GÖKYÜZÜ sayı:45 eylül 2013 16. Gökyüzü Gözlem Şenlİğİ Nova Delphini 2013 Parİs PİşmİŞ (1911-1999) gökyüzü köşesi Türk Astronomİ Derneğİ Elektronİk Bültenİ
01 İÇİNDEKİLER 01 16. Gökyüzü Gözlem Şenliği SÜLEYMAN FİŞEK 03 Nova Delphini 2013 DENİZ YAZICI & CEREN KARAASLAN 16. Gökyüzü Gözlem Şenliği 05 Paris Pişmiş (1911-1999) KAYAHAN DEMİR Nova Delphini 2013 03 08 Gökyüzü Köşesi SÜLEYMAN FİŞEK 05 Paris Pişmiş (1911-1999) Gökyüzü Köşesi 08 Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni
ÖNSÖZ Merhaba, Ağustos ayı hem Türkiye de hem de Dünya da gözlerin gökyüzüne çevrildiği bir ay oldu. Herkesin merakla beklediği Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği nin 16.sı bu yıl 16-18 Ağustos 2013 tarihlerinde Saklıkent te TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi nin koordinasyonunda gerçekleşti. Şenlikle ilgili yazımızı ve fotoğrafları bu sayımızda bulabilirsiniz. Saklıkent te Gökyüzü Şenliği olurken Delphinus takımyıldızında gerçekleşen bir nova patlaması, tüm amatör astronomların gözlerini gökyüzüne çevirmesine neden oldu. Uzun yıllardan sonra çıplak gözle görülebilen ilk nova olan Nova Delphini 2013 ile ilgili bilgileri de bu sayımızda bulabilirsiniz. İstanbul Üniversitesi nde yetişen ve Dünya çapında bir üne sahip önemli kadın astronomlarımızdan Paris Pişmiş hakkındaki yazımızın da ilginizi çekeceğini düşünüyoruz. YAYIN KURULU Aysun Akyüz Sinan Aliş ( Editör ) Ayşe Ulubay-Sıddıki Sinan Kaan Yerli Kutluay Yüce KAPAK FOTOĞRAFI Gas Plume From a Newborn Star in the Orion Nebula - Hubblesıte TASARIM Serkan Uslu 2013 YAYIN EKİBİ İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Amatör Astronomlar Kulübü GÖKYÜZÜ nüz açık olsun.. Sinan ALİŞ Bülten İletişim Adresi bulten@tad.org.tr Ağ sayfası ve Abonelik http://www.tad.org.tr/ http://www.astronomi.org/ Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni
16. Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenlİğİ nin Ardından SÜLEYMAN FİŞEK İnsanların kayıt yaptırabilmek için gece yarısından itibaren saatlerce internet başında beklediği, kayıtların başladığı gün içerisinde neredeyse dolduğu bir gözlem şenliği düşünün.. İşte böyle bir şenliğin 16. sını geride bıraktık geçtiğimiz Ağustos Ayı nda. Her yaş grubundan insanın katılabileceği, halk ile bilimin ülkemizdeki en başarılı buluşmalarından biri olan şenlik 16-18 Ağustos 2013 tarihlerinde Saklıkent / Antalya da gerçekleştirildi. Yaklaşık 2000 metre yükseklikte çadır kurup konaklayan katılımcılar, sahip oldukları ortamın doğal özellikleriyle mücadele edip farklı tecrübeler kazanırken, aynı zamanda hava karardığında yıldızlarla süslenen gökyüzünün büyüleyici görüntüsüne de tanık oldular. alınarak hazırlanan programda her katılımcının faydalanabileceği etkinlikler yer aldı. Amatör astronomi sunumları, yaratıcı ve eğitici atölyeler, her an soru sorabileceğiniz uzman astronomlar, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi gezisi, alacakaranlıktan sabahın ilk ışıklarına kadar gökyüzüne çevrilmiş teleskoplarla dolu dolu bir şenlik daha geride kaldı. Yoğun geçen iki gece ve üç günün ardından, daha dönüş yolundayken bir sonraki yıl düzenlenecek 17. Şenlik için planlar yapılmaya başlanmıştı bile.. Her yönüyle farklı olan bu gözlem şenliğinin düzenlenmesinde başta organizasyonu üstlenen TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi olmak üzere emeği geçen herkese teşekkürler. Bilim dalları arasında amatör olarak ilgilenilebilecek tek bilim dalı olan astronomi, geride kalan 15 yılda olduğu gibi, 16. şenlikle yine amatör astronomi tutkunlarıyla buluştu. Katılımcıların bilgi seviyesi, yaşları gibi farklılıklar dikkate Şenlik hakkında daha detaylı bilgi, fotoğraflar ve videolar için Gözlem Şenliği nin web sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 01
Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 02
NOVA DELPHINI 2013 Denİz YAZICI - Ceren KARAASLAN Japon amatör astronom Koichi Itagaki, 14 Ağustos 2013 te gözlem yaparken Delphinus (Yunus) takımyıldızında yeni bir yıldız keşfetti. Kısa süre sonra bunun bir nova patlaması olduğu anlaşıldı ve Nova Delphini 2013 olarak anılmaya başlandı.itagaki, bu keşfi, yaklaşık 20 cm ayna çaplı teleskobu, ve buna bağlı CCD kamerası ile gerçekleştirmiştir Nova Delphini 2013 son yıllarda çıplak gözle de görülebilen tek novadır. Nova patlamasını gerçekleştiren yıldız, gökyüzünde Delphinus takımyıldızında yeralıyor. Delphinus, Yaz Üçgeni olarak bilinen ve Vega, Altair ve Deneb ten oluşan üçgenin yakınındadır. Rastlantı olarak Yaz Üçgeninin içerisinde kalan Sagitta (Ok) takımyıldızı da Nova Delphini yi işaret ediyor. Nova Delphini yaklaşık dördüncü kadire kadar parlaklaştı ve sonra sönükleşmeye başladı. Bu günlerde 8 kadir parlaklığında. Bir dürbün veya küçük bir teleskop ile görülebilir ve parlaklığındaki azalma takip edilebilir. Nova Delphini 2013 maksimum parlaklıktayken. Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 03 Nova, bir yıldızın ani ve kısa süreli bir patlama geçirmesidir. Nova patlaması, ikili bir sistemdeki beyaz cücenin termonükleer bir patlamayla çok yüksek oranda maddeyi püskürttüğü olaylardır. Nova sistemindeki bileşenlerinden birisi evrimini tamamlamış bir yıldız, yani bir beyaz cüce, diğeri ise Güneş benzeri bir yıldızdır. Kuramsal çalışmalar, çok uzun dönemlerle de olsa (10000 yılda bir), bir yıldızın birkaç kez nova patlamaları gerçekleştirebileceğini öngörmektedir. Novalar çift yıldız sistemlerinde meydana gelmeleri ve tekrarlayan patlamalar gösterebilme özellikleriyle süpernovalardan ayrılırlar. Süpernova patlamaları evrimlerinin sonuna gelmiş kütleli ve tekil yıldızlarda meydana gelirler. Novaların patlamayla birlikte parlaklık değişimleri 7-8 kadirden fazla olabilir. Bir gün içinde maksimum parlaklığa ulaşabilirler. Maksimumda en fazla bir kaç gün kalırlar ve patladıktan sonra yavaş yavaş ilk parlaklıklarına geri dönerler. Aşağıda Nova Delphini nin pat- Efrain Morales / Jaicoa Gözlemevi ESO lama başlangıcından bugüne parlaklık değişimi verilmektedir. Novalar, genellikle keşif yıllarına
ve ait oldukları takımyıldıza göre adlandırılırlar. Eğer bu yıl Delphinus takımyıldızında ikinci bir nova keşfedilirse, bu ilk novadan farklı olması için Nova Delphini 2013B olarak adlandırılacak. Herhangi bir dürbün veya teleskobunuz yoksa ve internet üzerinden Nova Delphini yi gözlemek isterseniz, Gianluca Masi tarafından yürütülen Sanal Teleskop projesini takip edebilirsiniz. Nova Delphini 2013 ün gökyüzündeki konumu. Kartal takımyıldızının en parlak yıldızı Altair ile Delphinus ve Sagitta takımyıldızları da görülebiliyor. Jimmy Westlake / NASA / APOD Nova Delphini nin 14 Ağustos daki keşfinden bugüne kadar geçen sürede elde edilen verilerlerle oluşturulan ışık eğrisi. Veriler Amerikan Değişen Yıldız Gözlemcileri Birliği nden (AAVSO) alınmıştır. Yatay eksen AAVSO zamanı, düşey eksen ise kadir cinsinden parlaklığı göstermektedir. KAYNAKLAR: - www.space.com - www.aavso.org - www.universetoday.com Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 04
