BOLU İLİ MUDURNU İLÇESİ İĞNE OYALARINININ DEĞERLENDİRİLMESİ SEVGİ YENİSOY

BOLU İLİ MUDURNU İLÇESİ İĞNE OYALARINININ DEĞERLENDİRİLMESİ SEVGİ YENİSOY YÜKSEK LİSANS TEZİ EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI NAKIŞ EĞİTİMİ BİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KASIM, 2014

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren... (...) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir. YAZARIN Adı Soyadı Bölümü : Sevgi : YENİSOY : El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Nakış Eğitimi Bilim Dalı İmza : Teslim tarihi :.12.2014 TEZİN Türkçe Adı : Bolu İli Mudurnu İlçesi İğne Oyalarının Değerlendirilmesi İngilizce Adı : Evaluation Of The Needle Oya In Mudurnu District Of Bolu City i

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim. Yazar Adı Soyadı: Sevgi YENİSOY İmza :. ii

JÜRİ ONAY SAYFASI Sevgi YENİSOY tarafından hazırlanan "Bolu İli Mudurnu İlçesi İğne Oyalarının Değerlendirilmesi" adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı nda Yüksek Lisans / Doktora tezi olarak kabul edilmiştir. Danışman: Yrd. Doç. Yakude DEVELİOĞLU El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Başkan: Doç. Dr. Fatma YETİM El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Üye: Yrd. Doç. Yakude DEVELİOĞLU El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Üye: Doç. Dr. Fatma YETİM El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Üye: Doç. Dr. Fatma Nur BAŞARAN El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Tez Savunma Tarihi: 21/11/2014 Bu tezin El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı nda Yüksek Lisans / Doktora tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum. Prof. Dr. Servet KARABAĞ Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü iii

TEŞEKKÜR El sanatlarımızın içinde önemli bir yeri olan iğne oyaları, Türk kadınının yaratıcılığını ve ince zevkini simgelemektedir. Her biri birer sanat eseri oyalarımıza, ülkemizin hemen hemen her yöresinde rastlamak mümkündür. Günümüzde teknolojik gelişmeler ve kadının çalışma hayatında yer alması birçok alanda olduğu gibi el emeği olan iğne oyalarının yapımını da olumsuz etkilemektedir. Eskiye oranla iğne oyası yapımına daha az zaman ayrıldığından, iğne oyalarının anlam ve önemini yitirmeden, yöresel özelliklerini belirleyerek belgelendirmek, gelecek nesillere taşımak, literatüre kazandırmak araştırmacının esas görevidir. Bu araştırmanın amacı; Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılmış olan iğne oyalarının renk, motif, teknik özellikleri, kompozisyon özellikleri, kullanılan araç-gereçler ve kullanım alanlarını belirleyerek elde edilen bilgileri ve ürünleri gelecek kuşaklara aktarmada kaynak oluşturmaktır. Araştırmanın her aşamasında yardımlarını esirgemeyen, çok değerli hocam, danışmanım Yrd. Doç. Yakude DEVELİOĞLU'na teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Bana her zaman destek olan annem Halime YENİSOY'a, babam Fahrettin YENİSOY'a, ağabeyim Sebahattin YENİSOY'a ve eşi Demet YENİSOY'a, çalışmalarım boyunca ve her zaman yardımlarıyla yanımda olan ablam Serpil YENİSOY KARAKAŞ'a ve eşi Duran KARAKAŞ'a, örnekleri bulmama yardım eden, evini açan Nurten GÜNER'e, Hülya ATALAY'a ve yengem Gülşen YENİSOY'a, veri toplama aşamasında kolaylık sağlayan yöre halkına ve emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. iv

BOLU İLİ MUDURNU İLÇESİ İĞNE OYALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Yüksek Lisans Tezi Sevgi Yenisoy GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSİ Kasım-2014 ÖZ Bu çalışmanın konusu; Bolu ili Mudurnu ilçesi iğne oyalarının değerlendirilmesidir. Bu araştırmanın amacı; Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılmış olan iğne oyalarının renk, motif, teknik özellikleri, kompozisyon özellikleri, kullanılan araç-gereçler ve kullanım alanlarını belirleyerek elde edilen bilgileri ve ürünleri gelecek kuşaklara aktarmada kaynak oluşturmaktır. Bu çalışma, betimsel bir araştırmadır. Bu çalışmanın evrenini Bolu ili iğne oyaları oluşturmaktadır. Örneklemini ise Bolu ili Mudurnu ilçesinde yaşayan iğne oyasıyla uğraşan veya elinde ürün bulunduran 50 birey ile yöredeki iğne oyalı 55 adet ürün oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket ve bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde y=(f)x(100)/n formülü kullanılmıştır. Tablolar düzenlenerek sonuçları yorumlanmıştır. Mudurnu ilçesinde iğne oyası ile uğraşan hanımların çoğunlukla 30-40 yaş grubunda oldukları tespit edilmiştir. 30 yaşın altında iğne oyası yapan bireye rastlanmamıştır. İğne oyası yapan bireylerin çoğunluğunu evli, ilkokul mezunu ve ev hanımları v

oluşturmaktadır. Yörede şu anda iğne oyası yapan bireylerin çoğunluğunun iğne oyası yapmaya 7-17 yaş grubunda başladıkları saptanmıştır. Bireylerin iğne oyası yapmayı çoğunlukla aile fertlerinden, daha sonra çevrelerindeki bireylerden öğrendikleri ortaya çıkmıştır. Yörede bireylerin tamamına yakınının, iğne oyalarının modellerini daha önce yapılmış modellerden elde ettikleri tespit edilmiştir. Yardımcı araç olarak çoğunlukla tığ; yardımcı gereç olarak pul, yuvarlak boncuk, halka kullanıldığı görülmüştür. Bireyler iğne oyası yapımında kullandıkları iplik çeşitlerinden geçmişte ipek ipliğini, günümüzde ise sentetik ipliği tercih etmektedirler. Sentetik ipliğin yıkama ve ütülemeye uygun olması, tekniğin yapımında kolaylık sağlaması en çok tercih edilme nedenleri arasında belirtilmiştir. Renklerin arasında en çok beyaz rengin kullanıldığı, bunun yanında havlu ve yazma gibi ürünlerin içindeki renklere uygun iplik rengi seçildiği belirlenmiştir. Temel teknik olarak kare ve üçgen ilmek kullanıldığı; yardımcı teknik olarak zürefa, kök, boru, zincir, trabzan, bacak, piko (yöresel adı fisilti) adı verilen tekniklerin uygulandığı tespit edilmiştir. İğne oyası ile uğraşan bireylerin büyük çoğunluğunun iğne oyasını doğrudan ürün üzerine başlayarak oluşturdukları, iğne oyası yapımında ise bireylerin tamamının bitkisel motifleri, çoğunlukla ana-ara motif aralıklı tekrarı ve ana motif sürekli tekrarı kompozisyonları tercih ettikleri belirlenmiştir. Yapılan ürünler kullanım alanları açısından incelendiğinde iğne oyasının en çok yazma kenarı ve havlu kenarı olarak yapıldığı görülmüştür. Yörede, çoğunlukla aile bütçesine ekonomik katkı sağlamak ve boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla iğne oyası yapıldığı, bireylerin çoğunluğunun iğne oyalı ürünlerini sipariş üzerine daha çok evde, bazılarının da tanıdıkları aracılığı ile pazarladıkları saptanmıştır. Araştırma yöresinde bireylerin tamamının iğne oyalarının kullanıma hazırlanmasında kola işlemini uygulamadıkları ortaya çıkmıştır. İğne oyalı ürünü bittikten sonra tersinden ütü bezi ile ütüleyerek kullandıkları, bu ürünleri daha çok bohçalarda ve poşetlerde sakladıkları belirlenmiştir. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Mudurnu, iğne oyası, ipek iplik, kare ilmek Sayfa Adedi : 180 Danışman : Yrd. Doç. Yakude DEVELİOĞLU vi

EVALUATION OF THE NEEDLE OYA IN MUDURNU DISTRICT OF BOLU CITY M. S. Thesis Sevgi YENİSOY GAZI UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES November -2014 ABSTRACT The subject of this study is to evaluation the needle oya performed by in Mudurnu district of Bolu city. The aim of this study is to form a source to transfer the obtained knowledge and products to new generation by defining the color, the motifs, the technical properties, the features of composition, used tools and determining the usage areas of needle oya performed in the district of Mudurnu in Bolu city. This study is descriptive research. The universe of this study is formed by the needle lace of Bolu city. The 50 individuals living in Mudurnu district in Bolu city and engaged in the needle lace or keeping the products in the hand and 55 the products of needle lace constitute the sampling of this study. A questionnaire and an information form developed by the researcher were used as a data gathering tool. Bu using the data obtained from the questionnaire forms, the related tables were prepared and evaluated. y= (f)x(100)/n formula was used to resolve the obtained data. The results in the tables were evaluated by arranging the tables. It was determined that the women engaged in the needle lace had mostly found in the age vii

range of 30-40. There was no individual performing the needle lace under the age of 30. The most of the individuals engaged in the needle lace were married, graduated from the primary school and house wives. It was detected that the individuals in the district engaged in performing the needle lace currently had started to perform it at the age group of between 7 and 17. It was emerged that the individuals had mostly learned the needle lace from the members of their family, then from the nearby individuals. It was seen that almost of all of the individuals in the district obtained the motifs of needle lace from the previous models. It was seen that a crochet hook as an auxiliary tool, sequin, round bead, ring and serum as an auxiliary material were used. The individuals preferred silk yarn previously, synthetic yarn currently among the yarn types to perform the needle lace. It was determined that the suitability of synthetic yarn to washing and ironing, the convenience of application of technique were among the reasons to be preferred mostly. It was found out that white color was the mostly used one among colors, besides especially the color of yarn wellmatched to the colors of inside products such as yazma and towel was preferred. It was determined that square and triangle loop as a base technique, and zürefa, root (kök), pipe (boru), chain, railing (trabzan), leg (bacak), pico (regional name is fisilti) as an auxiliary techniques were used. It was found out that the most of individuals engaged in needle lace formed the needle oya products directly over the product, the individuals performing the needle lace preferred floral motifs mostly with the spaced repetition of primary-secondary motif and with the continuous repetition of primary motif compositions. When the products were investigated with respect to the usage areas, it was seen that the most of them were performed to be used as a towel edge and a yazma edge oya. It was determined that the individuals in the district generally performed the needle lace to contribute to the family budget and to have leisure and marketed the needle lace products at home on order, some of them marketed via friends. It was emerged that all of individuals in the research district did not use the technique of stiffening to prepare the products for usage. It was determined that they used the products by ironing the reverse side of them using the ironing cloth, after they finished the products and keeping them mostly in bundles and in nylon bags. Science Code : Key Words : Mudurnu, needle oya, silk yarn, square loop Page Number : 180 Supervisor : Assist. Prof. Yakude DEVELİOĞLU viii

İÇİNDEKİLER TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU... i ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI... ii JÜRİ ONAY SAYFASI... iii TEŞEKKÜR... iv ÖZ...v ABSTRACT... vii İÇİNDEKİLER... ix TABLOLAR LİSTESİ... xiii ŞEKİLLER LİSTESİ...xv BÖLÜM 1... 1 GİRİŞ...... 1 Problem Durumu... 1 Araştırmanın Amacı... 3 Araştırmanın Önemi... 4 Araştırmanın Sayıltıları... 4 Araştırmanın Sınırlılıkları... 4 Tanımlar... 5 İlgili Araştırmalar... 6 ix

BÖLÜM 2... 9 KAVRAMSAL ÇERÇEVE... 9 Bolu İli Hakkında Genel Bilgi... 9 Tarihi... 10 Kültür ve Turizmi... 10 El Sanatları... 11 Mudurnu İlçesi Hakkında Genel Bilgi... 12 Tarihi... 13 Kültür ve Turizmi... 13 El Sanatları... 14 Örücülük Sanatının Tanımı ve Tarihsel Gelişimi... 16 Oyanın Tanımı ve Tarihsel Gelişimi... 16 Oya Çeşitleri... 17 İğne Oyası Tanımı ve Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler... 19 İğne Oyası Yapımında Kullanılan Araçlar ve Özellikleri... 19 Dikiş İğnesi... 19 İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Araçlar ve Özellikleri... 20 Tığ... 19 Mekik... 20 Firkete... 20 Küçük Makas... 21 İğne Oyası Yapımında Kullanılan Gereçler ve Özellikleri... 21 İpek İplik... 21 Pamuk İplik... 21 x

Sentetik İplik... 22 İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Gereçler ve Özellikleri... 22 Pul... 22 Boncuk... 22 Halka... 22 Oyalarda Renk ve Motif Özellikleri... 22 Oyalarda Kompozisyon Özellikleri... 23 İğne Oyası Temel Yapım Teknikleri... 24 Zürefa ve Yapılışı... 25 Kare İlmek Yapılışı... 26 Üçgen İlmek Yapılışı... 28 Motif Başlama... 29 BÖLÜM 3... 31 YÖNTEM... 31 Araştırmanın Modeli... 31 Evren ve Örneklem... 31 Ölçme Araçları... 31 Ölçüm Güvenirliği... 32 Ölçüm Yorumlarının ve Kullanımlarının Geçerliği... 32 Verilerin Toplanması... 32 Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması... 33 BÖLÜM 4... 35 BULGULAR ve YORUMLAR... 35 Mudurnu İğne Oyalarına Ait Bilgi Formları...35 xi

Anket ve Bilgi Formlarından Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi... 146 Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Demografik Özellikleri... 146 Ürün Özellikleri... 150 BÖLÜM 5...165 SONUÇ ve ÖNERİLER...165 Sonuç...165 Öneriler... 170 KAYNAKLAR...172 EKLER... 175 EK 1: BİLGİ FORMU... 176 EK 2: ANKET FORMU... 177 xii

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İncelenen İğne Oyalı Ürün Çeşitlerinin Dağılımı...35 Tablo 2. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Yaş Durumları...146 Tablo 3. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Medeni Durumları...147 Tablo 4. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Öğrenim Durumları..147 Tablo 5. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Mesleki Durumları...148 Tablo 6. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapmaya Başlama Yaşları..148 Tablo 7. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyasını Öğrenme Kaynakları...149 Tablo 8. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyalarının Modellerini Elde Etme Yolları...150 Tablo 9. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Araçlar...151 Tablo 10. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Gereçler...151 Tablo 11. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan İplik Çeşitleri..152 Tablo 12. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Günümüzde Kullanılan İpliklerin Tercih Nedenleri...153 Tablo 13. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Tercih Edilen Renkler...154 Tablo 14. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Temel Teknikler...155 xiii

Tablo 15. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Motiflerin Oluşturulmasında Kullanılan Yardımcı Teknikler...156 Tablo 16. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Uygulanan Başlama Teknikleri...157 Tablo 17. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyasının Bitirilmesinde Kullanılan İplik Temizleme Teknikleri...158 Tablo 18. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Motif Kaynakları...158 Tablo 19. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Kompozisyon Özellikleri...159 Tablo 20. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyasının Kullanım Alanları...160 Tablo 21. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapmadaki Amaçları...161 Tablo 22. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyalı Ürünleri Pazarlama Yolları...162 Tablo 23. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalı Ürünlerde Kola İşleminin Uygulanması...162 Tablo 24. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalı Ürünlerin Kullanıma Hazırlık Şekilleri...163 Tablo 25. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalı Ürünleri Saklama Şekilleri...164 xiv

ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Bolu'nun İlçeleri... 9 Şekil 2. Mudurnu ilçesinin Kulaklı Tepesinden Görünüşü...12 Şekil 3. Gül Oya Genel Görünümü... 14 Şekil 4. Mudurnu Yöresel Kıyafeti... 15 Şekil 5. Firkete... 20 Şekil 6. Zürefa Yapılışı... 25 Şekil 7. Kare İlmek Yapılışı... 26 Şekil 8. Kare İlmek Yapılışı... 26 Şekil 9. Kare İlmek Yapılışı... 27 Şekil 10. Kare İlmek Yapılışı... 27 Şekil 11. Kare İlmek Yapılışı... 27 Şekil 12. Kare İlmek Yapılışı... 27 Şekil 13. Kare İlmek Yapılışı... 28 Şekil 14. Kare İlmek Yapılışı... 28 Şekil 15. Kare İlmek Yapılışı... 28 Şekil 16. Üçgen İlmek Yapılışı... 29 Şekil 17. Üçgen İlmek Yapılışı... 29 Şekil 18. Motif Başlama... 30 Şekil 19. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 36 Şekil 19.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 37 Şekil 20. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 38 xv

Şekil 20.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 39 Şekil 21. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 40 Şekil 21.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 41 Şekil 22. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 42 Şekil 22.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 43 Şekil 23. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 44 Şekil 23.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 45 Şekil 24. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 46 Şekil 24.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 47 Şekil 25. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 48 Şekil 25.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 49 Şekil 26. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 50 Şekil 26.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 51 Şekil 27. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 52 Şekil 27.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 53 Şekil 28. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 54 Şekil 28.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 55 Şekil 29. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 56 Şekil 29.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 57 Şekil 30. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 58 Şekil 30.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 59 Şekil 31. Havlu Kenarı Genel Görünüm... 60 Şekil 31.1. Havlu Kenarı Detay Görünüm... 61 Şekil 32. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 62 Şekil 32.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 63 Şekil 33. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 64 Şekil 33.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 65 Şekil 34. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 66 Şekil 34.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 67 Şekil 35. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 68 xvi

Şekil 35.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 69 Şekil 36. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 70 Şekil 36.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 71 Şekil 37. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 72 Şekil 37.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 73 Şekil 38. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 74 Şekil 38.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 75 Şekil 39. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 76 Şekil 39.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm...77 Şekil 40. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 78 Şekil 40.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 79 Şekil 41. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 80 Şekil 41.1 Yazma Kenarı Detay Görünüm... 81 Şekil 42. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 82 Şekil 42.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 83 Şekil 43. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 84 Şekil 43.1 Yazma Kenarı Detay Görünüm... 85 Şekil 44. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 86 Şekil 44.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 87 Şekil 45. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 88 Şekil 45.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm.... 89 Şekil 46. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 90 Şekil 46.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 91 Şekil 47. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 92 Şekil 47.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm.... 93 Şekil 48. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 94 Şekil 48.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm.... 95 Şekil 49. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 96 Şekil 49.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm... 97 Şekil 50. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 98 xvii

Şekil 50.1. Yazma Kenarı Detay Görünüm.... 99 Şekil 51. Yazma Kenarı Genel Görünüm... 100 Şekil 51.1.Yazma Kenarı Detay Görünüm.... 101 Şekil 52. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 102 Şekil 52.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 103 Şekil 53. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 104 Şekil 53.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 105 Şekil 54. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 106 Şekil 54.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 107 Şekil 55. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 108 Şekil 55.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 109 Şekil 56. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 110 Şekil 56.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 111 Şekil 57. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 112 Şekil 57.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 113 Şekil 58. Namaz Örtüsü Genel Görünüm... 114 Şekil 58.1. Namaz Örtüsü Detay Görünüm... 115 Şekil 59. Mendil Genel Görünüm... 116 Şekil 59.1. Mendil Detay Görünüm... 117 Şekil 60. Mendil Genel Görünüm... 118 Şekil 60.1 Mendil Detay Görünüm... 119 Şekil 61. Salon Takımı Genel Görünüm... 120 Şekil 61.1. Salon Takımı Detay Görünüm... 121 Şekil 62. Seccade Genel Görünüm... 122 Şekil 62.1. Seccade Detay Görünüm... 123 Şekil 63. Nevresim Takımı Genel Görünüm... 124 Şekil 63.1. Nevresim Takımı Detay Görünüm... 125 Şekil 64. Tepsi Örtüsü Genel Görünüm... 126 Şekil 64.1. Tepsi Örtüsü Detay Görünüm... 127 Şekil 65. Fular Genel Görünüm... 128 xviii

Şekil 65.1. Fular Detay Görünüm... 129 Şekil 66. Fular Genel Görünüm... 130 Şekil 66.1 Fular Detay Görünüm.... 131 Şekil 67 Fular Genel Görünüm... 132 Şekil 67.1. Fular Detay Görünüm... 133 Şekil 68. Kese Genel Görünüm... 134 Şekil 68.1. Kese Detay Görünüm... 135 Şekil 69. Yaka İğnesi Genel Görünüm... 136 Şekil 69.1. Yaka İğnesi Detay Görünüm... 137 Şekil 70. Taç Oya Genel Görünüm... 138 Şekil 70.1. Taç Oya Detay Görünüm... 139 Şekil 71. Taç Oya Genel Görünüm... 140 Şekil 71.1. Taç Oya Detay Görünüm... 141 Şekil 72. Fes Oyası Genel Görünüm... 142 Şekil 72.1. Fes Oyası Detay Görünüm... 143 Şekil 73. Fes Oyası Genel Görünüm... 144 Şekil 73.1. Fes Oyası Detay Görünüm... 145 xix

