On5yirmi5.com ABD Merkezli Küresel Halk Bankası ( 17 Aralık ) Operasyonunun Farklı Boyutları-3 KÜRESEL PARA SİSTEMİ VE HALK BANKASI ÜZERİNDEN ULUSLARARASI TİCARET Yayın Tarihi : 30 Eylül 2017 Cumartesi (oluşturma : 10/5/2017) Prof. Dr. Burhanettin Can Giriş Burada, 17-25 Aralık 2013 e gelinceye kadar Halk Bankası olayı ile ilgili Türkiye- ABD ilişkileri, ABD nin yaptırım kararları ve FATF nin kararları kapsamında ele alınıp değerlendirilecektir. Türkiye nin Enerji Bağımlılığı ve İran Enerji Hattı Türkiye, enerji bakımından dışarıya bağımlı bir ülkedir. Türkiye, 2012 yılında gaz ihtiyacının %98 ini, petrol ihtiyacının da %93 ünü ithal ederek, toplam 60,1 milyar dolar harcamıştır. Türkiye, doğal gazı İran, Azerbaycan ve Rusya dan boru hattı ile, Cezayir ve Nijerya dan ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) şeklinde almaktadır. Türkiye için en ekonomik olan hat, İran enerji hattıdır. Bu hat, aynı zamanda Rusya nın Mavi Akım boru hattına karşı alternatif oluşturmakta ve güvenlik sağlamaktadır. İran la yapılan doğal gaz anlaşması ve buna ilişkin alt yapı, ABD nin bütün baskılarına rağmen REFAHYOL iktidarı zamanında (1997-1998) rahmetli Erbakan Hoca tarafından yapılmış ve gene ABD nin bütün baskılarına rağmen Ecevit Hükümeti de projeye sahip çıkıp devam ettirmiştir. Türkiye ile İran arasındaki ticaret hacmi 2002 de sadece 1 milyar dolar iken 2010 da 11 milyar dolara çıkmıştır. Beş yıl içinde de 30-35 milyar dolara çıkması öngörülmüştür. Ekim 2012 de İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi ile düzenlediği ortak toplantıda Başbakan Erdoğan, 16,5 milyar dolar olan Türk-İran Ticaret hacmini 30 milyar dolara çıkartmayı hedeflediklerini açıklamıştır(1). İran a uygulanan yaptırımlar dolayısıyla, Türkiye de faaliyet gösteren İranlı şirketlerin sayısında ciddi artışlar olmuş; Türkiye de 2010 yılında 418, 2011 yılında ise 590 İran sermayeli şirket kurulmuştur(1). Türkiye, Doğalgaz ihtiyacının %16-20 sine yakın kısmını, İran dan karşılamıştır (1). İran, petrol ithal etmesinden dolayı Türkiye ye özel bir statü tanıyarak ithal ettiği petrolün normal standartlara göre 30 gün olan ödeme vadesini, 60 güne çıkarmış ve ödemenin TL olarak yapılmasını kabul etmiştir (1). Bu, o günün şartlarında Türkiye için çok önemli bir avantaj olmuştur. Küresel Para Sistemine Karşı Çıkmak
Dünyada uluslararası para transferi ve akreditif işlemleri, uluslararası yasal bir mecburiyet olmamasına rağmen, Şer İttifakının (ABD-Siyonizm-İngiltere-İsrail) baskısından dolayı, genel olarak, New York, Londra, Berlin, Paris bankaları üzerinden dolar, pound, euro kullanılarak yapılabilmekte ve bu bankalar da yapılan işlemlerden komisyon almaktadır (2, 3). Dünyadaki 2008 ekonomik krizi, Amerika Birleşik Devletleri nin ve doların piyasalardaki hegemonyasının sorgulanmasına sebep olmuştur. İran, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin, rezerv para birimi olarak dolar yerine başka para birimlerinin geliştirilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. İran ise Nükleer program nedeniyle ABD ile arasında olan gerilimden dolayı para birimi olarak dolar yerine Euro kullanacağını açıklamıştır(4). Uluslararası ticaretin dolar üzerinden yapılmasına karşı çıkan ilk ülke, küresel güç olma iddiasındaki Çin olmuştur. Nisan 2009 daki G 20 Zirvesi öncesinde Çin Merkez Bankası Başkanı Dr. Zhou Xiaochuan, uluslararası para sisteminde Amerikan dolarının ayrıcalıklı