Su ve Kanalizasyon İdarelerinde İndirimli Orana Tabi Su Satışlarından Kaynaklanan İadesi Mikail İNCE ASKİ Genel Müdürlüğü; İç Denetçi, Eski Vergi Müfettişi, Yeminli Mali Müşavir mikail_ince@hotmail.com Mükellef idareler, indirimli orana tabi işlemlerden doğan iade alacaklarının, Vergi Dairesine ve SGK Prim Borçlarına mahsubunu talep edebilirler. 1. GİRİŞ Su ve Kanalizasyon İdareleri tarafından (konut, işyeri, vb) abonelerine gerçekleştirilen içme suyu teslimleri ve atık su hizmetleri % 8 oranında Katma Değer Vergisine () tabi olup bu idareler tarafından yapılan bu teslimler dolayısıyla abonelerden her ay % 8 tahsil edilmektedir. Bu idareler yaptıkları bu teslimleri karşılığında ise bazı giderlere katlanmaktadırlar (boru hatları döşenmesi için boru alımı gibi) katlandıkları bu giderlerin oranı ise % 18 dir. Dolayısıyla bu idarelerin su teslimi ve atık su hizmetleri dolayısıyla üzerlerinde yük olarak kalan % 10 luk nin Vergi Dairesinden (ilgili yıl içinde mahsuben, takip eden yılda ise nakden/mahsuben) iade olarak alınması söz konusudur. İndirimli orana tabi kdv iadeleri hususunda tebliğde çok ayrıntılı ifadelere yer verilmiş olmasına karşın makalemizin sonraki bölümlerinde bu iadeye ilişkin usul ve esaslar, ayrıntıya girilmeden genel hatlarıyla bir uygulama örneği eşliğinde kısaca açıklanmaya çalışılacaktır. 2. İNDİRİMLİ ORANA TABİ KATMA DEĞER VERGİSİ İADE ALACAKLARI İÇİN ÖZELLİKLİ HUSUSLAR 2.1. İndirimli Orana Tabi Katma Değer Vergisi İadeleri İçin Belirlenen Hadler Katma Değer Vergisinin Kanunun 28 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunca vergi oranları indirilen teslim ve hizmetler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen tutarlarının, Bakanlar Kurulu MEVZUAT 3
2.3. Defter Tutulması Yükümlülüğü "Vergiye tabi işlemlerle iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren tutarları, işlem türleri itibariyle ayrı ayrı hesaplanarak iade konusu yapılabilir." Kararı ile belirlenen sınırı aşan kısmı (2013 yılı için 17.000- TL; 2014 yılı için ise 17.700-TL), yılı içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla mahsuben, izleyen yıl içerisinde talep edilmesi kaydıyla nakden ya da makalenin ilerleyen bölümlerinde açıklanacak borçlarına mahsuben iade edilebilir. 2.2. İndirimli Orana Tabi Katma Değer Vergisi İadelerinde Uygulanacak Tebliğ Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği, 1 Mayıs 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten sonraki işlemlere bu Tebliğde belirtilen usul ve esaslar uygulanır. Tebliğin yürürlük tarihinden önceki vergilendirme dönemlerine ilişkin iade talepleri ise, Tebliğin yürürlük tarihinden sonra verilse dahi mülga Tebliğlerdeki usul ve esaslara göre sonuçlandırılır. 1 (Örneğin içinde bulunulan 2014 yılında, 2013 yılına ilişkin nakden/mahsuben iade talebinde bulunulması halinde, iade işlemleri mülga olan 119 seri nolu ve diğer kdv tebliği hükümlerine göre yürütülüp sonuçlandırılacaktır.) Söz konusu idareler, Kurumlar Vergisi Kanunun 4-I/1. inci ve Vergi Usul Kanunun 173/3. üncü maddeleri gereğince mükellefiyetten muaf olup defter tutmamaktadırlar. Ancak bu idarelerin abonelerine su ve atık su teslimleri dolayısıyla yönünden mükellefiyetleri söz konusu olduğundan, Vergi Usul Kanunu uyarınca tutulması mecburi olan defterin (yevmiye defterinin) tutulması ve tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Tutarı 2.4. İade Edilebilecek Azami Katma Değer Vergisi iadesi uygulamasında temel prensip, bir dönemde gerçekleştirilen iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren vergilerden indirimle giderilemeyen kısmın iadesidir. Buna göre, vergiye tabi işlemlerle iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren tutarları, işlem türleri itibariyle ayrı ayrı hesaplanarak iade konusu yapılabilir tutarı bulunur. Yüklenilen bu vergilerden indirim konusu yapılamayan, iade hakkı doğuran işlemin bünyesine giren miktarla sınırlı olmak üzere iade konusu edilebilir, kalan kısım ise sonraki dönemlere devredilir. Yılı içinde ki mahsuben iade tutarlarının hesaplanmasında, indirimli orana tabi teslim veya hizmetle ilgili olarak yüklenilen vergi ile söz konusu işlemler üzerinden hesaplanan vergi arasındaki farkın, (% 8) e tabi işlemler için işlem bedelinin (% 10) unu aşan kısmı, iade hesabına dahil edilmez. Azami iade tutarının belirlenmesinde iade talebinde bulunulan döneme kadar yapılan toplam işlem bedeli dikkate alınır, ay içi hesaplamalarda azami iade edilebilir tutarın aşılması bu durumu değiştirmez. Ancak işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalara ilişkin olarak yüklenilen verginin, azami iade tutarını aşması halinde, mükellefin iade talebi, aşan kısım için münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. 2.5. Mahsubu Talep Edilebilecek Borçlar Mükellef idareler, indirimli orana tabi işlemlerden doğan iade alacaklarının, Vergi Dairesine ve SGK Prim Borçlarına mahsubunu talep edebilirler. Ayrıca mükelleflerin iade alacaklarının, (% 51) veya daha fazla hissesi kamuya ait kuruluşlardan temin ettikleri elektrik ve doğalgaz borçlarına mahsubu da mümkündür. 2.6. Süresinden Sonra İade Talebinde Bulunulması 1 66 Nolu Katma Değer Vergisi Sirküsü İade alacağının ait olduğu aylık dönemde mahsuben iadesinin talep edilmesi ihtiyaridir. Bu sebeple indirimli ora- 4 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176
