DANIEL ALARCÓN Daniel Alarcón, memleketi Lima, Peru da yayınlanan Etiqueta Negra dergisinin editör yardımcısıdır. Öykü seçkisi War by Candlelight, 2006 PEN/Hemingway Ödülü nün finalisti oldu. 2007 de Granta edebiyat dergisi tarafından En İyi Genç Amerikalı Romancı olarak nitelenirken, Bogota nın Hay Festivali nde En İyi Genç Latin Amerikalı Yazarlar listesine konuldu. Alarcón un yapıtları, aralarında New Yorker, Harper s ve Virginia Quarterly Review un da bulunduğu birçok önemli yayında yer aldı. Whiting Ödülü, Guggenheim Bursu ve Lannan Yazarlık Bursu nun da dahil olduğu çok sayıda ödül kazandı. Kayıp Kentin Radyosu ondan fazla ülkede yayımlandı ve John Sargent Sr. İlk Roman Ödülü finalisti oldu.
Ayrıntı: 785 Edebiyat Dizisi: 207 Geceleri Daireler Çizerek Yürürüz Daniel Alarcón Kitabın Özgün Adı At Night We Walk in Circles İngilizce'den Çeviren Nuray Önoğlu Dizi Editörü ve Yayıma Hazırlayan A. Ömer Türkeş Son Okuma Tayfun Koç 2013 by Daniel Alarcón Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir Kapak Resmi Lucy Rawlinson / The Bridgeman Art Library Getty Images Turkey Kapak Tasarımı Arslan Kahraman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85-576 00 66 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım: İstanbul, 2014 Baskı Adedi 2000 ISBN 978-975-539-822-8 Sertifika No: 10704 AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım Tic. San. ve Ltd. Şti. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00 Fax: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr
Daniel Alarcón Geceleri Daireler Çizerek Yürürüz
EDEBİYAT DİZİSİ NIETZSCHE AĞLADIĞINDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILAĞAÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë AİLEDE BİR ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPSİZ AMANDA/ Jurek Becker Ë 62-MAKET SETİ/Julio Cortázar Ë ÇARPIŞMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME- Molloy-Malone Ölüyor-Adlandırılamayan/Samuel Beckett Ë DUR BİR MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜĞÜ/Jean Genet Ë KÜÇÜK DEĞİŞİMLER/Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERGİNLİK YAŞI/Michel Leiris Ë AŞKSIZ İLİŞKİLER/Samuel Beckett Ë ESİRGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë DİVAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAFİ/Witold Gombrowicz Ë MERCIER İLE CAMIER/Samuel Beckett Ë BİR ERKEĞE NASIL TECAVÜZ EDİLİR?/Märta Tikkanen Ë BENDENİZ VE MARCO POLO/ Paul Griffiths Ë DOĞMAMIŞ KRİSTOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAKİNLERİ/Iris Murdoch Ë HİÇ İÇİN METİNLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULUĞU/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë AĞAÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARŞİST/Tristan Hawkins Ë BAKAKAİ/Witold Gombrowicz Ë PORTNOY UN FERYADI/Philip Roth Ë 10 1/2 BÖLÜMDE DÜNYA TARİHİ/Julian Barnes Ë SUNİ TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANŞ ÖTESİ/Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUCİZESİ/Jean Genet Ë MÖSYÖ/ Jean-Philippe Toussaint Ë ÇİÇEKLERİN MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAŞUCU OĞLANI/ Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SENİ SEVMİYORUM/Julian Barnes Ë ZENCİLER/ Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUŞANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI NIN AĞZINDAN EVRENİN HİKÂYESİ/ Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AŞKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier Ë CENNETE BİR KOŞU/J.G. Ballard Ë DİŞİ ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT İN PAPAĞANI/Julian Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKAİN GECELERİ/J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKSİYONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇİTTEKİ AYDIN/Jay Parini Ë METEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAŞLIK/Connie Palmen Ë AŞK VESAİRE/Julian Barnes Ë SİRİUS TAN GELEN KURBAĞA/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKESİNDE/Alison Fell Ë GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BENİMLE TANIŞMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë İNGİLTERE İNGİLTERE YE KARŞI/Julian Barnes Ë İYİ İŞ/David Lodge Ë YİTİK RUHLAR IRMAĞI/Connie Palmen Ë TERAPİ/David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELLİK HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë İLK AŞK, SON TÖRENLER/Ian McEwan Ë GILLES İLE JEANNE/Michel Tournier Ë BİR KOMÜNİSTLE EVLENDİM/Philip Roth Ë KIZILDERİLİNİN ŞARKISI/James Welc Ë SİNEMA MÜDAVİMİ/Walker Percy Ë KARANLIKLARIN EFENDİSİ/Ernesto Sabato Ë METROLAND/Julian Barnes Ë BİZİ NEDEN TERK ETTİN SAYIN BAŞKAN?