BÖLÜM 1 GİRİŞ Araştırmanın bu bölümünde; araştırmanın problemi, amacı, önemi, sayıltıları, sınırlılıkları, araştırmada kullanılan tanımlar ve ilgili araştırmalar hakkında bilgi verilmektedir. Problem Durumu Geleneksel el sanatları açısından ülkemiz, tarihinde birçok medeniyetin beşiği olması nedeniyle köklü bir geçmişe ve zengin çeşitliliğe sahiptir. "Bir ülkenin gelenek ve göreneklerinin, yaşam biçiminin kuşaktan kuşağa aktarılmasında, geliştirilerek devam etmesinde en büyük rolü El Sanatları oynamaktadır. El sanatları ürünleri de o ülkenin kültürel kimliğinin en canlı belgeleridir" (Türk Oyaları Kataloğu, 2001, s. 7). "El sanatları, bireylerin bilgi ve becerisine dayanan, özellikle doğal hammaddelerin kullanıldığı elle ve basit araçlarla yapılan ve toplumun kültürünü, gelenek ve göreneklerini taşıyan, ayrıca üretimini yapan bireylerin duygu, düşünce ve becerisini yansıtan, gelir getirici üretime yönelik ürünlerdir" (Akpınarlı, 2013, s. 199). El sanatlarımız içinde örgü sanatı da çok eski, yaygın ve önemli bir yere sahiptir. Örme tekniği geçmişten günümüze insanların giyecek, ev eşyası, örtüler, aksesuar, süs eşyası gibi çeşitli alandaki ihtiyaçlarının giderilmesinde kullanılmıştır. 1

"Örücülük; ince ya da kalın bükümlü çeşitli cinsteki ipliklerin iğne, mekik, şiş, tığ gibi basit araçlarla ve el yardımı ile oluşturulan ilmeklerin veya düğümlerin bir araya getirilmesi sonucu elde edilen ürünlerdir" (Ortaç, 2008, s. 348). "El sanatlarımızın en önemli türlerinden biri olan örme sanatı içerisinde, Türk kadınının ince zevkini ve yaratıcılığını simgelemesi bakımından oyalar önemli bir yer tutmaktadır. El becerisi ile her biri birer sanat eseri haline dönüşen oyalarımıza, ülkemizin hemen her yöresinde rastlamak mümkündür" (Özcan, 2008, s. 398). "Oya, süslenmek ve süslemek, amacının dışında taşıdıkları mesajlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılan ve tekniği örgü olan bir el sanatıdır. Oya sözcüğünün başka dillerde karşılığının bulunmaması, bu sanatın Türklere ve özellikle Türk kadınına özgü bir sanat olduğunu göstermektedir" (Onuk, 1988, s. 7). "Oyalar, Türk kadınının giyimine, renk ve güzellik katmış, evinde ise zarif bir süs öğesi olarak kullanılmıştır. Ayrıca aile içinde duygu ve düşüncelerini konuşarak anlatamayan Türk kadını yaptığı oyalarla çevresiyle iletişim kurmuş ümidini, sevgisini, acısını, sevincini başındaki oya ile anlatmıştır" (Köklü, 2002, s. 218). "İğne oyası; iğnenin üzerine sarılarak oluşturulan iplik halkasının içinden iğnenin çekilmesiyle meydana gelen düğümlerin ya da ilmeklerin üst üste tutturulması işlemidir" (Meriç, 1993, s. 26). İğne oyası, kullanılan araç ve gereçlerin kolaylıkla bulunabildiği fakat yapılması zaman, emek, sabır isteyen ve çeyiz geleneğinin önemli parçasını oluşturan ince bir örgü türüdür. Sessiz ama duygulu Anadolu kadını köyünün çiçeğinden, dağından, kışından, yılanından, koçundan, ninesinden aldığı örnekleri kendi saf anlayışı içinde sosyal olaylarla ve geleneklerle bütünleştirerek içinden geldiği gibi motife, kompozisyona dönüştürmüştür. Böylece ortaya çıkan bu eserler motif ve renk özellikleri ile ilginç olduğu kadar duygu ve düşünceleri sembollerle anlatmaları bakımından sosyal bir değer taşıdıkları içinde incelemeye değerdir (Atay,1987, s. 38). Bolu ili Mudurnu ilçesinde, iğne oyası ürünlerin günümüzde bireyler tarafından yeterince üretilmediği ve bunun sonucunda geleneksel ürünlerin kuşaklara aktarımında sıkıntılar yaşandığı düşüncesi ile yapılan iğne oyalarının incelenip, yöresel özelliklerinin değerlendirilmesi, belgelenmesi ve alana kaynak oluşturulması için bu çalışma planlanıp yürütülmüştür. 2

Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı; Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılmış olan iğne oyalarının renk, motif, teknik özellikleri, kompozisyon özellikleri, kullanılan araç-gereçler ve kullanım alanlarını belirleyerek elde edilen bilgileri ve ürünleri gelecek kuşaklara aktarmada kaynak oluşturmaktır. Araştırmanın amacı doğrultusunda alt amaçlara cevap aranmıştır; -Bolu ili Mudurnu ilçesinde iğne oyası yapan bireylerin demografik özellikleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan yardımcı araçlar nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan yardımcı gereçler nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan iplik çeşitleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan renkler nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan teknikler nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarında kullanılan yardımcı teknikler nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyası yapımında uygulanan başlama teknikleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının motif çeşitleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının kompozisyon özellikleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının kullanım alanları nerelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının yapılış amaçları nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalı ürünleri pazarlama yolları nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalı ürünlerin kullanıma hazırlama şekilleri nelerdir? -Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının saklanma şekilleri nelerdir? 3

Araştırmanın Önemi Bolu ili Mudurnu ilçesi konumu, tarihi, kültürü ve iğne oyaları yönünden önemli bir yere sahiptir. Günümüzde teknolojik gelişmeler ve yeterince zaman ayrılamaması nedeniyle el emeği olan iğne oyalarının yapımı olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle geleneksel el sanatlarımızdan olan iğne oyalarının yozlaşmadan devam edebilmesi için yöresel özelliklerinin belirlenerek belgelendirilmesi çok önemlidir. Yapılan taramalarda Ergül Önge nin hazırlamış olduğu Batı Anadolu İğne Oyaları konulu doktora tezinde 15 adet Mudurnu iğne oyasına yer verilmiştir. Bu miktarın Mudurnu iğne oyalarını tanıtmakta yeterli olmayacağı düşünülmektedir. Bu araştırma, Mudurnu yöresine özgü iğne oyaları incelenerek, özellikleri belirlenip, gelecek nesillere bozulmadan aktarılabilmesi ve bu konuda örnek oluşturulması nedeni ile önemlidir. Araştırmanın Sayıltıları 1. Araştırma için belirlenen yöntem ve teknikler ile araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve bilgi formları araştırmanın amacında belirlenen alt amaçları ölçecek yeterliktedir. 2. Araştırma için seçilen örneklem grubu ve yöreden elde edilen ürünler evreni temsil eder niteliktedir. 3. Araştırmaya katılan kişilerin uygulanan anket sorularına verdikleri cevapların gerçeği yansıtmakta olduğu varsayılmaktadır. Araştırmanın Sınırlılıkları 1. Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyası ürünler ile sınırlıdır. 2. Araştırmadan elde edilen bilgiler araştırmacı tarafından hazırlanarak uygulanan anket ve bilgi formlarıyla sınırlıdır. 4

Tanımlar Bıyık: "Esas oya ile kökün birleştiği yerde yapılan üç zürefalık fiskillerdir" (Eronç, 1984, s. 126). Boru: "Kökle ana örgeyi birleştiren ve boruya benzeyen bölümdür" (Onuk, 2000, s. 19) İğne Oyası: "İğne oyası, iğne aracılığı ile ipliğin ilmek atılarak düğümlenmesi sonucu ortaya çıkan ince bir örgü türü olarak tanımlanabilir" (Bayram, 1992, s. 2). İlmek: "İğne ile ipliklerin düğümlenmesi sonucu meydana gelen şekildir. İlmeklerin çoğalmasından iğne oyası meydana gelir. İki türlü ilmek vardır üçgen ilmek kare ilmek " ( Onuk, 1988, s. 9). Kök : "Oyanın başlangıç bölümüdür. Bazı yörelerde köprü adı verilir" (Eronç, 1984, s. 126). Motif: "Yan yana gelerek bir bezeme işini oluşturan ve kendi başlarına birer birlik olan ögelerden her biri" (http://www.tdk.gov.tr). Piko: "Zürefadaki düğümlerin yan yana gelmesi ve aradaki ipliğin 3-4 katı fazla bırakılması ile meydana getirilir" (Köklü, 2002, s. 217). Zürefa: "İğne oyasının başlangıcında, kumaşla ana örgeyi birleştiren bölümdür. İğne oyasının temeli zürefadır" (Onuk, 1988, s. 9). "Bu düğümlerin yatay ve dikey yönde yapılmasıyla motifler oluşturulmaktadır. Zürefa kelimesi farklı kaynaklarda zürafa ya da "zürefa" şeklinde yer almaktadır. Bu çalışmada Türk Dil Kurumu'nun sözlüğünde geçen zürefa kelimesi kullanılmıştır" (Kurt, 2011, s. 8). 5

İlgili Araştırmalar İğne oyaların araştırılması ve incelenmesine yönelik aşağıda açıklanan çalışmalara ulaşılmıştır. Yüksel, G. S. (1996) ; "Kırıkkale İğne Oyaları Üzerine Bir Araştırma" konulu yüksek lisans tezinde Kırıkkale il merkezinde yaşayan iğne oyaları ile uğraşan 50 kadından elde edilen 69 adet iğne oyalı ürün seçilerek, renk, kullanılan teknikler, motif, kompozisyon, araç gereç özellikleri incelemiştir. Anket formu ile ürünlerin teknik özelliklerini belirten gözlem fişleri hazırlanmış, fotoğrafları çekilmiştir. Anketler merkeze bağlı dört mahalledeki bireylere karşılıklı görüşme tekniği ile uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarında; iğne oyasının temel yapım amacı aile ihtiyacını karşılama, boş zamanı değerlendirme, ayrıca pazarlayarak aile ekonomisine katkıda bulunmak olduğu, oyanın yapımında temel araç iğne, yardımcı araç olarak tığ kullanıldığı, iğne oyalarının temel gerecini üç katlı naylon makaraların oluşturduğu, bireylerin yaptıkları iğne oyalarına yöreye özgü desen adları verdikleri, iğne oyası desen seçiminde önceden yapılmış iğne oyası desenlerinden, tabiattan ve deseni sayılarak iğne oyasına aktarılabilen desen kitaplarından yararlanıldığı görülmüştür. İğne oyalarında konularına göre, yoğun olarak bitkisel bezemenin tercih edildiği, bunu nesneli, anlam yüklü, figürlü bezemenin izlediği görülmektedir. Araştırmaya konu olan iğne oyaların zemininde en çok siyah, kırmızı dokumaların doğal rengi olan krem renginin tercih edildiği, iğne oyalarında da en çok beyaz, koyu yeşil ve kırmızının yer aldığı, bunun yanısıra birçok değişik renk ve tonlarının kullanıldığı görülmüştür (Yüksel, 1996). Önge, E. (1996) ; "Batı Anadolu İğne Oyaları" adlı iki ciltlik doktora tezinde Batı Anadolu'da oyaları ile üne kavuşmuş on iki pilot il ve ilçelerde araştırmalar yapılmıştır. Antalya Elmalı'da 17, Aydın'da 35, Aydın Bozdoğan'da 17, Balıkesir Gönen'de 13, Bolu Mudurnu'da 15, Bursa'da 15, Bursa İznik'te 12, Bursa Mudanya'da 8, İzmir Bergama'da 21, İzmir Ödemiş'te 9, İzmir Tire'de 23, Kütahya'da 27 oya örneği incelenmek üzere seçilmiştir. İğne oyalı ürünlerin fotoğrafları çekilerek oya tanıtım fişi ile dökümantasyonları yapılmıştır. Her il ve ilçede mevcut müze, koleksiyon, eski ailelerin sandıkları ile Halk Eğitim Müdürlüklerinde yapılan incelemelerde Batı Anadoluda iki cins 6

oya bulunduğu görülmüştür. Bunlar erkeklerin kullandığı erkek oyaları, kadınların kullandığı kadın oyalarıdır. Erkek oyaları Aydın, Bursa, Bergama, Ödemiş ve Tire'de müze ve özel koleksiyonlarda görülmektedir. Bunlardan dal oyalarının Bozdoğan'da üretildiği üç boyutlu realist çiçek buketleri şeklinde oyalar olduğu görülmektedir. Fes oyalarına Mudurnu'da rastlanmıştır. Taç oyaları Mudurnu'da düğünlerde kullanılan geleneksel giyimin bir parçası olan oyalardır. Batı Anadolu'da iğne oyaları ipek iplikle yapılmaktadır. Üç boyutlu oya yapımı için at kılı, ince tek ve pamuk kullanıldığı görülmektedir. Boncuk ve pul da oyaları süslemek için kullanılmaktadır. İğne oyalarında kullanılan ve oyayı meydana getiren ilmekler şekillerine göre dörtgen ve üçgen ilmeklerdir ( Önge, 1996 ). Kocabaş, M. (2000) ; "Kocaeli İlinde Yapılan İğne Oyası Ürünler Üzerine Bir Araştırma" konulu sanatta yüksek lisans tezinde Kocaeli ilinde yapılan iğne oyacılığı sanatını ayrıntılı olarak ele alarak, ürünlerin çeşit, araç-gereç, malzeme, kalite, kullanım alanı, teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri, yöre halkına sağladığı ekonomik yararları incelenerek bilgi verilmiştir. İğne oyası ile uğraşan 27 bireye anket uygulanmıştır. Yörede iğne oyası yapan bireylerin çoğunlukla evli, ilkokul mezunu, orta yaş ve üzeri olduğu, oyada yoğun olarak dantel ve naylon ipliğin kullanıldığı, az sayıda bireyin ipek ipliği kullandığı görülmüştür. Oyalarda kullanılan kompozisyon türlerinin ürün çeşitlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (Kocabaş, 2000). Mersinoğlu, F.M. (2007) ; Araştırmanın konusu "Yalova İli İğne Oyaları"dır. Yüksek lisans tezi olan bu çalışmada Yalova ilinde evlerde ve hala üretilen merkezlerde bulunan iğne oyaları incelenmeye çalışılmıştır. Bu araştırma ile Yalova ili ve civar köylerinde iğne oyaları ürün, cins, boyutları, malzemeleri ve uygulanan teknik, kullanılan renkler, seçilen konu, kompozisyon özellikleri, kullanım alanları, günümüzdeki durumu gibi konuların çözüme kavuşturulması amaçlanmaktadır. Örnekler arasında tür, motif, kompozisyon yönünde farklı olan 63 iğne oyası örneği ile katalog oluşturulmuştur. Kaynak kişilerle görüşülüp mülakat yapılmıştır ve alınan bilgileri belgelemek amacıyla kaynak kişi künyeleri oluşturulmuştur. İnceleme sonucunda boyut, cins, konu, renk, teknik tabloları oluşturularak değerlendirmeye gidilmiştir (Mersinlioğlu, 2007, s. 3). 7

Vanlı, Y. A. (2008) ; "Balıkesir İli Gönen İlçesi İğne Oyaları ve Halk Eğitimi Merkezinin İğne Oyacılığına Katkısı" konulu yüksek lisans tezidir. Balıkesir ili Gönen ilçesi iğne oyası örneklerini tespit etmek, oyacılığı sosyo- ekonomik açıdan incelemek, Gönen Halk Eğitimi Merkezinin iğne oyacılığına katkılarını belirlemek ve iğne oyası kurs programını öğretime uygunluğu açısından değerlendirmek amaçlanmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket ve bilgi formu kullanılmış, veriler tablolara aktarılarak sayı ve yüzdeleri alınarak değerlendirilmiştir. Anketten elde edilen sonuçlara göre yöredeki iğne oyası ve iğne danteli üretimde zikir, bacak ve tırnak tekniklerini uygulamaktadırlar. Yörede bireylerin halen üretmekte olduğu iğne oyası motiflerinde yoğun olarak badem, enginar, enginar göbek, kiraz, gelin tacı, dut-dutlu oya ve erik çiçeği motifleri kullanılmaktadır. Bu nedenle yörede bitkisel bezeme çoğunluk olarak kullanılmaktadır (Vanlı, 2008, s. 5). 8

BÖLÜM 2 KAVRAMSAL ÇERÇEVE Şekil 1. Bolu'nun ilçeleri (http://www.bolu.bel.tr/icerik/1783/17/bolu-ilceleri) Bolu İli Hakkında Genel Bilgi Türkiye yüzölçümünün % 1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.276 km² (827.600 Ha.) yüzölçümü ile Karadeniz Bölgesi nin Batı Karadeniz bölümünde yer alır. Ortalama rakım 1000 m, merkez ilçe rakımı ise 725 m civarındadır (http://www.bolu.gov.tr). Bolu nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır. İl sınır uzunluğu 621.4 km.dir. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(2012) verilerine göre ilin genel nüfusu 281.080 olup, kentsel nüfus 181.613, kırsal nüfus 99.467 dir. Bolu Şehir Merkezi Nüfusu 131.264 tür. 1999 yılı ve öncesinde Bolu nun bir ilçesi olan Düzce nin il olarak ayrılmasıyla, Bolu nun 16 9

olan ilçe sayısı Dörtdivan, Gerede, Göynük, Kıbrıscık, Mengen, Mudurnu, Seben ve Yeniçağa olmak üzere 8 e inmiştir (http://www.bolu.gov.tr). Tarihi Eski bir yerleşim bölgesi olan Bolu iline ilk yerleşenlerin Bebrikler olduğu ve bölgenin adını Bebrikya olduğu sanılmaktadır. Bu bölgeye M.Ö. 8. yüzyıldan sonra batıdan gelen Bithynialıların yerleştiği ve bölgenin adının Bithynia olarak adlandırıldığı anlaşılmaktadır (Özdemir, Yetim ve Köklü, 2011, s. 8). İskender in ölümünü izleyen dönemde Bolu yöresinde bağımsız Bithynia Krallığı kuruldu. Roma döneminde önemi artan Bithynia, Bizans yönetimi altındayken elverişli doğal konumu sayesinde 7. ve 9. yüzyıllardaki Arap akınlarından etkilenmedi. 11. yy dan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324-1692 dönemine Bolu'yu yöneten sancak beyleri arasında Konur Alp, Gündüz Alp, I. Süleyman (Kanuni) ve Zor Mustafa Paşa dikkat çeker (http://www.bolu.gov.tr/ortak_icerik/bolu/bilgiislem/documents/genel_bilgiler.pdf ). Bir ara İsfendiyaroğulları nın istila ettiği Bolu, 1692'de sancak beyleri yerine atanan Voyvodalarca yönetilmiş, 1811'de II. Mahmud'un voyvodalığı kaldırması ile Bolu Viranşehir adıyla yeniden sancak olmuştur. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Kastamonu Vilayetine bağlanmış, 1908 II. Meşrutiyet döneminden Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923 te Vilayet haline getirilmiştir (Özdemir vd., 2011, s. 9). Kültür ve Turizmi Doğal güzellikleri ile bilinen Bolu, aynı zamanda bir tarih ve kültür şehridir. İlde geleneksel Türk Evi vb. 390 adet Sivil Mimari Örneği Yapı; cami, türbe, han, hamam vb. 144 adet Dini- Kültürel Yapı; hükümet konağı, okul vb., 5 adet İdari Yapı; kale, sur duvarı vb., 7 adet Askeri Yapı ile anıt ağaç niteliğinde 14 adet Doğal Anıt olmak üzere toplam 560 adet tescil edilerek koruma altına alınmış taşınmaz kültür ve tabiat varlığı mevcuttur. Kültür Merkezi'nde bulunan 380 kişi kapasiteli tiyatro salonu 2006 yılında faaliyete geçmiştir. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne ait Kültür Merkezi'nde bulunan müzede 3.286 adet arkeolojik eser, 1.677 adet etnografik eser ve 12.095 adette sikke olmak üzere toplam 17.058 adet eser bulunmaktadır. Kültür Merkezi binasının giriş katında yer alan müze; arkeoloji salonu ve etnoğrafya salonu olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır (http://www.bolu.gov.tr/ortak_icerik/bolu/bilgiislem/documents/genel_bilgiler.pdf). Bolu, tarihi ve kültürel zenginliklerinin yanı sıra muhteşem doğal güzellikleri ile de her mevsimde turizm merkezi olma özelliğini taşımaktadır. Ankara ve İstanbul'a yakınlığı ile büyük bir avantaja sahip olan Bolu'da; kış ve dağ turizmi, yayla turizmi, gençlik ve öğrenci 10