GÖKYÜZÜNDEN BİZE GÖZ KIRPAN BİR BİLİM PERİSİ: PARİS PİŞMİŞ Kayahan DEMİR Asıl adı Mari Sukiasyan olan Paris Pişmiş, 1911 senesinde İstanbul Ortaköy de, yaklaşık 300 sene öncesinde Ege den İstanbul a göçen üç çocuklu bir ailenin ortanca çocuğu olarak dünyaya gözlerini açmıştır. Ablası ve bir de erkek kardeşi vardır. 4 yaşına kadar Ortaköy de yaşadıktan sonra, Boğaz ın Asya yakasına taşınmışlardır. Ailesi tarafından sürekli Marie olarak çağrılan Paris Pişmiş in kökeni Anadolu Ermenilerine dayanmaktadır. Büyük dedesi, dönemin Osmanlı Sultanının yönetiminde maliye alanında başarılı işlere imza attığından dolayı, bizzat Sultan tarafından Olgun anlamına gelen Pişmiş ismine layık görülür. Böylece Pişmiş ailesinin soyadı belirlenmiş olur. Henüz 5 yaşındayken okuma yazmayı sökmüş olan küçük Paris in matematiğe oldukça fazla ilgi ve yeteneği vardı. Öyle ki, ablasına okulda verilen matematik ödevlerini dahi yapabiliyordu. Edebiyata da ilgisi vardı küçük dâhinin... 6 yaşında yazdığı ilk şiiriyle bu alanda da yetisinin olabileceğini herkese fazlasıyla göstermişti.böyle üstün zekalı bir çocuğun okula erken yazdırılması elbette şaşırtıcı olmamaktadır. Ailesinin o dönemlerdeki maddi sıkıntılarına rağmen, yaptığı ısrarlar sonucunda kendisinin bir ömür içinde bulunacağı öğrenim yaşamı na ilk adımını bu şekilde atmıştı. Okul hayatını oldukça seven Paris Pişmiş, ilköğrenimini Üsküdar Semerciyan Cemeran Okulu nda tamamlamıştır. O dönemlerde ilkokul 6 yıl sürmekteydi ve bu süre içerisinde öğrencilere farklı yabancı diller öğretiliyordu. Zaten öğrenme yetisi oldukça gelişmiş küçük Paris için İngilizce ve Fransızcayı öğrenmek çok zor olmamıştı. İlkokulunu bitirip, orta öğretim için Üsküdar Amerikan Kız Lisesi ni kazandığında ise, Ermenice, Türkçe, İngilizce ve Fransızca olmak üzere tam dört dil bilmekteydi. Bu o dönemler için muazzam bir bilgi kapasitesi olarak karşılanabilirdi. Gittiği kız lisesinde de Almancayı öğrenmiş ve sahip olduğu dil ansiklopedilerinin arasına bir yenisini daha eklemişti. Küçüklüğünden beri matematiğe olan ilgisi, gittiği bu okulda da onu yalnız bırakmayacağını fısıldamıştı kulaklarına. Paris Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 05
Pişmiş in de matematiği yalnız bırakmaya niyeti yoktu zaten. Nereye gitse onunla gelebilirdi. Öylelikle, ilk araştırma aşkı da orada ortaya çıkmıştı. Belki de yaşamına matematikle devam etme kararını aldığı yer orasıydı. Yavaş yavaş gençliğe ilk adımlarını atmaya başlayan Paris Pişmiş, içerisinde barındırdığı platonik matematik aşkının ve diğer çalışmalarının meyvesini okulunu 98 puanla birinci olarak bitirmesiyle alacaktı. Yalnız bu başarısının ardından kendisini daha sıkıntılı durumlar bekliyordu. Çünkü haklı olarak üniversiteye gitmek ve hatta Matematik Bölümü okumak isteyişi, o dönemde gerek ailesi gerekse diğer çevreler tarafından muhalefetle karşılanmıştı. O tarihler, bir kız çocuğunun üniversite sıralarında yer işgal etmesinin, alışılmamış olduğu bir zamandı. Hele ki, Matematik Bölümünü ancak erkekler okuyabiliyordu. Bu