İŞYERİ HEKİMLERİNİN ÇALIŞMA ŞARTLARI İLE GÖREV VE YETKİLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarih: 4.7.1980; Sayı: 17037 Amaç Madde:1-Bu Yönetmelik, işyeri hekimlerinin çalışma şartları ile görevlerini nasıl yürüteceklerini ve yetkilerini belirler. Kapsam Madde:2-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü nün 91 inci maddesinde sözü edilen, sürekli olarak en az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan, işçilerin sağlık durumlarının denetlenmesi, ilk yardım, acil tedavi ve diğer koruyucu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. Tanımlar Madde:3-Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından; a)iş hekimliği alanında belirli tecrübe sahibi hekime işyeri hekimi b)belirli bir işyeri tarafından kurulan ve iş hekimi denetiminde yardımcı sağlık personeli, sekreterya, genel hizmet personeli ile lüzümlu araç ve gereçle donatılmış birime işyeri sağlık birimi c)50 den az işçi çalıştıran işyerlerinin bir araya gelerek bu maddenin (b) bendine uygun olarak kurulan birime işyerleri ortak sağlık birimi denir. İşyeri Hekimlerinin Görevleri Madde:4-1-İşyeri hekimlerinin tıbbi görevleri; a)işçilerin işe giriş muayenelerinin yerine getirilmesi, b)aralıklı kontrol muayeneleri yapılması, c)özelliği olan işçilere, bu arada ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlara, gebe ve emzikli kadınlara, 18 yaşından aşağı gençlere, iki yaşından küçük çocuk sahibi annelere, malul ve arızalılara, alkoliklere, birden fazla iş kazası geçirmiş işçilere özel bir ilgi ve ihtimam sağlanması, d)meslek hastalığı dışı, üç haftadan uzun işten uzaklaşmalarla bütün meslek hastalıkları, iş kazaları ve sık tekrarlanan işten uzaklaşmalar halinde işe dönüş muayenelerinin yapılması, e)gereği halinde ek ve tamamlayıcı muayenelerin yaptırılması, f)ayrıca işveren tarafından ihtiyaç gösterilen işçilerin muayenelerinin yapılması, g)gerekli hallerde radyolojik muayenelerin sağlanması, h)kaza halleri için işyerinde ilk yardım organizasyonu ve acil tedavinin yapılması, ı)koruyucu aşıların yapılması ve izlenmesi, j)kadın işçilerin çalıştırıldığı işyerlerinde ilgili Tüzük gereği oluşturulan Kreş ve Çocuk Bakım Yerlerinde barındırılan çocukların sağlık kontrollerinin
yapılması ve genellikle bu yerlerin sağlık şartlarına uygun biçimde teşkilatlanmasının ve çalıştırılmasının denetlenmesi. 2-İşyeri Hekiminin Tıbbi-Teknik Görevleri A.İşyeri Hijyeni ve Güvenliği konularında inceleme-araştırma, a)işyerinin yakından tanınması ve kullanılan, üretilen maddelerin titizlikle izlenmesi için işyerlerinin aralıklı olarak incelenmesi, b)çalışma ortamı şartlarının değerlendirilmesi(ısı, gürültü, aydınlatma, havalandırma, iyonizan ve iyonizan olmayan ışınların, zehirli gazlar ve buharların, çözücülerin ve tozların etkilerini gereken hallerde ölçmelere de başvurarak yeterli biçimde değerlendirilmesi.) c)işyerinin genel hijyen şartlarının (genel temizlik, içme suyu, yemekhane, yıkama yerleri, lavabo, duş, tuvalet, soyunma odaları vb.) devamlı izlenmesi, d)güvenlik yönünden mahsurlu görülen işlerde,işyeri şartlarının düzeltilmesi çarelerinin araştırılması, e)iş kazası soruşturmaları ile bunlara karşı alınacak tedbirlerin tespiti ile ilgili araştırmalara katılma, f)ilk yardım ve kurtarma işlerinin teşkilatlanması ve bununla ilgili personelin yetiştirilmesi, g)mesleki bir hastalığın veya işle ilgili bir hastalığın tespitinden sonra, koruyucu tedbirlerin acilen alınması ve bununla ilgili işlemlerin yürütülmesi, h)işyeri İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları toplantılarına katılma; B.