Veritabanı Tasarımı Kullanıcı Erişimini Kontrol Etme
Konular Nesne ayrıcalıkları ve sistem ayrıcalıkları arasındaki farkı karşılaştırma Bir kullanıcının bir veritabanınaerişimini etkinleştirmek için gerekli iki komutu oluşturma Nesnelere kendi şemalarında diğer kullanıcılar için ya da genel ayrıcalıklar atamak için GRANT ON TO komutunu oluşturma ve çalıştırma Verilen ayrıcalıkları onaylamak için veri sözlüğünü sorgulama 2
Amaç Bir bilgisayarı evde ya da iş yerinizde başka kişilerle paylaşıyorsanız muhtemelen üstünde çalıştığınız ya da kaydettiğiniz şeyler başkası tarafından görülebilir, değiştirilebilir ya da silinebilir. Kişisel dosyalarınıza erişimde başkalarının sahip olduğu ayrıcalıkları kontrol edebilmek güzel olmaz mıydı? Veritabanları için evde ya da iş yerinde veri güvenliği çok önemlidir. Bu derste veritabanındaki nesneleriniz üzerinde değişiklik, silme, güncelleme, ekleme gibi işlemlere erişim için nasıl yetki vereceğimizi öğreneceğiz. 3
Kullanıcı Erişimini Kontrol Etme Çoklu kullanıcı ortamlarında veritabanı kullanımı ve erişiminin güvenliğini sağlamak istersiniz. Oracle sunucu veri güvenliği ile şunları yapabilirsiniz: Veritabanıerişimini kontrol etme Veritabanındakibelirli nesnelere erişim yetkisi verme Oracleveri sözlüğü ile verilen ve alınan yetkileri onaylama Veritabanınesneleri için eşanlamlar oluşturma 4
Veritabanı Güvenliği Veritabanı güvenliği iki kategoriye ayrılır: Sistem güvenliği Veri güvenliği Sistem güvenliği sistem seviyesinde kullanıcı, kullanıcı adı ve şifre oluşturma, disk alanını kullanıcılara ayırma ve tablo, görünüm ve seri oluşturma gibi sistem yetkilerini verme gibi veritabanı kullanımı ve erişimini kapsar. 100 den fazla farklı sistem ayrıcalığı bulunmaktadır. Veri güvenliği veritabanı nesnelerini kullanma ve erişimini içeren nesne ayrıcalığı ve bunların kullanıcılarının sahip olduğu nesneler üzerindeki hareketler ile ilgilidir. Bu ayrıcalıklar DML komutlarının çalıştırılabilmesini içerir. 5
Yetkiler ve Şemalar Yetkiler belirli SQL komutlarını çalıştırma hakkıdır. Veritabanı yöneticisi kullanıcılara veritabanı ve nesneleri ile ilgili erişim verme yeteneğine sahip yüksek seviye kullanıcıdır. Kullanıcıların veritabanına erişmesiiçin sistem ayrıcalıkları gerekir. Veritabanında nesnelerin içeriğini düzenlemek için nesne ayrıcalıklarına ihtiyaç duyarlar. Kullanıcılara diğer kullanıcılara ilgili ayrıcalıkları gruplama olarak adlandırılan ek ayrıcalıklar vermek için ayrıca ayrıcalıklar verilebilir. 6
Yetkiler ve Şemalar Bir şema tablo, görünüm ve seri gibi nesnelerin birleşimidir. Şema bir veritabanı kullanıcısı tarafından sahip olunabilir ve kullanıcı ile aynı ada sahiptir. Bu derste şemanızın adı ülkeniz, okulunuz, dersiniz ve öğrenci numaranızın birleşimi olacaktır. Örneğin: uswa_skhs_sql01_s22 7