na tabi işlemleri bulunan mükellefler hak kazandıkları iade miktarını cari yılın sonraki dönemlerinde mahsuba konu edebilecekleri gibi, bir sonraki yılda da talep etmeleri şartıyla düzeltme beyannamesi vermek suretiyle nakden veya mahsuben geri alabilirler. Ancak süresinde iade hakkını kullanmayan mükelleflerin, daha sonra düzeltme beyannameleri ile iade talebinde bulunmaları mümkün değildir. İzleyen yılın Ocak-Kasım dönemlerinde usulüne uygun olarak iade talebinde bulunan mükelleflerin de talep edilen iade tutarını artırmak amacıyla, sonraki yıllarda bu dönemlere ilişkin düzeltme beyannamesi vermek suretiyle iade talebinde bulunmaları söz konusu değildir. Ancak izleyen yıl içerisinde talep edilen iade tutarının, aynı yıl içerisinde düzeltme beyannamesi ile artırılması mümkün olup bu şekilde artırılan kısmın iadesi münhasıran vergi inceleme raporuna göre yerine getirilir. 2.7. Yeminli Mali Müşavir Katma Değer Vergisi İadesi Tasdik Raporuna Dayalı Nakden İadeler YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflere, rapor ibraz edilmedikçe nakden iade yapılmaz. Mükelleflerin rapor düzenleninceye kadar, teminat göstermeleri halinde ise iade talebi incelemeye sevk edilmeksizin yerine getirilir. Rapor ibraz edildiğinde teminatlar iade edilir. YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflerin, teminat karşılığı iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde bu iade ile ilgili YMM raporunu ibraz etmemesi halinde, söz konusu teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür ki bu süreç uzun bir süreç olup sonuçlandırılması zaman alabilmektedir. Bu süre içinde rapor ibraz edemeyecek olanların mazeretleriyle birlikte başvurmaları halinde, gerekli değerlendirme yapılarak mazeretleri haklı nedenlere dayananlara, 213 sayılı Kanunun 17 nci maddesi uyarınca vergi dairesince altı ay ek süre verilebilir. Mükelleflerin iade tutarını kısmen mahsup, kısmen nakden almak istemeleri mümkündür. Bu durumda, iade için istenen belgelerin ibraz edilmiş olması kaydıyla öncelikle muaccel hale gelen borçlara mahsup yapılır. Aynı döneme ilişkin farklı işlemlerden kaynaklanan iade talepleri için tek YMM raporu düzenlenebilir. Bir takvim yılını aşmamak ve her bir döneme ilişkin bilgi ve hesaplamaların ayrı ayrı yer alması kaydıyla birden fazla dönemi kapsayan tek YMM raporu verilmesi de mümkündür. 2.8. Teminat Karşılığı İade Mükelleflerin, Tebliğde belirtilen sınırı aşan ve işlem türü itibarıyla YMM raporu veya vergi inceleme raporuna bağlanan iadelerde, henüz YMM raporu ibraz edilmeden veya inceleme sonucu iade öngörülmüşse, inceleme yapılmadan teminat gösterilmesi halinde iade yapılır. Teminat, iadeye konu işlem türüne göre vergi inceleme raporu veya YMM raporuna dayanılarak çözülür. Nakden iade talepleri, nakit iade talebine ilişkin dilekçe ve teminatın yanı sıra ibrazı gerekli diğer belgelerin tamamlanıp İRA sistemi tarafından İadesi Kontrol Raporu nun üretilmesinden ve varsa yapılması gereken teyitlerin yapılmasından sonra 10 gün içinde yerine getirilir. 2.9. Teminat Türleri Teminat olarak 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan; nakit para, bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları, hazine bonosu ve devlet tahvilleri, ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar olup. Bu kıymetlerden bir veya bir kaçı teminat olarak gösterilebilir. Şu kadar ki; banka teminat mektuplarının paraya çevrilmeleri konusunda hiç bir sınırlayıcı şart taşımayacak biçimde, Tebliğ ekinde yer alan kesin ve süresiz teminat mektubu örneğine uygun olarak ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar tarafından düzenlenmiş olması gerekir. "Mükelleflerin iade tutarını kısmen mahsup, kısmen nakden almak istemeleri mümkündür. Bu durumda, iade için istenen belgelerin ibraz edilmiş olması kaydıyla öncelikle muaccel hale gelen borçlara mahsup yapılır." MEVZUAT 5
