ELEKTRONİK ORTAMDA VERİLEN BEYANNAMELERİN DÜZELTİLMESİ İÇERİK 1.GİRİŞ 2.ELEKTRONİK BEYANNAME UYGULAMASI 2.1.Yasal Düzenlemeler 2.2.Kimler E-Beyanname Gönderebilir 2.3.Elektronik Ortamda Verilen Beyannameler a) Yıllık Beyannameler (Gelir Kurumlar Beyannamesi) b)katma Değer Vergisi Beyannameleri (1 ve 2 no.lu) c) Özel Tüketim Vergisi Beyannamesi d) Muhtasar Beyanname e) Damga Vergisi Beyannamesi f) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Beyannamesi g) Özel İletişim Vergisi Beyannamesi. h) Şans Oyunları Vergisi Beyannamesi ı)geçici Vergi Beyannamesi 2.4.Elektronik Ortamda Beyanname Verilmesi 3.ELEKTRONİK BEYANNAME DÜZELTİLMESİ 3.1. Kanuni Süresinde Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: 3.2.Kanuni Süresinden Sonra Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: a) Kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (Pişmanlık) b) Kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (KSS) c. Beyan Süresinden Sonra Ek Olarak Düzeltme Beyannamesi Verilmesi 3.3. Kanuni Süresinden Sonra Verilen Beyannamelere Uygulanacak Cezalar a)kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (Pişmanlık) 1-Ödenecek Vergi Çıktığı Durumda 2-Ödenecek Vergi Çıkmadığı Durumda b) Kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (KSS) 1-Ödenecek Vergi Çıktığı Durumda 2-Ödenecek Vergi Çıkmadığı Durumda c. Beyan Süresinden Sonra Ek Olarak Düzeltme Beyannamesi Verilmesi 1-Ödenecek Vergi Çıktığı Durumda 2-Ödenecek Vergi Çıkmadığı Durumda 4. SONUÇ
1. GİRİŞ Elektronik ortamda verilecek beyannamelerin amacı mükelleflerin vergilendirmeye ilişkin ödevlerini yerine getirmelerinde, gelişen bilgi işlem teknolojilerinden yararlanmalarını, vergi beyannameleri ile bildirim ve eklerinin kolay, hızlı, ekonomik ve güvenilir bir şekilde idareye intikalini sağlamak ve beyannamelerin doldurulmasındaki hataları en aza indirerek mükellef mağduriyetini önlemektir. Ayrıca böylelikle vergi dairesinin beyanname kabul, tarh, tahakkuk ve tahsilat işlemleri azalarak iş ve işlemleri kolaylaşmakta, diğer alanlarda mükelleflere daha iyi hizmet vermesi de sağlamakta olup uygulamanın günümüze kadar amacı ve kapsamı geliştirilerek genişletilmiştir. 2. ELEKTRONİK BEYANNAMELERİN UYGULAMASI 2.1.Yasal Düzenlemeler -Elektronik ortamda beyanname gönderme ile ilgili usul ve esaslar ilk olarak 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğinde belirlenmiş, 15 Sıra Numaralı Sirkülerle de kapsamı genişletilmiştir. Ayrıca 346, 386, 405 Sıra No lu VUK Genel Tebliğleriyle 2005/1 Seri No lu B.07.0.GEL.0.71/7100-115/010520 Sayılı Uygulama İç Genelgesi ve 10 sıra numaralı VUK sirküleri ile de söz konusu mevzuatta güncellemeler yapılmıştır. 2.2.Kimler E-Beyanname Gönderebilir Aktif büyüklükleri veya net satış hasılatlarının belli bir tutarın üzerinde olan mükellefler, (2016 yılı için Aktif toplamı 6.999.000,00 TL ve net satışlar toplamı 13.994.000,00 TL) Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler, Katma Bütçeli İdareler, İl Özel İdareleri, Belediyeler ve bunlara bağlı iktisadi işletmeler, Kamu İktisadi Teşebbüsleri, Devlet ve Kamu İktisadi Teşebbüsleri İştirakleri, Döner Sermayeli İşletmeler, Özerk Kuruluşlar, Diğer Kamu Kurumları, Noterler, İşletmede bağımlı olarak çalışan, muhasebe işlemleri meslek mensupları tarafından yerine getirilen mükellefler, Yeminli Mali Müşavirlerle tam tasdik sözleşmesi imzalamış olan mükellefler, Gayrimenkul sermaye iradı mükellefleri, 1581 sayılı Kanuna göre kurulan Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri, 1136 sayılı Avukatlık Kanununa göre ruhsat almış Avukatlar, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerden, mesleki faaliyetini icra etmeyen ancak gelir getirici faaliyette bulunanlar istemeleri halinde beyannamelerini elektronik ortamda doğrudan kendileri gönderebilirler.
