Yumuşak Kat Düzensizliğine Sahip Bitişik Nizam Binaların Deprem Kaynaklı Çarpışma Analizi

Benzer belgeler
Collision Analysis Earthquake Exposed Adjacent Structure Which Has Weak Storey Irregularities

Taşıyıcı Sı stemde Düşey Eleman Süreksı zlı ğı nı n Sı smı k Çarpışma Anında Yapı Üzerı ne Etkı sı

PLANDA DÜZENSİZLİĞE SAHİP BİNALARIN DEPREM KAYNAKLI ÇARPIŞMA DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

T.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

BİTİŞİK NİZAM BETONARME YAPILARDA ÇARPIŞMA ETKİSİ VE ZAMAN-FREKANS ALANINDA PERFORMANS ANALİZLERİ

BİTİŞİK NİZAM BETONARME YAPILARDA ÇARPIŞMA ETKİSİ VE ZAMAN-FREKANS ALANINDA PERFORMANS ANALİZLERİ

Deprem Etkisindeki Betonarme Binalarda Yumuşak Kat Düzensizliğine Perde Duvar Etkisi

Burulma Düzensizliğinin Betonarme Yapı Davranışına Etkileri

ÇOK KATLI BİNALARIN DEPREM ANALİZİ

Yumuşak Kat Düzensizliği olan Betonarme Binalarda Yapı Zemin Etkileşimi

Betonarme Yapıların Davranışının Zaman Tanım Alanında Hesap Yöntemi ile Belirlenmesi

TDY 2007 de Kullanılan Farklı Zemin Sınıfları İçin Performans Değerlendirme Yöntemleri Üzerine Bir Araştırma

YAPILARDA BURULMA DÜZENSİZLİĞİ

DEPREM YÖNETMELİĞİNDEKİ FARKLI ZEMİN SINIFLARINA GÖRE YAPI DAVRANIŞLARININ İRDELENMESİ

Farklı Zemin Sınıflarının Bina Deprem Performansına Etkisi

Betonarme Yapılarda Kiriş Süreksizliğinin Yapısal Performansa Etkisi

ORTA KATLI MEVCUT BETONARME YAPILARDA ÇEKİÇLEME DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

Farklı Zemin Koşullarındaki Betonarme Yapıların Davranışının Zaman Tanım Alanında Hesap Yöntemi ile İncelenmesi: 8 Katlı Çerçeve Örneği

Döşemelerdeki Boşluk Konumunun Kayma Gerilmesine Etkisinin İncelenmesi Investigation of Effect of Slab Opening Location to the Shear Stress

Perdeli-Çerçeveli Taşıyıcı Sistemli Binalarda Taşıyıcı Sistem Seçiminin Yapı Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Deprem etkisindeki betonarme binaların taşıyıcı sistem maliyetine yapısal düzensizliklerin etkisi

Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi. Giriş

YÜKSEK RİSKLİ DEPREM BÖLGESİNDEKİ BİR PREFABRİK YAPININ FARKLI YER HAREKETLERİ ETKİSİNDEKİ SİSMİK DAVRANIŞININ İNCELENMESİ

İTME ANALİZİ KULLANILARAK YÜKSEK RİSKLİ DEPREM BÖLGESİNDEKİ BİR PREFABRİK YAPININ SİSMİK KAPASİTESİNİN İNCELENMESİ

BİNALARDA KISA KOLONA ETKİ EDEN PARAMETRELERİN İNCELENMESİ

Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 26(1): 1-6 (2010)

THE FACTORS AFFECTING TORSIONAL IRREGULARITY IN MULTI-STOREY STRUCTURES

DÜŞÜK VE ORTA YÜKSEKLİKTEKİ BİNALARDA ÇEKİÇLEME ETKİSİ

DEPREM HESABI. Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN

Bina Taşıyıcı Sistemlerinde Çerçeve Düzensizliklerinin Yatay Ötelemeye Etkisi

BİNAYA TEMEL SEVİYESİNDE TESİR EDEN TABAN KESME KUVVETİNİN BULUNMASI V = W A(T ) R (T ) 0,10.A.I.W

Dolgu Duvarlarının Çerçeve Yapının Deprem Davranışına ve Göçme Mekanizmasına Etkisi