sebeple, Paris Pişmiş in ailesi onun artık gizlilikten çıkmış bu aşkını az da olsa unutturabilmek için, kızlarını güzel sanatlara yönlendirmeye çalıştı. Ancak nafile.. Artık bir kere üniversite ve matematik aşkı denilen şey, Paris Pişmiş in gönlüne girmişti. Birkaç kere yaptığı sistematik ağlamalar sayesinde ailesinin bu konudaki direncini kırmıştı. Pişmiş, bu konuyu yıllar sonra Bilim ve Teknik Dergisi ne şu şekilde açıklamıştı: Evde birkaç ay sistematik olarak ağladım. Aslında canım istemeden ağlıyordum. Sonunda başarılı da oldum, o kadar bunalttım ki evdekileri, okumama razı olmak zorunda kaldılar. Sonunda inatçı kız, 1930 yılında Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) Fen Fakültesi Matematik ve Klasik Astronomi Bölümüne kaydını yaptırmıştı. Yalnızca 6 kişilik bölümde iki kız öğrenciden birisiydi. 1933 senesinde Darülfünun, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ün Üniversite Reformu ile İstanbul Üniversitesi adını alır. O dönemde ülkelerindeki Nazi baskısından kaçan Alman bilim insanları İstanbul Üniversitesi nde çalışmaya başlarlar. Paris Pişmiş, üniversite yıllarında aldığı verimli eğitimini buna bağlamıştır. Ayrıca üniversite döneminde, İngilizce bildiğinden dolayı, derslerde genellikle bu dili kullanan Alman hocaların tercümanlığını da üstlenmişti. Böylelikle kendisini daha da geliştirme fırsatı buldu. Paris Pişmiş, 1933 yılının yaz aylarında mezuniyetini almıştır. Türk üniversitelerinin tarihinde bu bölümü bitiren ilk kız öğrenci olur. Ardından zamanında Albert Einstein ile çalışmış, o dönemde İstanbul Üniversitesi nde görev yapmakta olan Erwin Finlay Freundlich isimli ünlü Alman astronomun asistanlığı görevini yapmaya başlar. 1937 senesinde ise yine Freundlich danışmanlığında, Galaksinin Kinematiği ve Dinamiği adlı tezini vererek doktor ünvanına ulaşır. Bir sene sonrasında hazırladığı tez yayınlanır ve öğrencisinin bu çalışmasından memnuniyet duyan Freundlich, Harvard Üniversitesi nden öğrencisine bir yıllık bir burs sağlar. Bir senelik zaman zarfında Harvard Üniversitesi nden elde edebileceği en büyük verimi sağlamış olan Paris Pişmiş in burs süresi oradaki hocaların da desteğiyle 3 yıla çıkarılır. İki yıl boyunca başlangıçta değişen yıldızlar çalıştıysa da, daha sonra şu anda bile onlarla isminin anılacağı, yıldız kümelerine yönelmiştir. Paris Pişmiş, bu kadar yoğun çalışmalarından fırsat yaratıp çeşitli etkinliklere de zaman ayırabilecek derecede sosyal bir kişiliğe sahipti. Zaman bulabildikçe, sosyal organi- Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 06
zasyonlara katılması onun için hobi halini almıştı. Nitekim katıldığı bu organizasyonlar sayesinde, yaşamındaki bilim aşkından sonra ikinci aşkıyla da karşılaşmış olacaktı. Almancaya oldukça ilgisi olan Meksikalı astrofizik öğrencisi Felix Recillas ile Harvard da tanışması bu organizasyonlardan birine denk gelir. Almancaya oldukça hâkim olan Paris Pişmiş, bu genç astrofizikçinin de ricasıyla ona Almanca öğretmeye başlar. Bu durum 1941 yılında gerçekleşecek olan evlilik sözleşmesine kadar devam edecektir. Sonrasında ise evli çiftleri mutlu ve huzurlu bir yaşam beklemektedir. İki çocuk ve üç torunla süslenecek, astronomi ve matematikle kaplı, bilim dolu bir yaşantı.. Yıllar sonra sahip olacakları iki çocuklarının astronom (kız çocukları) ve matematikçi (erkek çocukları) olacakları