BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FAKÜLTE YAPILANMASI TEKLİF DOSYASI Haziran 2017
ÜNİVERSİTE GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ), Bursa'nın ikinci devlet üniversitesi olarak, 21.07.2010 tarih ve 27648 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan ve 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununa eklenen 95 inci ek madde ile kurulmuştur. BTÜ bünyesinde halen Doğa Bilimleri Mimarlık ve Mühendislik, Orman, Denizcilik, İnsan ve Toplum Bilimleri, İletişim, Sanat ve Tasarım Fakülteleri olmak üzere 6 fakülte, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüleri olmak üzere 2 Enstitü ve Yabancı Diller Yüksekokulu bulunmaktadır. Bursa, tarihi mirası, tecrübesi, doğal zenginlikleri, nüfusu, sanayi altyapısı, ihracat potansiyeli ve stratejik konumu açısından birden fazla üniversite ve çok sayıda özel araştırma merkezlerine sahip olması gereken bir şehirdir. Bu açıdan 2010 yılında Bursa da ikinci bir devlet üniversitesi olarak BTÜ nün kurulması son derece doğru bir karardır. Özellikle ilin sanayi dokusu itibarı ile Teknik Üniversite yapılanması paydaşları heyecanlandırmıştır. Bursa, ülkemize katkı koyan sayısız sanayi kuruluşlarına ev sahibi olan, ülkemizin en büyük ve kuvvetli firmalarını 23 tane organize sanayi bölgesinde barındıran dinamik bir şehirdir. Bursa ülkemizde ilk Organize Sanayi Bölgesi kurulan öncü bir şehirdir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası nda (BTSO), otomotiv, tekstil, metal, kimya gibi 20 den fazla farklı sektörde toplamda 40.000 üye firma kayıtlı görülmektedir. BTSO nun çalışmaları ile kritik ve önemli alanlarda mükemmeliyet merkezleri kurulmuştur. Bursa, ticari hareketliliği ve kapasitesi ile ülkemizde bütün iller içerisinde ilk 3 e girmektedir. 2016 yılında 14 milyar dolar ihracat gerçekleştiren Bursa, ileri teknoloji kullanan, otomotiv, elektronik, tekstil, kimya, ilaç ve malzeme gibi birçok konuda faaliyet gösteren firmaları barındırmaktadır. İnegöl mobilya konusunda bir dünya markası olmuştur. Otomotiv ve tekstil sanayinin başkenti olan Bursa, özellikle otomotive bağlı sanayi kuruluşlarının çokluğu nedeni ile Türkiye nin Detroit i olarak bilinmektedir. Makine, tekstil ve mobilya sanayi bu iki lokomotif sanayiyi takip eden ve uluslararası niteliği yakalamış diğer sanayi dallarıdır. Yeni nesil bir Üniversite olan BTÜ den beklenti, şehir, bölge ve ülke önceliklerine göre tematik yapılanmış, dinamik bir akademik yapı oluşturmasıdır. BTÜ bölgedeki sanayinin gereksinimlerine göre eğitim-öğretim ve ar-ge çalışmalarını yürüten, mezunları yüksek oranda ilgili sektörler tarafından öncelikle tercih edilen, eğitim yaptığı alanlarda markalaşmış ve çözümler üreten modern bir merkez olmayı hedeflemektedir. Kitle eğitimi yapan değil, daha çok araştırma ve proje odaklı bir üniversite olmak hedefinde ilerleyen bir çalışma devam etmektedir. 2015 yılında Kalkınma Bakanlığı tarafından onaylanan Bursa Teknik Üniversitesi Gelişim Planı yukarıda belirtilen gerçekler çerçevesinde ve ülkemizin 2023 yılı vizyonuna uygun olarak oluşturulmaya çalışılmıştır. Gelişim Planının hazırlanmasında birçok kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlanan raporlar ve üniversitemizin sanayi işbirliğine yönelik olarak farklı sektörlerden sanayicilerle yaptığı 11 adet arama toplantısının sonuçları kullanılmıştır. Açılması planlanan fakülteler, bölümler ve araştırma merkezleri, yapılan çok detaylı saha çalışmaları ve incelemeler sonunda belirlenmiş, bölge için son derece faydası olacak birimlerdir. Gelişim Planı nın temel hedeflerinden bazıları şunlardır; 1/9