BETONARME ÇERÇEVELERİN DEPREM HESABINDA TASARIM İVME SPEKTRUMU UYUMLU DİNAMİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

A3 Düzensizliğine Sahip Yapıların Doğrusal Olmayan Kat Kesme Kuvvetlerinin İncelenmesi

1 Mayıs 2003 Bingöl Depreminde Yıkılmış Betonarme Üç Katlı Bir Okul Binasının Statik ve Dinamik Analizi

SARILMIŞ VE GELENEKSEL TİP YIĞMA YAPILARIN DEPREM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ. Ali URAL 1

1975 Yönetmeliğine Göre Yapılmış Yapıların Türkiye 2007 Deprem Yönetmeliğine Göre Performans Değerlendirmesi

ANTALYA YÖRESİNDEKİ DÜZENSİZ BETONARME BİNALARIN DEPREM DAVRANIŞLARININ İRDELENMESİ

BETONARME YÜKSEK YAPILARDA DOĞRUSAL ELASTİK OLMAYAN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

ÇELİK UZAY ÇATI SİSTEMLİ HAL YAPILARIN DEPREM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ. Armağan KORKMAZ *, Zeki AY **

RYTEİE E GÖRE DOLGU DUVAR ETKİSİNİ DİKKATE ALAN BASİTLEŞTİRİLMİŞ YÖNTEMİN İRDELENMESİ

Betonarme Perdeler ve Çelik Çaprazlarla Yapılan Güçlendirmelerin Karşılaştırılması

YUMUŞAK KAT DÜZENSİZLİĞİNİN VE DOLGU DUVARLARIN BETONARME BİNALARIN DEPREM DAVRANIŞINA ETKİLERİ

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt:11 Sayı:2 Yıl: Mayıs 2009 sh

BETONARME YÜKSEK YAPILARIN DEPREM PERFORMANSINA BETONARME PERDE ORANIN ETKİSİ

Şekil 1. DEÜ Test Asansörü kuyusu.

İtme Sürme Yöntemi İle İnşa Edilmiş Sürekli Ardgermeli Köprülerin Deprem Tasarımı. Özgür Özkul, Erdem Erdoğan, Hatice Karayiğit

YAPISAL ÖZELLİKLERİ FARKLI BA BİNALARIN PERFORMANSA DAYALI ANALİZİ

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

KISA KOLON TEŞKİLİNİN YAPI HASARLARINA ETKİSİ. Burak YÖN*, Erkut SAYIN

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering

YAPISAL DÜZENSİZLİKLERİ OLAN BETONARME YAPILARIN DEPREM DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

TAŞIYICI DUVARLARDA FARKLI BOŞLUK YAPILANDIRMASINA SAHİP SARILMIŞ YIĞMA YAPILARIN DEPREM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ. Ali URAL 1

Beton Sınıfının Yapı Performans Seviyesine Etkisi

DEPREM ETKİSİ ALTINDA TEK KATLI ÇELİK YAPILARIN TEMEL SİSTEMİ İÇİN MODEL ÇALIŞMASI

Fotoğraf Albümü. Zeliha Kuyumcu. Mesnetlerinden Farklı Yer Hareketlerine Maruz Kablolu Köprülerin Stokastik Analizi

Maksimum Azaltılmış Göreli Kat Ötelemelerinin Güncel (DBYBHY2007) ve Yeni Yönetmelik Taslağına (TBDY2016) Göre Mukayesesi

DEPREM ETKİSİNDEKİ BETONARME YAPILARDA YAPI-ZEMİN ETKİLEŞİMİ

DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMI

GERÇEK ZAMANLI YAPI SAĞLIĞI İZLEME SİSTEMLERİ

Hızlı Değerlendirme ve Ayrıntılı İnceleme Yöntemleri ile Betonarme Yapıların Hasar Durumlarının İncelenmesi

ÇOK KATLI BETONARME YAPILARIN DİNAMİK ANALİZİ

Eşdeğer Deprem Yüklerinin Dağılım Biçimleri

2007 DEPREM YÖNETMELİĞİ NE GÖRE YAPI DÜZENSİZLİKLERİNİN BETONARME BİNALARIN DEPREM DAVRANIŞLARINA OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Perdeli-Çerçeveli Taşıyıcı Sistemli Binalarda Taşıyıcı Sistem Seçiminin Yapı Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

