan damga vergisi, yerel bütçenin trezorerie/cec BANK S.A. deki 21340202 no hesaba yatırılır. (aynı değerde damga pulu da verebilirsiniz)
Ek 2 UZUN SÜRELĠ OTURUM ĠZNĠ VERĠLMESĠ Size olumlu bir cevap verildi ve uzun süreli oturum hakkı onaylandıysa, 30 gün içinde Göçmenlik Genel MüffetiĢliğine aģağıdaki belgeleri teslim etmeniz gerekmektedir : 1. Göçmenlik Genel Müffetişliğin den alacağınız tip dilekçe. 2. Sınır geçiģ belgesi (pasaport, seyahat belgesi vs) asıl ve fotokopi; 3. Oturduğunuz evle ilgili kanıtlayıcı belgeler (asıl ve fotokopi) Bu belgelerden birini ibraz etmelisiniz: a. Evin sahibi olduğunuz durumda - alım satım sözleşmesi. b. Kaldığınız evin bağlı olduğu il veya ilçenin Vergi Dairesinde kayıtlı kira sözleşmesi. c. noterde onaylı ariyet (imtiyaz)sözleşmesi d. ev sahibinin ikamete alma beyannamesi ile noterde onaylanan evin mülkiyet sözleşmesi. 4. Romanya da oturum hakkınızın şekline göre farklı Harçlar: a. Bir Romen vatandaģının aile ferdi olduğunuz durumda: 260 lei değerinde harç (CEC Bank, Compania Naţionala Imprimeria Naţională S.A. nın RO5CECEB30033RON2244514 no hesabına ödenmiş uzun süreli kimlik değeri) 4 lei değerinde OUG nr. 70/2009 no Acil Hükümet Yonetmeliğine dayanarak (CEC Bank a yatırılmış) adli olmayan damga vergisi. b. Bir Romen vatandaģın aile ferdi olmadığınız durumda: 124,5 lei değerinde harç (yeniden yayınlanmış 24/1992 no Hükümet Yonetmeliğine dayanarak, Romanya da uzun süreli oturum hakkı dilekçesinin onaylama değeri), (trezorerie/cec Bank a yatırılmış); aynı yonetmeliğe dayanarak(cec Bank a yatırılmış) 3 lei değerinde uzun süreli oturum hakkı verilme dilekçe harcı; 260 lei değerinde harç (CEC Bank, Compania Naţionala Imprimeria Naţională S.A. nın RO5CECEB30033RON2244514 no hesabına ödenmiş uzun süreli kimlik değeri) 4 lei değerinde OUG nr. 70/2009 no Acil Hükümet Yonetmeliğine dayanarak (CEC Bank a yatırılmış) adli olmayan damga vergisi.
ROMEN VATANDAġLIĞI ALMAK Uzun süreli oturum hakkı aldıktan sonra Romen toplumuna entegre edilmenizde son adım olarak Romen vatandaşlığı almayı düşünebilirsiniz. Romen vatandaģlığı nedir? Romen vatandaşlığı bir kişinin Romen devleti ile bağlılığını gösterir. Böylece Romen vatandaşı Romen yasalarına göre yaşar, çalışır, eğitim görür, oy kullanır, gerektiği durumda devlet tarafından korunur. Bir kiģi nasıl Romen vatandaģı olur? Aşağıdaki şartlardan birini yerine getirdiğiniz durumda Romen vatandaşı olabilirsiniz: Romanya veya yurtdışında doğumlu olmanız farketmeksizin anne veya babanız Romen vatandaşı olduğu durumda Yabancı vatandaşı olup bir Romen vatandaşı tarafından evlat edindiğinizde. Yabancı vatandaş olup Romen yasalarına dayanarak Romen vatandaşlığını talep ettiğinizde. Romen vatandaģlığını ne zaman talep edebilir ve ne zaman alabilirsiniz? Yabancı bir vatandaş olarak uzun süreli oturum hakkınız olup aşağıdaki şartları yerine getirdiğiniz durumda Romen vatandaşlığı talep edebilirsiniz: Romanya sınırları dahilinde en az 8 yıl yasal ikametiniz var ise. Bir Romen vatandaşı ile evli olduğunuzda evlilik tarihinden itibaren en az 5 yıl Romanya da ikametiniz olup bu surede bir sene içinde 6 aydan fazla yurtdışında kalmamanız gerekir. Romen Devletine iyi davranış ve sadakat göserip Romanya veya yurtdışında Romen devletinin yasalarına aykırı veya ulusal güvenliğine tehlike teşkil eden şeyler yapmamanız gerekir; 18 yaşı doldurdunuz; Bir eviniz var (sahibi, kiracı, ikamete alınan kişi olarak vs); Romanya da maaş karşılığında çalışarak, firma sahibi olarak, emeklilik maaşı alan biri olarak veya bir ev veya bir malı kiralayarak kira bedeli tahsil ederek bakımınızı sağlayabilirsiniz. Söz konusu kişi aylık asgari ücret seviyesinde geliri olması gerekir. 18 yaşı dolduran öğrenciler ve üniversiteliler anne baba tarafından bakımı sağlandığını ispatlayabilirler. Son 3 yıl içinde bakımınızı sağladığınız gelirlerin ispatını yapmanız gerekir (çalışma sözleşmesi veya diğer sözleşmeler, gayrımenkul /arazi kirlanması, iş vs). Romence okuma ve yazma, Romen kültürü ve medeniyeti en azından orta- gelişmiş seviyede bilmeniz gerekir. Romen Anayasasının (Romen Devletinin ana kanunu) hükümleri ve milli marşını (devletin önemli simgesi) bilmeniz gerekir. Romanya tarih ve coğrafyasını bilmeniz gerekir. Romen vatandaģlığını almak üzere Romanya anayasası, tarihi ve coğrafya bilgilerinizi değerlendiren bir sınavdan geçmeniz gerekir. (!) Yabancı vatandaģların ergin olmayan çocukları ayrı dilekçe vermeye gerekmeksizin anne ve babasıyla birlikte Romen vatandaģlığına sahip olacaklardır. (!) Romen vatandaģlığı alınması ile ilgili ek ayrıntılar, aynı zamanda bir yabancı vatandaģın teslim etmesi gereken belgeler ve yerine getirmesi gereken Ģartları öğrenmek için Adalet Bakanlığı dahilinde faaliyet gösteren Ulusal VatandaĢlık Otoritesi ile iletiģime geçmeniz gerekmektedir. Oana Iacob May 2013