2.3.Elektronik Ortamda Verilen Beyannameler 04.03.2005 Tarihli 2005/1 Seri No lu B.07.0.GEL.0.71/7100-115/010520 Sayılı Uygulama İç Genelgesi ile 03.03.2005 tarihli 346 Sıra No lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği geliştirilerek aşağıdaki elektronik ortamda Gönderilme Zorunluluğu Getirilen Beyannameler güncellenmiştir. a) Yıllık Beyannameler (Gelir Kurumlar Beyannamesi) b)katma Değer Vergisi Beyannameleri (1 ve 2 no.lu) c) Özel Tüketim Vergisi Beyannamesi d) Muhtasar Beyanname e) Damga Vergisi Beyannamesi f) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Beyannamesi g) Özel İletişim Vergisi Beyannamesi. h) Şans Oyunları Vergisi Beyannamesi ı)geçici Vergi Beyannamesi 2.4.Elektronik Ortamda Beyanname Verilmesi Elektronik Beyannameden faydalanabilecek kullanıcılar vergi dairesine başvurarak kullanıcı kodu ve şifre edindikten sonra www.gib.gov.tr adresinden indirilen ücretsiz program aracılığı ile işlem yapabilmekte ve ayrıca istedikleri zaman beyannamelerinin birer örneklerini alabilirler. 3. ELEKTRONİK BEYANNAME DÜZELTİLMESİ Günümüzde düzeltme ve pişmanlık talebi içeren beyannameler de aşağıda anlatıldığı üzere elektronik ortamda gönderilmektedir. 3.1. Kanuni Süresinde Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: Kanuni süresinde düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda; düzeltme beyannamesi daha önce verilen beyannameyi de kapsayacak şekilde tekrar düzenlenip paketlendikten sonra sisteme gönderilerek onay aşamasında ÖZEL ONAY seçeneği ile düzeltme gerekçesi yazılarak süreç tamamlanmaktadır. Kanuni süresinde verilen düzeltme beyannamelerinin matrah arttırıcı ya da azaltıcı olması durumlarında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. *Kanuni süresinde verilen düzeltme beyannameleri için usulsüzlük cezası da kesilmemektedir. 3.2.Kanuni Süresinden Sonra Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: Kanuni süresi geçtikten sonra düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda önemli husus düzeltme beyannamesinin matrah arttırıcı nitelikte olup olmadığıdır. a) Kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (Pişmanlık): Kanuni süresi geçtikten sonra verilecek olan düzeltme beyannamesi eğer matrah arttırıcı ise; düzeltme beyannamesi sisteme gönderilir. Onay aşamasında Özel, DZT ve PIS (Pişmanlık Talepli) kutucukları işaretlenerek ÖZEL ONAY butonu tıklanır ve düzeltmenin
gerekçesi yazılıp onaylanarak işlem tamamlanır. Kanuni süresinden sonra pişmanlık talepli olarak verilen düzeltme beyannameleri için vergi ziya- ı cezası kesilmemektedir. Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde belirtilen nispette uygulanacak ilgili tarihlerde geçerli olan gecikme zammı oranında bir zamla birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekir. b) Kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (KSS): Kanuni süresi geçtikten sonra verilecek olan düzeltme beyannamesi eğer matrah arttırıcı değil ise; düzeltme beyannamesi sisteme gönderilir. Onay aşamasında Özel, DZT ve KSS (Kanuni Süresinden Sonra) kutucukları işaretlenerek ÖZEL ONAY butonu tıklanır ve gerekçesi yazılıp onaylanarak işlem tamamlanır. c. Beyan Süresinden Sonra Ek Olarak Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: Beyan süresi içerisinde çeşitli nedenlerden dolayı düzeltme beyannamesi verilmemesi durumunda verilecek beyanname için ödeme çıkıp çıkmadığı önem taşımaktadır. Çünkü beyannameler gönderilirken PIS (Pişmanlık Talepli) ya da KSS (Kanuni Süresinden Sonra) seçeneklerinden birinin seçilmesi gerekmektedir. Vergi ödemesi çıkıyorsa Özel ve PIS (Pişmanlık Talepli) kutucukları, ödeme çıkmıyorsa Özel ve KSS (Kanuni Süresinden Sonra) kutucuklarının seçilmesi gerekmektedir. 