İnternet vergi dairesi üzerinden gönderilen belgeler, Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülen durumlar hariç, kâğıt ortamında ayrıca vergi dairesine verilmez. 3. İADE TUTARININ HESAPLANMASI 3.1. Yılı İçinde Talep Edilen Mahsuben İade Tutarları 2.10. İade Talebinde Aranan Belgeler Aşağıda yer verilen belgelerden Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülenler elektronik ortamda alınır. Bu belgeler, Gelir İdaresi Başkanlığınca öngörülen içeriğe uygun olarak gönderilir. Ancak, bu durumda söz konusu belgelerin elektronik ortamda gönderildiğine ilişkin, İnternet Vergi Dairesi Liste Alındısının dökümü, iade talep dilekçesi ekinde vergi dairesine ibraz edilir. Belgeler: - İade Talep Dilekçesi, - ade Hakkı Doğuran İşlemin Beyan Edildiği Döneme Ait İndirilecek Listesi, - İade Hakkı Doğuran İşleme Ait Yüklenilen Listesi, - İadesi Talep Edilen Hesaplama Tablosu, - Satış Faturaları Listesi İndirimli orana tabi işlemleri bulunan mükellef idareler, bu işlemleri nedeniyle yüklendikleri ve indirim yoluyla telafi edemedikleri için yılı içinde mahsuben iadesini talep edecekleri tutarını aylar itibarıyla ve kümülatif olarak hesaplarlar. İade talebinin, ilgili vergilendirme dönemleri itibarıyla indirimli orana tabi tüm işlemleri kapsaması gerekmekte olup, işlemlerin ayrıştırılıp sadece bir kısmına yönelik hesaplama yapılması ve bu şekilde iade talep edilmesi mümkün değildir. İlk defa iade talebinde bulunulduğu dönemden önceki dönemlerden herhangi birinde ödenecek verginin bulunması durumunda ödenecek vergi çıkan bu dönemden önceki dönemlere ilişkin olarak herhangi bir iade talebinde bulunulamaz. İndirimli orana tabi işlemlerde iade tutarı, aylık bazda indirimli orana tabi teslim veya hizmetle ilgili olarak yüklenilen vergi ile söz konusu işlemler üzerinden hesaplanan vergi arasındaki farkın sonraki döneme devreden ile karşılaştırılması sonucu belirlenmektedir. Bu hesaplama yapılırken, indirimli orana tabi işlemler üzerinden hesaplanan verginin bu işlemler nedeniyle yüklenilen vergiden yüksek olduğu dönemlerdeki tutarlar arasındaki fark, cari dönem sonu iade edilebilir tutarından düşülür. Fakat bu hesaplama esnasında iade tutarı tespit edilirken, azami iade edilebilir tutarın göz önünde bulundurulması gerekmektedir. (Azami iade edilebilir tutar; indirimli orana tabi teslim veya hizmetle ilgili olarak yüklenilen vergi ile söz konusu işlemler üzerinden hesaplanan vergi arasındaki farkın, (% 8) e tabi işlemler için ise işlem bedelinin (% 10) unu aşan kısmı, iade hesabına dahil edilmez. Azami iade tutarının belirlenmesinde iade talebinde bulunulan döneme kadar yapılan toplam işlem bedeli dikkate alınır, ay içi hesaplamalarda azami iade edilebilir tutarın aşılması bu durumu değiştirmez. Ancak işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalara ilişkin olarak yüklenilen verginin, azami iade tutarını aşması halinde, mükellefin iade talebi, aşan kısım için münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.) Yıl içerisinde yapılacak tüm iade taleplerinde, önceki dönemlerde iade talebinde bulunulup bulunulmadığına ba- 6 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176
kılmaksızın, ilgili yıl için belirlenen alt sınır ve iadesi talep edilen tutarlar dikkate alınmadan iadenin talep edildiği her bir döneme kadar yukarıda belirtildiği şekilde kümülatif bir hesaplama yapılması gerekmektedir. 3.2. İzleyen Yıl İçerisinde Talep Edilen Nakden/ Mahsuben İade Tutarları Yılı içinde mahsuben iade edilemeyen verginin izleyen yıl içinde nakden veya bu idarelerin borçlarına mahsuben iadesinde, yılı içinde mahsuben iade edilen tutarlar dikkate alınmadan aylar itibarıyla kümülatif hesaplama yapılır, bulunan tutardan yılı içinde mahsuben alınan iadeler düşülür, kalan tutarın işlemin yapıldığı yıl için belirlenen iade edilmeyecek alt sınırı aşan kısmının (2013 yılı için 17.000- TL; 2014 yılı için ise 17.700-TL) nakden veya mahsuben iadesi, izleyen yılın Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin beyannameleri ile talep edilebilir. İadesi talep edilebilir tutar, izleyen yılın Ocak vergilendirme döneminden iadenin talep edildiği döneme kadar verilen beyannamelerde yer alan devreden vergi tutarları ile karşılaştırılır. İadenin talep edildiği döneme ait karşılaştırmada devreden vergi tutarı olarak iadesi talep edilen tutar düşülmeden önceki devreden vergi tutarı dikkate alınır. İzleyen yıl içerisinde iade talebinde bulunulabilmesi için işlemin yapıldığı yıl içerisinde hiç iade talebinde bulunulmamış ya da iade talep edilmekle birlikte talep edilen tutarların iadesi gerçekleşmemiş olmalıdır. İndirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan iade tutarlarının tamamının yılı içerisinde iadesinin alınması (bir başka deyişle izleyen yıl içerisinde talep edilebilecek bir tutarın kalmaması) durumunda bu bölüm kapsamında iade talebinde bulunulması söz konusu değildir. 