turizmi, kongre turizmi, sağlık turizmi, kamp ve av turizmi yapılmaktadır (Güler, Akpınarlı, Soysaldı vd., 2011, s. 11). Yüzölçümünün büyük bir bölümü (% 64) ormanlarla kaplı olan, Abant, Yedigöller, Gölcük, Sünnet Gölü gibi 14 göl ve ayrıca; irili ufaklı 110 gölete, 320 yaylaya, 1 milli parka (Yedigöller), 7 tabiat parkına (Abant, Gölcük, Göynük Sünnet Gölü, Mudurnu Sülüklü Göl, Kıbrıscık Karagöl, Aladağ Beşpınarlar ve Göksu), 3 tabiatı koruma alanına [Çaydurt Rüzgârlar-Akdoğan Mevkii (Ebe Çamı Tabiatı Koruma Alanı), Kökez Atmaca Mevkii (Kökez Çok Yaşlı Köknar Ormanı Tabiatı Koruma Alanı), Kale Tekneci Mevkii (Kale Bolu Fındığı Tabiatı Koruma Alanı)], 2 orman içi dinlenme alanına (Çakmaklar Çamlığı, Mengen Şirinyazı), geyik, karaca ve diğer yabani hayvanların korunarak çoğaltılması amacıyla kurulan 3 yaban hayatı geliştirme sahasına (Abant, Yedigöller ve Göynük Kapı Dağı Ormanı), 3 örnek av sahasına (Yeniçağa-Gökçesu-Çaydurt Arası Sazakiçi Avlığı, Celal Acar Örnek Avlığı ve Geyik Gölü Örnek Avlığı) 1 devlet avlığına (Kavaklı Dağ Devlet Avlığı) sahip bulunan Bolu, gerçek anlamda bir doğa turizm cazibe merkezidir (http://www.bolu.gov.tr). Kış turizmi yoğunlukla Kartalkaya ve Gerede Arkut Dağında yapılmaktadır. Abant ta da kısmi olarak kış turizmi etkinlikleri mevcuttur. Arkut Dağı Kayak Merkezinde her yıl uluslararası kayak ve kayaklı koşu yarışmaları düzenlenmektedir (http://www.bolu.gov.tr). El Sanatları Sanayileşme, teknolojik gelişmeler ve yaşam tarzında meydana gelen değişmeler sonucunda günümüzde el sanatları ürünler giderek azalmaktadır. Bolu nun geleneksel kıyafetleri olan üç etek, şalvar, alaca don, göynek, guşak, gök don dokuma kıyafetlerdir. Ancak geçmişte herkes evinde bir dokuma tezgâhına sahipken günümüzde bu tezgâhları artık köylerde dahi bulmak çok zordur (http://www.bolu.gov.tr). Kıbrıscık İlçesinde kaval, Göynük Kılavuzlar köyünde tahta oymacılığı, Gerede de dericilik, bakırcılık, kalaycılık, saraçlık, Mudurnu da semercilik, bakırcılık mesleği halen devam etmektedir. İlde bir başka el sanatı örneği de Mudurnu iğne oyalarıdır. Mengen ilçesinin telli nakışlı başörtüleri ve burun çorapları, Kıbrıscık ilçesinde de yöresel tezgâhlarda kıl ve yünden giyim eşyaları, torba, heybe, yastık ve kilim çeşitleri yer yer yapılmaktadır. Kıbrıscık ta halen kadınlar özellikle düğünlerde geleneksel giysilerini kullanmaktadırlar (Güler vd., 2011, s. 11). Eskiden çok kullanılan peşkirlere, yağlıklara, çevrelere bugün sandıklarda nadir olarak rastlanmaktadır. Bayanlar satabilecekleri yün çoraplar, patikler, heybeler, para keseleri yapmaktadırlar. Bazen bunları süs eşyası olarak daha küçük boyutlarda örmektedirler (http://www.bolu.gov.tr). 11

Mudurnu İlçesi Hakkında Genel Bilgi Şekil 2. Mudurnu ilçesinin Kulaklı tepesinden görünüşü(http://www.mudurnu.com). Bolu ilinin güneybatısında yer alan ilçenin kuzeyinde Düzce, doğusunda Seben, kuzeydoğusunda Bolu, kuzeybatısında Hendek, güneyinde Nallıhan, batısında Göynük ve Akyazı toprakları ile sınırlı olarak yaklaşık 1.409 km² alana sahiptir (http://www.bolu.gov.tr). İlçenin rakımı 840 metre olup, nüfusu 20.536, İl merkezine uzaklığı 52 km dir. Osmanlılar zamanında ticari yolların ilçeden geçmesi, iğnecilik ve el sanatlarının gelişmesi, Mudurnu'yu çevrenin en büyük yerleşim merkezi haline getirmesine karşın, zamanla toprağın dağınık oluşu ve hep aynı tarımın yapılması, teknolojinin değişmesi ve el sanatlarının önemini yitirmesiyle ilçe eski ekonomik gücünü yitirmiştir. İlçe halkının başlıca gelir kaynağı tarım, hayvancılık ve ormancılıktır. İlçenin coğrafi konumunun dağlık ve engebeli olması tarıma elverişli araziyi azaltmıştır. Bunun sonucu olarak tarımın yanında hayvancılığın önemi artmıştır. Özellikle son yıllarda tavuk besiciliği önem kazanmıştır (http://www.bolu.gov.tr/ortak_icerik/bolu/bilgi-islem/documents/). İlçe merkezi 8 mahalleden oluşmuştur. Ayrıca ilçe merkezine bağlı 73 köy bulunmaktadır. Taşkesti beldesi vardır. İlçede; Yıldırım Bayezit Camii ve Hamamı, Kanuni Sultan Süleyman Camii, Armutçular 12

Konağı, Şeyhül Ümran, Şeyh Tevfik Efendi, Şeyh Fahreddin Rumi, Abdurrahim Tırsi, Karaarslan Baba, Davud-i Halveti Türbeleri görülmesi ve ziyaret edilmesi gereken yerleridir (http://www.bolu.gov.tr). Ahiliğin çok eski bir geçmişi olan Mudurnu da her Cuma günü esnaf duası okunur. Karamurat Gölü ve Sülük Gölü ile Abant Gölü çevresindeki yaylalar görülmesi gereken doğal güzelliklerdir. Sağlık ve kaplıca turizmi bakımından Babas ve Sarot Kaplıcaları çok elverişlidir. Mudurnu İlçesi geleneksel tarihi Türk evleri bakımından oldukça zengindir ve kentsel sit alanı olarak koruma altındadır (http://www.bolu.gov.tr/ortak_icerik/bolu/bilgiislem/documents/genel_bilgiler.pdf). Tarihi Bölge antik devirlerde Bitinya adıyla bilinen bölgede kurulmuştur. Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Persler ve Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar egemenlik kurmuştur. Mudurnu adının, Bizans tekfuru kızı adına yaptırılan Moderna Kalesi'nden geldiği sanılmaktadır (Özdemir vd., 2011, s. 117). Tarihi çok eskilere dayanan bir ilçedir. Geçmiş dönemlerde "Anadolu Trakyası" ve "Bitinya" adlarıyla anılan Bursa-İzmit-Bolu bölgesinin ortasında önemli ticari ve askeri yollarin kavşağında yer almıştır (http://www.mudurnu.com/). 1019 yılından itibaren Anadolu'ya yönelen Oğuz akınları sonrası 1078 yılında Süleyman Şah döneminde Sakarya, Eskişehir, Bolu ve Mudurnu civarına ilk Türkmen yerleşimleri başlar. Selçuklu egemenliği 1. Harçlı seferleri ile sona erer ve bölge tekrar Bizanslıların denetimine girer. Mudurnu Osmanlı topraklarına 1307 yılında Samsa Çavuş tarafından dahil edilmiştir. Osmanlılar döneminde özellikle ürettiği iğne ve keresteler dünyanın dört bir yanına ihraç edilmiştir. 1650 yılında Mudurnu'ya gelen Evliya Çelebi özetle "Mudurnu Kalesini 8 köşeli, 20 kuleli, bir kapılı, binası kararmış, sur ve kaleleri çökmüş eski bir yapı olarak tasvir eder. Ayrıca Yeniçeri, ocağında sancak payeli, 150 akçalı bir kaza olduğunu, 3000 konut, 17 mahalle, Yıldırım Camii ve Medresesi, 1 Darülhadis, 13 çocuk mektebi, 3 Han ve Hamam, 1100 iğneci tezgahı ve dolabı olduğunu, Mudurnu yapımı iğne ve boduçların (çamdan yapılan oyma su kabı) Rum ülkelerine ve Hindistan'a kadar gönderildiğini, 10 arşın boyunda 2 zira (180 cm) eninde latif tahtaların Akçaşehir ve İzmit iskelelerinden İstanbul ve başka diyarlara gönderildiğini anlatır (http://www.mudurnululardernegi.com/mudurnu_tarihi.php). Kültür ve Turizmi İlçede; Yıldırım Bayezit Camii ve Hamamı, Kanuni Sultan Süleyman Camii, Armutçular Konağı, Şeyhül Ümran, Şeyh Tevfik Efendi, Şeyh Fahreddin Rumi, Abdurrahim Tırsi, Karaarslan Baba, Davud-i Halveti Türbeleri görülmesi ve ziyaret edilmesi gereken yerleridir. Ahiliğin çok eski bir geçmişi olan Mudurnu da her Cuma günü esnaf duası okunur. Karamurat Gölü ve Sülük Gölü ile Abant Gölü çevresindeki yaylalar görülmesi gereken doğal 13

güzelliklerdir. Sağlık ve kaplıca turizmi bakımından Babas ve Sarot Kaplıcaları çok elverişlidir (http://www.bolu.gov.tr). Osmanlı dönemi yapıları konak ve evleri Mudurnu merkezindedir. Mudurnu ilçesi geleneksel tarihi ve Türk evleri bakımından oldukça zengindir. İlçenin tarihini ve kültürünü yansıtan bu evler koruma altına alınmış ve Mudurnu İlçesi "Kentsel Sit Alanı" olarak ilan edilmiştir (Özdemir vd., 2011, s. 120). El Sanatları Yakın zamana kadar ilçe merkezinde çoğu evde köylerde de hemen hemen her evde dokuma tezgahları bulunurdu. 1950 yıllarının ortalarına kadar ilçede demircilik, tabaklık, kunduracılık, yemenicilik, bıçak-çakıcılık ve semercilik çok ilerlemiştir. 18 adet tabakhane mevcuttur. Günümüzde tabakhaneler kapanmış diğer el sanatları da yok denilecek kadar azalmıştır (http://www.mudurnululardernegi.com/mudurnu_elsanatlari.php). Osmanlı döneminde iğne yapımında en önemli merkez olan Mudurnu da kadınlar duygu ve düşüncelerini el emeği göz nuru zarif iğne oyalarına yansıtmışlardır. Baba evinden koca evine gelen gelin keyfince konuşamadığı için yazmalarına dikilen oyalar duygu ve düşünceleri için birer name ve mesaj oluşturmuştur. Örneğin yeşilin değişik nüanslarını işleyen gelinin yeni evinden memnun olduğu, sarı ile işlenen oyalar mutsuz ve bezgin olduğunu anlatırdı. Kayınvalideye örtülen çakır dikeni isimli oya gelinin kayınvalideye Bana diken gibi batma mesajını iletmektedir. Başına biber motifleri yapılmış bir yazma bağlayan gelin Aramız biber gibi acı demektir (http://mudurnululardernegi org.tr/el-sanatlari/). "Mudurnu düğünlerinde, geleneklere bağlı kalınarak damadın annesi yani kayınvalide geline çeyiz olarak iğne oyası vermektedir. Gelin çeyizine öncelikle üzüm oya konulur. "Gül" düğünlerde gelin tacı olarak kullanılmaktadır "(Özdemir vd., 2011, s. 121). Şekil 3. Gül oya genel görünümü 14

"Mudurnu yöresinde genç kızların başlarını süsledikleri, gelinlerin ise çatkı ve üzerine taktıkları gül, pembe, sarı, kırmızı, beyaz, eflatun, yeşil, siyah ve çeşitli renklerde ipek ipliklerden iğne oyası tekniğinde yapılmaktadır. Tomurcuk, yaprak ve katmerli gül oyalar, tel üzerine sarılan dallardan taç şeklinde hazırlanmaktadır" (Özdemir vd., 2011, s. 124). ( Şekil 3-4) Şekil 4. Mudurnu yöresel kıyafeti (http://www.mudurnu.com/kiyafet.html /) Mudurnu ilçesinde geleneksel kadın giyiminde bordo yün fes, fesin alın kısmında ise altınlar vardır. Fesin ön kenarına üçgen şekilde katlanarak hazırlanan oyalı krep bağlanır. Fesin üzerine yörede çatkı adı verilen pul-boncuk işlemeli kırmızı renkli ipek şifon veya krep başörtüsü örtülür. Çatkı üzerine iğne oyası ile hazırlanmış gül olarak bilinen taç takılır. Bedene, şalvar, göynek, entari, üçetek giyilir. Mudurnu ilçesinde bindallı elbise ve üçetek, top entari düğünlerde giyilen özel kıyafetlerdendir (Özdemir vd., 2011, s. 122). 15

Örücülük Sanatının Tanımı ve Tarihsel Gelişimi Örme sanatı, geçmişten günümüze insan yaşamının geçirdiği gelişim dönemlerine ve teknolojik gelişmelere paralel olarak gelişme göstermiştir. Örme tekniği insanların ihtiyaçlarının karşılanmasında, giyecek, ev eşyası, örtüler, aksesuar ve çeşitli süs eşyalarının yapımında kullanılmıştır. Türklere ait ilk tarihi belgeler Orta Asya'da yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuştur. M.Ö VII. ve VIII. yüzyıllar arasında Orta Asya'da yaşayan Hunlara ait Pazırık 2. kurganındaki bulgular arasında konç kısmı, koç boynuzu motifleri ile süslü yün çoraplar bulunmaktadır. Bu örnek örgü sanatının Asya Türkleri arasında gelişmiş olduğunu göstermektedir. Orta Asya buluntularından sonra en eski örgü örneklerine eski Mısır mezarlarında rastlanmıştır. Baş parmağı ayrık kırmızı yün çoraplar bugün Londra Victoria and Albert Müzesi'nde bulunmaktadır. Doğuda gelişen örgüler Arap tacirler tarafından İspanya'ya getirilmiş, oradan da İngiltere ve İskoçya'ya yayılmıştır. XVI. yüzyılda ipek batıya ulaşınca örgüde yün yerine ipek iplik kullanılmaya başlanmış, çiçek motifleri ile dokular elde etmek için yeni desenler oluşturulmuştur (Özbağı, 2009, s. 1). Türkler, 1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu'ya girdiklerinde, Orta Asya'dan uygarlık ve kültürlerini de beraberlerinde getirmişlerdir. Anadolu'nun yabancısı olduğu kendi sanat anlayışları ile karşılaştıkları örnekleri bağdaştırarak, yepyeni bir Türk sanatı yaratmışlardır. Türk sanatının en önemli türlerinden biri de örme sanatıdır (Kocabaş, 2000, s. 13). "Örgü; yün, ipek, pamuk ya da başka bir madde ipliğinin özel şiş, tığ, iğne, mekik, firkete gibi araçlarla yapılmış ilmeklerin, bir araya getirilmesi işlemidir" (Atay, 1987, s. 31). "İnce ve kalın, bükümlü farklı cinste ipliklerin, iğne, mekik, tığ, şiş, firkete gibi basit araçlarla el yardımı ve sıra ile birbiri üzerine, ilmeklenerek tutturulmasından meydana gelen işlere örgü denir. Oya sanatının tarihçesi örgü sanatı ile başlar" (Arslan ve Çelik, 2008, s. 494). Oyanın Tanımı ve Tarihsel Gelişimi "Oya; çiçekle örgü sanatının birleşmesinden doğmuş süslemek ve süslenmek amacıyla yapılan ve ayrıca taşıdıkları mesajlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılan ve tekniği örgü olan bir dantel türüdür" (Onuk, 2000, s. 3). Oyalar, ipek iplik veya sentetik, pamuklu ince iplikler ile iğne, tığ, mekik, firkete gibi araçlar yardımıyla elde yapılan ince örgülerdir. 16

"Oya; düz veya basma yemenilerin kreplerinin, mendillerin etrafına çoğunlukla kadın ve bazı yerlerde erkek gömleklerinin önlerine yaka ve kollarına renkli ipek veya pamuk ipliğinden yapılan bir dantel örmedir" (Bayram, 1992, s. 2). "1905'te Menfis kazılarında bulunan örneklerde özellikle balık ağlarından örücülük tekniğinin MÖ 2000 yılları öncesine ait olduğu tahmin edilmektedir. İğne ile yapılan örgüler 12. yüzyılda Anadolu dan Balkanlar a, oradan da İtalya yolu ile Avrupa ya yayılmıştır" (Onuk, 2000, s. 5). "İğne oyaları ve tüm el işlemeciliği Anadolu da 18. yüzyılda altın çağını yaşamış, Tanzimattan sonra yanlış anlaşılmış bir batı hayranlığının doğurduğu taklitçiliğin olumsuz etkilerinin sonucu olarak, iğne oyalarına ilgi giderek azalmıştır" (Onuk, 1988, s. 7). Cumhuriyet döneminde yeteri kadar ilgi görmemekle birlikte oyalar günümüze kadar geleneksel yollarla gelebilmiştir (Onuk, 2000, s. 5). Oya Çeşitleri Oyalar yapıldıkları araç, gereç, teknik ve kompozisyon şekillerine göre sınıflandırılabilir. Kullanılan Araca Göre: 1. Tığ oyaları 2. İğne oyaları 3. Mekik oyaları 4. Firkete oyaları 5. Mil oyaları (Onuk, 2000, s. 14). Kullanılan Gerece Göre: 1. Boncuk oyaları 2. Pul oyaları 3. Koza oyaları 4. İplik oyaları 5. Mum oyaları 17

6. Bez (Kumaş) oyaları 7. Kâğıt oyaları (Onuk, 2000, s. 14). Kullanılan Tekniğe Göre: 1. İğne teknikleri ile yapılan oyalar 2. Mekik tekniği ile yapılan oyalar 3. Firkete teknikleri ile yapılan oyalar 4. Dokuma tekniği ile yapılan oyalar 5. Tığ kroşe teknikleri ile yapılan oyalar (Onuk, 2000, s. 14). Kullanıldıkları Yere Göre: 1. Yemeni oyaları 2. Taç oyaları 3. Yatak takımı oyaları 4. Mendil oyaları 5. Kese oyaları 6. Mevlit örtüsü oyaları (Onuk, 2000, s. 15). Kompozisyon Şekillerine Göre: 1. Ana motif tekrarı 2. Ana-ara motif tekrarı 3. Aralıksız (sıra) tekrarı 4. Motiflerden oluşan dokular (Onuk, 2000, s. 15). Oyalar, kullanım alanları açısından üç gruba ayrılabilir. a- Giyim Eşyaları: Bluz, gecelik, gömlek yakası ve cebi, eşarp, yazma, namaz baş örtüsü, mevlit örtülerinin, fular vb örtülerinin kenar süslemeleri. b-aksesuarlar: Yaka iğnesi, saç süslemeleri, kolye, kese oyaları (saat, mühür, para kesesi oyaları) mendil süslemeleri. c-ev Dekorasyonları: Oda takımı, abajur, pano saçakları, yatak örtüsü, vazo çiçeği, saksı düzenlemeleri, sehpa örtüleri ve havlu kenarları süslemeleri. Oya sözcüğünün tanımından yola çıkılırsa oyarın boyut ve formlarına göre de sınıflandırma yapılabilir. 18