PERDELERDEKİ BOŞLUKLARIN YATAY ÖTELENMEYE ETKİSİ. Ayşe Elif ÖZSOY 1, Kaya ÖZGEN 2 elifozsoy@hotmail.com

KONSOLA MESNETLİ KOLONUN SÜREKSİZLİĞİNİN TAŞIYICI SİSTEMİN DEPREM DAVRANIŞINA OLAN ETKİSİ

K VE DİRSEK TİPİ EĞİK ELEMANLARLA RİJİTLEŞTİRİLMİŞ DEPREM ETKİSİNDEKİ YAPILARIN LİNEER DAVRANIŞLARININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ

TÜRKİYE DEKİ ORTA KATLI BİNALARIN BİNA PERFORMANSINA ETKİ EDEN PARAMETRELER

KAZIK GRUPLARININ SİSMİK ETKİ ALTINDAKİ PERFORMANSI PERFORMANCE OF PILE GROUPS UNDER SEISMIC EXCITATIONS

DEPREM ETKİSİNDEKİ YAPI DAVRANIŞINA ZEMİN TAŞIMA GÜCÜNÜN ETKİSİ. Özet

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 8 Sayı: 1 s Ocak 2006

Bulanık Mantık ve DURTES Yönteminde Uygulanması İçin Bir Öneri

Farklı Zemin Koşullarındaki Betonarme Yapıların Davranışının Statik İtme Analizi ile İncelenmesi: 8 Katlı Çerçeve Örneği

Betonarme Yapılarda Perde Yeri Seçiminin Yapısal Davranışa Etkisinin İncelenmesi

ÇERÇEVE DÜZLEMİ İÇİNDE EKLENEN PERDELERİN BETONARME BİNALARIN YAPISAL ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

BETONARME KOLONLARDAKİ DÜŞEY DERZLERİN FARKLI ZEMİN SINIFLARINDAKİ ETKİSİ

SİMETRİK YAPILARIN DEPREME DAYANIKLI TASARIMINDA BETONARME PERDE DUVAR KONUMLARININ ETKİLERİ

BURULMA DÜZENSİZLİĞİ OLAN YAPILARDA ZEMİN SINIFININ KOLONLARIN DAVRANIŞLARINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

BACA DİNAMİĞİ. Prof. Dr. Hikmet Hüseyin H

PRELIMINARY REPORT. 19/09/2012 KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK EARTHQUAKE (SOUTHEAST TURKEY) Ml=5.1.

Dolgu Duvarlı Betonarme Yapıların Deprem Davranışında Bağ Kirişlerinin Yapı Performansına Etkisinin İncelenmesi

BETONARME PERDE DUVAR ORANININ BİNALARIN SİSMİK PERFORMANSINA ETKİSİ

DİKEY DOĞRULTUDA KÜTLE DÜZENSİZLİĞİ OLAN YAPILARIN DEPREM ALTINDAKİ DAVRANIŞI

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve Betonarme Bina Tasarım İlkeleri PROF. DR. ERDEM CANBAY

Japon Sismik Bina Şartnamesi Işığında DBYBHY-2007 nin Değerlendirilmesi

DEPREME DAVRANIŞI DEĞERLENDİRME İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN ANALİZ. NEJAT BAYÜLKE 19 OCAK 2017 İMO ANKARA ŞUBESİ

Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 6- Risk Tespit Uygulaması: Yığma Bina

SÜREKLİLİK VE SÜREKSİZLİK DURUMLARINDA PERDE-ÇERÇEVE ETKİLEŞİMİ. İnşaat Y. Müh., Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli 2

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÇOK KATLI BETONARME BİNALARDA ZEMİN SINIFINA GÖRE DEPREM PERDESİ ORANININ TESPİTİ

Dairesel Betonarme Kolonlarda Çatlamış Kesite Ait Etkin Eğilme Rijitliklerinin İrdelenmesi

MEVCUT BETONARME BİNALARDA ZEMİN YAPI ETKİLEŞİMİNİN SİSMİK DAVRANIŞ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

DEPREM YÖNETMELİĞİ 2007 VE TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ İLE UYUMLU ZAMAN TANIM ALANINDA ANALİZ SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

BOŞLUKLU PERDELİ YAPI SİSTEMLERİNDE GÜÇLENDİRİCİ KİRİŞ ETKİSİNİN İNCELENMESİ *

Sıvı Depolarının Statik ve Dinamik Hesapları

Erdal İRTEM-Kaan TÜRKER- Umut HASGÜL BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜH. BL.