3.3. İade Hesabına Dâhil Edilebilecek Yüklenilen Katma Değer Vergisi İndirimli orana tabi işlemlerden doğan iade tutarının hesaplanmasında en önemli unsur, yüklenim kdv listesinin çıkartılmasıdır. Yüklenilen, iade hakkı doğuran işlemle ilgilendirilebilen alış ve giderler, genel imal ve genel idare giderleri ile ATİK için yapılan harcamalara ilişkin den oluşur. İade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen normal alış ve giderler ile genel imal ve genel idare giderlerinden bu dönemde gerçekleştirilen işleme isabet eden pay, aşağıda yer alan açıklamalar dikkate alınarak hesaplanır. "İndirimli orana tabi olmayan teslim ve hizmetler ile indirimli orana tabi işlemlerle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen vergiler iade hesabına dâhil edilmez." (1) iade hakkı doğuran işlemlerin doğrudan girdisini oluşturan mal ve hizmetler, (2) iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği döneme ilişkin telefon, kırtasiye, posta, ulaşım, konaklama, akaryakıt, elektrik, su, büro malzemeleri, muhasebe, reklâm, temizlik malzemeleri, kira vb. genel imal ve genel idare giderlerinden iade hakkı doğuran işleme isabet eden kısım, (3) Amortismana tabi iktisadi kıymet (ATİK) alımı nedeniyle yüklenilen den oluşur. İade tutarının hesaplanmasında, önce işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle yüklenilen dikkate alınır, daha sonra ilgili dönem genel yönetim giderleri için yüklenilen den pay verilir. Bu şekilde hesaplanan tutarın, azami iade edilebilir vergi tutarının altında kalması halinde, en fazla aradaki farka isabet eden tutar kadar ATİK ler dolayısıyla yüklenilen den iade hesabına pay verilebilir. İade hakkı doğuran işlemle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen iade hesabına dâhil edilmez. İndirimli orana tabi olmayan teslim ve hizmetler ile indirimli orana tabi işlemlerle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen vergiler iade hesabına dâhil edilmez. İndirimli oran kapsamında yer almakla birlikte vergi- Buna göre, indirim hakkı tanınan tutarlarından iade konusu yapılabilecek yani işlemin bünyesine giren tutarı; MEVZUAT 7
nin konusuna girmeyen veya (Tam ve Kısmi istisna kapsamında) den istisna edilen işlemler dolayısıyla yüklenilen vergiler iadeye konu edilemez. 3.4. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler (ATİK) Amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle yüklenilen vergilerden, söz konusu iktisadi kıymetlerin indirimli orana tabi işlemlerde (su ve atık su teslimlerinde) kullanılması kaydıyla, iade hesabına pay verilmesi mümkündür. Söz konusu iktisadi kıymetlerin bizzat mükellef tarafından imal ve inşa edilmesi halinde, imal ve inşa sırasında yüklenilen vergilerden, bu kıymetlerin aktife alındığı ve indirimli orana tabi işlemlerde fiilen kullanılmaya başlandığı dönemden itibaren iade hesabına pay verilebilecektir. 4. UYGULAMA ÖRNEĞİ Örneğimizde idarenin 2014 yılı Kasım ayında Vergi Dairesi Müdürlüğüne verdiği dilekçeyle bir önceki yıl olan 2013 yılına ilişkin nakden katma değer vergisi iade talebinde bulunduğu varsayılmıştır. 4.1. İdarenin Katma Değer Vergisi Beyanları Mükellef idarenin bağlı olduğu Vergi Dairesi Müdürlüğüne verdiği beyanları aşağıda ki gibidir. Tablo 1. Mükellef İdarenin 2013 Yılı Katma Değer Vergisi Beyanları Mükellef İdarenin 2013 Yılı Beyanları Dönemi 2013 Matrah Toplamı Hesaplanan İlave Edilecek Toplam Hes. Önc. Dön. Devreden Bu Dön. Ait İnd. Toplam İnd. Son. Dön. Devreden Ödenmesi Gereken Ocak 800.000,00 74.000,00 0,00 74.000,00 122.000,00 100.000,00 222.000,00 148.000,00 0,00 Şubat 900.000,00 82.000,00 0,00 82.000,00 148.000,00 110.000,00 258.000,00 176.000,00 0,00 Mart 1.000.000,00 90.000,00 0,00 90.000,00 176.000,00 120.000,00 296.000,00 206.000,00 0,00 Nisan 750.000,00 70.000,00 0,00 70.000,00 206.000,00 90.000,00 296.000,00 226.000,00 0,00 Mayıs 800.000,00 74.000,00 0,00 74.000,00 226.000,00 80.000,00 306.000,00 232.000,00 0,00 Haziran 850.000,00 78.000,00 0,00 78.000,00 232.000,00 95.000,00 327.000,00 249.000,00 0,00 Temmuz 1.200.000,00 106.000,00 0,00 106.000,00 249.000,00 140.000,00 389.000,00 283.000,00 0,00 Ağustos 1.500.000,00 130.000,00 0,00 130.000,00 283.000,00 130.000,00 413.000,00 283.000,00 0,00 Eylül 1.300.000,00 114.000,00 0,00 114.000,00 283.000,00 130.000,00 413.000,00 299.000,00 0,00 Ekim 900.000,00 82.000,00 0,00 82.000,00 299.000,00 80.000,00 379.000,00 297.000,00 0,00 Kasım 600.000,00 58.000,00 0,00 58.000,00 297.000,00 72.000,00 369.000,00 311.000,00 0,00 Aralık 780.000,00 72.400,00 0,00 72.400,00 311.000,00 82.000,00 393.000,00 320.600,00 0,00 11.380.000,00 1.030.400,00 0,00 1.030.400,00 2.832.000,00 1.229.000,00 4.061.000,00 3.030.600,00 0,00 Tabloda idarenin hasılat beyanları (matrah toplamları sütunu) içinde % 8 kdv oranına tabi, su ve atık su teslimleri haricinde % 18 kdv oranına tabi diğer gelirlerinin de (şebeke bakım ücreti, okuma ücreti, iş makinelerinin kullandırılması karşılığında elde edilen vb hasılatların) bulunduğu varsayılmıştır. Dolayısıyla tahsil edilen kdv (Hesaplanan ) sütununda idarenin hem % 8 hem de % 18 oranında kdv tahsil ettiği satışları mevcuttur. İdarenin mal/hizmet alımları (Bu Döneme Ait İndirilecek sütunu) karşılığında ödediği kdv ler içerisinde de sadece % 8 kdv oranına tabi alımları mevcut olmayıp ayrıca % 18 oranına tabi alımları da mevcuttur. 8 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176