Sistem Güvenliği Bu seviye güvenlik sistem seviyesinde veritabanı erişimi ve kullanımını içerir. 100 den fazla farklı sistem ayrıcalığı bulunmaktadır. Kullanıcı ekleme silme, tablo kaldırma, tablo yedekleme gibi sistem yetkileri genellikle sadece veritabanı yöneticisi tarafından tutulur. 8
Sistem Güvenliği Aşağıdaki tabloda veritabanı yöneticisinin normal olarak diğer kullanıcılara veremeyeceği bazı sistem yetkileri listelenmektedir. Başka bir kullanıcının sizin tablolarınızı silebilmesini ister misiniz? Sistem Yetkisi CREATE USER DROP USER DROP ANY TABLE BACKUP ANY TABLE SELECT ANY TABLE CREATE ANY TABLE İzin Verilen İşlemler Yetki verilen diğer Oracle kullanıcıları oluşturabilir Yetki verilen başka bir kullanıcıyı silebilir Yetki verilen herhangi bir şemadaki bir tabloyu silebilir Yetki verilen dışa aktarma özelliği ile herhangi bir şemadaki herhangi bir tabloyu yedekleyebilir Yetki verilen tabloları, görünümleri ya da herhangi bir anlık görüntüyü sorgulayabilir Yetki verilen herhangi bir şemada tablo oluşturabilir 9
Sistem Yetkileri Veritabanı yöneticisi CREATE USER komutu kullanarak kullanıcı oluşturabilir. Bu noktada kullanıcı herhangi bir yetkiye sahip değildir. Veritabanı yöneticisi daha sonra bu kullanıcıya gerekli olan ayrıcalıkları verir. 10
Sistem Yetkileri ALTER USER komutu kullanılarak bir kullanıcı şifresini değiştirebilir. 11
Kullanıcı Sistem Yetkileri Veritabanı yöneticisi kullanıcıya sistem yetkilerini ayırmak için GRANT komutunu kullanır. Sistem yetkileri kullanıcının veritabanı seviyesinde ne yapabileceğini belirler. Kullanıcıya ilk defa yetkiler verilince kullanıcı hemen bu yetkileri kullanabilir. 12
Kullanıcı Sistem Yetkileri Sistem Yetkisi CREATE SESSION CREATE TABLE CREATE SEQUENCE CREATE VIEW CREATE PROCEDURE İzin Verilen İşlemler Veritabanına bağlanma Kullanıcılarınşemasında tablo oluşturma Kullanıcılarınşemasında seri oluşturma Kullanıcılarınşemasında görünüm oluşturma Kullanıcılarınşemasında prosedür, fonksiyon ya da paket oluşturma 13
Kullanıcı Sistem Yetkileri Bir kullanıcının veritabanına erişebilmesi için CREATE SESSION yetkisine ve kullanıcı kimliğine sahip olmalıdır. Oracle Application Express te CREATE SESSION komutunu çalıştıramazsınız; bu otomatik olarak sahne arkasında gerçekleşir. 14
Nesne Güvenliği Bu seviye güvenlik veritabanı nesnelerine erişmeyi ve kullanımı ile kullanıcının bu nesneler üzerinde sahip olduğu eylemleri içerir. 15
Nesne Yetkileri Her nesne verilebilen yetkiler kümesine sahiptir. Aşağıdaki tablo farklı nesneler için yetkileri listelemektedir. 16 Nesne Yetkisi Tablo Görünüm Seri Prosedür ALTER x x DELETE x x EXECUTE INDEX x x INSERT x x REFERENCES x SELECT x x x UPDATE x x x
Nesne Yetkileri Nesne ayrıcalıkları ile ilgili aşağıdaki dört noktaya dikkat etmek önemlidir: 1. Bir seriye uygulanan yetkiler sadece SELECT ve ALTER ifadeleridir. Hatırlayın, bir seri ALTER ifadesi INCREMENT, MAXVALUE, CACHE/NOCACHE ya da CYCLE/NOCYCLE seçeneklerini değiştirmek için kullanılır. START WITH seçeneği ALTER kullanılarak değiştirilemez. 17
