KURBAN REHBERİ (SÜNNETE UYGUN ŞEKİLDE KURBAN ALIM-KESİM- HİSSELEMEK-İNFAK ETMEK-VEKALET VERMEK GİBİ HUSUSLAR) 2017 / İstanbul
MÜCEDDİD VAKFININ HEDİYESİDİR İRTİBAT SE-DA MESCİDİ MÜCEDDİD VAKFI 0212 558 56 93 0212 665 72 16 www.muceddidvakfi.org.tr
İÇİNDEKİLER Önsöz... Kurban kesmek kimlere vaciptir Makbul bir kurbanın özellikleri. Kurbanda hisse oluşturmak. Kurban kesim vakti Kurbanın sünnete uygun kesimi. Kurban kesildikten sonra kılınacak namaz.. Kurbanın eti ve derisinin taksimi ve sarf edilmesi nasıl olmalıdır Kurbanda vekâlet.. Kurbanla ilgili değişik meseleler 11 1 2 3 5 6 7 8 9 10
ÖNSÖZ Bismillahirrahmanirrahim. Hamd ve salavattan sonra Muhterem kardeşlerimiz! İslam ın önemli bir şiarı/alameti olan, maddi imkanı olanlar üzerine vacip olan kurban ibadetini en güzel şekilde ifa etmek için siz kardeşlerimize bazı önemli hususları beyan etmek üzere bu eseri hazırladık. Her sene tekerrür eden bu mühim ibadet maalesef gereği gibi ifa edilememektedir. Satıcıların, müşterilerin, veya hayır kurumlarının cehalet ve umursamazlık sebebiyle yaptıkları birtakım yanlışlar maalesef ibadet olan kurban meselesinde birçok noksanlığa sebep olmaktadır. Kısa ve özet olarak dokuz başlık altında sizleri bilgilendireceğiz. Allahu Teâla tüm ibadetlerimizi sünnete uygun bir şekilde yapmaya bizleri muvaffak etsin. 1 Amin
KURBAN KESMEK KİMLERE VACİPTİR? Kurban kesmek Hanefi mezhebine göre vaciptir yani amel bakımından mutlaka yapılması gerekir. Maddi imkanı olan, mukim olan her Müslümanın kurban kesmesi gerekir. Maddi imkan zekatta nisap miktarı mala sahip olan demektir. Yani kişi imkanı olmadığı halde kurban kesmek isterse bunu kendi üzerine vacip/adak yapmaksızın nafile olarak kesebilir. Zengin olan çocuğun malından velisi olan kişiler kurbanı kestirirler. Kurban kesmesi gereken kişinin zenginlik hali kurban günlerinde gereklidir. Yani bayram günlerinde zengin olan kişi kurban kesmesi gerekir. Zira hadisi şerifte şöyle buyuruldu. Kim genişlik/zenginlik bulurda kurban kesmezse namazgahlarımıza/mescidlerimize yaklaşmasın. Bu tehditten korunmak için mutlaka imkanı olan kardeşlerimizin kurban kesmesi gereklidir. Ayrıca Allahu Teala Kevser Suresinde şöyle buyuruyor: Rabbin için namaz kıl, kurban kes. 2
MAKBUL BİR KURBANIN ÖZELLİKLERİ? Kurban edilmesi caiz olan hayvanlar: koyun, keçi, sığır ve deve bunların erkek ve dişileri kurban edilebilir. Koyun ve keçide bir yaşında, inekte iki yaşında devede beş yaşında olan hayvanlar kurban edilir. Ancak koyun semiz olup altı aylık olunca kurban edilebilir. Kurban olacak hayvanın semiz, sağlıklı ve kusursuz olması gerekir. 3
Gözleri kör olan, şaşı olan, kemiğinde iliği kalmamış derecede zayıf olan, kesim yerine gidemeyecek derecede topal/aksayan, ön veya arka ayağından biri kesik olan, gözün birinin veya kulağın birinin ekserisi olmayan, kuyruğunun ekserisi kesik olan, kaba etinin ekserisi yok olan ve kapak atmamış/öndeki iki dişi düşmemiş olan hayvanlardan kurban olmaz. Kapak Atmamış Kapak Atmış 4