İş ve İşçi Uyumu a)işkolunda ve işyerinde uygulanan işlemleri ve teknolojik şartları inceleyerek bunların işyeri sağlık şartlarına uygunlukları konularında çalışma, b)her iş postasının gerektirdiği fiziki ve ruhi yetenekler ile işçilerin kişisel niteliklerinin tespiti, buna göre uygun işlerde çalıştırılmalarının sağlanması, c)iş değişimlerinde danışmanlık yapılması, d)aşırı yorgunluk problemleri söz konusu olan yerlerde bunların önlenmesi için incelemeler yapılması, e)iş kazasına uğrayan ya da mesleki bir arıza ya da hastalığa tutulan işçiler için ilgililer ile gerekli ilişkiler kurup bunların rehabilitasyonuna yardımcı olunması, f)malul ve arızalıların sınıflandırılmalarına ve çalışmalarına ilişkin kararlara katılarak işlerine uyumlarının sağlanması, C.Sağlık Eğitimi a)işçilerin kişisel hijyen, beslenme, kişisel koruyucuların kullanılışı ve genel hijyen konularında eğitimleri ile uğraşmak, b)işyeri hekimi, işçilerin çalışma şartlarının düzenlenmesinde yerine göre, boş zamanların olumlu biçimde değerlendirilmesi imkanını sağlayacak çalışmalar yapar; bu arada dinlenme kampları, spor ve öteki konularda çalışmalara katılır. 3-Kayıt ve İstatistik Görevleri: a)işyerleri Sağlık Birimlerinde her işçi için bu Yönetmeliğe ekli örneğe göre (Örnek a ve b) bir sağlık dosyası düzenlenir.
Bu dosya işyeri sağlık biriminde saklanır ve dosyada olan bilgiler hakkında gizlilik kurallarına uyulur. İşyeri hekimi, dosya sahibi işçinin rızası olmaksızın kimseye sağlığı ile ilgili bilgiler veremez. b)işyeri sağlık birimlerinde, iş kazaları, meslek hastalıkları işlemlerinde ülke çapında değerlendirmelere elverişli bu Yönetmeliğe ekli örnekler kullanılır(örnek:2). c)işyeri sağlık birimlerinde, pansuman, enjeksiyon işlemleri yani sıra hasta bakımı yürütüldüğü takdirde, yerine göre SSK veya özel kayıt düzenlemeleri yapılır. C.İşyeri Sağlık Birimleri, tüm çalışmaları açıkca belirtecek biçimde yıllık çalışma raporları hazırlamakla yükümlüdürler. Bu raporlar, yönetmeliğe ekli örneğe göre hazırlanır ve raporlardan bir örnek Çalışma Bakanlığı ile ilgili bölümüne gönderilir(örnek:3). 4-İnceleme-Araştırma ve İşyeri Dışı Kuruluşlarla İlgili Görevler: a)işyeri Sağlık Birimleri, İşçi Sağlığı ve Güvenliği konularında yeni bilgiler kazanılmasında ve koruyucu önlemler tespit edilmesinde birer kaynak niteliğinde olduğundan, İşyerleri Sağlık Birimlerinde inceleme ve araştırmalara ayrı bir önem verilir. Bu sebeple, İşyeri Sağlık Birimleri kendi ölçülerinde girişimlerde bulunabilecekleri gibi, gereken durumlarda, İşçi Sağlığı ve Güvenliği konularında araştırma-inceleme yapan uzmanlaşmış kuruluşlar ve Üniversitelerle işbirliği yaparlar. Çağdaş iş sağlığı, işçilerin çalışma hayatını bütünü ile ele aldığından İşyeri Sağlık Birimleri bu yönde çalışmalara önem verir ve bunlara etkili biçimde katılır. İşyeri Hekimlerinin Yetkileri Madde:5-a)İşyeri hekimleri çalışmalarını tam bir mesleki özgürlük içinde ve tıbbi deontoloji kurallarına uygun biçimde yürütür. b)hekim muayene odasının dışında, işyerinin her yerinde inceleme, görev ve hiyerarşik