Teknik bir üniversite olarak teknik akademik birimlerin nitelikli olarak artırılması ve çeşitlendirilmesi, Araştırma ve eğitim-öğretim faaliyetlerinin öncelikli konularda yoğunlaşması, Sanayi, şehir ve ilgili kamu birimleri ile yakın ilişkilerin oluşturulması, Akademik birim, akademisyen ve öğrenci sayılarının makul seviyeye çıkarılması, Lisansüstü öğrenci sayısının lisans öğrenci sayısına oranının en az 1/3 seviyesinde tutulması, Önlisans programlarının planlanmaması, Öğretim üyesi başına düşen ders saatlerinin sınırlı tutularak akademisyenlerin araştırma yapmalarının özendirilmesinin sağlanması, Hazırlık sınıfları, yurtdışı ortak programlar ve yoğun özel programlar ile öğrencilerin yabancı dil seviyelerinin yükseltilmesi, Müfredatta laboratuvar, staj ve uzun dönem işyeri çalışma sürelerinin artırılması, Eğitim-öğretim, tez çalışmaları ve araştırma faaliyetlerinin sektör taleplerine cevap verecek şekilde tasarlanması ve planlanması, İkinci öğretim programlarının planlanmaması, Uluslararasılaşmaya öncelik verecek şekilde akademisyen ve öğrenci profilinin oluşturulması, Araştırma merkezleri, pilot tesisleri ve kütüphaneleri zengin bir üniversite oluşturulması, Girişimci, araştırmacı, sorgulayıcı mezunlar yetiştiren esnek eğitim sistemi geliştirilmesi, Faaliyet gösterdiği her disiplinde bilimsel olarak yetkin, girişimci ve uluslararası faaliyetlere açık mezunlar yetiştirilmesi, Akademisyen ihtiyacı duyan üniversitelerimiz için ilgili alanlarda öğretim elemanı yetişmesine katkıda bulunulması, Bursa ve ülke sanayisinin problemlerine çözüm üretebilecek ve sanayinin güçlü potansiyelini teknolojik ve yenilikçi ürünlere çevirebilecek araştırmacılar yetiştirmek. Üniversitemiz, kuruluş misyonuna uygun olarak yaptığı çalışmalarla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından açıklanan, üniversitelerin bilimsel ve teknolojik araştırma yetkinliği, fikri mülkiyet havuzu, iş birliği ve etkileşim, girişimcilik ve yenilikçilik kültürü, ekonomik katkı ve ticarileşme boyutları gibi 23 ayrı göstergeye göre değerlendirilip ilk 50 nin açıklandığı Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi 2016 listesine 41. sıradan giriş yapmıştır (Devlet üniversiteleri arasında 29. sıradadır). 2010 yılında kurulmuş genç bir üniversite olan BTÜ için bu sıralamada ilk 50 içerisinde yer almak, araştırma üniversitesi olma misyonu ile bağdaşan önemli bir adımdır. Akademisyenlerin çalışmalarının teşvik edildiği performans kriterleri konusunda da BTÜ, ilk 15 içerisine girebilmiştir. Genç ve dinamik olması nedeni ile yeniliklere daha kolay adapte olabilen Bursa Teknik Üniversitesi, endüstri 4.0 a geçme hazırlıkları yapan Bursa Sanayisinin de Ar-Ge anlamında lokomotifi olmaya başlamıştır. Az sayıda bölüm ve öğrenci ile araştırmaya daha fazla zaman ve imkân oluşturan yapılanması, araştırma laboratuvarı öncelikli yatırımları, ihtisaslaşmaya yönelik çalışmaları ile BTÜ, bölge ve ülke için önemli bir işlev yüklenmeye adaydır. 2/9
Yukarıda sıralanan hedeflerin karşılanabilmesi için Bursa Teknik Üniversitesi nin kuruluşunda oluşturulan akademik yapısının ciddi olarak gözden geçirilmesi son derece önemlidir. Zira mevcut fakülte yapısı ile BTÜ nün, özellikle şehrin çok kuvvetli sanayi paydaşlarının talep ettiği düzeyde, ilgili bakanlıkların vizyonlarına uygun ve gerçek anlamda bir teknik üniversite hüviyetine kavuşmasının oldukça zor olacağına inanılmaktadır. BTÜ nün, Bursa sanayisine ve ülkemize bir teknik üniversite olarak, şu andaki akademik yapılanması ile ancak sınırlı katkı yapabileceğine inanılmaktadır. Zira paydaşları tarafından ciddi muhatap kabul edilmesi ve gerçekten nitelikli eğitim-öğretim-araştırma çalışmaları yapması için, BTÜ de şehrin ve zamanın gereklerine göre