yetmeyecekmiş gibi, bir de G. Cruz Gonzales isimli torunları da büyüklerinin izini takip eder. Öyle ki; yıllar sonra astronom kızı ve torunu ile birlikte, ortak çalışmalarının ürünü olan bir yayın dahi hazırlayacaklardır. Paris Pişmiş artık evli bir bilim kadınıdır ve evliliklerinin ardından eşiyle birlikte Meksika ya yerleşirler. Eşinin doğup büyüdüğü yerleri merak eden bu dahi kadın, Meksika ya da astronominin lezzetinden tattırmaya kararlıdır. Eşiyle birlikte 1942 yılında Puebla eyaletinde yeni kurulan Tonantzinla Gözlemevi nin açılışına katılırlar. Ardından ise Paris Pişmiş, bu gözlemevinde görev alan ilk kadın Meksikalı astronom ünvanı ile buradaki çalışmalarına başlamış olur. Pişmiş, bu gözlemevinde büyük başarılara imza atmış ve o dönemde tam 23 tane yıldız kümesi keşfetmişti. Sonrasında ise bu yıldız kümelerine kendi isminin kısaltılmışı olan PIS ismi verilecekti. Yani bundan sonra bir Türk kadınının ismi sonsuza kadar yıldızlarda da yaşam bulacaktı. Daha sonraları ismini yıldızlara kazıyacak olan bu Türk kadını, 1946 senesinde 6 aylık bir araştırma bursuyla Princeton Üniversitesi ne gitmiştir. Burada o dönemin ünlü Amerikalı astronomu Henry Norris Russell ile çift yıldızlar konusunda çalışma fırsatı bulur. Burs süresi bittikten sonra tekrardan Meksika ya geri dönen Paris Pişmiş i ise sıkıntılı günler beklemekteydi. Siyasi sebeplerden dolayı Tonantzinla Gözlemevi nden ayrılmak zorunda kalır. Neyse ki, o dönemde yardımına Chicago Üniversitesi koşar ve buradan iki yıllık burs kazanarak çift yıldızlarla olan serüvenine kaldığı yerden devam eder. İki yıl sonra, yani 1948 senesinde Meksika ya dönüş yapabilen Pişmiş, burada Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi nde çalışmaya başlamıştı. Buradaki gözlemevinde astronom olarak görevlendirildikten sonra, eşiyle birlikte fen bilimleri öğrencilerine ilk astronomi derslerini vermeye başlarlar. Meksika nın ilk astronomları bu dönemden itibaren yetişmeye başlamışlardır. Paris Pişmiş, yıllardır hasretini çektiği memleketini hiçbir zaman unutamaz. Bu sebeple 1951 senesinde çocuklarıyla birlikte Türkiye ye gelme kararı alır. Ancak bu seyahatleri sırasında babasının ölüm haberini alması, şüphesiz ki onda derin yaraların açılmasına sebebiyet vermiştir. 1960 lı yıllarda galaksilerin spiral yapısının oluşumu üzerine çalışmaya başlamıştı. 1965 senesinde yeni yıldız kümelerini keşfetmişti. Yıldız kümelerine isminin verilmesi de bu dönemlere karşılık gelir. 1969 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi nde altı ay boyunca ziyaretçi araştırmacı olarak görev aldı. Bölümde astronomi ve astrofizik üzerine dersler verdi. Aynı zamanda Ege Üniversitesi nde Astronomi Bölümünün de kurulmasına katkıda bulunmuştur. Bu yıllarda, kendisine rakip olabilecek kadar kaliteli iki tane daha bilim insanı yetiştirmiştir. Bu rakipler bizzat kendi çocukları olacaktır. Büyük çocuğu Elsa Recillas Pishmish, master eğitimini İngiltere de Sussex Üniversitesi nde tamamlamış, ardından da Meksika UNAM Üniversitesi nden Doktor ünvanına sahip olmuştur. Yıllar sonra bizzat kendi annesinin biyografisini ele alan, PARIS PIŞMIŞ ACEM isimli yabancı dilde bir makale hazırlayacaktır. Öyle ki bu makale,