YAKIN SAHA DEPREMLERİNİN ZEMİN ÖZELLİKLERİ FARKLI YÜKSEK KATLI BETONARME BİNALARA ETKİSİ

DOĞRUSAL ELASTİK DEPREM HESABI YÖNTEMLERİNİN TABAN KESME KUVVETİ VE GÖRELİ KAT ÖTELEMESİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Transkript:

Yumuşak Kat Düzensizliğine Sahip Bitişik Nizam Binaların Deprem Kaynaklı Çarpışma Analizi 1 Murat Pala * 1 Ömer Faruk Tekin, 1 Musa Eşit, 1 Faculty of Engineering Department of Civil Engineering, Adiyaman University, 24, Adiyaman, Turkey Özet Bitişik nizam yapıların deprem anındaki farklı dinamik davranışları, eğer aralarında yeterli miktarda derz boşluğu bırakılmamış ise yapılarda bölgesel hasarlara neden olabilirler. Çekiçleme etkisi de denilen bu etkiyle son yıllarda meydana gelen depremlerde, farklı titreşim periyoduna sahip bitişik nizam yapılarda bölgesel hasarlar meydana gelmiştir. Deprem sonrası yapılan araştırmalarda, meydana gelen hasarların birçoğunun bu tür çarpışmalardan kaynaklandığı görülmüştür. Bu çalışmada, Deprem yönetmeliğinde B2 düzensizliği olarak adlandırılan Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliğine (Yumuşak Kat) sahip bitişik nizam yapı örnekleri SAP2 yardımıyla modellenerek çarpışmalar sırasındaki dinamik davranışları incelenmiştir. Farklı kat yüksekliğine sahip ve bitişik olarak inşa edilecek yapılarda analizler, El Centro (194) depremi dikkate alınarak oluşabilecek deplasmanlar ve çarpışma kuvvetleri araştırılmıştır. Ortaya çıkan sonuçlar, yapıların yeterli derz aralıklarına sahip olma durumu ile karşılaştırılarak B2 düzensizliğine sahip yapılarda çekiçleme etkisinin yıkıcı etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bitişik nizam, periyot, çekiçleme, derz boşluğu, B2 düzensizliği Earthquake Induced Collision Analysis of Adjacent Structures with Soft Story Irregularity Abstract If adjacent buildings are not separated properly from each other, the joints can cause local damage to structures because of different dynamic behaviour of adjacent structures during earthquake. The earthquakes in recent years, due to this effect, also called seismic pounding effect, it has occurred local damage on adjacent structures which has different period. Researches carried out it have been demonstrated that, most of the damage caused from these collisions, in after the earthquake. In this study, adjacent structures modelled with SAP2, its dynamic behaviour were investigated during collisions which have B2 irregularity called in Earthquake Code Neighbouring Stiffness Irregularity (Soft Storey). It was analysed displacements and pounding forces that may occur considering the El Centro (194) earthquake. The results was compared with the structures which have sufficient gap between them and it has tried to be determined the destructive effects of seismic pounding effects on structures with B2 irregularity. Key Words: Adjacent structure, period, seismic pounding effect, gap, B2 irregularity *Corresponding author: Address: Faculty of Engineering, Department of Civil Engineering, Adiyaman University, 24, Adiyaman, TURKEY. E-mail address: ftekin@adiyaman.edu.tr, Phone: +9416223388, Fax: +9416223389