Oyaların boyut ve form özelliğine göre sınıflandırılması: a- İki boyutlu oyalar: En ve boyu tespit edilebilen, hacmi olmayan, düz yüzey oluşturan oya örgülerdir. Bunlara iğne danteli de denmektedir. b-üç boyutlu oyalar: En, boy ve yüksekliği tespit edilebilen, hacmi olan oya örgülerdir. Küçük parçalar birleştirilerek ve tabiattan stilize edilerek meydana getirilen formlardır (Vanlı, 2008, s. 15). İğne Oyası Tanımı ve Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler "İğne oyası, iğne aracılığı ile ipliğin ilmek atılarak düğümlenmesi sonucu ortaya çıkan ince bir örgü türü olarak tanımlanabilir" (Bayram, 1992, s. 2). "İğne oyası; kumaş, zincir ya da kalın iplik üzerine iğne yardımı ile düğüm atılarak yapılan bir örgü sanatıdır" (Köklü, 2002, s. 213). İğne oyası; ipliğin dikiş iğnesi yardımı ile üst üste ilmeklenip, düğümlenerek meydana getirilen iki veya üç boyutlu biçimlerdir. İğne oyasında üçgen ve kare ilmek kullanılır. İğne oyalarında, teknik, kullanılan yardımcı araç-gereç çeşitleri yörelere göre farklılık göstermektedir. İğne Oyası Yapımında Kullanılan Araçlar ve Özellikleri Dikiş İğnesi "Dikiş dikmek, nakış işlemek veya başka işlerde kullanılan ucu sivri, baş tarafından iplik geçirmek için deliği bulunan, perdahlı çelikten yapılmış ince ve sivri çubuktur" (Cengiz, 2007, s. 13). İğne oyası yapımında kullanılan temel araç iğnedir. İğneler numaralıdır. Dikiş iğneleri 1-13 numaralar arasında sıralanmıştır. 1 numaralı iğne çok kalın, 13 numaralı iğne ise en incesidir. İğne oyası yapımında kullanılan iğnelerin oya gözlerinden kolay geçebilmesi için ince iğneler olması tercih edilir (Korkusuz, 1980, s. 13-14). 19

İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Araçlar ve Özellikleri Tığ "Bir ucu çengelli diğer ucu düz, 15-20 cm uzunluğunda, çelik alüminyum kaplama, plastik, şimşir, fildişi veya kemikten yapılmış bir örgü aracıdır. Tığın ucu çengellidir. Tığlar yapılacak işe ve kullanılacak yere göre çeşitli kalınlıkta olurlar. Küçük numaralar kalın, büyük numaralar ince tığların karşıtıdır (Atay, 1987, s. 330). İğne oyasında kullanılan tığlar, ince iplikler kullanıldığı için, ince numaralı tığlardır. Trabzan ve zincir tığ ile örülür. Mekik "İki düz yüzeyin orta noktalarından birbiri ile birleşmesinden meydana gelir. Uzun yüzeylerin her iki başı gittikçe incelir. Ağız kısımları hafifçe açıktır. Mekik, mika, kemik, fildişi, tahta veya plastikten yapılır. 2 cm eninde ve 4-5 cm boyundadır" (Korkusuz, 1980, s. 19). Firkete "U şeklinde yuvarlak, uzun bir metaldir. İki çubuğun ara açıklığı, kullanılacak ipliğin kalınlığına göre ayarlanır. Çelik, alüminyum veya kaplama olarak yapılırlar. İyi firkete ilmeklerin üzerinde kolay kayması için pürüzsüz ve kaygan olmalıdır"(onuk, 2000, s.11). Şekil 5. Firkete 20

Küçük Makas "7-9 cm boyunda, her iki ucu da sivri ve keskin olan bir makastır. İplik kesmede kullanılır" (Korkusuz, 1980, s.23). İğne Oyası Yapımında Kullanılan Gereçler ve Özellikleri İğne oyası yapımında kullanılan temel gereç ipliktir. En çok kullanılan iplikler ipek, pamuk ve sentetik ipliklerdir. "İğne oyacılığı, ipek böcekçiliğinin olduğu yerlerde gelişmiştir ve ana malzeme ipek ipliktir" (Meriç, 1993, s.25). Fakat günümüzde ipek böceği eskisi kadar yetiştirilmemekte, bunun sonucunda ipek kullanılarak yapılan ürünler azalmaktadır. "Az da olsa bazı yörelerimizde iğne oyalarında ipek ipliği kullanılan örneklere rastlanmaktadır (Elazığ, Safranbolu, Mudurnu vb.)" (Onuk, 2000, s.17). İpek iplik İğne oyası yapımında kullanılan ipek ipilğin ince, pürüzsüz ve bükümlü olması gerekir. İbrişim; tabii ipek liflerinden elde edilir. İki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelir. İnce ve çok bükümlüdür. Katları kolaylıkla ayrılabilir. Parlak ve sağlamdır. Çile, makara, masura halinde satılır. Çeşitli renkleri vardır. Çamaşır ipeği; parlak, sağlam ve güzel görünüşlüdür. Bir katı iki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelir. Katları ayrılabilir. Çileler halinde veya metre ile satılır. Çeşitli renkleri ve bu renklerin tonları vardır (Korkusuz, 1980, s. 12). Pamuk İplik "Pamuk iplikleri doğrudan doğruya kullanılmayıp, bazı kimyevi işlemlerden geçirilmesi sonunda işlenecek hale getirilir, buna merserizasyon işlemi denmektedir. Pamuk iplikleri merserizasyona tabi tutulunca ipek gibi bir görünüşe sahip olurlar. Buna pamuk liflerinin ipekleştirilmesi denir "(Cengiz, 2007, s. 18)."Piyasada muline, pamukaki, koton, merserize, ağ ipliği, dantel ipliği olarak satılmaktadır. Teknolojik gelişmeler nedeniyle, iyi özelliklere sahip parlak, güzel görünümlü veya doğal görünümlü beyaz ve her rengin tonlarında çile ve yumak olarak piyasada bulunmaktadır" (Onuk, 2000, s. 6). 21

Sentetik İplik Sentetik lifler doğada, lif halinde bulunmayan bileşiklerden meydana getirilmişlerdir. Sentetik liflerin temel maddeleri kömür, petrol, su, azot gibi son derece basit maddelerdir. Bu basit maddeler kimyasal olarak değişik şekillerde birleştirilerek lif haline dönüştürülürler. Sentetik lifler tek başına veya belirli oranda pamuk, yün, keten, ipek lifleri ile karıştırılarak çeşitli iplik üretimi yapılmaktadır. Oya yapımında kullanılan, sentetik liflerden elde edilen iplikler parlak, güzel görünüşlü ve çok bükümlüdür. Çile, makara veya bobin halinde satılmaktadır. Günümüzde birçok yöremizde parlaklığı, kolalı yapısı ve kolay temin edilmesi yönünden bütün oya çeşitlerinde tercih edilmektedir (Onuk, 2000, s. 7). İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Gereçler ve Özellikleri Pul "Plastik, sedef, jelatinden yapılmış yuvarlak veya farklı şekillerde olan ortası yassı ve delikli olan bir süs gerecidir. Oya yapımında, fantezi giysilerde, değişik yüzey ve tekniklerde kullanılmaktadır" (Cengiz, 2007, s. 22). Boncuk Sedef, ahşap, cam, kristal, porselen, çeşitli maden ve taşlardan yapılmış ortası delik, yuvarlak ve kesme şeklinde, oya yapımında kullanılan küçük taneciklerdir. Yuvarlak boncuk, boru boncuk ve nazar boncuğu çeşitleri ile piyasada bulunur (http://www.megep.meb.gov.tr/). Halka Oya yapımında kullanılan halkalar iki çeşittir. Birincisi piyasada sağlık gereci olarak kullanılan serum hortumlarının 2 mm kalınlığında kesilmesiyle elde edilir. İkincisi ise piyasada hazır olarak satılan yuvarlak, plastikten yapılan ve çeşitli büyüklükte olan gereçlerdir. Halkalar oyanın düzgün ve sert olmasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır (Cengiz, 2007, s. 22). Oyalarda Renk ve Motif Özellikleri "Türk kadını, çevrenin etkisi altında duygularını, düşüncelerini renklerle ve motiflerle oyalarda anlatmıştır" ( Onuk, 2000, s. 12). 22

Oyalarda renk kullanımı renklerin bağlı olduğu kurallara ve kişinin duygularına bağlıdır. Renk her zaman insanları etkilemiş, estetik beğeni ve rahatlık uyumları vermiştir. Özellikle oyalarda çok etkili bir öğedir. Çünkü oyalarda renk, sadece şekillendirmek için değil estetik kazandırmak ve mesaj iletmek amacıyla kullanılır. Örneğin sarı; bezginliği, kırmızı; canlılığı, aşkı, sevgiyi, mavi; rahatlığı, mutluluğu, kötülükten korunmayı, yeşil; istek, ümit vb. gibi duyguları canlandırır. Kişi anlatmak istediği duygularını renklerle ifade eder. Oyalarda renkler, kullanılacak yere göre de önemlidir. Yemeni kenarında kullanılırsa, yemenideki baskı renkleri ile uyum sağlanır (Onuk, 2000, s. 13). Doğada, çevresinde gördüklerini uygulamaya çalışan kadınlar, çiçekleri, yaprakları, meyveleri, hatta arı, kelebek gibi küçük canlıları da aynen kopya etmeyi başarmıştır. Bir yazmanın kenarında açan güller, kokusunu duyar gibi olduğumuz limon çiçekleri, genç kızların yanaklarına dökülen menekşe ve sümbüller, ergen kızların başını göğe erdiren gelin taçları hep o yorumlama ve yaratma gücünün ürünleri olmuşlardır. Oya ilmek ilmek gelişen eşsiz bir oyundur aslında, dile gelmeyen duygu ve düşüncelerin benzersiz ifadeleridir. Kadının kıvrak zekası, islediği oyanın renginde, seçtiği çiçek motifinin dilinde konuşmaktadır. Sümbül çiçeği umudu, aşkı, sarı karanfil ise genç gelinlerin üzüntüsünü dile getirilmektedir (Cengiz, 2007, s. 11). "Oyalarda kullanılan motifleri; 1. Bitkisel motifler: Yaprak, çiçek, ağaç, meyve vb. 2. Geometrik motifler: Kare, üçgen, düz çizgi, dikdörtgen vb. 3. Nesneli motifler: İbrik, çanta, küpe vb. 4. Sembolik (soyut) motifler: Çeşitli işaret ve semboller, 5. Doğadan esinlenerek yapılan motifler: Dağ, tepe, güneş, kaya vb. 6. Figürlerden esinlenerek yapılan motifler: Kuş, kelebek, sincap, el, tırnak vb. olarak sınıflandırabiliriz "( Onuk, 2000, s.13). Oyalar Anadolu nun muhtelif bölgelerinde benzerlik veya farklılıklar arz eden modelleriyle işlenmektedir. Özellikle bu ürünlerdeki motif, renk ve kompozisyon düzeni; halkın yaşam biçimi, istek, beklenti, acı ve sevinçlerini ortaya koyduğu gibi toplumsal ve sosyal yaşamla ilgili tarihsel birer belge niteliği de taşırlar (Karakaş, 2013, s. 151). Oyalarda Kompozisyon Özellikleri Oyalarda motiflerin bir araya getirilerek belli bir düzen oluşturulması yani kompozisyon önemlidir. Bir yaprak, geometrik bir şekil veya tek çiçek başlı başına bir motif sayılır. Bunların bir araya getirilmesiyle meydana gelen bir yeri süsleyecek şekilde tanzim edilmesine de kompozisyon denir. Motif ve bunlarla yapılan kompozisyonlarda süslenecek eşyanın cinsine ve biçimine göre yapılma şekli değişir (Yüksel, 1996, s. 16). 23

"Oyalarda kompozisyon kişinin zevkine, düşüncesine, duygularına bağlı olarak yapılmaktadır. Bazı yöreler ana motifleri, bazıları ara motifleri, bazı yöreler ise kompozisyon şekilleri ile tanınırlar" (Onuk, 2000, s. 13). Başlama bordürü üzerine yapılan, anlam yüklü motiflerin yer aldığı ve çeşitli isimlerle anılan, oyaya adını veren motiflere ana motif, ana motifleri birbirine bağlayan, iki ana motif arasında yer alan motiflere ara motif denilmektedir. Ana motifler, yörelere göre değişik şekiller ve isimler alabilir. Ancak isimler yöreden yöreye değişmekle birlikte birçok yörede aynı isimdeki iğne oyalarına da rastlamak mümkündür. "Kompozisyon türlerini şöyle sıralamak mümkündür: 1. Ana motif sürekli tekrarı kompozisyon 2. Ana-ara motif bağlı tekrarı kompozisyon 3. Ana motif aralıklı tekrarı kompozisyon 4. Ana-ara motif aralıklı tekrarı kompozisyon 5. Simetrik kompozisyon 6. Merkezden dağılan kompozisyon 7. Dikey kompozisyon 8. Yatay kompozisyon 9. Verev kompozisyon 10. Zikzak kompozisyon vb." (Onuk, 2000, s.13). İğne Oyası Temel Yapım Teknikleri "Anadolu'nun hemen hemen her yerinde yapılan iğne oyaları bölgelere göre özellikler taşımaktadır. İğne oyası, - Şerit üzerine - Zincir üzerine - İplik üzerine - Kumaş kenarına 24

- Motif olarak - Dantel (kenar ve ara) ya da - Başlı başına bir örtü olarak uygulanabilmektedir" (Köklü, 2002, s. 214). "İğne oyasında teknik olarak üçgen ilmek veya kare ilmek kullanılmaktadır" (Onuk, 2000, s.17). Zürefa ve Yapılışı İğne oyasının temelidir. Zürefanın tekrarlamasından iğne oyası oluşur (Eronç, 1984, s. 126) İşlem Basamakları: Sağdan sola doğru çalışılır. 1- İplik başlangıç düğümüne hazır hale getirilir. 2- İğne kumaş üzerine dikine gelecek şekilde batırılır. 3- İpliğin kumaşa tutturulan kısmı iğnenin üzerinden sola doğru atılır. 4- İpliğin iğne deliğinden gelen kısmı, iğnenin altından geçip bir defa dolanarak sağ tarafa doğru bırakılır. 5- İğne batırıldığı yerden çekilirken iplik yere paralel bir şekilde yukarıya doğru kaydırılarak düğüm sıkıştırılır. Bu arada iplik sağa ve sola doğru hareket ettirilerek dolanan ipliklerin düğümlenmemesi sağlanır. 6- Aynı işlemler sola doğru 2 mm'lik aralıklarla tekrar edilir (Kocabaş, 2000, s. 30). Şekil 6. Zürefa ve yapılışı (Kocabaş, 2000, s. 30). 25

Zürefa çift dolamalı olarak da yapılabilir. Aynı işlem basamakları tekrar edilir sadece 4. basamakta iplik iki defa dolanarak zürefa yapılır. Kare İlmek Yapılışı İşlem Basamakları: Sağdan sola doğru çalışılır. 1- Kumaşı ikiye katlayınız, sol elinize alınız. 2- İğneye geçirdiğiniz ipliğin ucunu başlangıç noktasında, kumaşla işaret parmağı arasında tutunuz. 3- Zürefa derinliğine göre kumaşa önden batınız (Şekil 7). 4- İpliğin başlangıç ucunu iğnenin üzerinden sağdan sola doğru geçiriniz (Şekil 8). 5- İğnenin alt ucundaki çift kat olan iplikleri, iğnenin altından geçirerek sağa alınız (Şekil 9). 6- İğneyi çekerek ilmeği sıkıştırınız (Bir ilmek yapılmıştır) (Şekil 10). 7- Yapacağınız oyanın özelliğine göre, yaptığınız ilmeğin aynısından 5-7 veya 9 tane daha yapınız (Şekil 11,12). 8- Son ilmeğin ortasına bir ilmek yapınız (Geriye dönüş) (Şekil 13). 9- Sırasıyla diğer ilmeklerin ortasına da ilmek yapınız. 10- En son yaptığınız ilmeğin ortasına bir ilmek yapınız (Geriye dönüş) (Şekil 14). 11- Bu şekilde son ilmek kalıncaya kadar işleme devam ediniz (Şekil 15) (Vanlı, 2008, s. 16). Şekil 7. Kare ilmek yapılışı Şekil 8. Kare ilmek yapılışı 26

Şekil 9. Kare ilmek yapılışı Şekil 10. Kare ilmek yapılışı Şekil 11. Kare ilmek yapılışı Şekil 12. Kare ilmek yapılışı 27

Şekil 13. Kare ilmek yapılışı Şekil 14. Kare ilmek yapılışı Şekil 15. Kare ilmek yapılışı (Vanlı, 2008, s. 17). Üçgen İlmek Yapılışı İlk 7 işlem basamağı kare düğümle aynıdır. İşlem basamakları: 1- Kumaşı ikiye katlayınız, sol elinize alınız. 2- İğneye geçirdiğiniz ipliğin ucunu başlangıç noktasında, kumaşla işaret parmağı arasında tutunuz. 3- Zürefa derinliğine göre kumaşa önden batınız. 4- İpliğin başlangıç ucunu iğnenin üzerinden sağdan sola doğru geçiriniz. 5- İğnenin alt ucundaki çift kat olan iplikleri, iğnenin altından geçirerek sağa alınız. 28

6- İğneyi çekerek ilmeği sıkıştırınız (Bir ilmek yapılmıştır). 7- Yapacağınız oyanın özelliğine göre, yaptığınız ilmeğin aynısından 5-7 veya 9 tane daha yapınız. 8- İlk yaptığınız ilmeğin ortasına bir ilmek yapınız (Geriye dönüş) (Şekil 16). 9- Ortadaki ipliği içine alacak şekilde, diğer ilmeklerin ortalarına ilmek yapınız. 10- Kenardaki son ilmeğin ortasına da ilmek yapınız. 11-8,9,10.cu işlem basamaklarını tek ilmek kalıncaya kadar tekrarlayınız (Şekil 17) (Vanlı, 2008, s. 17). Şekil 16. Üçgen ilmek yapılışı Şekil 17. Üçgen ilmek yapılışı (Vanlı, 2008, s. 18). Motif Başlama İşlem Basamakları: 1-1. basamaktaki gibi ipliğin ucu sol elin işaret parmağına dolanır (1. Basamak). 2- İğliğin başlangıcı ile iğneden gelen kısmı kesiştirilir. 3- Kesişim noktasına bir oya düğümü yapılır (2. Basamak). 4- İplik parmak üzerindeyken, daire şeklindeki iplik üzerine sağdan sola doğru istenilen sayıda piko yapılır (3.Basamak). 5- İplik parmaktan çıkarılır. 6- İpliğin serbest kalan ucu çekilerek daire küçültülür (4.Basamak) (Kocabaş, 2000, s. 36). 29

Şekil 18. Motif başlama ve yapılışı (Kocabaş, 2000, s. 36). 30

BÖLÜM 3 YÖNTEM Araştırmanın Modeli Bu araştırma alan araştırması olup toplanan veriler var olduğu haliyle incelenip değerlendirildiğinden betimsel bir araştırmadır. Bu araştırmayla Bolu ili Mudurnu ilçesinde yapılan iğne oyalarının teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri, kullanılan araç-gereçler, kullanım alanları saptanmaya çalışılmıştır. Evren ve Örneklem Bu çalışmanın evrenini Bolu ili iğne oyaları, örneklemini ise Bolu ili Mudurnu ilçesinde yaşayan iğne oyasıyla uğraşan veya elinde ürün bulunduran 50 birey ve yöredeki iğne oyalı 55 adet ürün oluşturmaktadır. Ölçme Araçları Ölçme aracı olarak anket ve bilgi formu hazırlanmıştır. Yöredeki iğne oyalı ürünlerin genel ve detay fotoğrafı çekilerek bilgi formuna yerleştirilmiş ve ürünlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. 31

Ölçüm Güvenirliği Yöredeki iğne oyalarının değerlendirilmesine yönelik hazırlanan anket formu ölçümlerinin güvenirliği sağlanmıştır. Ölçüm Yorumlarının ve Kullanımlarının Geçerliği Veri toplamada kullanılan ölçme araçlarından araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve bilgi formu araştırmanın alt amaçlarını açıklayıcı ve ürünlerin özelliklerinin yorumlanmasına ve ölçülmesine yardımcı olacak şekilde düzenlenmiştir. Verilerin Toplanması Konunun açıklanması ve amaçlara ulaşılabilmesi için literatür taraması yapılmıştır. Araştırma modeline göre, Bolu ili Mudurnu ilçesindeki kişilerle görüşülüp iğne oyaları ile ilgili bilgilerin elde edilmesi için veri toplamaya yönelik anket ve bilgi formu kullanılmıştır. Kapalı uçlu 25 adet sorudan oluşan anket formu iğne oyasıyla uğraşan 17 kişilik ön deneme grubuna uygulanmıştır. Uzman görüşleri alınıp gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra son şekli verilen anket formu yörede ulaşılabilen 50 kişilik çalışma grubuna yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Anket sorularından ilk 7 soru bireylerin demografik özelliklerini, sonraki 18 soru ise ürün özelliklerini belirlemeye yöneliktir. Bireylere uygulanan anket soruları ile bireylerin demografik özellikleri ve iğne oyası ile ilgili teknik, renk, kullanılan araç-gereçler, motif ve kompozisyon özelliklerine ilişkin yöresel özellikleri incelenmiştir. Hazırlanan bilgi formu ile yöreden elde edilen 55 adet iğne oyalı ürünün; teknik, renk, kullanılan araç-gereçler, motif ve kompozisyon özellikleri incelenmiştir. 32

Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması Verilerin çözümlenmesi; tarama yapılan kaynaklardan, yörede uygulanan anket sonuçlarından ve bilgi formlarından faydalanılarak yapılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde y= (f)x(100)/n formülü kullanılmıştır. Tablolar düzenlenerek sonuçları, bulgular ve yorumlar bölümünde verilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda elde edilen iğne oyası örnekleri, hazırlanan bilgi formları ile değerlendirilmiş, elde edilen veriler ise ürün özellikleri başlığı altında tablo yorumlarından sonra araştırma bulguları ve yorumlar bölümünde yer almıştır. Ayrıca bu ürünlerin genel ve detay fotoğraflarına bulgular bölümünde yer verilmiştir. 33

34

BÖLÜM 4 BULGULAR ve YORUMLAR Mudurnu İğne Oyalarına Ait Bilgi Formları Bolu ili Mudurnu ilçe merkezinde kişilerin elinde bulunan yeni ve sandıktan çıkardıkları eski yıllara ait 55 adet iğne oyalı ürünün genel ve detay fotoğrafları çekilmiş ve bunlara ait bilgi formları hazırlanmıştır. Yörede incelenen iğne oyalı ürün çeşitlerinin dağılımı Tablo 1'de sunulmuştur. Tablo 1. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İncelenen İğne Oyalı Ürün Çeşitlerinin Dağılımı Ürün Adı Sayısı Havlu Kenarı 13 Yazma Kenarı 20 Namaz Örtüsü 7 Mendil 2 Salon Takımı 1 Seccade Kenarı 1 Nevresim Takımı 1 Tepsi Örtüsü 1 Fular 3 Kese 1 Yaka İğnesi 1 Taç Oyası 2 Fes Oyası 2 Toplam 55 35

BİLGİ FORMU 1 Şekil 19. Genel görünüm Fotoğraf No : 1 Oyanın Yapılış Tarihi : 2012 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 7 cm, Boy: 48 cm, Üstteki Motifin Eni: 12 cm Ürünün Boyutları : En: 48 cm, Boy: 90 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik, pul, boncuk Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), trabzan, birit, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, yaprak, meyve 36

Şekil 19.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, yeşil, pembe Oyanın Yöredeki Adı : Dut oya Kompozisyon : Üründe iki farklı motif kullanılmıştır. Geometrik formdaki birinci motif, havlunun iç tarafına ana motifin aralıklı tekrarı yapılarak yerleştirilmiştir. Havlunun kenar kısmında kullanılan motif ise tığ ile yapılmış bordürün kenarına ana motifin sürekli tekrarı yapılarak düzenlenmiştir. Üründe pul ve boncuk kullanılarak süsleme yapılmıştır. 37

BİLGİ FORMU 2 Şekil 20. Genel görünüm Fotoğraf No : 2 Oyanın Yapılış Tarihi : 2004 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 6 cm, Boy: 46 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; meyve 38

Şekil 20.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, pembe Oyanın Yöredeki Adı : Çilek oya Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi iki renk kullanılarak ana motifin sürekli tekrarı olarak düzenlenmiştir. 39

BİLGİ FORMU 3 Şekil 21. Genel görünüm Fotoğraf No : 3 Oyanın Yapılış Tarihi : 2004 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 7 cm, Boy: 46 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Figüratif bezeme; kelebek 40

Şekil 21.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, sarı Oyanın Yöredeki Adı : Kelebek oya Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı olarak düzenlenmiştir. 41

BİLGİ FORMU 4 Şekil 22. Genel görünüm Fotoğraf No : 4 Oyanın Yapılış Tarihi : 2004 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 8 cm, Boy: 54 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), zincir, trabzan, birit Konu : Geometrik bezeme; çokgen, sembolik bezeme; ok 42

Şekil 22.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, pembe Oyanın Yöredeki Adı : Altı ok Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı olarak yerleştirilmiştir. 43

BİLGİ FORMU 5 Şekil 23. Genel görünüm Fotoğraf No : 5 Oyanın Yapılış Tarihi : 20 Yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 8 cm, Boy: 50 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Pamuk iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 44

Şekil 23.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, yavruağzı Oyanın Yöredeki Adı : Yıldız çiçeği Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana ve ara motifin bağlı tekrarı şeklinde uygulanmıştır. Sekiz adet büyük motif arasına dokuz adet tığ oyası ile yapılan küçük motifler yerleştirilmiştir. 45

BİLGİ FORMU 6 Şekil 24. Genel görünüm Fotoğraf No : 6 Oyanın Yapılış Tarihi : 2012 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Yüksel Demirel Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 4 cm, Boy: 48 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Pamuk iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 46

Şekil 24.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, açık ve koyu mor Oyanın Yöredeki Adı : Elma çiçeği Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı olarak yapılmıştır. 47

BİLGİ FORMU 7 Şekil 25. Genel görünüm Fotoğraf No : 7 Oyanın Yapılış Tarihi : 2013 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 5 cm, Boy: 50 cm Ürünün Boyutları : En: 50 cm, Boy: 90 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, trabzan, birit, zincir Konu : Bitkisel bezeme; kahve çekirdeği 48

Şekil 25.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, lila Oyanın Yöredeki Adı : Kahve şakı Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı şeklinde tamamlanmıştır. 49

BİLGİ FORMU 8 Şekil 26. Genel görünüm Fotoğraf No : 8 Oyanın Yapılış Tarihi : 2011 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 7 cm, Boy: 50 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, trabzan, birit, zincir Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 50

Şekil 26.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, mavi Oyanın Yöredeki Adı : Karanfil Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi, ana motifin sürekli tekrarı şeklinde tamamlanmıştır. 51

BİLGİ FORMU 9 Şekil 27. Genel görünüm Fotoğraf No : 9 Oyanın Yapılış Tarihi : 2014 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 8 cm, Boy: 50 cm Ürünün Boyutları : En: -- Boy: -- Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 52

Şekil 27.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, pembe Oyanın Yöredeki Adı : -- Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı şeklinde tamamlanmıştır. 53

BİLGİ FORMU 10 Şekil 28. Genel görünüm Fotoğraf No : 10 Oyanın Yapılış Tarihi : 2010 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 30 cm Ürünün Boyutları : En: 30 cm, Boy: 50cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada Oya Yapımında Kullanılan Gereçler Kullanılan Teknikler Konu : İğne : İğne : Naylon iplik : Kare ilmek (zürefa), piko : Geometrik bezeme; üçgen 54

Şekil 28.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Yeşil, açık ve koyu sarı Oyanın Yöredeki Adı : -- Kompozisyon : Havlunun iki kısa kenarına iğne oyası zürefa ile tutturulmuştur. Geometrik formdaki iğne oyası motifi ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak düzenlenmiştir. 55

BİLGİ FORMU 11 Şekil 29. Genel görünüm Fotoğraf No : 11 Oyanın Yapılış Tarihi : 2014 Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hülya Atalay Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 32 cm Ürünün Boyutları : En: 32 cm, Boy: 50 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik, yuvarlak boncuk Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen 56

Şekil 29.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Yeşil, simli gri Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Havlunun iki kısa kenarına iğne oyası zürefa ile tutturulmuştur. Geometrik formdaki iğne oyası motifi ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak düzenlenmiştir. 57

BİLGİ FORMU 12 Şekil 30. Genel görünüm Fotoğraf No : 12 Oyanın Yapılış Tarihi : 2010 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 4 cm, Boy: 30 cm Ürünün Boyutları : En: 30 cm, Boy: 50cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; meyve 58

Şekil 30.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, yeşil, simli sarı Oyanın Yöredeki Adı : Dut oya Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin aralıklı tekrarı olarak düzenlenmiştir. 59

BİLGİ FORMU 13 Şekil 31. Genel görünüm Fotoğraf No : 13 Oyanın Yapılış Tarihi : 10 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Havlu kenarı Oyanın Boyutları : En: 5 cm, Boy: 47 cm Ürünün Boyutları : En: 47 cm, Boy: 90cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Pamuk iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 60

Şekil 31.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, yavruağzı Oyanın Yöredeki Adı : Dut oya Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ana motifin sürekli tekrarı şeklinde tamamlanmıştır. 61

BİLGİ FORMU 14 Şekil 32. Genel görünüm Fotoğraf No : 14 Oyanın Yapılış Tarihi : 20 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Ayşe Bozkurt Ürünün : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 296 cm Ürünün Boyutları : En: 74 cm, Boy: 74 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; tomurcuk, çiçek, yaprak 62

Şekil 32.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, kırmızı, yeşil, krem Oyanın Yöredeki Adı : Çiçekli kızılcık Kompozisyon : Ana motifleri üç boyutlu, ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 63

BİLGİ FORMU 15 Şekil 33. Genel görünüm Fotoğraf No : 15 Oyanın Yapılış Tarihi : 15 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 1,5 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 64

Şekil 33.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, açık yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Pür oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 65

BİLGİ FORMU 16 Şekil 34. Genel görünüm Fotoğraf No : 16 Oyanın Yapılış Tarihi : 10 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 1,5 cm, Boy: 424 cm Ürünün Boyutları : En: 106 cm, Boy: 106 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Sembolik bezeme; kılçık 66

Şekil 34.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, sarı, siyah Oyanın Yöredeki Adı : Balık kılçığı Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara iğne oyası ile yapılmış balık kılçığı adı verilen ana motifler yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 67

BİLGİ FORMU 17 Şekil 35. Genel görünüm Fotoğraf No : 17 Oyanın Yapılış Tarihi : 80 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Hikmet Özentürk Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 256 cm Ürünün Boyutları : En: 64 cm, Boy: 64 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; meyve 68

Şekil 35.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Mavi, krem Oyanın Yöredeki Adı : Alaca dut Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıkı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 69

BİLGİ FORMU 18 Şekil 36. Genel görünüm Fotoğraf No : 18 Oyanın Yapılış Tarihi : 80 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Hikmet Özentürk Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 320 cm Ürünün Boyutları : En: 80 cm, Boy: 80 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Nesneli bezeme; kafes 70

Şekil 36.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, kına yeşili Oyanın Yöredeki Adı : Bülbül kafesi Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara iğne oyası ile yapılmış "bülbül kafesi" adı verilen ana motif yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına ile baskı dikişi tutturulmuştur. 71

BİLGİ FORMU 19 Şekil 37. Genel görünüm Fotoğraf No : 19 Oyanın Yapılış Tarihi : 80 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Hikmet Özentürk Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; meyve 72

Şekil 37.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, sarı, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Üçlü dut Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 73

BİLGİ FORMU 20 Şekil 38. Genel görünüm Fotoğraf No : 20 Oyanın Yapılış Tarihi : 18 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Ayşe Bozkurt Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; meyve, yaprak 74

Şekil 38.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Siyah, beyaz, mor, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Üzüm oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 75

BİLGİ FORMU 21 Şekil 39. Genel görünüm Fotoğraf No : 21 Oyanın Yapılış Tarihi : 2013 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Baş örtüsü Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 320 cm Ürünün Boyutları : En: 80 cm, Boy: 80 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 76

Şekil 39.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Siyah, beyaz, sarı, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Dolgulu papatya Kompozisyon : Ana motifi üç boyutlu, ara motifleri iki boyutludur. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 77

BİLGİ FORMU 22 Şekil 40. Genel görünüm Fotoğraf No : 22 Oyanın Yapılış Tarihi : 52 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 320 cm Ürünün Boyutları : En: 80 cm, Boy: 80 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; yaprak 78

Şekil 40.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, açık yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Eğrelti otu Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 79

BİLGİ FORMU 23 Şekil 41. Genel görünüm Fotoğraf No : 23 Oyanın Yapılış Tarihi : 2011 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 360 cm Ürünün Boyutları : En: 90 cm, Boy: 90 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Mekik Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek, zürefa, piko Konu : Bitkisel bezeme; meyve 80

Şekil 41.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Krem, kiremit rengi, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Dut oya Kompozisyon : Mekik ile geometrik formda hazırlanan "S" şeklinde bordür yapıldıktan sonra üzerine iğne oyası motifi ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak yerleştirilmiştir. 81

BİLGİ FORMU 24 Şekil 42. Genel görünüm Fotoğraf No : 24 Oyanın Yapılış Tarihi : 52 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 82

Şekil 42.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, sarı, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Elma çiçeği Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Zincir şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 83

BİLGİ FORMU 25 Şekil 43. Genel görünüm Fotoğraf No : 25 Oyanın Yapılış Tarihi : 10 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 336 cm Ürünün Boyutları : En: 84 cm, Boy: 84 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; meyve 84

Şekil 43.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Sarı, mor, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Badem oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 85

BİLGİ FORMU 26 Şekil 44. Genel görünüm Fotoğraf No : 26 Oyanın Yapılış Tarihi : 35 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 256 cm Ürünün Boyutları : En: 64 cm, Boy: 64cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; yaprak, çiçek Geometrik bezeme; üçgen, dörtgen 86

Şekil 44.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, açık yeşil, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Karanfil oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara geometrik formdaki çiçek ve yaprak motifi ana motif olarak yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 87

BİLGİ FORMU 27 Şekil 45. Genel görünüm Fotoğraf No : 27 Oyanın Yapılış Tarihi : 35 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, piko, zincir Konu : Geometrik bezeme; üçgen 88

Şekil 45.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Mor, sarı Oyanın Yöredeki Adı : Canfes oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara geometrik formdaki iğne oyası ana motif olarak yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 89

BİLGİ FORMU 28 Şekil 46. Genel görünüm Fotoğraf No : 28 Oyanın Yapılış Tarihi : 2012 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : Çapı: 2,5 cm, Boy: 400 cm Ürünün Boyutları : En: 100 cm, Boy: 100 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 90

Şekil 46.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Turuncu, beyaz, siyah, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Sade güzel Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara geometrik formdaki bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 91

BİLGİ FORMU 29 Şekil 47. Genel Görünüm Fotoğraf No : 29 Oyanın Yapılış Tarihi : 40 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : Eni: 2 cm, Boy: 320 cm Ürünün Boyutları : En: 80 cm, Boy: 80 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Sembolik bezeme; kalp 92

Şekil 47.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, sarı, siyah, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Kaynana yüreği Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 93

BİLGİ FORMU 30 Şekil 48. Genel görünüm Fotoğraf No : 30 Oyanın Yapılış Tarihi : 40 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 94

Şekil 48.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, kına yeşili Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu dar şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Aralara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 95

BİLGİ FORMU 31 Şekil 49. Genel görünüm Fotoğraf No : 31 Oyanın Yapılış Tarihi : 20 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Ayşe Bozkurt Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 296 cm Ürünün Boyutları : En: 74 cm, Boy: 74 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, sebze 96

Şekil 49.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Kırmızı, beyaz, siyah, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Biber oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 97

BİLGİ FORMU 32 Şekil 50. Genel görünüm Fotoğraf No : 32 Oyanın Yapılış Tarihi : 70 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hülya Atalay Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; yaprak 98

Şekil 50.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, siyah, yeşil, sarı Oyanın Yöredeki Adı : Meşe yaprağı Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 99

BİLGİ FORMU 33 Şekil 51. Genel görünüm Fotoğraf No : 33 Oyanın Yapılış Tarihi : 60 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hülya Atalay Ürünün Adı : Yazma kenarı Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 280 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, piko, zincir Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, meyve 100

Şekil 51.1 Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, siyah, yeşil, sarı Oyanın Yöredeki Adı : Limon oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir yazma oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 101

BİLGİ FORMU 34 Şekil 52. Genel görünüm Fotoğraf No : 34 Oyanın Yapılış Tarihi : 37 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 130 cm Ürünün Boyutları : En: 65 cm, Boy: 130 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, geometrik bezeme; üçgen 102

Şekil 52.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : -- Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarına yerleştirilen bitkisel ve geometrik formdaki motif atlamalı sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine iğne oyası ana ve ara motif yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 103

BİLGİ FORMU 35 Şekil 53. Genel görünüm Fotoğraf No : 35 Oyanın Yapılış Tarihi : 40 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 140 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 140 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen, dörtgen 104

Şekil 53.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarına yerleştirilen geometrik formdaki motif atlamalı sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine üçgen ve dörtgen formdaki motifler ana ve ara motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 105

BİLGİ FORMU 36 Şekil 54. Genel görünüm Fotoğraf No : 36 Oyanın Yapılış Tarihi : 2012 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 3,5 cm, Boy: 130 cm Ürünün Boyutları : En: 65 cm, Boy: 130 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 106

Şekil 54.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : Karanfil Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarına yerleştirilen bitkisel formdaki motif düzgün sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine bitkisel formdaki ana motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 107

BİLGİ FORMU 37 Şekil 55. Genel görünüm Fotoğraf No : 37 Oyanın Yapılış Tarihi : 1962 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 140 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 140 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen, nesneli bezeme; taç 108

Şekil 55.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : Gelin tacı Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarına yerleştirilen geometrik formdaki motif atlamalı sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine ana ve ara motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 109

BİLGİ FORMU 38 Şekil 56. Genel görünüm Fotoğraf No : 38 Oyanın Yapılış Tarihi : 5 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 55 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 140 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 110

Şekil 56.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Su yeşili Oyanın Yöredeki Adı : Karanfil Kompozisyon : İğne oyası dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarlarından birine ortaya gelecek şekilde oyularak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine bitkisel formdaki motif ana motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 111

BİLGİ FORMU 39 Şekil 57. Genel görünüm Fotoğraf No : 39 Oyanın Yapılış Tarihi : 5 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 5 cm, Boy: 50 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 140 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Bitkisel; çiçek, geometrik bezeme; üçgen 112

Şekil 57.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, sarı Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : İğne oyası dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarlarından birine ortaya gelecek şekilde oyularak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine bitkisel ve geometrik formdaki motifler ana ve ara motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 113

BİLGİ FORMU 40 Şekil 58. Genel görünüm Fotoğraf No : 40 Oyanın Yapılış Tarihi : 2013 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Namaz örtüsü Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 60 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 140 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen 114

Şekil 58.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : Verev oya Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki örtünün uzun kenarına yerleştirilen geometrik formdaki motif düzgün sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine üçgen formdaki motif ana motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. Ürünün diğer kenarlarına üçgen şeklinde ince bir su uygulanarak kenar temizliği tamamlanmıştır. 115

BİLGİ FORMU 41 Şekil 59. Genel görünüm Fotoğraf No : 41 Oyanın Yapılış Tarihi : 1962 Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Mendil Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 120 cm Ürünün Boyutları : En: 30 cm, Boy: 30 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen 116

Şekil 59.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Kare formdaki örtünün dört kenarına yerleştirilen geometrik formdaki motif düzgün sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine üçgen formdaki ana motifin aralıklı tekrarı ile tamamlanmıştır. 117

BİLGİ FORMU 42 Şekil 60. Genel görünüm Fotoğraf No : 42 Oyanın Yapılış Tarihi : 37 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Fatma Atalay Ürünün Adı : Mendil Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 96 cm Ürünün Boyutları : En: 24 cm, Boy: 24 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen, dörtgen 118

Şekil 60.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Kare formdaki örtünün dört kenarına yerleştirilen geometrik formdaki motif atlamalı sıralamalı kompozisyon olarak yerleştirilmiştir. Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, bordür şeklinde hazırlanmış olan kök üzerine üçgen ve dörtgen formdaki motifler ana ve ara motifin bağlı tekrarı ile tamamlanmıştır. 119

BİLGİ FORMU 43 Şekil 61. Genel görünüm Fotoğraf No : 43 Oyanın Yapılış Tarihi : 4 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Salon takımı Oyanın Boyutları : En: 5 cm, Boy: 5cm (bir motif) Ürünün Boyutları : Vitrin örtüsü: 30x30 cm, Masa Örtüsü: 115x115 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 120

Şekil 61.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, simli sarı Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Kare formdaki motifin başlama tekniğinde tığ oyası kullanılmıştır. Bitkisel formdaki iğne oyası motifi ile tamamlanan motifler ayrı ayrı yapıldıktan sonra ana motifin sürekli tekrarı olarak kumaş kenarına üçgen biçim olacak şekilde yerleştirilmiştir. 121

BİLGİ FORMU 44 Şekil 62. Genel görünüm Fotoğraf No : 44 Oyanın Yapılış Tarihi : 4 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Seccade Oyanın Boyutları : En: 5 cm, Boy: 390 cm Ürünün Boyutları : En: 72 cm, Boy: 118 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek (zürefa), piko, zincir, trabzan, birit Konu : Bitkisel bezeme 122

Şekil 62.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, mor Oyanın Yöredeki Adı : Dut Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki iğne oyası motifi örtünün dört bir tarafı boyunca ana motifin aralıklı tekrarı olarak yerleştirilmiştir. 123

BİLGİ FORMU 45 Şekil 63. Genel görünüm Fotoğraf No : 45 Oyanın Yapılış Tarihi : 3 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Nisan 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Nevresim takımı Oyanın Boyutları : En: 8,5 cm, Boy: 42 cm (yastık) Ürünün Boyutları : En: 50cm, Boy: 100 cm (yastık) Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek, zincir, trabzan, birit Konu : Geometrik bezeme; çokgen, sembolik bezeme; ok 124

