PIC MİKRODENETLEYİCİLERİ İÇİN mikroc DERLEYİCİSİ KULLANIM VE UYGULAMA KİTABI Çeviri Ekibi: Hakan ATBAŞ B. Sc. EEE, ODTÜ/1994 Programlama Dilleri Uzmanı Dr. F. Zeynep KÖKSAL Ph.D. EEE, ODTÜ/1990 Gömülü Sistemler Uzmanı Kamuran SAMANCI B. Sc. EEE, Ank.Üni./2006 BETİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ LTD. ŞTİ. MAYIS 2009
Bu kitap mikroelektronika firması ile yapılan yasal sözleşme kapsamında Türkçe leştirilmiştir. Bu kitabın tüm basım, yayın ve satış hakları Beti Bilişim Teknolojileri İmalat Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Belirtilen kurumun izni alnmadan 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi yöntemi ile çoğaltılamaz, alıntı yapılamaz, resim, şekil, grafik v.b. Beti Bilişim Teknolojileri İmalat Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. nin izni olmadan kullanılamaz. 1. Baskı Editör: Hakan ATBAŞ B. Sc. EEE, ODTÜ/1994 Programlama Dilleri Uzmanı İsteme Adresi: Beti Bilişim Teknolojileri İmalat Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Şerefli Sokak No:40/5 Mebusevleri/Ankara Tel: 0-312-222 18 00 Faks: 0-312-222 18 08 ISBN = 978-9944-5821-1-7 Baskı : Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. Şti. Anadolu Bulvarı No: 5/15 Yenimahalle - Gimat / ANKARA Tel : 0 312 397 16 17
ÖNSÖZ PIC mikrodenetleyicilerinin gömülü (embedded) elektronik alanındaki uygulamalarında, mikrobasic derleyicisini kullanarak kolay kod geliştirme ile başlayan teknolojik yolculuğumuza C derleyicisi ile devam ediyoruz. Gömülü sistemlerin programlanmasında uzun yıllar boyunca makina dili kullanılmıştır. Ancak makina dili öğrenmesi zor bir dildir. Ayrıca program büyüklüğü arttıkça makina dili ile yazılan programların kontrolü de oldukça güçleşir. C programlama dili profesyonel dünyada kendini ispatlamış, öğrenmesi makina diline göre kolay, evrensel ve verimli bir programlama dilidir. mikroc derleyicisi, C dilini ve PIC mikrodenetleyicilerini gayet uyumlu bir şekilde bir araya getirip size sunarak büyük bir iş başarıyor. Tüm PIC uygulamalarınızı mikroc derleyicisini kullanarak hızlıca ve kolayca gerçekleştirebilirsiniz. PIC12, PIC16 ve PIC18 aileleri için gereken kodları mikroc nin gelişmiş Windows tabanlı IDE si ile işaretle ve tıkla kadar kolayca hazırlayabilirsiniz. Bu kitabın aşağıdaki hedef kitle için gayet yararlı olacağına inanıyoruz: C programlama dilinde tecrübesi olup PIC mikrodenetleyicileri üzerinde makina dilinin zorlukları ile uğraşmadan, kolayca uygulama geliştirmek isteyenler, Hem geçerli bir bilgisayar dilini öğrenmek hem de gömülü sistemler üzerinde özellikle de PIC programlama konusunda tecrübe sahibi olmak isteyenler, İşi gereği gömülü sistemler üzerinde çalışan mühendisler, tekniker ve teknisyenler, Duyarlı akademisyenler, elektronik, elektromekanik ve bilgisayar öğretmenleri, Gömülü sistemler üzerinde daha önceden makina