4.2. İdarenin Yüklendiği Katma Değer Vergileri Mükellef idarenin 2013 yılında İndirimli orana tabi işlemleri nedeniyle yüklendiği leri aşağıda ki gibidir. Tablo 2. Yüklenim Katma Değer Vergisi Tablosu 2013 Alış Faturasının Hariç Tutarı Alış Faturasının si Bünyeye Giren Mal/Hizmetin si (%18) Ocak 694.444,44 100.000,00 80.000,00 Şubat 750.000,00 110.000,00 90.000,00 Mart 805.555,56 120.000,00 100.000,00 Nisan 625.000,00 90.000,00 72.000,00 Mayıs 513.888,89 80.000,00 70.000,00 Haziran 527.777,78 95.000,00 95.000,00 Temmuz 916.666,67 140.000,00 120.000,00 Ağustos 826.388,89 130.000,00 115.000,00 Eylül 861.111,11 130.000,00 110.000,00 Ekim 444.444,44 80.000,00 80.000,00 Kasım 452.777,78 72.000,00 68.000,00 Aralık 455.555,56 82.000,00 82.000,00 7.873.611,11 1.229.000,00 1.082.000,00 İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen kdv tablosunda ki tutarların (doğrudan yüklenilen vergiler-genel idare giderlerinden verilen paylar-atik ler nedeniyle verilen paylar) şeklinde ayrıştırılmış hale getirildiği tablo ise aşağıda ki gibidir. Tablo 3. Yüklenim Katma Değer Vergisi Listesi Tablosu İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEMİN BÜNYESİNE GİREN VERGİLER DÖNEM İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEM BEDELİ İADESİ TALEP EDİLEBİLİR AZAMİ VERGİ İŞLEMİN BÜNYESİNE DOĞRUDAN GİREN VERGİLER GENEL İMAL VE İDARE GİDERLERİNDEN İADE HESABINA VERİLEN PAY ATİK LER NEDENİYLE YÜKLENİLEN VERGİDEN İADE HESABINA VERİLEN PAY YÜKLENİLEN TOPLAMI Ocak 700.000,00 70.000,00 60.000,00 10.000,00 10.000,00 80.000,00 Şubat 800.000,00 80.000,00 70.000,00 10.000,00 10.000,00 90.000,00 Mart 900.000,00 90.000,00 70.000,00 20.000,00 10.000,00 100.000,00 Nisan 650.000,00 65.000,00 50.000,00 12.000,00 10.000,00 72.000,00 Mayıs 700.000,00 70.000,00 50.000,00 10.000,00 10.000,00 70.000,00 Haziran 750.000,00 75.000,00 70.000,00 15.000,00 10.000,00 95.000,00 Temmuz 1.100.000,00 110.000,00 100.000,00 10.000,00 10.000,00 120.000,00 Ağustos 1.400.000,00 140.000,00 100.000,00 10.000,00 5.000,00 115.000,00 Eylül 1.200.000,00 120.000,00 80.000,00 20.000,00 10.000,00 110.000,00 Ekim 800.000,00 80.000,00 60.000,00 10.000,00 10.000,00 80.000,00 Kasım 500.000,00 50.000,00 55.000,00 10.000,00 3.000,00 68.000,00 Aralık 680.000,00 68.000,00 70.000,00 10.000,00 2.000,00 82.000,00 10.180.000,00 1.018.000,00 835.000,00 147.000,00 100.000,00 1.082.000,00 MEVZUAT 9
aktife alındığı ve indirimli orana tabi işlemlerde fiilen kullanılmaya başlandığı dönemden itibaren iade hesabına pay verilebileceği unutulmamalıdır. - Kuruma alınan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK), hem indirimli orana tabi işlemlerde hem de indirimli orana tabi olmayan işlemlerde kullanılması halinde, ATİK ler nedeniyle idarenin yüklendiği kdv ler dağıtım yapılmak suretiyle bu tabloya alınacaktır. Dağıtım nasıl yapılacaktır; örneğin idarenin Eylül 2013 döneminde toplam tahsilatı (su ve atık su tahsilatı ile iş makinelerinin kullandırılması karşılığında yapılan tahsilatlar vb tüm tahsilatların toplamı) 100.000 TL olsun ilgili ayda ki indirimli orana tabi su ve atık su satışları ise 60.000 TL olsun. Bir başka deyişle ilgili ay indirimli orana tabi satışların toplam satışlar içinde ki oranı yüzde 60 olarak gerçekleşmiştir. İdarenin Eylül ayında 30.000 TL ye arıtma tesisleri ve yönetim binaları için bilgisayarlar aldığını ve bunun için de 5.400 TL yüklendiğini kabul edelim. İdare yüklenilen tablosunu yaparken söz konusu bu ATİK den 5.400 TL x 0,60 = 3.240-TL yi iade hesabına dâhil edebilecektir. - Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK) bizzat mükellef idare tarafından imal ve inşa edilmesi halinde, imal ve inşa sırasında yüklenilen vergilerden, bu kıymetlerin - Takip eden yılda ki iade talebine ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığına verilecek beyannamesi ekinde verilecek yüklenim kdv listesinde; Belgeye İlişkin İade Hakkı Doğuran İşlem Türü kodunun yer aldığı sütuna İndirimli Orana Tabi İşlemlere ilişkin 439 nolu kodun yazılması; Yüklenim türü sütununa ise (1-Doğrudan yüklenimler; 2-Genel giderler; 3-ATİK ler) den ilgili olan kodları yazmak suretiyle yüklenilen kdv leri dağıtmak gerekmektedir. - İdarelerin % 18 kdv oranına tabi alımlarına ilişkin bu liste (Bünyeye Giren Mal/Hizmetin si sütunu) çıkartılırken sadece abonelere su teslimi ve atık su hizmetlerine ilişkin yüklendiği kdv ler ayrıştırılarak bu liste çıkartılmıştır. İdarelerin sadece su ve atık su teslimlerinden kaynaklanan giderlerine örnek olarak; su ve atık su hatlarının döşenmesinde kullanılan boru alımları, bu hatların döşenmesi bakımı ve imalatı işleri,su deposu yapımı bedelleri, içme suyu borusu geçiş ücreti, alınan boru vana ızgara bedelleri, atık