Kurbanların semiz, dolgun, gösterişli olması gerekir. Zira hadis-i şerifte şöyle buyuruldu: Kurbanlarınızı büyük / semiz edinin. Zira onlar sıratta bineklerinizdir. Kurban olmasına mani olmayan bazı kusurlar Boynuzsuz olan, buruk olan, deli olan, semiz olan huyuz hayvan kurban için yeterlidir. Kesim anında sarsıntıdan doğan kusur kurbana zarar vermez. KURBANDA HİSSE OLUŞTURMAK Küçükbaş hayvanlar (koyun,keçi) ancak bir kişi (1 hisse) adına kesilebilir. Büyükbaş(inek-manda-deve gibi) hayvanlar 7 kişi (7 hisse) için kesilebilir veya daha az kişi adına kesilebilir. Hisseli olarak ortaklaşa kurban kesmek isteyenlerin kurbanlık hayvan alınmadan evvel belirlenmesi gerekir. 5
Hisse sahiplerinin her birinin itikadı sahih (Ehl-i Sünnet) niyeti halis (sırf Allah rızası için kurban) ve ibadet niyetiyle ortak olması gerekir. İtikadı bozuk kişiler veya sırf et almak niyetinde olan kişiler ile ortaklık olmaz. Kurban alındıktan sonra ortak katılması zayıf bir fetvaya göre caizdir. Bütün hisse sahiplerinin katılım için verdikleri ücret eşit değerde olmalıdır. Yani kurbanın sahih olması için eşit değerde katılım payı vermesi gerekir. Kurbanın kesimi ve nakliyesi gibi masrafların hissedarlar arasında ayrıca ödenmesi gerekir. Yani kurban hisselerine katılmaz. KURBAN KESİM VAKTİ Kurban kesiminin ilk vakti bayram namazı kılınan yerlerde namazdan hemen sonra başlar. Son vakti ise bayramın üçüncü gününün güneş batımından evveldir. Bu vakitlerde imkanı olup mukim olan kimsenin mutlaka kurban kesmesi gerekir. İlk gün kesmek efdaldir. Gece kesmek mekruhtur (yine de caizdir). 6
Adak, bağış, şükür, nafile, akika gibi kurbanlar bayram günlerinde veya başka günlerde (arefe günü veya bayramdan sonra) senenin tamamında kesilebilir. KURBANIN SÜNNETE UYGUN KESİMİ Sünnete uygun şekilde kurbanı kesmek için bu hususta ilmi ve tecrübesi olan kişilerin kasap olarak tercih edilmesi gerekir. Efdal olan kişinin kendi kurbanını kendi kesmesidir. Bu mümkün olmazsa ehil olan bir kimseye vekalet verilerek kurban kestirilir. Kurbanlık hayvanın gözü bağlanır, kesim yerine yumuşaklıkla getirilir mümkün oldukça hırpalamadan kıbleye karşı yatırılır. İki veya üç ayağı bağlanıp tekbirler getirilir. Bıçağı tutan kişi vekaletleri alıp (Bismillahi Allahu Ekber) diyerek hayvanı keser. Hayvanın iki şah damarını, nefes borusu ve yemek borusunu kesmesi gerekir. Bir müddet bekleyip kan boşalır. Daha sonra boyun kemiği içindeki can damarını keser. 7
Bir hamlede hayvanın boynunu kesip bedeninden ayırmaz bu şekilde yaparsa hayvan murdar olur (yenmez) zira tezkiye (kanın boşalması) için bahsettiğimiz dört damarın kesilmesi ve kanın dışarı atılması gerekir. Hayvanın canı çıkınca derisinin yüzülmesine geçilir. KURBAN KESİLDİKTEN SONRA KILINACAK NAMAZ Kurban kesen veya kestiren kişiler kurbanları kesildikten sonra bu ibadete muvaffak olmaları sebebiyle şükür için iki rekat namaz kılarlar ve şu duayı okurlar. (Rasûlüm!) De ki: Muhakkak benim namazım, (hac ve kurban gibi bütün) ibadet(ler)im, hayatım ve ölümüm(ü kaplayan tüm anlarda işlediğim ve işleyeceğim imanım ve bütün salih amellerim), tüm âlemlerin Rabbi olan Allâh a mahsustur. Kendisi için hiçbir ortak yoktur! (Ey muhatap!) İşte ben ancak bunun (ifâde ettiği ihlâs)la emrolundum ve ben (ümmetime nazaran) Müslümanların ilkiyim! [En`âm Sûresi 162-163. Ayetler] 8