durumu ne olursa olsun gerekli gördüğü herkesle ilişki kurar, bunlardan görevi icabı olan lüzumlu her türlü bilgiyi alma yetkisine sahiptir. c)hekim yıllık ücretli tatil izninden yararlanır, yokluğunda kendisinin teklif veya rızası ile bir vekil tayin edilir. Vekil görevlendirilmesi hekim ve idarenin anlaşmaları ile sağlanır. d)vekil hekim, yerini aldığı hekimin bütün görevlerini tıbbi deontoloji içinde yürütür. İşyeri Hekimlerinin Nitelikleri Madde:6-a)Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği anda işyerlerinde iş hekimi olarak görev yapanlar dışında yeniden görev alacak kişilerin sırası ile aşağıdaki niteliklerden birine sahip olması gerekir. b)iş Güvenliği Müfettişliğinde en az 3 yıl çalışmış Hekim İş Güvenliği Müfettişi niteliği taşımak, c)yetkili bir makam tarafından verilmiş bir İş Hekimliği sertifikasına sahip olmak,
d)b ve c fıkralarında belirtilen nitelikte hekim bulunmadığı takdirde, işyeri hekimliğine istekli herhangi bir hekim atanabilir. İşyeri Hekimlerinin Atanması Madde:7-İşveren, mahalli tabip odasının aracılığı ile işyeri hekimi atayabilir. Müracaat üzerine ilgili tabip odası, işyeri hekimi olarak görev almak isteyen hekimlerin adlarını işverene bildirir. İşveren, bu adaylardan işyeri hekimliği niteliğine uygun olanlar ile sözleşme yapmakta serbesttir. İşyeri Sağlık Birimleri Madde:8-a)Sürekli olarak en az elli yada elliden fazla işçi çalıştıran her işveren işyerinde bu yönetmelikte belirlenen görevlerini yerine getirmek üzere işyeri sağlık birimi kurmakla yükümlüdür. b)işyeri sağlık birimleri iş hekimliği alanında belirli bir tecrübe sahibi hekim veya baş hekimin idaresinde kurulur. c)hekimlerin görevlendirilmeleri kişi başına hizmet saati üzerinden değerlendirilir. Bu süre iş hekimliği ile ilgili hizmetler için işçi başına ayda 15 dakika olarak hesaplanır. d)hekim aynı zamanda Sosyal Sigortalar Kurumuna ait yükümlülükleri ve diğer tedavi hizmetlerini de yerine getirmek gayesi ile poliklinik yapmak zorunda ise iş için ayrıca Sosyal Sigortalar Kurumu hasta bakım normları uygulanır. c)sürekli olarak 1000 ve daha fazla işçi çalıştıran iş yerleri iş hekimliği görevleri için işyeri sağlık birimi kurmak ve tam süre bir hekim görevlendirmek zorundadırlar. 1000 kişiyi aşan hallerde işçi başına ayda 15 dakikalık bir hizmete göre yeterince hekim eklenir. f)tam-süre hekim çalıştıran işyerleri aynı zamanda poliklinik hizmeti sürdürme durumunda ise, bu takdirde bu iş için de Sosyal Sigortalar Kurumu hasta bakım normları esas tutulmak üzere yeterince hekim eklenir. g)elliden az işçi çalıştıran işyerleri bir araya gelerek İşyeri Ortak Sağlık Birimi kurabilirler. Bu gibi hallerde kurma ve işletme masrafları kişi başına düşen masraf üzerinden ortaklaşa karşılanır. Hemşire ve Yardımcı Sağlık Personeli Madde:9-a)50-200 işçi çalıştıran ve İşyeri Sağlık Birimi kuran her işyeri bu birim için ayrıca bir sağlık memuru ya da hemşire görevlendirir. Diplomalı hemşire ya da sağlık memuru bulunmayan hallerde hemşire yardımcılarından yararlanılır. b)200-1000 işçi çalıştıran işyerlerinde iki hemşire ya da sağlık memuru görevlendirilir. c)1000 den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde her 1000 işçi için bir hemşire eklenir. Ancak ikiden fazla hemşire çalıştırılması halinde bunlardan birinin diplomalı hemşire olması gereklidir.