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1183 1. Giriş Depremler sonucu binalarda meydana gelen hasarlar incelendiğinde, komşu binalar arasında yeterli boşluğun bırakılmamasından kaynaklı çarpışmalar sonucu binalarda bölgesel birtakım hasarların oluştuğu gözlenmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, deprem sırasında farklı dinamik davranışlar sergileyen komşu binaların çarpışması sonucu oluşan etkilerin ihmal edilmemesinin gerekliliğini ortaya koymuştur. Maison and Kasai (1992), farklı yapı çarpışmaları için hareketin serbestlik derecesi eşitliğini oluşturmuştur. Bu teoriyle, bilgisayar ortamında 15 katlı bir binanın davranış özelliklerini incelemiştir [1]. Rahman et al. (21), farklı dinamik özelliklere sahip 12 katlı ve 6 katlı iki binanın çarpışmasını zemin özelliklerini de göz önünde bulundurarak incelemiştir [2]. Papadrakakis et al. (24), impuls- momentum ilişkisine dayanarak iki bina arasında 3 boyutlu çarpışma analizini yapmıştır [3]. Gong and Hao (25), çift yönlü yer hareketine maruz kalan simetrik olan ve olmayan bir katlı sistemler arasında burulma etkilerini analiz etmiştir [4]. Wang and Chau (28), simetrik olmayan iki bina arasındaki burulma çarpışmasını lineer olmayan Hertz modeli tekniğini kullanarak modellemiştir. Yapılan çalışmalar sonucu, genel olarak burulma etkisinin ötelenme etkisine göre karmaşık olduğunu ifade etmiştir [5]. Çetinkaya (211), farklı rijitliklere sahip iki komşu binanın çarpışmasını 4 farklı yay modeli için analiz etmiş ve sonuçları karşılaştırmıştır. Binalar arasındaki etkileşimin en net görüldüğü modelin Hertz (lineer olmayan elastik yay) modeli olduğu sonucunu elde etmiştir [6]. Mahmoud et al. (212), deprem etkisi altında eşit yükseklikteki iki lineer olmayan yapının çarpışmasının yanı sıra, zemin esnekliğinin de bu iki yapıya etkisini incelemiştir. Analizler sonucunda zeminin döngüsel ve yatay hareketlerinin iki binanın çarpışmasına etki ettiğini gözlemlemiştir [7]. Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (27) de, planda ve düşey doğrultuda düzensizliklerden kaçınılması tavsiye edilmektedir [8]. Ancak, özellikle giriş katların diğer katlardan daha yüksek yapılması yönetmelikte B2 düzensizliği olarak adlandırılan Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliğine sahip yapıların oluşmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada yumuşak kat düzensizliğine sahip komşu binaların çarpışması durumu incelenmiştir. 2. Çarpışma Modeli Bu çalışmada çarpışma modelini temsil edebilmek amacıyla Hertz yasasından faydalanılmıştır. Hertz modelinde binalar arası kuvvet aktarımını belirleyebilmek amacıyla lineer olmayan elastik yay kullanılmaktadır. Binalar arası tanımlanan boşluğun (d) kapanması ile yay devreye girmekte ve kuvvet aktarmaktadır. Çarpışma kuvveti aşağıdaki şekilde gösterilmiştir [9]; F c = k h (u 1 -u 2 -d) 3/2 u 1 -u 2 -d > (çarpışmanın olduğu durum) F c = u 1 -u 2 -d (çarpışmanın olmadığı durum) Burada; u 1 ve u 2 komşu binaların aynı doğrultuda rölatif yer değiştirmeleri, d binalar aradı bırakılan boşluk, k h yay sabiti, F c ise çarpışma kuvvetini temsil etmektedir. Şekil 1 de yay ile çarpışma kuvveti arasındaki ilişki verilmiştir [9].