günümüzde dahi Paris Pişmiş hakkında bilgi alınabilecek en önemli kaynakların başında gelmektedir. Küçük çocuğunun ismi ise Sevin Recillas Pishmish dir. O da Amerikan Brandeis Üniversitesi nde doktorasını tamamlayacak ve uzun yıllar babasıyla aynı enstitü içerisinde görev yapacaktır. Sevin Pismish, annesinin ölümünden yaklaşık 3 yıl sonra, yani 2002 de hayata gözlerini kapatmıştır. 1971 yılında Uluslararası Astronomi Birliği nin Meksika Komitesi Başkanı seçilen Paris Pişmiş, uluslararası düzeyde bilimsel yayın yapan Meksika Astronomi ve Astrofizik Dergisi nin editörlüğünü de yapmıştır. Özellikle 1974 ile 1980 yılları arasında araştırma yapabilmek için yılda iki kez NASA ya gitmiş ve yine bu yıllarda Aktif Galaksi Çekirdeği üzerine çalışmalar yapmaya başlamıştır. Artık meslek yaşamının zirvesinde olan üstad bilim insanı, 1981 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesinde Yüksek Emekli Araştırmacı (Investigador Emerito) ünvanını, 1985 yılında aynı üniversiteden Yüksek Doktor (Doctor Honoris Causa) ünvanını almıştır. 1996 da, yıllarını verdiği Tonanztintla Gözlemevi büyük bir vefa örneği göstererek kendisine Hayat Boyu Doktor ünvanını verecekti. 60 senelik astronomi serüveni boyunca sayısız seminer ve sempozyuma katılmış olan Paris Pişmiş in 145 civarında yayını bulunmaktadır. Paris Pişmiş Hocamızın, Meksika astronomisinde oldukça önemli bir yere sahip olduğunu, öğrencilerinin kendisini Meksika astronomisinin annesi olarak görmesinden anlıyoruz. 88 yıllık bir ömre, bilimle kaplı dopdolu bir yaşam sığdıran saygıdeğer hocamızı 1 Ağustos 1999 senesinde kaybettik. Belki de bu kaybedişin sadece bedenen olduğunu bize gösterme adına, hocamızın da vasiyetiyle naaşı 2 Ağustos ta krematoryumda yakıldıktan sonra külleri gökyüzüne savrulmuştur. Artık gökyüzünden bize göz kırpacak ve her daim yaşayacak bir bilim perisinin külleriydi bunlar.. Şüphesiz ki, bir yüzyıla yakın sürmüş böyle bir yaşantıyı üç beş satırla anlatabilmek ne kalemlerin ne de sayısız ağaçların yok edilerek oluşturulduğu kâğıt parçalarının harcı olabilir. Biz, bilimle kaplı bu yaşantılara, ancak üzeri tozlarla kaplanmış bulanık bir ayna görevinde bulunabiliriz. Sevgili hocamız Paris Pişmiş in külleri sadece gökyüzüne savrulmamıştır aslında... Bilim dünyasına bir şeyler katmaya çalışan ve çalışacak, kadınıyla erkeğiyle, içi bilim aşkıyla dolu her Türk insanının kalbinde olan bu küller, yeniden bir araya gelip, yeni Paris Pişmiş lere gebe olabilmek için sabırsızlanıyorlar. Ölümünün 14. Senesinde sevgili ve saygıdeğer hocamızı büyük bir minnetle anıyoruz... Evreniniz olabildiğine geniş, yıldızınız bol olsun, hocam... Yazımızı Paris Pişmiş in şu sözleriyle tamamlayabiliriz: Benim için araştırma yapmak her zaman çok hoştu. Zannediyorum ki, bir hoca öğrenci yetiştirirken mutlaka araştırma da yapmalıdır. Ancak araştırmacı hocalar, talebelerine ışık tutabilirler. Tamamıyla pürüzsüz ders vermek değil önemli olan. Tekleyerek, duraklayarak da olsa, talebelerin hocadan araştırmanın ne olduğunu açıkça görmesi önemlidir. Bir şeyi öğretmek değil, araştırma tutkusu yaratabilmek önemlidir daha çok. Ben hep o şekilde, o tutkuyu yaratmak için talebelerime ders verdim. KAYNAKLAR: Füsun Oralalp, Paris Pişmiş, Bilim Teknik Dergisi, Sayı 34, Eylül 1995 (s: 38-47) Paris Pişmiş, Feminet Sitesi Engin Yılmaz, Paris Pişmiş Acem, İspanyol.com sitesi Elsa Recillas Pishmish, PARIS PIŞMIŞ ACEM, Instituto Nacional de Astrofisica, Optica y Elektronica (s: 189-200) http://cosmoquest.org/blog/365daysofastronomy/2010/07/03/july-3rd-the-legacy-of-paris-pismis/ Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 06