yeni teknik birimlerin açılması ve mevcut yapının revize edilmesinin bir zorunluluk olduğu görülmüştür. MEVCUT FAKÜLTE YAPILANMASI BTÜ de mevcut bulunan fakülteler ve bölüm listeleri Tablo 1 de detaylı olarak verilmiştir. Görüleceği üzere mevcut bulunan fakülteler ve bunların bünyesindeki bölümler teknik üniversite konseptine uymamaktadır. Örneğin DBMMF, genel olarak ayrı ayrı olması gereken Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Mimarlık Fakültelerini bünyesinde bulundurmaktadır. BTÜ gelecek yıllarda gelişmesini teknik bölümlerde yapması durumunda ki bu bir zorunluluktur, bu durumda aşırı bölüm sayısı ve öğrenci sayısı nedeni ile bu fakülte (DBMMF) yönetilmesi çok zor hale gelecektir. BTÜ nün genel konsepti sosyal bölümleri sınırlı düzeyde tutarak daha çok mühendislik bölümlerinin öne çıkarılması yönündedir. Diğer yandan bu fakültenin adında bulunan Doğa Bilimleri BTÜ de aynı zamanda Orman Fakültesinin olması ile çelişki oluşturmaktadır. Bunlara ilave olarak mevcut durumda Sanat ve Tasarım Fakültesi ile DBMMF içerisinde Mimarlık bölümlerinin de olması diğer bir çelişkidir. Tablo 1. BTÜ Mevcut Fakülte Yapısı Fakülte Bölüm 1 Doğa Bilimleri Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi 1-Makine Mühendisliği 2-Mekatronik Mühendisliği 3-Metalurji ve Malzeme Mühendisliği 4-Kimya Mühendisliği 5-İnşaat Mühendisliği 6-Kimya 7-Elektrik-Elektronik Mühendisliği 8-Çevre Mühendisliği 9-Lif ve Polimer Mühendisliği 10-Gıda Mühendisliği 11-Şehir ve Bölge Planlama 12-Mimarlık 13-Enerji Sistemleri Mühendisliği 14-Biyomühendislik 15-Matematik 16-Endüstri Mühendisliği 17-İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı 18-Harita Mühendisliği 19-Bilgisayar Mühendisliği 20-Fizik (Açılma teklifi YÖK e gönderildi) 2 Sanat ve Tasarım Fakültesi --- 3 Orman Fakültesi 1-Orman Mühendisliği 2-Orman Endüstri Mühendisliği 3/9
3-Peyzaj Mimarlığı 4 Denizcilik Fakültesi 1-Denizcilik İşletmeleri Yönetimi 2-Gemi İnşaatı ve Gemi Mak. Mühendisliği 5 İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 1-Uluslararası İlişkiler 2-Uluslararası Ticaret ve Lojistik 3-Psikoloji 4-Sosyoloji 5-İşletme 6-İngiliz Dili ve Edebiyatı 7-İktisat 6 İletişim Fakültesi 1-Gazetecilik 2-Halkla İlişkiler ve Tanıtım 3-Radyo Televizyon ve Sinema ÖNERİLEN FAKÜLTE YAPILANMASI Ülkemizin şartları ve dünyadan birçok örnek incelenerek Bursa da ve bölgede çok kuvvetli sanayi altyapısı olan meslek ve endüstri kümelenmeleri ile aynı yönde akademik kümelenme yapan bir teknik üniversitenin çok daha başarılı olacağı sonucuna varılmıştır. Bursa Ticaret ve Sanayi Odasının (BTSO) yoğun çalıştığı ve kurmuş olduğu meslek ve konu kümelenmelerine, birçok sanayi kuruluşlarının ısrarla yaptıkları taleplere ve zamanın şartlarına göre yeni akademik yapılanmayı gerçekleştirmemiz hayati öneme sahiptir. Gelişim planının hazırlanmasında Sayın Cumhurbaşkanımızın 11 Mart 2015 te YÖK te rektörlere yaptığı konuşmada her üniversitenin artık bir konuda ülke ve dünyada markalaşması şeklinde özetlenebilecek direktifleri de dikkate alınmıştır. Halihazırda altı fakültenin sadece üçünde (Doğa Bilimleri Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Orman Fakültesi ve İnsan-Toplum Bilimleri Fakültesi) eğitim öğretim faaliyetleri sürerken diğer üçünde (Denizcilik Fakültesi, İletişim Fakültesi ve Sanat-Tasarım Fakültesi) henüz öğretim faaliyetleri başlamamıştır. Özellikle teknik alanlarda faaliyet gösteren ve BTÜ için olmazsa olmaz olan DBMMF nin yeniden yapılandırılmasında; ülkemizde en köklü yapıya sahip Teknik Üniversitelerden olan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) gibi üniversitelerin akademik yapıları incelenmiştir. Ayrıca