Bu gibi durumlarda hemşire aynı zamanda baş hemşirelik görevini sürdürür. d)poliklinik yapılan işyeri sağlık birimlerinde ihtiyaca göre hemşire sayısı artırılır. Sekreterya ve Diğer Hizmetler Madde:10-a)1000 den fazla işçi çalıştıran her işyerinde sağlık biriminde bir sekreter görevlendirilir. Bu sekreterin daktilo bilmesi gerekir. b)işyeri sağlık birimlerinin temizlik ve bununla ilgili hizmetlerini karşılamak üzere yeteri kadar hademe ve yardımcı sağlık personeli görevlendirilir. Yer ve Donatım Madde:11-a)İşyeri sağlık birimi ve işyeri hekimi için uygun bir yer ve yeterli araç ile gereç işyerince temin edilecektir. b)bu yer ile araç gereçler yalnızca bu servislerin hizmetlerinde kullanılacaktır. c)bu yer tercihen kolay ulaşılan bir binanın giriş katında olacaktır. d)bu yerler, iyi aydınlatılmış, iyi havalandırılmış ve yeterli şekilde ısıtılmış olacak, akar su sağlanacak, sokak ve fabrika gürültüsünden uzak ve kolay temizlenir nitelikte bulunacaktır. e)oda sayısı, donatım, araç ve gereçler işyerinin büyüklük ve işçi sayısına yeterli olacaktır. Bu husus için aşağıdaki ölçütler uygulanacaktır: (1)500 kişiden az işçi çalıştıran işyerleri: -1 Doktor muayene odası(16 m2) -1 Bekleme Salonu(yeteri kadar geniş ve uygun oturacak yeri olacaktır) -1 Laboratuvar odası gerekli laboratuvar muayenelerini yapmaya imkan sağlayacak şekilde donatılacaktır. -1 Tuvalet -Pansuman odası (2) 500-1000 kişi çalıştıran işyerleri: -1 Doktor muayene odası -1 Bekleme Salonu -1 Laboratuvar Odası -1 Pansuman Odası -1 Tuvalet -1 Arşiv(tıbbi dosyaları muhafaza için) (3)1000 den fazla işçi çalıştıran işyeri sağlık birimi ile işyerleri ortak sağlık birimleri: -Bu gibi işyerlerinde 3 den az olmamak üzere hekim sayısına ve iş durumuna göre yeterli muayene odası, -1 Bekleme Salonu -1 Laboratuvar Odası -1 Pansuman Odası
-2 Tuvalet(Kadın ve Erkek için ayrı) -1 Sekreter Odası -1 Hemşire Odası -1 Depo(sedye ve tıbbi araç ve gereçlerin saklanması için yer sağlanır) Bunlardan başka lüzumlu hallerde bu yerler aşağıdaki olanaklarla desteklenir. -Radyolojik muayeneler için gerekli bir yer(uygun şekilde korunmuş) -Bir revir(1-2 yataklı) -Bir dinlenme salonu(muayene odasına bitişik) -Bu gibi işyerlerinde, psikolog ve sosyal hizmet uzmanı gibi elemanlar çalışıyorsa bunlar için de birer oda ayrılır. Denetim Madde:12-İşyeri Sağlık Birimleri(İSAB) ile İşyerleri Ortak Sağlık Birimlerinin (İYOSAB) ve iş hekiminin mesleki çalışmalarının denetimi (yasalarca belirlenmiş makamların yetkileri saklı tutulmak şartıyla) Çalışma Bakanlığı ve Hekim İş Güvenliği Müfettişlerince yapılır. Genel Hükümler Madde:13-a)İşyerleri Sağlık Birimlerinin kurulup işletilmesi giderleri, hiçbir suretle işçilere yansıtılamaz. b)işyerleri Sağlık Birimleri, görevlerini en iyi biçimde yürütme bakımından işçi kuruluşları ile işbirliği yaparlar. c)işyerleri Sağlık Birimleri çalışmalarına faaliyet kazandırmak için SSK Sağlık Birimleri ile Koordinasyon sağlar ve bu birimlerle işbirliği yaparlar. Yürürlük Madde:14-Bu Yönetmelik İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, 91. Maddesi uyarınca düzenlenmiş olup, Resmi Gazete de yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girer.