statüsünü sorgulamış ve bu sistemin değişmesi gerektiğini ifade etmiştir. Herhangi bir ülkeye bağımlı olmayan rezerv para biriminin oluşturulması gerektiğini savunmuştur (3-5). Böyle bir çıkış, hâkim küresel sisteme karşı bir başkaldırı olarak algılanmış ve Şer İttifakı (ABD- İngiltere-İsrail-Siyonizm), Çin borsası üzerinden büyük bir operasyon gerçekleştirip milyarlarca doların buharlaşmasını, Shangai birleşik endeksinde %8 e varan erimenin meydana gelmesini sağlamıştır(6). Bu operasyondan sonra Çin, geri adım atmak zorunda kalmıştır. Bölgesel güç olma iddiasındaki Türkiye, mevcut küresel para sistemine karşı çıkan ya da çıkmak zorunda kalan ikinci ülkedir. Türkiye nin, kurulu küresel sisteme karşı çıkmak zorunda oluşunun ana nedenini anlayabilmek için yukarıda ifade ettiğimiz Türkiye nin İran la olan enerji ilişkisini ya da enerji bağımlılığını ve ABD ve FATF nin İran a dönük yaptırım kararlarını göz önüne almak gerekmektedir. ABD nin Yaptırım Kararları ve FATF nin kararları, İran la doğal gaz ticareti yapılmasına imkân vermemekteydi. Bu, Türkiye için çok ciddi bir sorundu. 2009 ve sonrasında Türkiye bu sorunu(iran ve Kuzey Irak ın petrol/doğal gaz alacaklarını), Küresel Para Sistemini devre dışı bırakarak Halk Bankası aracılığıyla TL olarak ödemeye başlayarak çözmüştür/çözmek zorunda kalmıştır. İran ise gaz karşılığı elde ettiği Türk Lirasını, uluslararası bankacılık sistemine sokamadığı için çeşitli yollarla Türkiye den dışarı çıkarmıştır. Ağustos 2010 da ABD Hazine Bakanlığı na bağlı Terörün Finansmanı ve Finansal Suçlardan sorumlu bakan yardımcısı Daniel Glaser başkanlığındaki ABD heyeti, Türkiye ye gelip Türkiye Bankalar Birliği nde, bankalarının üst düzey temsilcileri ile bir toplantı yapmış ve İran bankaları ile çalışmamaları konusunda uyarmış hatta tehdit etmiştir(6). Bunun üzerine Bakan Zafer Çağlayan ise bankacılara cesur olmalarını tavsiye etmiştir(6): ABD nin yayınladığı ambargo kararı var. Her türlü finansman hareketlerine yasak getiren bir
düzenleme. Bizi sadece BM nin kararı bağlar. ABD nin ki değil. Bankaların cesaretli olması lâzım 2010 yılı içinde ABD de Ali Babacan ve Zafer Çağlayan a İran ile ticaretin kesilmesi talepleri iletilmiş ve fakat Türkiye, bu talepleri de dikkate almamıştır. Bunun üzerine aynı yıl Türkiye ye gelen ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Finansal İstihbarat yeni müsteşarı David Cohen, Türkiye deki muhataplarını sert bir dille uyararak Türkiye nin İran ile olan ticaretini tamamen sona erdirmesini istemiştir(6). Şer ittifakı, İran a ve İran la ticaret yapan ülkelere baskıları artırınca, ABD nin yaptırım kararlarını aşabilmek için İran, 2012 yılında doğal gaz karşılığı altın uygulaması projesini geliştirmiştir. Bunun üzerine ABD, 6 Şubat 2013 yılında İran ın doğal gaz karşılığı altın uygulamasını sonlandırmak için İran a değerli taş satışını da yasaklayan yeni bir yaptırım paketini yürürlüğe sokmuştur(1). Hindistan ın Halk Bankası Sistemine Dâhil Olması Şer İttifakını rahatsız eden çok önemli bir mesele de, Hindistan ın Türkiye nin Küresel para sistemini devre dışı bırakan Halk Bankası uygulamasına dâhil olmasıdır. Toplam petrol ihtiyacının %15 ini(15-20 milyar dolar civarında) İran dan temin eden Hindistan, Türkiye ödeme hattını açan ve deneyen ilk ülke olmuştur. ABD nin İran a uyguladığı ambargodan dolayı Hindistan daki petrol rafinerilerinin İran dan gerçekleştirdiği günlük 400 bin