Şekil 63.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Altı ok Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki ürünün başlama tekniğinde bordür şeklinde tığ oyası yapılmıştır. Dantelin eni kullanılarak geometrik formdaki iğne oyası motifi ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak yerleştirilmiştir. 125

BİLGİ FORMU 46 Şekil 64. Genel görünüm Fotoğraf No : 46 Oyanın Yapılış Tarihi : 6 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nimet Özgelit Ürünün Adı : Tepsi örtüsü Oyanın Boyutları : Çapı: 8 cm Ürünün Boyutları : En: 24 cm, Boy: 38 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek, piko, trabzan Konu : Bitkisel bezeme; meyve 126

Şekil 64.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz Oyanın Yöredeki Adı : Dut Kompozisyon : Motifin başlama tekniğinde tığ oyası kullanılmıştır. Geometrik formdaki bitkisel iğne oyası motifi ile oluşturulan motifler ayrı ayrı yapıldıktan sonra ana motifin sürekli tekrarı olarak birleştirilerek örtü oluşturulmuştur. 127

BİLGİ FORMU 47 Şekil 65. Genel görünüm Fotoğraf No : 47 Oyanın Yapılış Tarihi : 2013 Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Mediha Başkaya Ürünün Adı : Fular Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 25 cm Ürünün Boyutları : En: 25 cm, Boy: 100 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zincir, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 128

Şekil 65.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Sarı, mor, yeşil, siyah Oyanın Yöredeki Adı : Hercai menekşe Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir iğne oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 129

BİLGİ FORMU 48 Şekil 66. Genel görünüm Fotoğraf No : 48 Oyanın Yapılış Tarihi : 2013 Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Fular Oyanın Boyutları : En: 4 cm, Boy: 5 cm Ürünün Boyutları : En: 30 cm, Boy: 100cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : Naylon iplik Kullanılan Teknikler : Kare ilmek, zincir, birit, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek 130

Şekil 66.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Beyaz, sarı Oyanın Yöredeki Adı : -- Kompozisyon : Motifin başlama tekniğinde tığ oyası kullanılmıştır. Bitkisel formdaki iğne oyası ana motifin aralıklı tekrarı ile tamamlanmıştır. Kumaşın iki kısa kenarına aralarına püskül de konularak yerleştirilmiştir. 131

BİLGİ FORMU 49 Şekil 67. Genel görünüm Fotoğraf No : 49 Oyanın Yapılış Tarihi : 2004 Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Fular Oyanın Boyutları : En: 2,5 cm, Boy: 40 cm Ürünün Boyutları : En: 40 cm, Boy: 100 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Tığ, firkete Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, piko, zincir Konu : Bitkisel bezeme; meyve 132

Şekil 67.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Kırmızı, beyaz, siyah, yeşil Oyanın Yöredeki Adı : Kiraz oya Kompozisyon : Ana ve ara motifleri iki boyutlu işlenmiş bir iğne oyasıdır. Tığ ile zincir çekilerek yapılmış şeritle başlanmıştır. Bu şerit örülürken firkete ile ara motifin alt kısmı yapılmış daha sonra üstüne iğne ile piko, yöresel adı fisilti, yapılmıştır. Ara motiflerin aralarına eşit aralıklarla bacak adı verilen ince saplar tığ ile zincir işi yapılarak hazırlanmıştır. Bu saplara bitkisel iğne oyası ana motifi yerleştirilmiştir. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı yapılarak oya tamamlanmıştır. Oya, kare formda olan yazmanın dört bir yanına baskı dikişi ile tutturulmuştur. 133

BİLGİ FORMU 50 Şekil 68. Genel görünüm Fotoğraf No : 50 Oyanın Yapılış Tarihi : 60 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Kese Oyanın Boyutları : En: 2 cm, Boy: 40 cm Ürünün Boyutları : En: 12 cm, Boy: 15 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, zürefa, piko Konu : Geometrik bezeme; üçgen 134

Şekil 68.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Krem, pembe Oyanın Yöredeki Adı : --- Kompozisyon : Örtünün kenarına zürefa tekniği ile başlanan motif, üçgen şeklinde geometrik formdaki ana motifin aralıklı tekrarı ile tamamlanmıştır. 135

BİLGİ FORMU 51 Şekil 69. Genel görünüm Fotoğraf No : 51 Oyanın Yapılış Tarihi : 80 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hikmet Öztürk Ürünün Adı : Yaka iğnesi Oyanın Boyutları : En: 5,5 cm, Boy: 7 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik, boncuk, tel Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, piko Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, yaprak 136

Şekil 69.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Pembe, açık ve koyu yeşil, krem Oyanın Yöredeki Adı : -- Kompozisyon : Üç boyutlu yaka çiçeğidir. Bitkisel iğne oyası motifleri, ayrı ayrı yapıldıktan sonra hazırlanan saplara tutturulup, ana-ara motifin aralıklı tekrarı şeklinde buket olarak düzenlenmiştir. 137

BİLGİ FORMU 52 Şekil 70. Genel görünüm Fotoğraf No : 52 Oyanın Yapılış Tarihi : 75 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Taç oya Oyanın Boyutları : Gülün çapı 5 cm, Yaprak 2x4 cm, Tomurcuk 1x2 cm Ürünün Boyutları : Boy: 35 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik, at kılı, ince tel, kalın tel Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, kare ilmek Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, yaprak, tomurcuk Geometrik bezeme; dörtgen 138

Şekil 70.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Krem, pembe, yeşil, siyah Oyanın Yöredeki Adı : Gül oya Kompozisyon : Üç boyutlu bir taç oyasıdır. 35 cm boyunda kalın bir telin iki ucu bükülerek bir dal oluşturulmuştur. Bu dalın üzerine, ince telle siyah renk ipek iplik sarılarak yapılmış, bir kısmı helezon şekline getirilmiş saplar oturtulmuştur. Yaprak kenarları, dik durmaları için at kılı ile çevrilmiştir. Saplar üzerine, yedi adet gül çiçekleri ile çevresine tomurcuklar ve dörtgen şeklindeki yapraklar ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak yerleştirilmiştir. Gelin tacı olarak kullanılmaktadır. 139

BİLGİ FORMU 53 Şekil 71. Genel görünüm Fotoğraf No : 53 Oyanın Yapılış Tarihi : 70 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hülya Atalay Ürünün Adı : Taç oya Oyanın Boyutları : Oyanın çapı 3 cm Ürünün Boyutları : Boy: 30 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik, at kılı, ince tel, kalın tel, küçük boncuk Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, kare ilmek Konu : Bitkisel bezeme; çiçek, yaprak 140

Şekil 71.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Krem, pembe, yeşil, siyah, bordo Oyanın Yöredeki Adı : Lale Kompozisyon : Üç boyutlu bir taç oyasıdır. 30 cm boyunda kalın bir telin iki ucu bükülerek bir dal oluşturulmuştur. Bu dalın üzerine, ince telle siyah renk ipek iplik sarılarak yapılmış, bir kısmı helezon şekline getirilmiş saplar oturtulmuştur. Yaprak kenarları, dik durmaları için at kılı ile çevrilmiştir. Saplar üzerine, lale çiçekleri ile yapraklar ana-ara motifin aralıklı tekrarı olarak yerleştirilmiştir. Gelin tacı olarak kullanılmaktadır. 141

BİLGİ FORMU 54 Şekil 72. Genel görünüm Fotoğraf No : 54 Oyanın Yapılış Tarihi : 70 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Hülya Atalay Ürünün Adı : Fes oyası Oyanın Boyutları : Eni: 3 cm, Boy: 140 cm Ürünün Boyutları : Boy: 70 cm, Eni: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik, at kılı, küçük boncuk Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, kare ilmek, piko Konu : Bitkisel bezeme, çiçek, yaprak Geometrik bezeme; üçgen 142

Şekil 72.1. Detay görünüm Kullanılan Renkler : Krem, pembe, yeşil, siyah, bordo Oyanın Yöredeki Adı : Lale Kompozisyon : Ana motifi üç boyutlu işlenmiş bir fes oyasıdır. At kılı üzerine zürefa çekilerek yapılmış bir şeritle başlanmıştır. Bu şeritin üzerine, iğne oyasıyla işlenmiş üçgen biçiminde bir köke bitkisel iğne oyası yerleştirilmiştir. Ara motifler ise iki boyutlu olarak geometrik formda tekrarlanarak yapılmıştır. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı ile kompozisyon düzenlenmiştir. Oya, krep örtünün iki kenarına dikilmiştir. Gelin fesi oyası olarak kullanılmaktadır. 143

BİLGİ FORMU 55 Şekil 73. Genel görünüm Fotoğraf No : 55 Oyanın Yapılış Tarihi : 52 yıllık Oyanın İncelenme Tarihi : Mayıs 2014 Kaynak Kişi : Nurten Güner Ürünün Adı : Fes oyası Oyanın Boyutları : En: 3 cm, Boy: 140 cm Ürünün Boyutları : En: 70 cm, Boy: 70 cm Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : İğne Oya Yapımında : İğne Kullanılan Gereçler : İpek iplik, at kılı, küçük boncuk Kullanılan Teknikler : Üçgen ilmek, kare ilmek, piko Konu : Geometrik; üçgen, bitkisel bezeme; çiçek 144

Şekil 73.1. Detay Görünüm Kullanılan Renkler : Siyah, su yeşili, pembe, bordo Oyanın Yöredeki Adı : Boru oya Kompozisyon : Ana motifi üç boyutlu işlenmiş bir fes oyasıdır. At kılı üzerine zürefa çekilerek yapılmış bir şeritle başlanmıştır. Bu şeritin üzerine, iğne oyasıyla işlenmiş üçgen biçiminde bir köke bitkisel iğne oyası yerleştirilmiştir. Ara motifler ise iki boyutlu olarak geometrik formda tekrarlanarak yapılmıştır. Ana-ara motifin aralıklı tekrarı ile kompozisyon düzenlenmiştir. Oya, krep örtünün iki kenarına dikilmiştir. Gelin fesi oyası olarak kullanılmaktadır. 145

Anket ve Bilgi Formlarından Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi Bolu ili Mudurnu ilçesinde iğne oyası yapan 50 bireye anket uygulanmış ve verilen cevaplar değerlendirilerek aşağıda tablolar halinde sunulmuştur. Araştırmaya katılan bireylerin tamamı kadınlardan oluşmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere, ürün özellikleri başlığı altında tablo yorumlarından sonra yer verilmiştir. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Demografik Özellikleri Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin yaş durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup, sonuçları Tablo 2'de sunulmuştur. Tablo 2. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Yaş Durumları Yaş Kümeleri f % 30-40 19 38 41-51 11 22 52-62 11 22 63-73 8 16 74-84 1 2 Toplam 50 100 Tablo 2 incelendiğinde, % 38 inin 30-40 yaş, % 22 sinin 41-51 yaş ve 52-62 yaş, % 16 sının 63-73 yaş, % 2 sinin ise 74-84 yaş arasında oldukları görülmüştür. Araştırma yöresinde yapılan incelemelerde 30 yaşın altında iğne oyası yapan bireye rastlanmamıştır. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin medeni durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 3'te sunulmuştur. 146

Tablo 3. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Medeni Durumları Medeni Durumları f % Evli 45 90 Bekar 5 10 Toplam 50 100 Tablo 3 incelendiğinde, araştırmaya katılan bireylerin % 90'ının evli, % 10'unun bekâr olduğu görülmüştür. Yörede, evli bayanların iğne oyası ile daha yoğun uğraştıkları belirlenmiştir. Bekâr bireylerin oya yapımı ile ilgilenmedikleri gözlenmiştir. Evli bayanların boş zamanlarını değerlendirmek ve aileye ekonomik katkı sağlamak gibi amaçlarla iğne oyası yaptıkları söylenebilir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin öğrenim durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 4'te sunulmuştur. Tablo 4. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Öğrenim Durumları Öğrenim Durumları f % Okur-yazar değil 1 2 Okur-yazar 2 4 İlkokul 32 64 Ortaokul 5 10 Lise 10 20 Üniversite - - Toplam 50 100 Tablo 4 incelendiğinde, araştırmaya katılan bireylerin % 64'ünün ilkokul mezunu, % 20'sinin lise mezunu, % 10'unun ortaokul mezunu, % 4'ünün okur-yazar, % 2'sinin ise 147

okur-yazar olmadığı görülmüştür. Yörede iğne oyası yapan bireylerin büyük çoğunluğunun ilkokul mezunu olduğu saptanmıştır. Ankete katılan bireyler içerisinde üniversite mezunu olup da iğne oyası yapan bireye rastlanmamıştır. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin mesleki durumlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 5'te sunulmuştur. Tablo 5. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapan Bireylerin Mesleki Durumları Mesleki Durumları f % Ev Hanımı 41 82 Kamu Personeli - - Serbest Meslek 9 18 Toplam 50 100 Tablo 5 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin % 82'sinin ev hanımı, % 18'inin serbest meslek sahibi olduğu görülmüştür. Kamu personeli çalışanlarından ise iğne oyası yapanlara rastlanmamıştır. Ev hanımlarının iğne oyası yapmaya çalışan bayanlardan daha çok zaman ayırabildikleri söylenebilir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyasına başlama yaşlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 6'da sunulmuştur. Tablo 6. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapmaya Başlama Yaşları Yaş Kümeleri f % 7-17 26 52 18-28 14 28 29-39 8 16 40-50 2 4 Toplam 50 100 148

Tablo 6 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin % 52'sinin 7-17 yaş, % 28'inin 18-28 yaş, % 16'sının 29-39 yaş, % 4'ünün 40-50 yaş arası oldukları görülmüştür. Yörede şu anda iğne oyası yapan bireylerin çoğunluğunun iğne oyası yapmaya küçük yaşlarda başladıkları belirlenmiştir. Yaş yükseldikçe iğne oyası yapmaya başlama yaşındaki oranda azalma görülmektedir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyasını öğrenme kaynaklarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 7'de sunulmuştur. Tablo 7. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyasını Öğrenme Kaynakları Öğrenme Kaynakları f % Aile 33 66 Çevredeki Bireyler 16 32 Özel Kurslar 1 2 Okul - - Toplam 50 100 Tablo 7 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin iğne oyası yapmayı % 66'sının ailesinden, % 32'sinin çevresindeki bireylerden, % 2'sinin özel kurslardan öğrendiği görülmüştür. Yörede bireylerin iğne oyası yapmayı çoğunlukla aile fertlerinden, daha sonra çevredeki bireylerden öğrendikleri ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle özel kurslara katılarak iğne oyası yapmayı öğrenenlerin sayısının oldukça düşük olduğu söylenebilir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyalarının modellerini elde etme yollarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 8'de sunulmuştur. 149

Tablo 8. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyalarının Modellerini Elde Etme Yolları Modelleri Elde Etme Yolları Daha Önce Yapılmış Modellerden Modelleri Kendim Üretiyorum f % 47 94 15 30 Dergi ve Kitaplardan 12 24 İnternetten 5 10 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 8 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin iğne oyalarının modellerini % 94'ünün daha önce yapılan modellerden, % 30'unun modelleri kendisinin ürettiği, % 24'ünün dergi ve kitaplardan, % 10'unun ise internette bulunan modellerden elde ettiği saptanmıştır. Tablodaki değerlere bakıldığında, bireylerin tamamına yakınının iğne oyalarının modellerini daha önce yapılmış modellerden elde ettikleri ortaya çıkmaktadır. Yörede araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde bireylerin modelleri değiştirerek ve karıştırarak yeni modeller ürettikleri belirlenmiştir. Genellikle yöresel motiflerin tekrarlanıp gelecek kuşaklara aktarılmaya çalışıldığı söylenebilir. Ürün Özellikleri Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları yardımcı araçları belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 9'da sunulmuştur. 150

Tablo 9. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Araçlar Yardımcı Araçlar f % Tığ 43 86 Firkete 22 44 Mekik 5 10 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 9 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin % 86'sının tığ, % 44 ünün firkete, % 10'unun ise mekik kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Yörede bireylerin yardımcı araç olarak çoğunlukla tığ, bazı bireylerin ise firkete ve mekik kullandığı tespit edilmiştir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; tığ ile motif ortalarının hazırlandığı ve bu şekilde özellikle de havlu kenarlarının yapımında yardımcı araç olarak kullanıldığı, tığ ve firketenin yazma kenarlarında kök adı verilen ara motiflerin yapımında kullanıldığı belirlenmiştir. Mekik kullanımının çok da yaygın olmadığı, yazma kenarlarında kullanıldığı görülmüştür. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları yardımcı gereçleri belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 10'da sunulmuştur. Tablo 10. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Gereçler Yardımcı Gereçler f % Pul 17 34 Yuvarlak Boncuk 16 32 Halka 13 26 Serum hortumu 11 22 Kırık boncuk 4 8 Diğer 4 8 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. 151

Tablo 10 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyası yapımında % 34'ünün pul, % 32'sinin yuvarlak boncuk, % 26'sının halka, % 22'sinin serum hortumunu, % 8'inin kırık boncuğu, diğer seçeneği ile % 8'inin misinayı yardımcı gereç olarak kullandıkları anlaşılmaktadır. Yörede yardımcı gereç olarak pul ve yuvarlak boncuk kullanımının yaygın olduğu görülmektedir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; bu gereçlerden pul ve boncukların daha çok çeyiz amaçlı yapılan havlu kenarı iğne oyalarının yapımında ve üç boyutlu yapılan iğne oyalarında çiçeklerin ortasını süslemek amaçlı tercih edildiği görülmüştür. Serum hortumunun ise kesilerek ince halkalar şeklinde kullanıldığı, geçmişte yapılmış üç boyutlu iğne oyalarında yardımcı gereç olarak at kılı kullanıldığı, günümüzde ise bunun yerine misinanın tercih edildiği belirlenmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları iplik çeşitlerini saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 11'de sunulmuştur. Tablo 11. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan İplik Çeşitleri İplik çeşitleri Geçmişte Günümüzde f % f % İpek İplik 43 86 - - Sentetik İplik 3 6 43 86 Suni İpek - - 13 26 Pamuk İplik 1 2 2 4 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 11 incelendiğinde bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları iplik çeşitlerinden geçmişte bireylerin % 86'sının ipek ipliğini, % 6'sının sentetik ipliği, % 2'sinin ise pamuk ipliğini tercih ettiği görülmektedir. Günümüzde % 86'sının sentetik ipliği, % 26'sının suni ipeği, % 4'ünün ise pamuk ipliği terih ettiği belirlenmiştir. Son yıllarda çoğunlukla sentetik 152

ipliğin kullanıldığı bunun yanı sıra suni ipek ve pamuk ipliğini kullanım alanına göre tercih edenlerin olduğu anlaşılmaktadır. Araştırma yöresinde yapılan incelemede iğne oyası yapan bireyler tarafından, ipek ipliğin 20-25 yıl ve daha öncesinde kullanıldığı ve kozalardan ipek ipliği kendilerinin hazırladıklarını, bu işin zahmetli olması nedeniyle artık günümüzde daha kolay elde edilen sentetik ipliği tercih ettikleri belirtilmiştir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; incelenen iğne oyalarından yazma oyalarının eski yıllara ait olduğu ve bu ürünlerin tamamında ipek ipliğin kullanıldığı, yine geçmiş yıllarda yapılan taç oya, fes oyası, kese, mendil ve yaka çiçeğinde ipek iplik; namaz örtüsü, havlu kenarı, seccade kenarı, tepsi örtüsü, salon takımı gibi günümüze yakın yıllarda yapılan oyalarda ise sentetik ipliğin; az da olsa bazı havlu kenarı yapımında pamuk ipliğin kullanıldığı belirlenmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları ipliklerin tercih nedenlerini belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 12'de sunulmuştur. Tablo 12. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Günümüzde Kullanılan İpliklerin Tercih Nedenleri İpliklerin Tercih Nedenleri Yıkama ve Ütülemeye Uygun Olması Tekniğin Yapımında Kolaylık Sağlaması Ucuz Olması Kolay Elde Edilmesi Genel Görünüşünün Daha Estetik Olması f % 37 74 32 64 30 60 27 54 16 32 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. 153