su ve pis su ilgili yapılan malzeme alımları, reflektör alımı, pis su ve arıtma tesislerinde personel çalıştırılması, bu tesislerin işletilmesi, tesislerde makine ve ekipman çalıştırılması, bu tesislerin çalıştırılması için ödenen elektrik, ısıtma, haberleşme vb giderler, bu tesislerde ki motorların bakım bedelleri, atık su tesislerinin inşaat işleri, su deposu pompa istasyonları yapımı işleri, kuyu suyu açılması, kaptaj ve drenaj işleri, baraj yapımına ilişkin yapılan ve benzeri türden tüm gider kalemleri için ödenen kdv ler yüklenim kdv listesine (Bünyeye Giren Mal/Hizmetin si sütununa) eklenmiştir. - Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus, idarenin asli faaliyeti olan su teslimi ve atık su hizmetleri haricinde ki mal/hizmet alımları nedeniyle yüklendiği kdv lerin yüklenim kdv listesine konu edilememesidir. Bu tür giderlere örnek olarak; su sayaçlarının sökülmesi-takılması, sayaç montajı-bakımı-onarımı, altyapı kanal inşaatı, kırmataş malzeme alımı, yağmur suyu ve kanalizasyon işleri için yapılan giderler, araç kiralama, eğitim bedeli ve benzeri türden tüm gider kalemleri - İndirimli orana tabi içme suyu teslimleri ile su aboneleri tarafından kullanılarak kanalizasyon şebekesine bırakılan kirletilmiş suyun şehir bölgesinden uzaklaştırılması hizmetlerine ilişkin olarak yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen nin iadesi hesabına yağmur sularının şehir bölgesinden uzaklaştırılması için oluşturulan drenaj kanallarının yapımı nedeniyle hesaplanan nin dahil edilip edilemeyeceği hususunda Adana Vergi Dairesi 10 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176
Başkanlığı tarafından verilen özelgede 2,..şehir içindeki yağışların yüzey ve yüzey altı akışa dönüşmesi sonucu oluşan yağmur sularının şehir bölgesinden uzaklaştırılması verginin konusuna giren bir işlem olmayıp beledi nitelikte bir faaliyet olduğundan bu amaçla oluşturulan drenaj kanallarının yapımı nedeniyle yüklenilen vergilerin, indirimli orana tabi içme suyu teslimleri ile su aboneleri tarafından kullanılarak kanalizasyon şebekesine bırakılan kirletilmiş suyun şehir bölgesinden uzaklaştırılması hizmetlerine ilişkin olarak iadesi talep edilen tutara dahil edilmesi mümkün bulunmamaktadır. - Örneğimizde idarenin mal/hizmet alımları içinde sadece % 8 kdv oranına tabi alımları mevcut olmayıp ayrıca % 18 kdv oranına tabi alımları da mevcuttur. Yukarıda ki tabloda da görüleceği üzere idarenin yüklenip (ödeyip) de indiremediği varsayılan (bu idarelerin nihai tüketici olarak yüklendikleri kdv leri yansıtamamaları nedeniyle) sadece % 18 kdv oranına tabi alımlarının listesi (Bünyeye Giren Mal/Hizmetin si sütunu) çıkartılmıştır. - Yukarıda ki tablonun (Tablo-2) ifade ettiği anlam, idarenin ilgili yılda ki mal/hizmet alımları karşılığında ödediği (Tablo-1 de ki Bu Döneme Ait İndirilecek Sütunu toplamı 1.229.000-TL) kdv toplamından 1.082.000-TL si idarenin asli faaliyeti olan su teslimi ve atık su hizmetleri nedeniyle yüklendiği kdv ler toplamını oluşturmaktadır. şubelerine ilişkin elektrik giderlerinin su ve atık su tahsilatına ilişkin giderlerle doğrudan ilgisi olmaması nedeniyle ödenen kdv nin tamamı değil, hasılat oranına göre orantı kurulmak suretiyle dağıtıma tabi tutulan tutar yüklenim kdv listesine eklenecektir.) - İndirimli orana tabi bir işlem dolayısıyla iade edilecek vergi tutarı sütununda, iade hakkı doğuran işleme ait bedelin genel vergi oranı (% 18) ile çarpılması sonucu bulunacak tutardan işlem bedeli üzerinden indirimli oran (% 8) uygulanmak suretiyle hesaplanan tutar düşüldükten sonra bulunacak tutardan fazla olamayacaktır. Başka bir ifadeyle azami iade tutarı, % 8 e tabi işlemler için işlem bedelinin % 10 undan fazla olamayacaktır. 4.3. İdarenin İndirimli Orana Tabi İşlemlerden Kaynaklanan İade Alacağı İdarelerin kdv beyanlarından yola çıkarak asli alacakları olan su teslimi ve atık su hizmetleri nedeniyle sadece % 8 oranında kdv tahsil ettiği ayrıştırılmış hasılatları ile bahsedilen satışlarla ilgili olarak % 18 oranında kdv yüklendiği/ ödediği ayrıştırılmış giderlerinden yola çıkarak mükellef idarenin 2013 yılında alacağı nakit kdv tutarını gösteren tablosu aşağıda ki gibi oluşturulmuştur. - Doğrudan indirimli orana tabi işlemlerden (İOTİ) kaynaklanan genel yönetim giderleri (Örneğin arıtma tesisleri ve pompa istasyonlarında tüketilen elektrik vb tüketim tutarları) doğrudan, indirimli orana tabi işlemlerle doğrudan ilgili olmayan genel yönetim giderleri ise hasılata göre orantı kurularak dağıtıma tabi tutularak yüklenim kdv listesine eklenir. (Örneğin idari hizmet binaları ile tahsilat 2 Adana Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 23.08.2013 tarih ve 79 sayılı özelge MEVZUAT 11