3.3. Kanuni Süresinden Sonra Verilen Beyannamelere Uygulanacak Cezalar a)kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (Pişmanlık): Vergi çıkıp çıkmadığına göre değişmektedir, 1- Ödenecek Vergi Çıktığı Durumda: Usulsüzlük: 371. madde de aranan şartların yerine getirilmiş olması durumunda yalnızca usulsüzlük cezası 1 kat uygulanır. Gecikme Zammı (Pişmanlık Zammı): Pişmanlık oranında uygulanır. 2- Ödenecek vergi çıkmadığı durumda: Pişmanlıkla verilen beyannamelerde verginin çıkmadığı durumda Danıştay kararları ve Bakanlık görüşlerinde farklılık görülmektedir. Danıştay 7. dairenin 22.01.1988 tarih ve 138 esas no lu kararına göre usulsüzlük cezasının 1 kat uygulanmalıdır. Maliye Bakanlığı nın 30.06.1997 tarih ve B.07.0.GEL.0.30/3044-371-647/27154 sayılı özelgesine göre ise bu beyannamenin pişmanlıkla kabul edilemeyeceği, bunun yerine kendiliğinden verilen beyanname olarak kabul edilmesi gerektiği yönünde görüş bildirmiştir. Aşağıda 3.3.c.2 de anlatacağımız üzere 2 kat 1. derece usulsüzlük cezası kesilmesinden bahsedilmektedir. Ancak Bakanlığın yukarıda 238 sayılı VUK genel tebliğin aksine Vergi Daireleri İşlem Yönergesi nin Diğer Tarh İşlemleri başlıklı bölümünün 87/3 ncü maddesine; Pişmanlıkla verilecek beyannamelere uygulanacak işlemleri aşağıdaki gibi sıralamıştır: a) Pişmanlık istemi kabul edilen beyannamelere birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilir.
b) Pişmanlık istemi kabul edilmeyen beyannameler kanuni süresinden sonra verilen beyanname kabul edilerek bu maddenin birinci bendinde yazılı cezalar kesilir. c) Pişmanlık talebi ile verilen beyanname ek beyanname niteliğinde ise usulsüzlük cezası kesilmez. d) Vergisi kanuni sürede ödenmiş olmakla birlikte, beyannamenin kanuni süresinden sonra pişmanlıkla verilmesi halinde, birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilir. açıklamaları yer almıştır. Vergi dairelerinde yapılan uygulama, Pişmanlıkla verilen beyannamede vergi ödemesi çıkıyorsa pişmanlık hükmünden faydalandırılmakta ve 1 kat 1. derece usulsüzlük cezası kesilmekte, vergi ödemesi çıkmıyorsa, bunun kendiliğinden verilen beyanname kabul edilip, 2 kat usulsüzlük cezası kesilmektedir. * Sonuç olarak pişmanlıkla verilen beyannamelerde mahsuplar veya indirimler dolaysıyla ödeme çıkmayan şekilde verilen beyannamelere pişmanlıkla kabul edilmemektedir. Bu beyannameler kendiliğinden verilen beyanname olarak kabul edilmektedir. *Yasal süresinden sonra verilen düzeltme beyannamesi Vergi Usul Yasası'nın 371'nci maddesine göre pişmanlıkla ilgili ise (PIS) vergi ziya-ı cezası kesilmeyecektir. b)kanuni Süresinden Sonra Matrah Arttırıcı Olmayan Düzeltme Beyannamesi Verilmesi (KSS): Vergi çıkıp çıkmadığına göre değişmektedir, 1- Ödenecek vergi çıktığı durumda: Bu beyannamenin pişmanlıkla verilmesi doğru olacaktır, vergi ziya-ı cezasının kesilmesi önlenecektir. Vergi Ziya-ı: Kanuni süresinden sonra verilen beyannamelerde vergi ödemesi çıktığında bu beyanname pişmanlık ile verilmediği takdirde Vergi Ziya-ı cezası uygulanır. Gecikme Faizi: Ayrıca gecikme faizi de uygulanacaktır. 