yurtdışında bulunan teknik üniversitelerin akademik yapıları incelenmiştir. Bursa Teknik Üniversitesinin de bu üniversitelerde bulunan fakülte yapılarına benzer bir yapı oluşturmasının gerekliliği görülmüştür. Bursa ilindeki paydaşlarla yapılan toplantılar ve istişareler sonucu yeni bir akademik yapılanma benimsenmiştir. Mevcut bölümlerin yeniden organize edilmesi ile toplamda 6 olan fakülte sayısı 7 ye çıkmaktadır. Yeni bir yapılanmaya gidilmesi BTÜ ye gerçek teknik üniversite konsepti kazandıracak, Bursa ve bölge gerçekten özlenen bir üniversiteye kavuşmuş olacaktır. Bu önerilen akademik yapılanma aynı zamanda eğitim ve araştırma binalarının çoğunun proje ve imalat aşamasında olan çalışmalarımız içinde son derece kritik belirleyici bir husustur. Bünyesinde 19 adet halihazırda bölüm barındıran ve yönetilemez hale gelen DBMMF ve henüz hiçbir bölümü bulunmayan Sanat Tasarım Fakültelerinin yapılandırılmasına yönelik seçenekler ve mevcut durumlar Ek 1-4 arasında verilmiştir. Akademik yapılanma yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmıştır. 1. Ülkemizde en köklü yapıya sahip Teknik Üniversitelerden olan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) gibi üniversitelerin akademik yapıları incelenmiştir. 2. Yurtdışında bulunan teknik üniversitelerin akademik yapıları incelenmiştir. 4/9
3. DBMMF bünyesinde 19 adet halihazırda bölüm bulunmakta olup yeni bölüm ve programlarının bu alanlarda açılması planlandığından parçalanma kaçınılmaz hale gelmiştir. 4. DBMMF bünyesindeki bölüm ve programlar arasındaki disiplin benzerliğine göre düzenleme yapılmıştır. 5. Bölüm veya programlar arasında yürütülen çift-anadal ve yandal programlar dikkate alınmıştır. 6. Laboratuvar kullanımları ve eğitim-öğretim programlarındaki benzerlikler dikkate alınmıştır. 7. Bölümlerin yürütmüş oldukları ortak lisansüstü programlar dikkate alınmıştır. 8. Temel-Mühendislik, Bilim-Mühendislik ve Mimarlık-Mühendislik kümelenmeleri dikkate alınmıştır. 9. Bölüm veya programların staj nitelikleri ve mezunların ortak çalışma alanlarına göre düzenleme yapılmıştır. Sonuç olarak Gelişim Planında mevcut fakültelerin yeniden yapılandırılması kapsamında özellikle DBMMF ile Sanat ve Tasarım Fakültelerinin isimlerinin değiştirilmesi ve/veya bunlardan doğacak yeni fakültelerin kurulması hedeflenmiştir. Bu kapsamda Ek 3 te detaylı sunulan 3 numaralı öneride olduğu gibi, DBMMF nin adının Doğa Bilimleri-Mühendislik Fakültesi olarak değiştirilmesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi adının Mimarlık-Mühendislik Fakültesi olarak değiştirilmesi, ayrıca yeni bir Fakülte olarak Mühendislik Fakültesinin kurulması planlanmaktadır. 5/9
Ek-1: DBMMF ve Sanat Tasarım Fakültelerinin mevcut akademik yapısı Fakülte Adı Eğitim Var Eğitim Yok TOPLAM FAKÜLTE SAYISI:6 Doğa Bilimleri Mimarlık ve Mühendislik Sanat ve Tasarım Çevre Mühendisliği Elektrik-Elektronik Mühendisliği Gıda Mühendisliği Makine Mühendisliği İnşaat Mühendisliği Kimya Mühendisliği Lif ve Polimer Mühendisliği Mekatronik Mühendisliği Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Kimya Şehir ve Bölge Planlama - - Bilgisayar Mühendisliği Biyo-Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Enerji Sistemleri Mühendisliği Harita Mühendisliği İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Matematik Mimarlık Fizik (Açılma teklifi YÖK e gönderildi) Fakülte Adı Bölüm Sayı 1. Doğa Bilimleri Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi 20 2. Sanat ve Tasarım Fakültesi 0 3. Orman Fakültesi 3 4. İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 7 5. Denizcilik Fakültesi 2 6. İletişim Fakültesi 3 6/9