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1184 Şekil 1. Lineer olmayan elastik yay modelinde çarpışma kuvveti ile yer değiştirme arasındaki ilişki [9] 3. Sayısal Uygulama Şekil 2. Hertz (Lineer olmayan elastik) yay modeli [6] Bu çalışmayla, biri B2 (yumuşak kat) düzensizliğine sahip, diğeri herhangi bir düzensizliğe sahip olmayan, farklı yüksekliklere sahip iki komşu binanın, 194 El Centro depremi etkisi altında çarpışması sonucu meydana gelecek etkilerin, binalar arasındaki mesafeye bağlı olarak değişiminin incelenmesi amaçlanmıştır. Binalar arasındaki çarpışma Hertz modeli ile temsil edilmiştir. Şekil 2 de görüldüğü gibi çarpışmanın birinci kat seviyesinde döşeme-kolon çarpışması, diğer katlarda ise döşeme-döşeme çarpışması şeklinde meydana geldiği göz önüne alınmıştır. 12 adet yay elemanı, çarpışmanın meydana gelebileceği noktalara yerleştirilmiştir. Şekil 3. B2 düzensizliğine sahip çarpışma modeli DBYBHY (27) bölüm 2.3.2.1 de belirtildiği üzere B2 düzensizliği deprem hesap yönteminin seçiminde etken olan düzensizliklerdendir [8]. DBYBHY (27) tablo 2.1 de B2 düzensizliği; birbirine dik iki deprem doğrultusunun herhangi biri için, herhangi bir i inci kattaki ortalama göreli kat ötelemesi oranının bir üst veya bir alt kattaki ortalama göreli kat ötelemesi oranına bölünmesi ile tanımlanan Rijitlik Düzensizliği Katsayısı (ƞ ki ) nin 2. den fazla olması durumu olarak tanımlanmaktadır. Burada ƞ ki nin denklemi aşağıdaki gibidir; [ƞ ki = (Δ i /h i )ort / (Δ i+1 / h i+1 )ort > 2. veya ƞ ki = (Δ i /h i )ort / (Δ i-1 / h i-1 )ort > 2.] Burada Δ i i inci katın göreli ötelemesi, Δ i+1 i+1 inci katın göreli ötelemesi, h i, h i-1 ve h i+1 kat yükseklikleridir.

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1185 DBYBHY (27) de komşu binalar arası bırakılacak mesafe ile ilgili bölümde 2.1.3.2. maddesi gereğince, yüksekliği 3 m olan binalar için d=11 cm olması gerekmektedir [8]. Bu çalışmada binalar arası mesafe 1 cm den başlayarak çarpışmanın olmadığı durum elde edilene kadar birer cm artırılarak analiz tekrarlanmıştır. Her iki binada da kolon boyutları 4x4 cm 2 dir. Kiriş boyutları 9 katlı olan bina için 6x25 cm 2, 4 katlı olan bina için 5x25 cm 2 dir. Döşeme kalınlığı her iki bina için de 15 cm dir. 9 katlı olan binanın birinci kat yüksekliği 6 m dir. Diğer bütün kat yükseklikleri iki bina için de 3 m dir. Bu şartlar altında binanın zemin katında ƞ ki = 2,46 olmaktadır ve 9 katlı olan bina DBYBHY (27) de B2 düzensizliği olarak adlandırılan Komşu Katlar Arası Rijitlik Düzensizliğine sahip olmaktadır. B2 düzensizliğine sahip olan 9 katlı bina daha sonra B2 düzensizliği ortadan kaldırılarak Şekil 3 de göründüğü gibi her bir kat yüksekliği 3 m, toplam yüksekliği 3 m olan 1 katlı binaya dönüştürülüp analiz tekrarlanmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Şekil 4. B2 düzensizliğine sahip olmayan çarpışma modeli Oluşturulan modelde beton-beton çarpışmalarını temsil edebilmek için Jankowski (25) te deneysel çalışmalar sonucu tespit edilmiş olan k h = 1,19x1 9 N/m 3/2 değeri [1], lineer olmayan elastik yay sabiti olarak kullanılmıştır. Betonun birim hacim ağırlığı 25 kn/m 3, poisson oranı ν =,2 ve sınıfı C25/3 alınmıştır. Dinamik analizler, 194 El Centro depremi verileri kullanılarak SAP2 programı yardımıyla Zaman Tanım Alanında Mod Süperpozisyon yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. 4. Bulgular Hertz modelinde çarpışma zamanı ve çarpışma kuvveti belirlenebilmektedir. Binalar arasındaki mesafe değiştikçe çarpışmanın zamanı, sayısı ve kuvveti de değişmektedir. Binalar arasındaki mesafe 1 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 6, 9 ve 12 m seviyelerindeki yaylarda kuvvet aktarımı olmuştur. Bu kuvvetlerden en büyüğü 12 m seviyesindeki yayda 4,2. saniyede 516,5 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 5-a). (Şekil 6-a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 9 ve 12 m seviyelerindeki yaylarda kuvvet aktarımı olmuştur. En büyük kuvvet 4,9. saniyede 717,9 kn dur (şekil 5-b). Şekil (6-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir.