Tablo 12 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyası yapımında günümüzde kullandıkları iplikleri % 74'ü yıkama ve ütülemeye uygun olması, % 64'ü tekniğin yapımında kolaylık sağlaması, % 60'ı ucuz olması, % 54'ü kolay elde edilmesi, % 32'si ise genel görünüşünün daha estetik olması sebebi ile tercih ettikleri ortaya çıkmaktadır. Tablodaki değerlere bakıldığında, iğne oyası yapımında kullanılan sentetik ipliklerin tercih nedenleri olarak büyük çoğunluğun yıkama ve ütülemeye uygun olması cevabını vermesi nedeniyle iğne oyalı ürünlerin kullanım kolaylığına daha çok önem verdikleri söylenebilir. Genel görünüşün daha estetik olmasına ise daha az önem verdikleri görülmektedir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında tercih ettikleri renkleri belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 13'te sunulmuştur. Tablo 13. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Tercih Edilen Renkler Renk Türleri f % Beyaz 45 90 Yeşil 37 74 Pembe 35 70 Sarı 30 60 Siyah 20 40 Kırmızı 18 36 Mavi 12 24 Krem 10 20 Mor 6 12 Diğer 10 20 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 13 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyası yapımında % 90'ının beyaz, % 74'ünün yeşil, % 70'inin pembe, % 60'ının sarı, % 40'ının siyah, % 36'sının kırmızı, % 24'ünün mavi, % 20'sinin krem, % 12'sinin mor, % 20'sinin ise diğer seçeneği ile yavruağzı, bordo, turuncu, kahverengi gibi renkleri tercih ettikleri ortaya 154

çıkmaktadır. Tablodaki değerlere bakıldığında iğne oyası yapımında en çok beyaz rengin kullanıldığı görülmektedir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; beyaz rengin en çok kullanılan renk olduğu, daha çok diğer renklerle birlikte havlu kenarı, yazma kenarı, nevresim takımı, seccade kenarı, fular yapımında kullanıldığı; tek başına ise namaz örtüsü ve mendil kenarı yapımında kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanında havlu ve yazma gibi ürünlerin içindeki renklere uygun iplik rengi seçildiği belirlenmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları temel yapım tekniklerini belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 14'te sunulmuştur. Tablo 14. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Temel Teknikler Temel Teknikler f % Üçgen İlmek 47 94 Kare İlmek 45 90 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 14 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin % 94'ünün üçgen ilmek, % 90'ının kare ilmeği iğne oyası yapımında temel teknik olarak kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; incelenen ürünlerde üçgen ilmeğin daha çok yazma kenarı oyalarında ve üç boyutlu oyalarda; kare ilmeğin ise namaz örtüsü, mendil, tepsi örtüsü ve havlu kenarlarında kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında motiflerin oluşturulmasında kullandıkları yardımcı teknikleri belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 15'te sunulmuştur. 155

Tablo 15. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Motiflerin Oluşturulmasında Kullanılan Yardımcı Teknikler İğne Teknikleri f % Zürefa 50 100 Zincir 40 80 Piko(Fisilti) 35 70 Trabzan 32 64 Kök 29 58 Bacak 8 16 Boru 6 12 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 15 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin tamamının zürefa iğne tekniğini, % 80'inin zincir tekniğini, % 70'inin piko (yöresel adı ile fisilti), % 64'ünün trabzan tekniğini, % 58'inin kök, % 16'sının bacak, % 12'sinin ise boru adı verilen yardımcı teknikleri kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; incelenen ürünlerde zincir, trabzan, zürefa, piko tekniğinin bir arada havlu kenarı ve motiflerle yapılan oyalarda kullanıldığı; piko, kök, bacak, zincir, zürefa tekniğinin ise daha çok yazma ve fular kenarlarında; zürefa ve pikonun gül oya, fes oyasında, namaz örtüsü, mendil kenarı oyalarının yapımında yardımcı teknik olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında uyguladıkları başlama tekniklerini belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 16'da sunulmuştur. 156

Tablo 16. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Uygulanan Başlama Teknikleri Başlama Teknikleri f % Ürün Üzerine 46 92 Zincir Üzerine 39 78 Motif Olarak 23 46 İplik Üzerine 10 20 Dantel(Kenar ve ara) Olarak 5 10 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 16 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin % 92'sinin ürün üzerine, % 78'inin zincir üzerine, % 46'sının motif olarak, % 20'sinin iplik üzerine, % 10'unun dantel (kenar ve ara) olarak başlama tekniklerini kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Tablodaki değerlerden yörede iğne oyası ile uğraşan bireylerin büyük çoğunluğunun iğne oyasını ürün üzerine başlayarak oluşturdukları belirlenmiştir. Zincir üzerine başlama tekniğinin de çoğunlukla tercih edildiği görülmektedir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; zincir üzerine başlama tekniğinin çoğunlukla yazma kenarı, havlu kenarı, fular, seccade kenarında kullanıldığı; namaz örtüsü, mendil gibi ürünlerde ise ürün üzerine başlama tekniğinin uygulandığı belirlenmiştir. Tepsi örtüsü ve salon takımı motif olarak; nevresim takımında ise ara danteli olarak iğne oyası yerleştirilmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyasının bitirilmesinde, iplik temizliğinin nasıl yapıldığını belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 17'de sunulmuştur. 157

Tablo 17. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyasının Bitirilmesinde İplik Temizleme Teknikleri İplik Temizleme Teknikleri f % Keserek 35 70 Yakarak 35 70 Oyanın İçinden Geçirerek 16 32 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 17 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyasının bitirilmesinde % 70'inin keserek, % 70'inin yakarak, % 32'sinin oyanın içinden geçirerek iplik temizleme tekniklerini kullandıkları belirlenmiştir. Yörede araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde iğne oyasının bitirilmesinde iplik temizliğinin çoğunlukla keserek ve yakarak yapıldığı, daha çok sentetik ipliğin kesildikten sonra yakıldığı ankete katılanlar tarafından belirtilmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullanılan motiflerin kaynaklarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 18'de sunulmuştur. Tablo 18 incelendiğinde iğne oyası yapımında bireylerin tamamının bitkisel motifleri, % 66'sının geometrik motifleri, % 8'inin figüratif motifleri, % 4'ünün nesneli motifleri, % 4' ünün ise sembolik motifleri kullandığı ortaya çıkmaktadır. Tablo 18. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Motif Kaynakları Motif Kaynakları f % Bitkisel Motifler 50 100 Geometrik Motifler 33 66 Figüratif Motifler 4 8 Nesneli Motifler 2 4 Sembolik Motifler 2 4 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. 158

Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; dut, çilek, badem, üzüm, alaca dut, kiraz, limon, biber, elma çiçeği, eğrelti otu, çiçekli kızılcık, meşe yaprağı, hercai menekşe, kahve şakı, papatya, karanfil, lale ve gül oya gibi meyve, sebze ve çiçek isimli bitkisel motiflerin yoğun olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Üçgen, dörtgen şekilleri ve verev oya isimli geometrik motiflerin kullanıldığı; taç oya, fes oyası, altı ok, boru oya gibi isimlerle hem bitkisel hem geometrik motiflerin bir arada kullanıldığı; kelebek oya ismi verilen figüratif motifin, balık kılçığı, kaynana yüreği gibi sembolik motiflerin, bülbül kafesi adlı nesneli motiflerin de kullanıldığı görülmüştür. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyası yapımında kullanılan kompozisyon özelliklerini saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 19'da sunulmuştur. Tablo 19. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyası Yapımında Kullanılan Kompozisyon Şekilleri Kompozisyon Şekilleri f % Ana-Ara Motif Aralıklı Tekrarı 46 92 Ana Motif Sürekli Tekrarı 40 80 Ana-Ara Motif Bağlı Tekrarı 24 48 Ana Motif Aralıklı Tekrarı 5 10 Motiflerden Oluşan Dokular 4 8 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 19 incelendiğinde bireylerin iğne oyası yapımında % 92'sinin ana-ara motif aralıklı tekrarı, % 80'inin ana motif sürekli tekrarı, % 48'inin ana-ara motif bağlı tekrarı, % 10'unun ana motif aralıklı tekrarı, % 8 inin ise motiflerden oluşan kompozisyonları tercih ettikleri anlaşılmaktadır. Tablodaki değerlere bakıldığında bireylerin büyük çoğunluğun ana-ara motifin aralıklı tekrarı kompozisyonu, çoğu bireyin de ana motifin sürekli tekrarı kompozisyonu tercih ettiği görülmektedir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; ana-ara motif aralıklı tekrarı ile düzenlenmiş kompozisyonların çoğunlukla yazma oyası yapımında; ana motif sürekli tekrarı ile 159

düzenlenmiş kompozisyonların ise havlu kenarı ve namaz örtüsü kenarı yapımında daha çok tercih edildiği görülmüştür. Ana-ara motif bağlı tekrarı, ana motif aralıklı tekrarı ve motiflerden oluşan kompozisyonların farklı ürünlerde az da olsa tercih edildiği belirlenmiştir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyasını kullanım alanlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 20'de sunulmuştur. Tablo 20. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyasının Kullanım Alanları İğne Oyasının Kullanım Alanları f % Yazma Kenarı 43 86 Havlu Kenarı 42 84 Sehpa Örtüsü 27 54 Salon Takımı 18 36 Masa Örtüsü 12 24 Namaz Örtüsü 10 20 Aksesuar 10 20 Fular 7 14 Tepsi örtüsü 3 6 Seccade 2 4 Yatak Örtüsü 2 4 Pike Takımı 2 4 Nevresim Takımı 2 4 Oda Takımı 1 2 Bohça Kenarı 1 2 Taç Oyası 1 2 Fes Oyası 1 2 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 20 incelendiğinde yörede iğne oyasını % 86'sının yazma kenarı, % 84'ünün havlu kenarı, % 54'ünün sehpa örtüsü, % 36'sının salon takımı, % 24'ünün masa örtüsü, % 20'sinin namaz örtüsü, % 20'sinin aksesuar (kolye, küpe, yüzük, bileklik, yaka iğnesi), % 14'ünün fular, % 6'sının tepsi örtüsü, % 4'ünün seccade, % 4'ünün yatak örtüsü, % 4'ünün nevresim takımı, % 4'ünün pike takımı, % 2'sinin oda takımı, % 2'sinin bohça 160

kenarında, % 2'sinin taç oyası, % 2'sinin ise fes oyası olarak kullandıkları anlaşılmaktadır. Tablodaki değerlere bakıldığında bireylerin büyük çoğunluğunun, iğne oyasını kullanım alanı olarak yazma ve havlu kenarlarında tercih ettikleri ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; iğne oyasının yoğun olarak yazma ve havlu kenarlarında tercih edildiği ortaya çıkmaktadır. Namaz örtüsü, sehpa örtüsü, salon takımı, oda takımı, masa örtüsü, yatak örtüsü, nevresim takımı, pike takımı, fular, mendil, yaka iğnesi, taç oya, fes oyası gibi ürünlerin bunları izlediği görülmektedir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyasını yapmadaki amaçlarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 21'de sunulmuştur. Tablo 21. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyası Yapmadaki Amaçları İğne Oyası Yapmadaki f % Amaçları Ekonomik Katkı 41 82 Sağlamak İçin Boş Zamanlarını 27 54 Değerlendirmek İçin Çeyiz İçin 25 50 Hediye İçin 17 34 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 21 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin iğne oyası yapmadaki amaçlarının % 82'sinin ekonomik katkı sağlamak için, % 54'ünün boş zamanlarını değerlendirmek için, % 50'sinin çeyiz için, % 34'ünün ise hediye için olduğu görülmektedir. Tablodaki değerlere bakıldığında yörede iğne oyasının çoğunlukla aile bütçesine ekonomik katkı sağlamak için yapıldığı belirlenmiştir. Bunu sırayla boş zamanlarını değerlendirmek, çeyiz ve hediye amaçlı yapıldığı izlemektedir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyalı ürünleri pazarlama yollarını saptamak amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş olup sonuçları Tablo 22'de sunulmuştur. 161

Tablo 22. Bolu İli Mudurnu İlçesinde Bireylerin İğne Oyalı Ürünleri Pazarlama Yolları İğne Oyalı Ürünleri Pazarlama Yolları f % Sipariş Üzerine 32 64 Tanıdıkları Aracılığı İle 21 42 Pazarlarda 4 8 Anlaşmalı Mağazalar 3 6 Aracılığı ile Kendi Mağazalarında 2 4 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 22 incelendiğinde araştırmaya katılan bireylerin iğne oyalı ürünleri % 64'ünün sipariş üzerine, % 42'sinin tanıdıkları aracılığıyla, % 8'inin pazarlarda, % 6'sının anlaşmalı mağazalar aracılığıyla, % 4'ünün kendi mağazalarında pazarladıkları görülmektedir. Yöredeki bireylerin çoğunluğunun iğne oyalı ürünlerini, sipariş üzerine daha çok evde pazarladıkları tespit edilmiştir. Bazılarının da tanıdıkları aracılığı ile pazarladığı belirlenmiştir. Araştırmacı tarafından yörede yapılan incelemede bazı bireylerin ise ürünlerini bizzat pazarlarda kendisi tarafından, bazılarının da kendi mağazasında veya anlaştığı mağazalarda pazarladığı görülmüştür. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyalarının kullanıma hazırlanmasında kola kullanılıp kullanılmadığını belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 23'te sunulmuştur. Tablo 23. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalarında Kola İşleminin Uygulanması Kola İşleminin Uygulanması f % Evet - - Hayır 50 100 Toplam 50 100 Tablo 23 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin tamamının iğne oyalarının kullanıma hazırlanmasında kola işlemini uygulamadıkları ortaya çıkmıştır. 162

Yörede ankete katılan bireyler, sentetik ipliği tercih ettikleri için iğne oyalarını daha düzgün şekilde yaptıklarını ve kola işlemine gerek duymadıklarını belirtmişlerdir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyalı ürünün kullanıma hazırlığının nasıl yapıldığını belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 24'te sunulmuştur. Tablo 24. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalı Ürünlerin Kullanıma Hazırlık Şekilleri Kullanıma Hazırlık Şekilleri f % Tersinden Ütü Bezi İle Ütülemek 35 70 Ürünü Yıkamak 2 4 Hiçbiri 11 22 Diğer 5 10 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlediğinden toplam alınmamıştır. Tablo 24 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin % 70'inin tersinden ütü bezi ile ütülediği, % 4'ünün ürünü yıkadıktan sonra kullandığı, % 22'sinin hiçbir şey yapmadan ürünü doğrudan kullandığı, diğer seçeneğini tercih eden % 10'unun % 6'sının sadece tersinden ütüledikleri, % 4'ünün de sentetik iplikle yapılmış oyaları sabunlu bezle ütüleyerek kullanıma hazırladıkları ortaya çıkmaktadır. Yörede araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde iğne oyalı ürünlerin kullanıma hazırlığında, büyük çoğunluğun ütü bezi kullanarak ürünü tersinden ütülediği belirlenmiştir. Bazı bireyler herhangi bir işleme gerek duymadan doğrudan ürünü kullandığını, sadece tersinden ütülediklerini ve ürünü yıkadıktan sonra kullandıklarını, düşük oranda da olsa bazı bireyler ise gerek gördüklerinde sentetik iplikle yapılmış iğne oyasını sabunlu bezle ütüleyerek ürünün sert ve düzgün durmasını sağladıklarını belirtmişlerdir. Bolu ili Mudurnu ilçesinde ankete katılan bireylerin iğne oyalı ürünleri nasıl sakladıklarını belirlemek amacıyla sorulan soruya verilen cevaplar değerlendirilmiş ve sonuçları Tablo 25'te sunulmuştur. 163

Tablo 25. Bolu İli Mudurnu İlçesinde İğne Oyalı Ürünleri Saklama Şekilleri Saklama Şekilleri f % Bohçalarda 24 48 Poşetlerde 18 36 Kağıda Sararak 7 14 Naftalinleyerek 3 6 Diğer 9 18 Not: Bireyler birden fazla seçenek işaretlendiğinden toplam alınmamıştır. Tablo 25 incelendiğinde araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyalı ürünleri saklama şekillerine bakıldığında % 48'inin bohçalarda, % 36'sının poşetlerde, % 14'ünün kağıda sararak, % 6'sının naftalinleyerek, % 18'inin diğer seçeneği ile hurçta, kutularda ve tülbente sararak sakladıkları ortaya çıkmaktadır. Yörede araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde iğne oyalı ürünlerin daha çok bohçalarda ve poşetlerde saklandığı belirlenmiştir. Ayrıca naftalinle saklamanın günümüzde artık çok kullanılmadığı, geçmişte ipek iplikten yapılmış iğne oyalı ürünlerin saklanmasında daha çok tercih edildiği ankete katılan bireyler tarafından belirtilmiştir. 164

BÖLÜM 5 SONUÇ ve ÖNERİLER Sonuç İğne oyaları, el sanatlarımız içinde özel bir yere sahiptir. Yöresel ve teknik özellikleri bozulmadan gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak ve iğne oyalarını yaşatmak gerekmektedir. Araştırma yöresinde uygulanmak üzere 25 sorudan oluşan anket hazırlanmış ve bu anket iğne oyası yapan veya elinde bulunduran 50 bireye uygulanmıştır. Buradan elde edilen sonuçlar tablo şeklinde gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Kişilerin elinde bulunan yeni ve sandıktan çıkardıkları eski yıllara ait 55 adet iğne oyalı ürünün genel ve detay fotoğrafları çekilmiş, bunlara ait bilgi formları hazırlanmış ve yorumlanmıştır. Bolu Mudurnu ilçesinde iğne oyası ile uğraşan hanımların en fazla 30-40 yaş grubunda oldukları tespit edilmiştir. 30 yaşın altında iğne oyası yapan bireye rastlanmamıştır. Bireylerin % 90'ı evli, % 10'unu da bekârdır. Bu durum göz önüne alındığında bireylerin iğne oyasını yapma ihtiyacının orta yaşlarda arttığı, iğne oyası yapan bekârların az sayıda olması ve 30 yaşın altında iğne oyası yapan bireye rastlanmaması çeyizin de anne tarafından hazırlandığı şeklinde yorumlanabilir. İğne oyası yapan bireylerin çoğunluğunu ilkokul mezunu ve ev hanımı oluşturmaktadır. Üniversite mezunu ve kamu personeli olup da iğne oyası yapan bireye rastlanmamıştır. Ev hanımlarının iğne oyası yapmaya, çalışan bayanlardan daha çok zaman ayırabildiklerini söylemek mümkündür. 165

Yörede iğne oyasına başlama yaşının % 52 gibi bir oranla 7-17 yaş grubu olduğu görülmüştür. Yörede şu anda iğne oyası yapan bireylerin çoğunluğunun iğne oyası yapmaya küçük yaşlarda başladıkları belirlenmiştir. Bireylerin iğne oyası yapmayı çoğunlukla aile fertlerinden, daha sonra çevrelerindeki bireylerden öğrendikleri ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle özel kurslara katılarak iğne oyası yapmayı öğrenenlerin sayısının oldukça düşük olduğu görülmektedir. Yörede bireylerin tamamına yakınının, iğne oyalarının modellerini daha önce yapılmış modellerden elde ettikleri ortaya çıkmaktadır. Araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde bireylerin modelleri değiştirerek ve karıştırarak yeni modeller ürettikleri belirlenmiştir. Az da olsa bazı bireylerin ise bu iki yolun dışında dergi ve kitaplardan, internetteki modellerden de faydalandıkları anlaşılmaktadır. Araştırma yöresinde iğne oyası yapımında yardımcı araç olarak bireylerin % 86'sının tığ, % 44'ünün firkete, % 10'unun ise mekik kullandıkları belirlenmiştir. Yörede bireylerin yardımcı araç olarak çoğunlukla tığ, bazı bireylerin ise firkete ve mekik kullandığı tespit edilmiştir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; tığ ile motif ortalarının hazırlandığı ve bu şekilde özellikle de havlu kenarlarının yapımında yardımcı araç olarak kullanıldığı, tığ ve firketenin yazma kenarlarında kök adı verilen ara motiflerin yapımında kullanıldığı belirlenmiştir. Mekik kullanımının çok da yaygın olmadığı, yazma kenarlarında kullanıldığı görülmüştür. İğne oyası yapımında yardımcı gereç olarak bireylerin % 34'ünün pul, % 32'sinin yuvarlak boncuk, % 26'sının halka, % 22'sinin serum hortumunu, % 8'inin kırık boncuğu, diğer seçeneği ile % 8'inin misinayı kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; bu gereçlerden pul ve boncukların daha çok çeyiz amaçlı yapılan havlu kenarı iğne oyalarının yapımında ve üç boyutlu yapılan iğne oyalarında çiçeklerin ortasını süslemek amaçlı tercih edildiği görülmüştür. Serum hortumunun ise kesilerek ince halkalar şeklinde kullanıldığı, geçmişte yapılmış üç boyutlu iğne oyalarında yardımcı gereç olarak at kılı kullanıldığı, günümüzde ise bunun yerine misinanın tercih edildiği belirlenmiştir. 166