KURBANIN ETİ VE DERİSİNİN TAKSİMİ VE SARF EDİLMESİ Tek kişi kestiği kurbanın etini dilediği gibi sarf edebilir. En güzeli üç hisseye ayırıp komşulara (eşdost), fakir fukaraya ve kendi aile fertlerine tahsis etmesidir. Büyükbaş hayvanda ortak olanlar bütün etleri kemiklerle beraber yedi hisseye ayırır ve tartar. Mümkün oldukça et ve kemiklerin orantısına dikkat ederler. Daha sonra hisseler numaralandırılıp kura çekilir ve birbirlerinden helallik alırlar. Deri, kelle, paça gibi organlar hayır kurumlarına veya fakirlere verilir, satılmaz veya kasap ücreti olarak verilmez. 9
KURBANDA VEKALET İslam da ibadetlerin bazısı bedenle yapılır (namaz-oruç gibi) bazısı mal ile yapılır (zekatsadaka-kurban gibi) bazısı da hem mal hem beden ile yapılır (hac gibi). Bu ibadetlerden mal ile yapılan (zekat sadaka kurban) gibileri kişiler tarafından bizzat yapılabildiği gibi vekalet yoluyla da yapılabilir. Hac ibadetinde zaruret olunca vekalet verilir. Namaz oruç gibi ibadetlerde vekalet olmaz.. Kurbanda vekalet vermek isteyen kişiler kurban ücretini teslim ederken veya kurbanı alınmadan evvel dilediği kişileri kendi adına kurban alıp kesmeye vekil tayin edebilirler. Birçok kişi tek bir kişiye vekalet verebilir. Vekil olan kişinin de Müslüman akıl baliğ olup kurban meselelerini iyi bilen kişilerden olması uygundur. Bu gibi vekaletler şehir dışındaki kimselere veya yurtdışındaki kimselere (telefon-faks-internet veya mesaj yoluyla da) verilebilir. 10
KURBANLA İLGİLİ DEĞİŞİK MESELELER Seferi olan kişiye kurban vacip değildir. Bu yüzden ikamet ettiği yerin dışına (şehir dışına) sefer mesafesine çıkan kişiler gittikleri yerde kurban kesmek isterlerse kurban bayramı günlerince o yerlerde bulunup (ikamet edip) kurbanlarını kesebilirler. Eğer kurban kesip bayram bitmeden evvel evine (asıl ikamet ettiği yere) dönerse vacip olan kurban hükmünü yerine getirmiş olmaz, hatta bazı alimlere göre yeniden kurban kesmesi gerekir. Bu yüzden bu ihtilaftan kurtulmak için ya kurbanı kestiği yerde bayram günlerince bekleyecek daha sonra vatanına dönecek ya da kendi evindeyken yola çıkmadan evvel vekaletle kurbanı kestirip daha sonra sefere çıkacak. Hisseler taksim edilip sahipleri belirlendikten sonra karışsa herhangi bir mesuliyet gerekmez. Her iki tarafın helalleşmesi yeterlidir. 11
Etler taksim edilirken terazi yoksa göz kararı tahmini olarak taksimin yapılması için kemiklerin kelle, paça, işkembe ve deri gibi şeylerinde parçalanıp taksime ilave edilmesi gerekir. Hayvan kesilince karnından yavrusu çıkarsa onun da annesine tabi olarak kesilmesi gerekir. Kurban kesilirken bıçağı tutan kişilerin hepsinin de tekbiri alıp niyet etmesi gerekir. Bu yüzden bıçağı tek kişinin tutması efdaldir. Hayvanı tutanların niyet etmesi gerekmez. Hayvanın bayıltılarak veya uyuşturularak kesilmesi asla caiz değildir. Zira bu durumda tezkiye (kanın boşalması) hasıl olmaz. 12
VAKFIMIZ HER SENE KURBAN ORGANİZASYONU DÜZENLİYOR Kuveyt Türk Seyitnizam Şb. Hesap No: TL 91159342-1 IBAN: TR 0020 5000 0911 5934 2000 01 Tel: 0212 558 56 93 0212 665 72 16 www.muceddidvakfi.org.tr