varil ham petrol alımı riske girmiş, Hint rafineri şirketleri, İran a 5 milyar dolarlık borçlarını ödeyemeyince İran, 8 ay boyunca Hindistan a petrol sevkiyatını durdurmuştur. Hindistan bu sorunu, Temmuz 2011 de Türkiye ile anlaşarak Halk Bankası üzerinden çözmüştür. Türkiye ile anlaşma sağlanınca 8 ay sonra Hindistan ve İran arasında petrol ticareti yeniden başlamıştır(6). Bu ödeme sistemi, 2011 boyunca ABD nin değil, BM nin yaptırım kararlarına uygun olarak yapılmıştır. Ekim 2011 de Türkiye ye ABD li yeni bir heyet gelerek İran la petrol ticaretinin yapılmaması için tekrar baskı yapmıştır. ABD bundan sonuç alamayınca, 2011 in sonuna doğru İran Merkez bankası ile petrol gelirleri üzerinden parasal transfer yapan finansal kurumlara yeni yaptırım kararları almıştır(6). ABD nin bu kararı üzerine Türkiye, Halk Bankası üzerinden yapılan ticaretin güvenilir olduğunu kuvvetlendirmek için, denetime açık olduğunu, BM kararlarına uygun hareket edildiğini ve Türkiye nin en büyük rafineri şirketi olan TÜPRAŞ ın da sisteme dâhil olduğu açıklamasını yapmıştır(6). BOTAŞ ve TÜPRAŞ ın yapmış olduğu alımlar karşısında Halkbank ta İran kaynaklarına TL cinsinden hesaplar açılmış, bu hesaplardan çekilen paralar ise Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin herhangi bir müdahalesi olmadan ya altına çevrilmiş ya da eski usul havale yöntemleri kullanılarak TL, döviz cinsinden Dubai ye ve oradan da ilgili şirketlere transfer edilmiştir (6 ). Muhtemelen yapılan eleştiri ve baskılar üzerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Biz ilgili yere ödeme yapıyoruz, gerisi bizi ilgilendirmiyor. Doğalgaz karşılığında ne verildiği önemli değil;
altın olur, patates olur, başka şey olur... şeklinde bir açıklama yapmıştır(1). Diğer taraftan 2013 bütçe komisyonu görüşmeleri sırasında dönemin ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Türkiye nin doğal gaz ihtiyacının %18 ini ve petrol alımların %55 ini bu yöntemle İran dan gerçekleştirildiğini ifade etmişlerdir(6). Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan da, takas konusunun Türkiye nin menfaatine olduğunu ifade ederek Türkiye nin bu konuda kararlı bir duruş sergileyeceği mesajını vermiştir(1): Bu (İran doğalgazı) bizim için stratejik bir ürün olması hasebiyle biz bunu alırız ve takas noktasında da yapmamız gereken takas neyse bu takası da yapacağımızı yine kendilerine söyledik. 2012 yılında Türkiye nin altın ihracatı, 2011 yılına göre 10 kat artarak yaklaşık 12 milyar dolara ulaşmıştır(1). Sonuç: Örümcek(Şer İttifakı) Ağlarını Örmüş ve Zehrini Enjekte Etmeye Başlamıştır Halk Bankası üzerinden İran-Türkiye, Hindistan-İran ve Kuzey Irak-Türkiye arasındaki petrol ve doğal gaz ticaretinin, ABD para sistemi devre dışı bırakılarak TL olarak yapılmasından dolayı, ABD nin uluslararası ödemeler sisteminde yaklaşık 100 milyar dolarlık bir gedik açılmıştır (6). Küresel para sisteminin bozulabileceğini ve başkaldırının Hindistan ın dışında diğer ülkelere de yayılabileceğini öngören ABD, İran üzerindeki, BM dışında, yaptırımlarını sıkılaştırmış ve İran ile ticaret yapan Türkiye nin üzerine gitmeye ve Türkiye yi tuzağa düşürecek şekilde ağlarını örmeye başlamıştır. Halk Bankası ile ilgili ABD de açılmış olan mahkemenin ek dosyalarına göre 12 Şubat 2013 de, 17 Aralık 2013 yolsuzluk soruşturmasından yaklaşık 10 ay önce, ABD Hazine Bakanlığı, Halkbank Genel Müdür yardımcısı Mehmet Hakan Atilla ve diğer Halkbank yöneticilerini tekrar uyarmıştır(7). 