2013 Tablo 4. Mükellef İdarenin Katma Değer Vergisi İadesine Esas Hesaplama Tablosu İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLER İADESİ TALEP EDİLEN HESAPLAMA TABLOSU Yüklenilen Fark Önc. Dönem Sonu İade Tutarı İadeye Esas Tutarı Dönem Bedel Hes. 4-3 5+6 Devreden Cari Dönem Sonu İade Tutarı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 İade Edilecek Ocak 700.000,00 56.000,00 80.000,00 24.000,00 0,00 24.000,00 148.000,00 24.000,00 24.000,00 Şubat 800.000,00 64.000,00 90.000,00 26.000,00 24.000,00 50.000,00 176.000,00 50.000,00 50.000,00 Mart 900.000,00 72.000,00 100.000,00 28.000,00 50.000,00 78.000,00 206.000,00 78.000,00 78.000,00 Nisan 650.000,00 52.000,00 72.000,00 20.000,00 78.000,00 98.000,00 226.000,00 98.000,00 98.000,00 Mayıs 700.000,00 56.000,00 70.000,00 14.000,00 98.000,00 112.000,00 232.000,00 112.000,00 112.000,00 Haziran 750.000,00 60.000,00 95.000,00 35.000,00 112.000,00 147.000,00 249.000,00 147.000,00 147.000,00 Temmuz 1.100.000,00 88.000,00 120.000,00 32.000,00 147.000,00 179.000,00 263.000,00 179.000,00 179.000,00 Ağustos 1.400.000,00 112.000,00 115.000,00 3.000,00 179.000,00 182.000,00 229.000,00 182.000,00 182.000,00 Eylül 1.200.000,00 96.000,00 110.000,00 14.000,00 182.000,00 196.000,00 245.000,00 196.000,00 196.000,00 Ekim 800.000,00 64.000,00 80.000,00 16.000,00 196.000,00 212.000,00 243.000,00 212.000,00 212.000,00 Kasım 500.000,00 40.000,00 68.000,00 28.000,00 212.000,00 240.000,00 257.000,00 240.000,00 240.000,00 Aralık 680.000,00 54.400,00 82.000,00 27.600,00 240.000,00 267.600,00 266.600,00 267.600,00 267.600,00 10.180.000,00 814.400,00 1.082.000,00 - Örneğimizde önceki dönemden devir iade tutarının bulunmadığı varsayılmıştır. - Örneğimizde tabloda yer alan veriler; İdarenin 2013 yılında ki beyanlarında (Tablo-1 de yer alan) Sonraki Döneme Devir tutarları ile idarenin ilgili dönemde ki (Tablo-2 de yer alan) İndirimli Orana Tabi İşlemler nedeniyle tahsil ettiği ve yüklendiği kdv lerden yola çıkarak oluşturulmuştur. - Bedel ve Hesaplan sütunlarında yer alan tutarlar, idarenin asli görevi olan su teslimi ve atık su hizmetleri nedeniyle tahsil ettiği (% 8 kdv oranına tabi) ayrıştırılmış hasılatları ve kdv leri. - Yüklenilen sütununda ise tablo-2 de (Bünyeye Giren Mal/Hizmetin si sütununda) yer alan idarenin asli görevi olan su teslimi ve atık su hizmetleri nedeniyle yaptığı (% 18 kdv oranına tabi) ayrıştırılmış giderlere ilişkin yüklendiği kdv leri kapsar. - Örneğimizde izleyen yıl (2014 yılı) içerisinde iade talebinde bulunulabilmesi için işlemin yapıldığı yıl (2013 yılı) içerisinde hiç iade talebinde bulunulmadığı varsayılmıştır. - 2013 yılının Ocak döneminden iadenin talep edildiği döneme kadar verilen bütün beyannamelerin herhangi birisinde sonraki döneme devreden kdv çıkmaması halinde iade yapılmayacaktır. - Mükellef idarenin 2013 yılına ilişkin olarak nakden iade alabileceği kdv tutarı; tablo 4 de her ne kadar 267.600-TL olarak çıkmışsa da 2013 yılına ilişkin iade sınırı (2013 yılı iade alt sınırı 17.000-TL) nedeniyle alabileceği nakden iade tutarı (267.600-TL -17.000-TL=) 250.600-TL olacaktır. Mükellef idarenin istemesi halinde kdv iade alacağını nakden/mahsuben alabileceği gibi kısmen nakden kısmen de mahsuben iade olarak da alabilecektir. 5. SONUÇ Su ve Kanalizasyon idareleri, içme suyu teslimleri ve atık su hizmetleri dolayısıyla %8 oranında kdv tahsil ediyor iken girdileri nedeniyle de bu idareler %18 kdv ödemek durumunda kalmaktadırlar. Bu durumda kdv sistematiği gereği yüklenilen kdv ler bu idareler açısından finansal bir yüke dönüşmekte olup devreden kdv tutarları yıllar itibariyle artmaktadır. Devreden kdv tutarları yüksek olan bu idarelerin kdv iade mekanizmasını kullanarak üzerlerinde ki mali yükün kaldırılması elzem hale gelmiştir. Hülasa idarelerin üzerlerindeki kdv yükünden kurtulmaları için muhasebe sistemlerini kdv iadesini kolayca alabilecekleri şekilde yeniden dizayn etmeleri gerekmektedir. 12 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176
Haluk NALÇAKAR İçişleri Bakanlığı E. Başkontrolörü haluknalcakar@hotmail.com. 2918 Sayılı Kanunun Ek 16. Maddesine İstinaden Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri-Trafik Elektronik Denetleme Sistemi Kurulumu Projeleri ile İlgili Bir Saptama Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri-Trafik Elektronik Denetleme Sistemi Kurulumu İşi nde Yapılan Uygulamalarda, Mevzuat Hükümleri Arasındaki Çelişki... Son zamanlarda birçok belediyemiz il/ilçelerinde asayiş, trafik ve güvenlik hizmetlerine katkı sağlamak amaçlı kavşak, meydan ve toplumsal gösteri alanlarının izlenmesi, kontrolü ve gerekli ek tedbirlerin alınması amacıyla 2918 sayılı Kanunun Ek 16. maddesine istinaden Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri-Trafik Elektronik Denetleme Sistemi Kurulumu Projesi adı altında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yaptıkları ihalelerle, söz konusu projenin sistemini özel şahıslara elde ettikleri gelirin