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1186 8 8 6 4 2 6 4 2 Şekil 5. Binalar arası mesafe 1 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi,9,6,3 -,3 -,6 -,9 -,12,6,4,2 -,2 -,4 -,6 Şekil 6. Binalar arası mesafe 1 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri Binalar arasındaki mesafe 2 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 9 ve 12 m seviyelerindeki yaylarda kuvvet aktarımı olmuştur. Bu kuvvetlerden en büyüğü 9 m seviyesindeki yayda 2,2. saniyede 1122 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 7-a). (Şekil 8-a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 9 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, sadece binaların 12 m seviyelerindeki yayda kuvvet aktarımı olmuştur. En büyük kuvvet 2,2. saniyede 971,2 kn dur (şekil 7-b). (Şekil 8-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. 12 12 1 1 8 8 6 6 4 4 2 2 Şekil 7. Binalar arası mesafe 2 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1187,1,5 -,5 -,1,6,4,2 -,2 -,4 -,6 -,8 Şekil 8. Binalar arası mesafe 2 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri Binalar arasındaki mesafe 3 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki yayda kuvvet aktarımı olmuştur. 12 m seviyesindeki yayda oluşan kuvvetlerden en büyüğü 4,4. saniyede 252,3 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 9-a). (Şekil 1- a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki yayda oluşan en büyük kuvvet 5,9. saniyede 233,1 kn dur (şekil 9-b). (Şekil 1-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. 3 25 2 15 1 5 3 25 2 15 1 5 Şekil 9. Binalar arası mesafe 3 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi,1,5 -,5 -,1 -,15,6,4,2 -,2 -,4 -,6 -,8 Şekil 1. Binalar arası mesafe 3 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1188 Binalar arasındaki mesafe 4 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu durumda, sadece binaların 12 m seviyelerindeki yayda kuvvet aktarımı olmuştur yayda oluşan kuvvetlerden en büyüğü 4,4. saniyede 634,5 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 11-a). (Şekil 12-a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki yayda oluşan en büyük kuvvet 2,2. saniyede 1361 kn dur (şekil 11-b). (Şekil 12-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. 16 14 12 1 8 6 4 2 16 14 12 1 8 6 4 2 Şekil 11. Binalar arası mesafe 4 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi,1,1,5,5 -,5 -,5 -,1 -,1 Şekil 12. Binalar arası mesafe 4 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri Binalar arasındaki mesafe 5 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki yayda kuvvet aktarımı olmuştur. 12 m seviyesindeki yayda oluşan kuvvetlerden en büyüğü 3,5. saniyede 736,1 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 13-a). (Şekil 14- a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki yayda oluşan en büyük kuvvet 6. saniyede 171,5 kn dur (şekil 13-b). (Şekil 14-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir.

Çarpışma Kuvveti (kn) Çarpışma Kuvveti (kn) M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1189 8 8 6 6 4 4 2 2 Şekil 13. Binalar arası mesafe 5 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi,1,1,5,5, -,5 -,5 -,1 -,1 Şekil 14. Binalar arası mesafe 5 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri Binalar arasındaki mesafe 6 cm iken, çarpışma sadece B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerinde olmuştur. Binaların 12 m seviyesindeki yayda oluşan kuvvetlerden en büyüğü 4,5. saniyede 242,8 kn olarak tespit edilmiştir (şekil 15-a). (Şekil 16- a) da B2 düzensizliğinin olduğu durumda, binaların 12 m seviyelerindeki en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binalar arasında çarpışma oluşmamaktadır (şekil 15-b). (Şekil 16-b) de B2 düzensizliğinin olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri verilmiştir. 3 5 25 2 15 1 5 4 3 2 1 1 Şekil 15. Binalar arası mesafe 6 cm iken meydana gelen çarpışma kuvveti değişimi