Yöreden elde edilen değerlerden bireylerin iğne oyası yapımında kullandıkları iplik çeşitlerinden önceden % 86'sının ipek ipliğini, % 6'sının sentetik (naylon) ipliği; günümüzde ise % 86'sının sentetik ipliği, % 26'sının suni ipeği tercih ettiği belirlenmiştir. Son yıllarda çoğunlukla sentetik ipliğin kullanıldığı, bununla birlikte suni ipek ve pamuk ipliğini de kullanım alanlarına göre tercih edenlerin olduğu anlaşılmaktadır. Araştırma yöresinde yapılan incelemede iğne oyası yapan bireyler tarafından, ipek ipliğin 20-25 yıl ve daha öncesinde kullanıldığı ve kozalardan ipek ipliği kendilerinin hazırladıklarını, bu işin zahmetli olması nedeniyle artık günümüzde daha kolay elde edilen sentetik ipliği tercih ettikleri belirtilmiştir. Araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyası yapımında günümüzde kullandıkları iplikleri % 74'ü yıkama ve ütülemeye uygun olması, % 64'ü tekniğin yapımında kolaylık sağlaması, % 60'ı ucuz olması sebebi ile tercih ettikleri belirlenmiştir. İğne oyası yapımında kullanılan sentetik ipliklerin tercih nedenleri olarak bireylerin büyük çoğunluğun yıkama ve ütülemeye uygun olması cevabını vermesi nedeni ile bu ürünlerin kullanım kolaylığına daha çok önem verdikleri anlaşılmaktadır. Yörede iğne oyası yapımında bireylerin % 90'ının beyaz rengi tercih ettiği belirlenmiştir. Bu rengi sırayla yeşil, pembe, sarı, siyah, kırmızı, mavi, krem, mor, yavruağzı, bordo, turuncu, kahverengi gibi renklerin izlediği görülmüştür. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; beyaz rengin en çok kullanılan renk olduğu, daha çok diğer renklerle birlikte havlu kenarı, yazma kenarı, nevresim takımı, seccade kenarı, fular yapımında kullanıldığı, tek başına ise namaz örtüsü ve mendil kenarı yapımında kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanında havlu ve yazma gibi ürünlerin içindeki renklere uygun iplik rengi seçildiği belirlenmiştir. Araştırma kapsamına alınan bireylerin % 94'ünün üçgen ilmeği, % 90'ının kare ilmeği iğne oyası yapımında temel teknik olarak kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; incelenen ürünlerde üçgen ilmeğin daha çok yazma kenarı oyalarında ve üç boyutlu oyalarda; kare ilmeğin ise namaz örtüsü, mendil, tepsi örtüsü ve havlu kenarlarında kullanıldığı anlaşılmaktadır. 167

Yörede araştırma kapsamına alınan bireylerin tamamının zürefa iğne tekniğini, % 80'inin zincir tekniğini, % 70'inin piko (yöresel adı ile fisilti), % 64'ünün trabzan tekniğini, % 58'inin kök, % 16'sının bacak, % 12 sinin boru adı verilen yardımcı teknikleri kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; incelenen ürünlerde zincir, trabzan, zürefa, piko tekniğinin bir arada havlu kenarı ve motiflerle yapılan oyalarda kullanıldığı; piko, kök, bacak, zincir, zürefa tekniğinin ise daha çok yazma ve fular kenarlarında; zürefa ve pikonun gül oya, fes oyasında, namaz örtüsü, mendil kenarı oyalarının yapımında yardımcı teknik olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Araştırma yöresinde bireylerin % 92'sinin ürün üzerine, % 78'inin zincir üzerine, % 46'sının motif olarak, % 20'sinin iplik üzerine, % 10'unun dantel (kenar ve ara) olarak başlama tekniklerini kullandıkları ortaya çıkmaktadır. Değerlere bakıldığında bireylerin büyük çoğunluğunun iğne oyasını ürün üzerine başlayarak oluşturdukları belirlenmiştir. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; zincir üzerine başlama tekniğinin çoğunlukla yazma kenarı, havlu kenarı, fular, seccade kenarında kullanıldığı; namaz örtüsü, mendil gibi ürünlerde ise ürün üzerine başlama tekniğinin uygulandığı belirlenmiştir. Tepsi örtüsü ve salon takımı motif olarak; nevresim takımında ise ara danteli olarak iğne oyası yerleştirilmiştir. Yörede araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde iğne oyalı ürünün bitirilmesinde iplik temizliğinin çoğunlukla keserek ve yakarak yapıldığı, daha çok sentetik ipliğin kesildikten sonra yakıldığı ankete katılanlar tarafından belirtilmiştir. Araştırma yöresinde yapılan incelemede bireylerin iğne oyası yapımında tamamının bitkisel motifleri, % 66'sının geometrik motifleri, % 8'inin figüratif motifleri, % 4'ünün nesneli motifleri, % 4'ünün ise sembolik motifleri kullandığı ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; dut, çilek, badem, üzüm, alaca dut, kiraz, limon, biber, elma çiçeği, eğrelti otu, çiçekli kızılcık, meşe yaprağı, hercai menekşe, kahve şakı, papatya, karanfil, lale ve gül oya gibi meyve, sebze ve çiçek isimli bitkisel motiflerin yoğun olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Üçgen, dörtgen şekilleri ve verev oya isimli geometrik motiflerin kullanıldığı, taç oya, fes oyası, altı ok, boru oya gibi isimlerle hem bitkisel hem geometrik motiflerin bir arada kullanıldığı, kelebek oya ismi verilen figüratif 168

motifin, balık kılçığı, kaynana yüreği gibi sembolik motiflerin, bülbül kafesi adlı nesneli motiflerin de kullanıldığı görülmüştür. Yörede bireylerin iğne oyası yapımında % 92'sinin ana-ara motif aralıklı tekrarı ile düzenlenmiş kompozisyonları, % 80'inin ana motif sürekli tekrarı ile kompozisyonları, % 48'inin ana-ara motif bağlı tekrarı ile düzenlenmiş kompozisyonları tercih ettikleri anlaşılmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; ana-ara motif aralıklı tekrarı ile düzenlenmiş kompozisyonların çoğunlukla yazma oyası yapımında, ana motif sürekli tekrarı ile düzenlenmiş kompozisyonların ise havlu kenarı ve namaz örtüsü kenarı yapımında daha çok tercih edildiği görülmüştür. Ana-ara motif bağlı tekrarı, ana motif aralıklı tekrarı ve motiflerden oluşan kompozisyonların farklı ürünlerde az da olsa tercih edildiği belirlenmiştir. Ürünlerin kullanım alanlarının incelenmesinde iğne oyasının % 86'sının yazma kenarı, % 84'ünün havlu kenarı olarak kullanıldığı ortaya çıkmaktadır. Bilgi formlarından elde edilen verilere göre; iğne oyasının yoğun olarak yazma ve havlu kenarlarında tercih edildiği ortaya çıkmaktadır. Sehpa örtüsü, salon takımı, oda takımı, masa örtüsü, namaz örtüsü, yatak örtüsü, nevresim takımı, pike takımı, fular, yaka iğnesi, taç oya, fes oyası gibi ürünlerin bunları izlediği görülmektedir. Yörede bireylerin % 82'sinin aile bütçesine ekonomik katkı sağlamak için, % 54'ünün boş zamanlarını değerlendirmek için iğne oyasını yaptıkları belirlenmiştir. Bunun yanında çeyiz ve hediye için yapıldığı da görülmektedir. Bireylerin çoğunluğunun iğne oyalı ürünlerini sipariş üzerine daha çok evde, bazılarının da tanıdıkları aracılığı ile pazarladıkları ortaya çıkmaktadır. Yörede yapılan incelemede bazı bireylerin ise ürünlerini pazarlarda bizzat kendisinin pazarladığı, bazılarının anlaştığı mağazalarda, bazılarının da kendi mağazasında pazarladığı belirlenmiştir. Araştırma yöresinde bireylerin tamamının iğne oyalarının kullanıma hazırlanmasında kola işlemini uygulamadığı ortaya çıkmıştır. Yörede ankete katılan bireylerin sentetik ipliği tercih ettikleri için iğne oyalarını daha düzgün şekilde yaptıklarını ve kola işlemine gerek duymadıklarını belirtmişlerdir. 169

Araştırmacı tarafından yapılan incelemelerde iğne oyalı ürünlerin kullanıma hazırlığında, bireylerin % 70'inin ütü bezi kullanarak ürünü tersinden ütülediği belirlenmiştir. Bazı bireyler herhangi bir işleme gerek duymadan doğrudan ürünü kullandığını, sadece tersinden ütülediklerini ve ürünü yıkadıktan sonra kullandıklarını, düşük oranda da olsa bazı bireyler ise gerek gördüklerinde sentetik iplikle yapılmış iğne oyasını sabunlu bezle ütüleyerek ürünün sert ve düzgün durmasını sağladıklarını belirtmişlerdir. Araştırma kapsamına alınan bireylerin iğne oyalı ürünleri saklama şekillerine bakıldığında % 48'inin bohçalarda, % 36'sının poşetlerde, % 14'ünün kağıda sararak, % 6'sının naftalinleyerek, % 18'inin diğer seçeneği ile hurçta, kutularda ve tülbente sararak sakladıkları ortaya çıkmaktadır. Bu değerlere bakıldığında iğne oyalı ürünlerin daha çok bohçalarda ve poşetlerde saklandığı belirlenmiştir. Ayrıca naftalinle saklamanın günümüzde artık çok kullanılmadığı, geçmişte ipek iplikten yapılmış iğne oyalı ürünlerin saklanmasında daha çok tercih edildiği ankete katılan bireyler tarafından belirtilmiştir. Öneriler Yörede özellikle yeni nesil gençler iğne oyası yapmaları konusunda teşvik edilmeli, iğne oyası yapmaya özendirilmelidir. Yörede belli zamanlarda yapılan festivallerde, iğne oyalı ürünler için de yarışmalar düzenlenebilir. Dereceye giren kişiler el emekleri, ince iş olan iğne oyası ürünleri yaptıklarından dolayı hediyelerle ödüllendirilebilir. Çeşitli el sanatları dergilerinde, yazılı ve görsel olarak bu ürünlere yer verilebilir. Yöredeki bireylerin sandıklarında sakladıkları iğne oyalı ürünlerin değeri ödenerek ya da bağış yoluyla müzelere aktarımı ve sergilenmesi yetkili kişiler tarafından sağlanabilir. Böylece bu nadide ürünlerin yaşatılması ve gün ışığına çıkması sağlanmış olur. Aksesuar olarak yapılan ürünlerde farklı tasarımlar yapılarak kişilerin iğne oyalı ürünlere olan ilgisi ve kullanma oranları artırılabilir. Yörede iğne oyası kurslarında yapılan ürünleri pazarlamaları ve sergilemeleri için belediyeler, özel kuruluşlar tarafından kursiyerlere geniş mekânlar gösterilmelidir. Ayrıca 170

kursların sayısı da artırılarak daha çok kişinin faydalanması sağlanabilir. Yörede üniversitelerde el sanatları alanında uzman kişiler tarafından belli dönemlerde sempozyum, konferanslar düzenlenebilir. Müzelerdeki iğne oyalı ürünler üzerine araştırmalar yapılabilir. Başka yörelerde de iğne oyalı ürünler incelenerek bilimsel araştırmalar yapılmalıdır. 171

KAYNAKLAR Akpınarlı, F. (2013, Temmuz). El sanatlarında kalite ve pazarlama sorunları. Göynük El Sanatları Paneli ve Çalıştayı Bildirileri, Bolu: Göynük Belediyesi Yayınları. Arslan, H., Çelik, S. (2008, Nisan). Aydın yöresi iğne oyalarının giysi tasarımında kullanılması. Gazi Üniversitesi 1.Ulusal El Sanatları Sempozyumu nda sunulmuş bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara. Atay, A. (1987). Örücülük. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Bayram, M. (1992). İğne oyası teknikleri ve Kastamonu iğne oyaları. Ankara: Ofset. Cengiz, D. (2007). Artvin ili Ardanuç ilçesinde yapılan oyaların öğretim programı önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara. Doğan, A. (2009). İç Anadolu bölgesi Kayseri ili Güpgüpoğlu konağı Etnografya müzesinde bulunan el sanatları örnekleri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Eronç, P. (1984). Giyim süsleme teknikleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Güler, M., Akpınarlı. F., Soysaldı, A., & Koçak, E. (2013). Mengen el sanatları. Ankara: Fırat. Karakaş, R. (2013). Geçmişten günümüze çermik yöresi iğne oyacılığı. Bilim ve Kültür Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 2, 149-157. 10 Mart 2014 tarihinde http://www.academia.edu/5053830/gecmisten_gunumuze_cermik_yoresi_igne_ Oyaciligi sayfasından erişilmiştir. Kocabaş, M. (2000). Kocaeli ilinde yapılan iğne oyası ürünler üzerine bir araştırma. Sanatta Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 172

Korkusuz, S. (1980). Nakış. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Köklü, H. (2002). El işlemeleri. İstanbul: Yapa. Kurt, G. (2011). Akdeniz bölgesi boncuk oyalarından yapılan ürünlerin incelenmesi. Sanatta Yeterlilik Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Meriç, A.(1993). Tire iğne oyaları. Kültür ve Sanat Dergisi, 20. Okyay, G. (2008). Trabzon yöresi geleneksel el sanatlarından hasır örgü ve kazazlığın araştırılması ve öğretim programı önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Onuk, T. (1998). İçel el sanatları. Ankara: Hagem. Onuk, T. (1988). İğne oyaları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Onuk, T. (2000). Osmanlı dan günümüze oyalar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Ortaç, S. (2008, Nisan). Ankara ili el örgüsü çoraplar ve patikler. Gazi Üniversitesi 1.Ulusal El Sanatları Sempozyumu nda sunulmuş bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara. Önge, E. (1996). Batı Anadolu iğne oyaları. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Özbağı, T., Ülger, N. Kurt, G. & Toktaş, P. (2009). Halkbilim araştırmaları merkezi koleksiyonundan el sanatları örnekleri II, dokuma ve örgüler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Özcan, F., Can, M. (2008, Nisan). Gazi Üniversitesi mesleki eğitim müzesinde bulunan iğne oyası eserlerin üretim kalitesi açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi 1. Ulusal El Sanatları Sempozyumu nda sunulmuş bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara. Özdemir, M., Yetim, F., & Köklü, H. (2011). Bolu ili yöresel kıyafetleri ve Folklorik yapma bebek üretiminde değerlendirilmesi. Bolu: Araştırma Merkezi Yayınları. 173

Söylemez, F. (2009). Amasya ili Suluova ilçesinde ve köylerinde bulunan yöresel başlıklar ve kıyafetler. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şerit, O. R. (2005). Geleneksel Türk el sanatları anabilim dalı öğretim programı öğrencilerinin bölümlerine ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı. (2001). Türk Oyaları Kataloğu. Cilt:2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Vanlı, Y. A. (2008). Balıkesir ili Gönen ilçesi iğne oyaları ve halk eğitim merkezinin iğne oyacılığına katkısı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Yüksel, G. S. (1996). Kırıkkale iğne oyaları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://www.bolu.bel.tr/icerik/1783/17/bolu-ilceleri sayfasından 03.01.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.bolu.gov.tr/ortak_icerik/bolu/bilgi-islem/documents/genel_bilgiler.pdf sayfasından 03.01.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.mudurnu.com sayfasından 05.01.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/firkete%20oyas%c4% B1.pdf sayfasından 24.03.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.mudurnululardernegi.com/mudurnu_tarihi.php sayfasından 05.01.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.tdk.gov.tr sayfasından 08.05.2014 tarihinde erişilmiştir. 174

EKLER 175

EK 1: BİLGİ FORMU Fotoğraf No : Oyanın Yapılış Tarihi : Oyanın İncelenme Tarihi : Kaynak Kişi : Ürünün Adı : Oyanın Boyutları : Ürünün Boyutları : Kullanılan Araçlar Oya Başlamada : Oya Yapımında : Kullanılan Gereçler : Kullanılan Teknikler : Konu : Kullanılan Renkler : Oyanın Yöredeki Adı : Kompozisyon : 176

EK 2: ANKET FORMU 1. İğne oyası yapan bireyin yaşı :... a) 19-29 b) 30-40 c) 41-51 d) 52-62 e) 63-73 f) 74-84 2. Medeni durumunuz? ( ) Evli ( ) Bekâr 3. Öğrenim durumunuz? a) Okur-yazar değil b) Okur-yazar c) İlkokul d) Ortaokul e) Lise f) Üniversite g) Diğer... 4. Mesleğiniz nedir? a) Ev hanımı b) Kamu personeli c) Serbest meslek 5) İğne oyası yapmaya kaç yaşınızda başladınız?... a) 7-17 b) 18-28 c) 29-39 d) 40-50 e) 51-61 6. İğne oyası yapmayı nereden öğrendiniz? a) Aile b) Çevredeki bireyler c) Özel kurslar d) Okul e) Diğer... 7. İğne oyası modellerini nereden elde ediyorsunuz? a) Daha önceden yapılan modellerden yararlanıyorum b) Dergi ve kitaplardan alıyorum c) Modelleri kendim üretiyorum d) Diğer... 177

8. İğne oyası yapımında iğne dışında kullandığınız yardımcı araçlar nelerdir? a) Tığ b) Mekik c) Firkete 9. İğne oyası yapımında kullanılan yardımcı gereçler nelerdir? a) Halka b) Pul c) Yuvarlak boncuk d) Kırık boncuk e) Serum hortumu f) Diğer... 10. İğne oyası yapımında kullandığınız iplik çeşitleri nelerdir? İplik Çeşidi Günümüzde Geçmişte Pamuk iplik İpek iplik Naylon (Sentetik) iplik Bunlar dışında... 11. Günümüzde kullandığınız ipliklerin tercih nedenleri nelerdir? a) Kolay elde edilmesi b) Ucuz olması c) Tekniğin yapımında kolaylık sağlaması d) Genel görünüşünün daha estetik olması e) Yıkama ve ütülemeye uygun olması 12. İğne oyası yapımında kullandığınız renkler nelerdir? a) Kırmızı b) Mavi c) Sarı d) Yeşil e) Beyaz f) Diğer... 13. İğne oyasında kullandığınız temel yapım teknikleri nelerdir? a) Kare ilmek b) Üçgen ilmek 178

14. Motiflerin oluşturulmasında kullandığınız yardımcı teknikler nelerdir? a) Zincir tekniği b) Zürefa c) Kök d) Boru e) Bacak f) Piko tekniği g) Trabzan f) Diğer... 15. İğne oyasının başlama tekniğini nasıl yapıyorsunuz? a) Ürün üzerine d) Zincir üzerine b) İplik üzerine e) Dantel (kenar ve ara) olarak c) Motif olarak 16. Oyalarda kullanılan iplik türlerine göre, oyanın bitirilmesinde iplik temizliğini nasıl yapıyorsunuz? a) Keserek b) Yakarak c) Oyanın içinden geçirerek 17. İğne oyası yapımında kullanılan motif çeşitleri nelerdir? a) Bitkisel motifler b) Geometrik motifler c) Nesneli motifler d) Figüratif motifler e) Sembolik motifler 18. İğne oyası yapımında kullandığınız kompozisyon özellikleri nelerdir? a) Ana-ara motif aralıklı tekrarı kompozisyon b) Ana motif sürekli tekrarı kompozisyon c) Ana-ara motif bağlı tekrarı kompozisyon d) Ana motif aralıklı tekrarı kompozisyon e) Motiflerden oluşan kompozisyon 19. İğne oyalarının kullanım alanları nerelerdir? a) Yazma b) Sehpa Örtüsü c) Havlu Kenarı d) Salon Takımı e) Masa örtüsü f) Diğer. 179

20. İğne oyası yapmadaki amacınız nedir? a) Boş zamanlarımı değerlendirmek için b) Ekonomik katkı sağlamak için c) Çeyiz için d) Hediye için e) Diğer... 21. Ekonomik katkı sağlamak için yapıyorsanız nasıl pazarlıyorsunuz? a) Sipariş üzerine b) Tanıdıkları aracılığı ile c) Anlaşmalı mağazalar aracılığı ile d) Pazarlarda e) Kendi mağazalarında 22. İğne oyalarının kullanıma hazırlanmasında kola kullanıyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 23. Cevabınız evet ise hangi kolalama tekniğini kullanıyorsunuz? a) Şeker kolası b) Jelatin kolası c) Nişasta kolası d) Hazır kola e) Yumurta akı f) Başka... 24. İğne oyalarının kullanıma hazırlığını nasıl yapıyorsunuz? a) Ürün bitince yıkıyorum b) Tersinden ütü bezi kullanarak ütülüyorum c) Diğer... d) Hiçbiri 25. İğne oyalarınızı nasıl saklıyorsunuz? a) Kağıda sararak b) Poşetlerde c) Naftalinleyerek d) Bohçalarda e) Diğer... 180

GAZİ GELECEKTİR...