Ek-2. Birinci Öneri: Kimya ve Malzeme, Makine ve Elektronik, Mimarlık ve İnşaat Fakülte Adı Eğitim Var Eğitim Yok TOPLAM FAKÜLTE SAYISI:7 Kimya ve Malzeme Makine ve Elektronik Kimya Mühendisliği Gıda Mühendisliği Lif ve Polimer Mühendisliği Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Kimya Elektrik-Elektronik Mühendisliği Mekatronik Mühendisliği Makine Mühendisliği Mimarlık ve İnşaat İnşaat Mühendisliği Çevre Mühendisliği Şehir ve Bölge Planlama *DBMMF nin adı Kimya ve Malzeme Fakültesi olarak değiştirilecek. *Sanat-Tasarım Fakültesinin adı Mimarlık ve İnşaat Fakültesi olarak değiştirilecek. * Makine ve Elektronik Fakültesi adında yeni bir Fakülte kurulacak. Biyo-Mühendislik Enerji Sistemleri Mühendisliği Bilgisayar Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Matematik Fizik (Açılma teklifi YÖK e gönderildi) Harita Mühendisliği Mimarlık İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Fakülte Adı Bölüm Sayı 1. Makine ve Elektrik Fakültesi 8 2. Kimya ve Malzeme Fakültesi 6 3. Mimarlık ve İnşaat Fakültesi 6 4. Orman Fakültesi 3 5. Denizcilik Fakültesi 2 6. İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 7 7. İletişim Fakültesi 3 7/9
Ek-3. İkinci Öneri: Mühendislik, Doğa Bilimleri ve Mühendislik, Mimarlık ve Mühendislik Fakülte Adı Eğitim Var Eğitim Yok TOPLAM FAKÜLTE SAYISI:7 Mühendislik Doğa Bilimleri ve Mühendislik Mimarlık ve Mühendislik Elektrik-Elektronik Mühendisliği Mekatronik Mühendisliği Makine Mühendisliği Kimya Mühendisliği Çevre Mühendisliği Gıda Mühendisliği Lif ve Polimer Mühendisliği Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Kimya İnşaat Mühendisliği Şehir ve Bölge Planlama *DBMMF nin adı Doğa Bilimleri ve Mühendislik Fakültesi olarak değiştirilecek. *Sanat-Tasarım Fakültesinin adı Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi olarak değiştirilecek. *Mühendislik Fakültesi adında yeni bir Fakülte kurulacak. Enerji Sistemleri Mühendisliği Bilgisayar Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Biyo-Mühendislik Matematik Fizik (Açılma teklifi YÖK e gönderildi) Mimarlık Harita Mühendisliği İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Fakülte Adı Bölüm Sayı 1. Mühendislik Fakültesi 7 2. Doğa Bilimleri ve Mühendislik Fakültesi 8 3. Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi 5 4. Orman Fakültesi 3 5. Denizcilik Fakültesi 2 6. İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 7 7. İletişim Fakültesi 3 8/9
Ek-4. Üçüncü Öneri: Kimya-Metalurji, Makine, Elektrik-Elektronik, İnşaat, Mimarlık ve Tasarım TOPLAM FAKÜLTE SAYISI:9 Fakülte Adı Eğitim Var Eğitim Yok Kimya-Metalurji Kimya Mühendisliği Biyo-Mühendislik Gıda Mühendisliği Lif ve Polimer Mühendisliği Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Kimya Makine Makine Mühendisliği Enerji Sistemleri Mühendisliği Fizik (Açılma teklifi YÖK e gönderildi) Elektrik-Elektronik Elektrik-Elektronik Mühendisliği Mekatronik Mühendisliği Bilgisayar Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Matematik Harita Mühendisliği İnşaat İnşaat Mühendisliği Çevre Mühendisliği Mimarlık ve Tasarım Şehir ve Bölge Planlama Mimarlık İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı *DBMMF nin adı Kimya-Metalurji Fakültesi olarak değiştirilecek. * Sanat-Tasarım Fakültesinin adı Mimarlık ve Tasarım Fakültesi olarak değiştirilecek * Makine, Elektrik-Elektronik ve İnşaat Fakültesi adında üç adet yeni Fakülte kurulacak. Fakülte Adı Bölüm Sayı 1. Makine Fakültesi 3 2. Elektrik-Elektronik Fakültesi 5 3. İnşaat Fakültesi 3 4. Kimya-Metalurji Fakültesi 6 5. Mimarlık ve Tasarım Fakültesi 3 6. Orman Fakültesi 3 7. Denizcilik Fakültesi 2 8. İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 7 9. İletişim Fakültesi 3 9/9