10 Ekim 2014 te de, Türkiye deki 17 Aralık 2013 yolsuzluk soruşturmasından yaklaşık 10 ay sonra, ABD Hazine Bakanlığı, Mehmet Hakan Atilla ile Sarraf ın İran yaptırımlarını delme konusunu tekrar gündeme getirerek Türkiye ye baskı yapmıştır(7). ABD, İkincil Yaptırımlar adını verdiği ve tek taraflı yürürlüğe soktuğu bir sistem kurmuştur. Bu sistem, ABD nin koyduğu yasaklara uymayan ve ABD ekonomisine zarar verdiği kabul edilen tüm kişi, kuruluş ve şirketlerin ABD tarafından cezalandırılmasını ön görmektedir(8). İran la ilgili 2010-2013 ABD yaptırım Kararlarına, 13224 sayılı kararnameye (Eylül 2001), ABD Vatanseverlik Yasasına ( 26 Ekim 2001)(9) ve İkincil Yaptırımlar Yasasına dayanarak ABD, İran petrol gelirlerini, kara para olarak tanımlamış ve bu bağlamda gerçekleşen her türlü finansal işlemi, kara para aklama olarak kabul etmiştir(10). ABD New York Güney Bölgesi mahkemesi, bu korsanlık yasalarına dayanarak Şer ittifakının Halk Bankası ile ilgili ördüğü ağa takılan Rıza Zarrab ı(19 Mart 2016) ve Halkbank Genel Müdür yardımcısı
Mehmet Hakan Atilla yı (27 Mart 2017) tutuklamış, Halk Bankası eski genel müdürü Süleyman Aslan ile eski ekonomi bakanı Zafer Çağlayan hakkında da tutuklama kararı vermiştir. Ayrıca Halk Bankasının Uluslararası Operasyonlardan sorumlu genel müdür yardımcısı Levent Balkan ı ve Reza Zarrab'ın çalışanı Abdullah Happani yi de iddianameye dâhil etmiştir. Bugün New York Güney Bölgesi mahkemesi üzerinden örümcek, zehrini etrafa yaymakta, bu insanları, korsanlık yasalarına dayanarak; İran a yönelik ambargoyu düzenleyen yasaları örgütlü, kasıtlı ve tekrarlanarak ihlal etmek, Kara para aklamak, Bankaları dolandırmak, Rüşvet almak. ile suçlamaktadır(10). Tek yanlı alınmış böylesi yaptırım kararlarının adı, uluslararası hukukta nedir? Böyle bir uygulama barbarlık, korsanlık, değilse nedir? Halk Bankası operasyonunun Irak-Suriye Düzleminde olanlarla bir ilgisi var mıdır? Şer İttifakı, Halk Bankası üzerinden başka bir pazarlık mı yapmak istiyor? Kaynaklar 1- Kırdar, S., ABD nin İran a Uyguladığı Altın Yaptırımı Ve Olası Sonuçları, Türkiye TEPAV, Nisan 2013; http://www.tepav.org.tr/tr/ekibimiz/s/1195/seda+kirdar. 2- Erbakan, N., Yeni Bir Dünya Ve Adil Düzen, ESAM, Ankara, 2010, S: 31-33. 3-Tüfekçi, Ö., Piyasaların Dolar Çıkmazı ve Yeni Küresel Para Birimi Arayışı, BORSANOMİ Dergisi, Sayı 21. http://cesran.org/canlar-kimin-icin-caliyor.html 4- Sallı, M.,K., Rıza Sarraf Dosyası, Hedef Sarraf Değil, Türkiye, 12 Eylül 2017, mksalli@yahoo.com.tr; http://www.oncevatan.com.tr/riza-sarraf-dosyasi-hedef-sarraf-degil-turkiyemakale,39819.html, Önce Vatan Gazetesi; Korcan, U., 22 Eylül 2009, http://www.gazetevatan.com/dolara-kotu-haber-260484-ekonomi/ 5- https://live.economyturk.com/yuan-uluslararasi-bir-para-olacak_1074.html
6- Tor, S., Al-Jazeera Turk, 25 Mart 2016. 7- Kod Adı Abi... İşte Older Brother Belgesi, Cumhuriyet 08.09.2017 8- Loğoğlu, F., İran yaptırımları ve Rıza Sarraf et al davası, Gazete Duvar. 9- Can, B., ABD Merkezli Küresel Halk Bankası Operasyonunun Farklı Boyutları-2: BM nin Yaptırım Kararları, ABD nin Yaptırım Kararları Ve Mali Eylem Görev Gücünün (FATF) Kararları, 22 Eylül 2017, Milli Gazete. 10- Zafer Çağlayan Hakkında Tutuklama Kararı, Amerika nın Sesi 08.09.2017; Bu dökümanı orjinal adreste göster ABD Merkezli Küresel Halk Bankası ( 17 Aralık ) Operasyonunun Farklı Boyutları-3