Nesne Yetkileri 2. Bir tablodaki bireysel sütunlarda UPDATE, REFERENCES ve INSERT yetkilerini verebilirsiniz. Örneğin: GRANT UPDATE (auth_expense) ON d_partners TO allison_plumb 3. Bir SELECT yetkisi sütunların alt kümesi ile oluşturulan bir görünüm ve SELECT yetkisini bu görünüme vererek kısıtlanabilir. Bireysel sütunlarda SELECT yetkisini veremezsiniz. 18
Nesne Yetkileri 4. Eşanlamda verilen bir yetki, eşanlam ile belirtilen ana tabloda bir yetkiye dönüştürülerek verilebilir. Diğer bir ifadeyle, bir eşanlam sadece yeni, daha kolay kullanımlı addır. Bu adı kullanarak yetkileri verme tablonun kendisinde yetki verme ile aynıdır. 19
PUBLIC Anahtar Kelimesi Bir tablonun sahibi PUBLIC anahtar kelimesi kullanarak tüm kullanıcılara erişim hakkı verebilir. Aşağıda gösterilen örnekte sistemdeki tüm kullanıcıların Alice sdepartments tablosundan veri sorgulamasına izin verilmektedir. 20
PUBLIC Anahtar Kelimesi Eğer bir ifade bir nesnenin tam adını kullanmazsa Oracle sunucu geçerli kullanıcı adının önüne nesne adını dolaylı olarak ekler. Şayet kullanıcı Scott DEPARTMENTS tablosunu sorgularsa örneğin sistem SCOTT.DEPARTMENTS tablosundan seçim yapar. Şayet bir ifade bir nesnenin tam adını kullanmazsa ve geçerli kullanıcı bu isimde bir nesneye sahip değilse sistem nesnenin adına PUBLIC ekler. 21
PUBLIC Anahtar Kelimesi Örneğin, şayet kullanıcı Scott, USER_OBJECTS tablosunu sorgularsa ve Scott böyle bir tablonun sahibi değilse sistem veri sözlüğü görünümünden PUBLIC.USER_OBJECTS genel eşanlamı ile seçim yapar. 22
Verilen Yetkileri Onaylama Eğer SİLME yetkisine sahip dolmadığınız bir tablodan satır silme gibi yetkisiz bir işlem gerçekleştirmeye çalışırsanız, Oracle sunucu işlemin gerçekleşmesine izin vermez. Oracle sunucu hata mesajı olan table or view does not exist, alırsanız şunlardan birini yapmışsınızdır: Var olmayan tabloyu ya da görünümü adlandırmışsınızdır. Uygun yetkiniz olmayan bir tablo veya görünüm üzerinde bir işlem gerçekleştirmeye çalışmışsınızdır. 23
Görünüm Yetkileri Sahip olduğunuz yetkileri görmek için veri sözlüğüne erişebilirsiniz. Verilen tablo farklı veri sözlüğü görünümlerini açıklamaktadır. Oracle Application Express Developer kullanarak USER_ROLE_PRIVS girin, büyüteci seçin, ardından örnek ile sorgulamak için bir öğeyi seçin. Kullanıcının yetkileri iade edilecektir. 24
Görünüm Yetkileri Veri Sözlüğü Görünümü ROLE_SYS_PRIVS ROLE_TAB_PRIVS USER_ROLE_PRIVS USER_TAB_PRIVS_MADE USER_TAB_PRIVS_RECD USER_COL_PRIVS_MADE USER_COL_PRIVS_RECD USER_SYS_PRIVS Açıklama Rollere verilen sistem yetkileri Rollere verilen tablo yetkileri Kullanıcılar tarafından erişilebilen roller Kullanıcı nesnelerinde verilen nesne yetkileri Kullanıcılara verilen nesne yetkileri Kullanıcı nesneleri sütunlarında verilen nesne yetkileri Kullanıcılara belirli sütunlarda verilen nesne yetkileri Kullanıcıya verilen sistem yetkilerini listeleme 25