2- Ödenecek vergi çıkmadığı durumda: Vergi dairesine verilen düzeltme beyannamesinde matrah azaltıcı, zarar artırıcı ya da devreden KDV de artış oluşturucu düzeltme beyannamesi verilmişse, vergi dairesi gerek görmesi halinde bunları incelemeye sevk etmektedir.( 238 sayılı VUK nu Genel tebliği) c. Beyan Süresinden Sonra Ek Olarak Düzeltme Beyannamesi Verilmesi: Vergi çıkıp çıkmadığına göre değişmektedir, 1- Ödenecek Vergi Çıktığı Durumda: Vergi Ziya-ı: Düzeltme beyannameleri için, Kanuni süresinde beyannamenin verilmemesinin aksine usulsüzlük cezası kesilmemektedir. Usulsüzlük cezası beyannamelerin kanuni süresinde verilmediğinden dolayı kesilmektedir. Oysa düzeltme beyannamelerinden önce kanuni süresinde bir beyanname verilmiştir. Bu yüzden, düzeltme beyannameleri için usulsüzlük cezası kesilmemektedir. Düzeltme beyanına ilişkin ek vergi tarhiyatı çıkıyorsa, vergi ziya-ı cezası ve bu vergi için gecikme faizi hesaplanacaktır. Beyanname pişmanlıkla verilmişse vergi ziya-ı cezası kesilmeyecek sadece pişmanlık zammı hesaplanacaktır.
Gecikme Faizi: Uzlaşılan vergi miktarına, (a) fıkrasında belirtilen tarihten itibaren uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için uygulanır. (VUK. 112. Madde) 2- Ödenecek Vergi Çıkmadığı Durumda: Kanuni süre içinde veya kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden verilen ve matrah azaltıcı nitelikte olan ek beyannameler için hiçbir işlem yapılmaksızın incelemeye sevk edilecek ve inceleme sonucuna göre işlem yapılacaktır. Bu tip beyannameler için, 2002/8 no.lu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç genelgesi nde şöyle açıklama yapılmıştır. a) Matah ve/veya vergiyi azaltıcı ya da sonraki döneme devredilen vergiyi artırıcı mahiyetteki beyannameler, yapılan düzeltmenin mükellef tarafından haklı bir nedene veya bir hataya dayandığının belgelendirilmesi ya da mükellefçe verilen yazılı izahatın vergi dairesi müdürünce yeterli görülmesi halinde miktarına bakılmaksızın kabul edilecek ve bu düzeltme beyannameleri incelemeye sevk edilmeyecektir. b) İade hakkı da doğuran düzeltici nitelikteki gelir, kurumlar ve katma değer vergisi beyannameleri için Bakanlığımızca belirlenen limitlere göre işlem yapılacaktır. * Vergi daireleri elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilen düzeltme beyannamelerinin, elden verilmesi veya posta ile gönderilmesi durumunda Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 355'inci maddesine göre özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. 4. SONUÇ Yazımızda mükelleflerin düzeltme beyannamesini daha önce verilen beyannameyi de kapsayacak şekilde tekrar düzenlenip paketlendikten sonra sisteme gönderilerek düzeltme gerekçesini yazması gerektiği, ödenecek vergi çıktığı durumda düzeltme beyannamesi pişmanlıkla verilmesi gerekli olup, usulsüzlük cezası ile pişmanlık zammı uygulanacağı, ödenecek vergi çıkmadığı durumda ise kanuni süresinden sonra (KSS) ile düzeltme beyannamesi verilmesi gerektiği durumları ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Vergi dairesinin hangi şartlarda gerekli görmesi halinde incelemeye sevk edeceği de yazımızda açıklanmıştır. Dilara Durmaz Denetçi Yardımcısı