dili, BASIC, Pascal gibi dillerde uygulama geliştirmiş ve kendisini yetiştirmek isteyen uzmanlar, Elektronik, bilgisayar veya elektromekanik eğitimi gören her seviye öğrenciler, Amatör elektronik meraklıları. mikroc derleyicisi nin 2K demo versiyonunu içeren CD ile birlikte: Birçok uygulamaya yönelik hazır alt-yordamlar, özellikle I2C, SPI, CAN gibi güncel teknolojik cihazlarda yoğun olarak kullanılan arabirimler, karakter ve grafik LCD ler, dokunmatik paneller, Güncel teknoloji uygulamalarını kolaylaştıran çeşitli kod örnekleri; Geniş içerikli help menüsü ve Yaklaşık 424 sayfalık titizlikle hazırlanmış Türkçe Kullanım Kitabı nı Beti Bilişim gururla beğeninize sunar. / Mayıs 2009
m i k r o C İÇERİK BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 BÖLÜM 3 BÖLÜM 4 mikroc IDE Uygulama Yapma mikroc Referansı mikroc Kütüphaneleri
mikroc - Microchip PIC mikrodenetleyicileri için C derleyicisi mikroc Dijital Dünyaya Açılın ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: mikroc IDE 1 Giriş 1 Kod Editörü 3 Kod Araştırıcısı 6 Hata Ayıklayıcı 7 Hata Penceresi 11 İstatistikler 12 Tümleşik Araçlar 15 Klavye Kısayolları 18 BÖLÜM 2: Uygulama Yapma 21 Projeler 22 Kaynak Dosyaları Arama Yolları 24 24 Kaynak Dosyalarının Yönetimi 25 Derleme 27 Çıkış Dosyaları 27 Makina Dili Görünümü 27 Hata Mesajları 28 BÖLÜM 3: mikroc Dil Referansı 31 PIC Mikrodenetleyicisine Özel 32 mikroc ye Özel 34 ANSI Standardı Konusunda 34 Öncede Tanımlı Değişkenler ve Sabitler 35 Tek-tek Bitlere Erişim 35 Kesmeler (Interrupts) 36 Bağlayıcı (Linker) Direktifleri 37 Kod Optimizasyonu 38 Dolaylı Fonksiyon Çağırımları 39 Sözlüksel Öğeler 40 mikro ICD Devre Üzerinde Hata Ayıklayıcı 42 mikro ICD Hata Ayıklayıcı Seçenekleri 44 mikro ICD Hata Ayıklayıcı Örneği 45 mikro ICD Devre Üzerinde Hata Ayıklayıcı Özet 49 Dizgecikler(Tokens) 53 Sabitler (Constants) 54 Tamsayı (Integer) Sabitleri 54 Kayan Noktalı (Floating Point) Sabitleri 56 ii www.beti.com.tr
mikroc Dijital Dünyaya Açılın. mikroc - Microchip PIC mikrodenetleyicileri için C derleyicisi Karakter Sabitleri 57 Karakter Dizisi (String) Sabitleri (Dizgi Sabitleri) 59 Numaralama (Enumeration) Sabitleri 60 İşaretçi (Pointer) Sabitleri 60 Sabit İfadeler 60 Anahtar Kelimeler (Keywords) 61 Tanıtıcılar (Identifiers) 62 Noktalama İşaretleri (Punctuators) 63 Nesneler ve Sol-değerler (Lvalues) 67 Kapsam ve Görünürlük (Scope and Visibility) 69 İsim Uzayları (Name Spaces) 71 Süre (Duration) 72 Tipler (Types) 74 Temel Tipler (Fundamental Types) 75 Aritmetik Tipler 75 Numaralamalar (Enumerations) 77 Void Tip 79 Türetilmiş Tipler (Derived Types) 80 Diziler (Arrays) 80 İşaretçiler (Pointers) 83 Fonksiyon İşaretçileri 85 İşaretçi Aritmetiği 87 Yapılar (Structures) 91 Birlikler (Unions) 96 Bit Alanları 97 Tip Dönüşümleri (Type Conversions) 99 Standart Dönüşünler 99 Açıkça Belirtilen Tip Dönüşümleri (Typecasting) 101 Bildirimler (Declarations) 102 Bağlantı (Linkage) 104 Depolama Sınıfları 106 Tip Niteleyicileri (Type Qualifiers) 108 typedef belirteci 109 asm Bildirimi 110 Başlangıç Değeri Atama (Initialization) 112 İşlevler (Fonksiyonlar-Functions) 113 Fonksiyon Bildirimi 113 Fonksiyon Prototipleri 114 Fonksiyon Tanımlama 115 Fonksiyon Yineli-Girişliliği (Reentrancy) 115 Fonksiyon Çağrıları (Function Calls) 116 Üç nokta Operatörü : (... ) (Ellipsis Operator) 118 www.beti.com.tr iii
mikroc - Microchip PIC mikrodenetleyicileri için C derleyicisi mikroc Dijital Dünyaya Açılın Operatörler 119 Operatörlerin Öncelik ve Matematiksel Birleşme Özellikleri 119 Aritmetik Operatörler 121 İlişkisel Operatörler (Relational Operators) 123 Bit-işlem (Bitwise) Operatörleri 124 Mantıksal Operatörler 126 Koşul Operatörü (? : ) 128 Atama Operatörleri 129 sizeof Operatörü 131 İfadeler (Expressions) 132 Deyimler (Statements) 134 Etiketli Deyimler (Labeled Statements) 134 İfade Deyimleri 135 Seçme Deyimleri 135 Yineleme Deyimleri 138 Atlama Deyimleri (Jump Statements) 141 Bileşik Deyimler (Bloklar) 143 Ön-İşlemci (Preprocessor) 144 Ön-İşlemci Direktifleri 144 Makrolar 145 Dosya Eklenmesi 149 Ön-işlemci Operatörleri 150 Koşullu Derleme 151 BÖLÜM 4: mikroc Kütüphaneleri 155 Yerleşik Yordamlar 156 Kütüphane Yordamları 160 ADC Kütüphanesi 162 CAN Kütüphanesi 164 CANSPI Kütüphanesi 176 Compact Flash Kütüphanesi 185 Compact Flash FAT Kütüphanesi v2.xx 195 EEPROM Kütüphanesi 198 Ethernet Kütüphanesi 200 SPI Ethernet Kütüphanesi 212 Flash Bellek Kütüphanesi 224 I2C Kütüphanesi 227 Tuş Takımı Kütüphanesi 232 LCD Kütüphanesi (4-bit arabirimli) 236 Özel LCD Kütüphanesi (4-bit arabirimli) 242 LCD Kütüphanesi (8-bit arabirimli) 248 Grafik LCD (GLCD) Kütüphanesi 252 Toshiba T6963C Grafik LCD Kütüphanesi 263 iv www.beti.com.tr
mikroc Dijital Dünyaya Açılın. mikroc - Microchip PIC mikrodenetleyicileri için C derleyicisi Manchester Kodu Kütüphanesi 279 Multi Media Kart Kütüphanesi 285 Tek-Tel (OneWire) Kütüphanesi 296 PS/2 Kütüphanesi 300 PWM Kütüphanesi 303 RS-485 Kütüphanesi 307 Yazılımsal I2C Kütüphanesi 313 Yazılımsal SPI Kütüphanesi 317 Yazılımsal UART Kütüphanesi 320 Ses Kütüphanesi 323 SPI Kütüphanesi 325 USART Kütüphanesi 329 USB HID Kütüphanesi 333 Destek Kütüphanesi (Util) 338 ANSI C CTipi Kütüphanesi 339 ANSI C Matematik Kütüphanesi 343 ANSI C Stdlib Kütüphanesi 349 ANSI C Karakter Dizisi Kütüphanesi 353 Dönüşümler (Conversions) Kütüphanesi 359 Trigonometri Kütüphanesi 363 Sprint Karakter Dizisi (String) Oluşturma Kütüphanesi 364 SPI Grafik LCD Kütüphanesi 369 Port Genişletici Kütüphanesi 380 SPI LCD Kütüphanesi (4-bit arabirimli) 388 SPI LCD8 Kütüphanesi (8-bit arabirimli) 393 SPI T6963 Grafik LCD Kütüphanesi 398 Setjmp Kütüphanesi 414 Zaman Kütüphanesi 416 Sözlük 420 Kısaltmalar 422 Kaynakça 423 www.beti.com.tr v