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 119,1,5,1,5 -,5 -,5 -,1 -,1 Şekil 16. Binalar arası mesafe 6 cm iken en büyük çarpışma kuvvetinin elde edildiği noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri Binalar arasındaki mesafe 7 cm iken, B2 düzensizliğinin olduğu ve olmadığı durumların ikisinde de binalar arasında çarpışma meydana gelmemiştir. B2 düzensizliğinin olduğu ve olmadığı durumda, binaların 12 m seviyelerindeki noktalarının birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri sırasıyla (Şekil 17-a) ve (Şekil 17-b) de verilmiştir.,12,1,8,6,4,2, -,2 -,4 -,6 -,8 -,1,12,1,8,6,4,2, -,2 -,4 -,6 -,8 Şekil 17. Binalar arası mesafe 7 cm iken binaların 12 m seviyelerinin birbirlerine göre rölatif yer değiştirmeleri 5. Sonuçlar DBYBHY (27) de komşu binalar arası bırakılacak mesafe ile ilgili bölümün 2.1.3.2. maddesi gereğince bırakılması gereken minimum boşluğun incelenen durum için yeterli olduğu görülmüştür. Komşu yapılarda bırakılması gerekenden daha az boşluk bırakılması durumunda 14 kn a kadar varan büyüklükte çarpışma kuvveti elde edilmiştir. Bu durum, komşu binalar arası yetersiz boşluk bırakılması durumunda yapılarda kalıcı hasarların oluşabileceğini göstermektedir. Yapılar arasındaki mesafe değiştikçe meydana gelen çarpışmaların zamanı, sayısı ve kuvveti değişmektedir. Erken saniyelerdeki çarpışmanın sönüm etkisi oluşturarak çarpma kuvvetinin daha düşük çıkmasına neden olduğu görülmüştür. B2 düzensizliğinin bulunduğu durumla düzensizliğin bulunmadığı durum arasında elde edilen çarpışma kuvvetleri karşılaştırılmıştır. Yapılar arasındaki mesafe 1 ve 4 cm olması durumunda B2 düzensizliğinin olmadığı durumda aktarılan kuvvet artarken, aradaki mesafenin 2,3 ve 5 cm olduğu durumlarda aktarılan kuvvet azalmıştır.

M. PALA, O.F. TEKIN, M. ESIT / ISITES215 Valencia - SPAIN 1191 Yapılar arasındaki mesafe 6 cm olduğunda, B2 düzensizliğinin olduğu durumda çarpışma meydana gelirken, B2 düzensizliğinin olmadığı durumda yapılarda çarpışma gerçekleşmemektedir. Bu da DBYBHY (27) de belirtilen B2 düzensizliğinin yapılar üzerindeki olumsuz etkisini göstermekte ve yapılarda düzensizliklerden kaçınmanın gerekliliğini ortaya koymaktadır. 6. Teşekkür Bu çalışma (MUFBAP/214-3) Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. 7. Kaynaklar [1] Maison B. and Kasai K. Dynamics of pounding when two Building Collide. Earthquake Engineering and Structural Dynamics 1992;Vol. 21:771-786. [2] Rahman AM. Carr AJ. Moss PJ. Seismic pounding of a case of adjacent multiplestorey buildings of differing total heights considering soil flexibility effects. Bull NZ Soc Earthq Eng 21;34:14 159. [3] Papadrakakis M., Apostolopoulou C., Zacharopoulos A. and Bitzarakis S. Threedimensional simulation of structural pounding during earthquakes. Journal of Engineering Mechanics 1996;ASCE 122:423-431. [4] Gong L. and Hao H. Analysis of coupled lateral-torsional-pounding responses of onestorey asymmetric adjacent structures subjected to bi-directional ground motions Part I: Uniform ground motion input. Advances in Structural Engineering 8 25;5: 463-479. [5] Wang LX. and Chau KT. Chaotic Seismic Torsional Pounding between two Singlestory Asymmetric Towers. The 14th World Conference on Earthquake Engineering, October 12-17, 28, Beijing, China [6] Çetinkaya G. Deprem Yer Hareketine Maruz Komşu Binalarda Çarpışma Analizi, Yüksek Lisans Tezi 211;Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. [7] Mahmoud S. Elhamed AA. Jankowski R. Earthquake-induced pounding between equal height multi-storey buildings considering soil-structure interaction. Bulletin of Earthquake Engineering 213;1-28. [8] DBYBHY Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Türk Standartlar Enstitüsü, 27, Ankara, Türkiye. [9] Muthukumar S. ve DesRoches R. A Hertz Contact Model with Non-linear damping for Pounding Simulation. Earthquake Engineering and Structural Dynamics, Earthquake Engineering Structures 26;35:811-828. [1] Jankowski R. Non-linear viscoelastic modeling of earthquake-induced structural pounding, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, Earthquake Engineering Structures 25;34:595-611.