paylaşılması suretiyle, belediye kaynağı/bütçe kaynağı kullanmaksızın ihale yoluyla yaptırdıkları görülmektedir. Söz konusu sistemlerin kurulmasını toplum yararları göz önüne alınarak desteklemekle birlikte, uygulamada izaha kavuşturulması gereken hususların var olduğu kanaatiyle mevzuat uygulaması açısından izah edilmesi gereken bir noktaya dikkat çekmek istedik. Birçok Belediyemiz bu projeyi yap-işlet-devret veya yap-işlet-gelir, paylaş-devret modelini uygulamak suretiyle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde bütçelerinden herhangi bir bedel harcamaksızın gerçekleştirmektedirler. Ancak, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun Ek Madde 16 da; (Ek: 13/2/2011-6111/60 md.)" Belediyelerce kendi bütçe kaynakları kullanılarak, karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak elektronik sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğünce trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması durumunda, aylık dönemler halinde yapılan tespitlere dayanılarak düzenlenen trafik idari yaptırım karar tutanaklarında yer alan trafik idari para cezasının % 30 u oranındaki tutar, izleyen ayın sonuna kadar Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ilgili belediyelere sistem kullanımı hizmet bedeli olarak ödenir. Bu madde kapsamında hizmetinden yararlanılacak elektronik sistemlerin taşıması gereken teknik özellikler, kurulması gereken yerler ve belediyelerle yapılacak protokollere ilişkin diğer şartlar ile maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca (Emniyet Genel Müdürlüğü) müştereken belirlenir. hükmü yer almaktadır. Madde hükmünde; söz konusu işin Belediyelerin MEVZUAT 13
kendi bütçe kaynakları kullanılarak yapılması gerektiğinden söz edildiği açıktır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun kapsam ve tanımlar başlıklı maddeleri birlikte incelendiğinde; - Her iki Kanunun kapsamında da belediyelerin var olduğu; Kanun kapsamına giren idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği; - 4734 sayılı Kanunun Kapsam başlıklı 2. maddesi ve Tanımlar başlıklı 4. maddesinin birlikte incelenmesi sonucunda, Bilindiği üzere Belediyelerce kendi bütçe kaynakları kullanılarak yapılacak işlerin (belediye bütçesinden para harcanmasını gerektiren işler) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde ihale edilmesi gereken işlerden olduğu; Satım, kiraya verme, trampa, mülkiyetin gayri aynî hak tesisi ve arsa/kat karşılığı inşaat işleri gibi gelir getirici ve kamu kaynağı kullanımını gerektirmeyen işlerin 4734 sayılı Kanunun Kapsam maddesi içerisinde yer almaması nedeniyle, satım, kiraya verme, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve arsa/kat karşılığı inşaat işlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince işlem tesis edilmesi gerektiği; Sonuçları ortaya çıkmaktadır. Yukarıda yer alan açıklamalara 2918 sayılı Kanunun Ek 16. maddesinden bağımsız olarak bakıldığında, söz konusu projeyi uygulanan şekliyle gerçekleştirmek için 2886 sayılı Kanunun kullanılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Ancak, 2918 sayılı Kanunun Ek 16. maddesinde yer alan Belediyelerin kendi bütçe kaynakları kullanılarak ibaresini dikkate aldığımızda ise söz konusu projenin gerçekleştirilmesinde 4734 sayılı Kanunun uygulanması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda; yapılan uygulama ile mevzuat hükmü arasında bir çelişkinin varlığı gözükmektedir. Netice olarak; Asayiş, trafik ve güvenlik hizmetlerine katkı sağlamak amaçlı kavşak, meydan ve toplumsal gösteri alanlarının izlenmesi, kontrolü ve gerekli ek tedbirlerin alınması amacıyla 2918 sayılı Kanunun Ek 16. maddesine istinaden Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri-Trafik Elektronik Denetleme Sistemi Kurulumu Projesi nin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde bütçe imkanları kullanılmadan gelir paylaşımı sistemiyle (2918 sayılı Kanunun Ek 16. maddesi hükmüne karşı) yapılmasının mümkün olup olmadığı hususunda hukuki bir açıklamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Kanaatimizce bu husus ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğüne başvuruda bulunularak bir hukuki mütalaanın bir an önce alınarak konunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Ancak, bu hukuki mütalaa ortaya konulmadan şahsi kanaatimiz 2918 sayılı Kanununda yer alan Belediyelerin kendi bütçe kaynakları kullanılarak ibaresi karşısında söz konusu işlerin 4734 sayılı Kanun kapsamında gerçekleştirilmesi gerektiği yönünde bir görüşe sahip olduğumu da belirtmek isterim. Okuduğunuz bu makale kaleme alındığı sıralarda bu yönde bir hukuki mütalaa talebinin Edirne İli, Keşan Belediye Başkanlığınca yapıldığını öğrendim. Bu talebe gelecek cevabı merakla beklediğimi ve gelen sonucu sizlerle paylaşacağımın bilinmesini saygılarımla arz ederim. 14 Mayıs 2015 Yıl: 15 Sayı: 176