Eylül ayının sonlarına doğru batış zamanı olarak Venüs e yetişen Satürn, ilk haftalarda iki buçuk saat gökyüzünde kalsa da ayın sonlarına doğru iki gezegen de günbatımından yaklaşık bir saat sonra batıyorlar. Yavaş yavaş Satürn ve Venüs e veda ederken Jüpiter gece gökyüzümüzde daha erken belirmeye başlıyor. İlk hafta saat 01:30 civarında doğan dev gezegen, ayın sonunda gece yarısında doğu ufkunda belirmeye başlıyor. Kızıl gezegen Mars ise ay boyunca sabaha karşı, 03:00 civarında doğu ufkunda yerini alıyor. 1, saat 00:00 15, saat 23:00 30, saat 22:00 için gökyüzü Not: Yıldızlar, her gece yaklaşık 4 dakika daha geç doğarlar. Dolayısıyla her 15 günlük bir periyotta (15x4 =60 ) 1saatlik değişimle (gecikmeyle) aynı gökyüzünü görürüz. Bundan dolayı 15 günde bir 1 saat öncesi aynı gökyüzüdür. Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 07
Ay Takvİmİ Son dördün Yenİay İlkdördün Dolunay 27 5 12 19 2013 eylül Ayı nda Gökyüzü: TAD ını çıkartın, gökyüzünüz açık olsun KAYNAKLAR: TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Stellarium Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 08
1991 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü öğrencileri tarafından kurulmuş olan AAK Türkiye nin ilk amatör astronomi kulüplerinden biridir. İstanbul Üniversitesi bünyesinde, kulübe üye olan öğrencileriyle birlikte faaliyetlerini sürdürmekte olan AAK, tüm üniversite öğrencilerinin katılımına açık olan Haftalık Etkinlik lerin yanı sıra düzenli olarak halka açık etkinlikler de düzenlemektedir. Ayrıca yapılan davetler üzerine ilköğretim ve ortaöğretim okullarında özel etkinlikler düzenlemektedir. Özellikle geleneksel olarak her yıl düzenlediği Mayıs Etkinlikleri ile birçok amatör astronomi meraklısını bir araya getirmektedir. Bugüne kadar yaptığımız etkinlikler sadece seminerle sınırlı olmayıp; diğer üniversite kulüpleriyle birlikte göktaşı gözlem kampları, İstanbul Astronomi Kulüpleri ile birlikte Yuri Gecesi organizasyonu ve çeşitli gözlem etkinlikleri de bunların arasında sayılabilir. En son gözlemsel etkinliğimiz 2012 yılında gerçekleşen Venüs Geçişi gözlemi olmuştur. AAK aynı zamanda astronomi öğrencilerinin bilgi ve görgülerinin artması ve gelecek plânları için yardımcı olması için çeşitli araştırma merkezleri ve laboratuvarlara geziler düzenlemektedir. AAK ekibi son yıllarda yoğun bir şekilde Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği nin organizasyonunda ve yürütülmesinde de görev almaktadır. İ.Ü.F.F. Amatör Astronomlar Kulübü nün hedeflerinden en önemlisi; doğru bilgiyi halka ulaştırmak ve popüler bilimin araçları ile bilime meraklı bir kitle oluşmasına katkıda bulunmaktır. AAK, ancak bu sayede bir bilim toplumu olabileceğimize inanmaktadır. İletişim ve etkinlikler hakkında bilgi almak için: Yer : İ.Ü. Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, İ.Ü. Merkez Kampüsü, Beyazıt Telefon : 0212-440 00 00-10398 Faks : 0212-440 03 70 E-Posta : iuffaak@gmail.com Ağ : http://astronomi.istanbul.edu.tr/aak Ayrıca, sosyal paylaşım ağı olan facebook ta İ.Ü.F.F. Amatör Astronomlar Kulübü adlı grubumuza katılabilir ve aynı adı taşıyan sayfamızı beğenebilirisiniz. Gökyüzünüz açık olsun Türk Astronomi Derneği Elektronik Bülteni 09