/François Vigouroux Ë DÜŞÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë MİLENYUM İNSANLARI/J.G. Ballard Ë MÜNECCİM KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAKİ KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUŞ/G. Perec Ë HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë LİMON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDOĞUMUNA YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUKİRPİ/J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLERİN GÖÇÜ/P. Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHŞİ SAKATLAR/Tom Robbins Ë PASTORAL AMERİKA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHŞET SERGİSİ/J. G. Ballard Ë VİLLA MEÇHUL/Tom Robbins Ë ASKER GRAMAFONU NASIL TAMİR EDER?/ Sas a Stanis i c Ë FARMAKON/Dirk Wittenborn Ë NE KADAR İLERİ GİDEBİLİRSİN/D. Lodge Ë GERİYE UÇAN YABAN ÖRDEKLERİ/T. Robbins Ë BİR SAHTEKÂR OLARAK HAYATIM/P. Carey Ë İNTERNETTE BALIK AVLAMAK/Nasreen AKHTAR Ë LANCELOT/ Walker Percy Ë ÖLÜ BİR DİLDE AŞK/Lee Siegel Ë VAHŞİ İNSANLAR/Dirk Wittenborn Ë GÜNEŞİ DURDURACAĞIZ/F. Bouillot Ë SHYLOCK OPERASYONU/Philip Roth Ë KAYBEDENLERİN BELLEĞİ/Michel Ragon Ë SAVAŞ ARTIĞI/Ha Jin Ë YAZAR, YAZAR/D. Lodge Ë B, BİRA/Tom Robbins Ë EVE YÜZMEK/Rolf Lappert Ë HAFIZ DİVANI/Hafız-ı ŞiraziË KUZEYE GÖÇ MEVSİMİ/Tayeb Salih Ë OEGSTGEEST E DÖNÜŞ/Jan Wolkers Ë TURİNGİN HEZEYANI/Edmunda Paz Soldán Ë KOVBOY KIZLAR DA HÜZÜNLENİR/Tom Robbins Ë NABIZ/Julian Barnes Ë DANIEL MARTIN/John Fowles Ë HARABELERDE AŞK/ Walker Percy Ë BAY BLANC/Roman Graf Ë HAVAALANI BALIKLARI/Angelika Overath Ë DAYICAN NAPOLYON/İyrec-i Pézéşkzâd Ë HARMATTAN/Gavin Weston Ë BİR SON DUYGUSU/Julian Barnes Ë HEZEYAN/Laura Restrepo Ë O ASLA GERİ GELMEYECEK/Hans Koppel Ë YARASALAR/Marcel Beyer Ë KAYBOLAN/Hans-Ulrich Treichel Ë BİR KÜÇÜK İMPARATORLUK/Christian Kracht Ë HAYAT DÜZEYLERİ/Julian Barnes Ë GÖZYAŞININ KİMYASI/Peter Carey Ë VÎS İLE RÂMÎN/Fahreddin Es'ad-i Gorgânî Ë ANATHEM/Neal Stephenson Ë BEYAZ DÜNYA/Andrew McGahan
Daniel Alarcón Geceleri Daireler Çizerek Yürürüz
Carolina, León ve Eliseo için
TEŞEKKÜR Lannan Vakfı na, Headlands Sanat Merkezi ne ve Guggenheim Vakfı na destekleri için teşekkür ederim. Mark Lafferty, Lila Byock, Joe Loya ve Adam Mansbach, dürüst olmak gerekirse, çözümlenmesi imkânsız görünen metnin yazımının çeşitli aşamalarında işe karışıp fikirler verdiler ve beni teşvik ettiler. Kendilerine son derece müteşekkirim. Bu roman da neredeyse yazdığım her şey gibi arkadaşım Vinnie Wilhelm le yaptığımız bitmek bilmez, dolambaçlı konuşmaların bir ürünü. Teşekkürler kardeşim. Collectors uydurma bir yer fakat beni 2007 yılında, ilk kez Lima nın hapishanelerine götüren ve her ziyaretimiz esnasında gördüklerimi anlamama yardım eden Carlos Álvarez Osorio ya büyük şükran duyuyorum. Lurigancho ve Castro Castro hapishanelerindeki adamlar bana güvenip hikâyelerini anlattılar, bunun için onlara daima minnettar olacağım. Harper s yayınevindeki editörlerim Claire Gutierrez ve Chris Cox ilkin kurgu olmayan bir yazının konusu olan, sonra da bu romanın bir bölümünü oluşturan araştırmayı çok desteklediler. T. yi keşfetmemi sağlayan Gustavo Lora ve Collazos ailesine teşekkür ederim. Walter Ventosilla nın El Mandatario Idiota adlı oyunu, başlangıçta bana ilham verdi ve kendisinin izniyle buraya uyarladım. Hem Walter hem de Gustavo, Diciembre ye ilham veren Setiembre tiyatrosunun mensuplarıydılar ve benimle paylaştıkları hikâyeleri özgürce ödünç alıp romanda kullandım. Temsilcim Eric Simonoff sürecin bütün aşamalarında yardımcıydı. Editörüm Megan Lynch değerli tavsiyeleri, sabrı ve cömertliğiyle katkıda bulundu ve bu kitabı sayısız bakımdan daha iyi hale getirdi. Teşekkür ederim Eric. En çok da aileme teşekkür etmek isterim; anneme, babama, kız kardeşlerime, onların eşlerine, yeğenlerime ve özellikle de vazgeçmek istediğim zaman beni güldüren, ihtiyaç duyduğumda beni seven ve talep etmeye çekindiğim zamanlarda beni yalnız bırakan karım Carolina ya. Gracias, mi amor. (Teşekkürler, aşkım.) 9
Birinci Bölüm
Bir N elson un babasının kaygılı yıllar dediği savaş sırasında, Konservatuvar dan birkaç radikal, bir tiyatro kumpanyası kurmuşlar. Fransız sürrealistlerini okumuşlar ve Quechua mitlerinden uyarlanma doğaçlamalar yapmışlar, ucuz tütün içip bayağı sözleri olan protest şarkılar söylemişler. Dişlerini göstererek ve çocukları korkutarak, siyasi bir eylemmişçesine ulu orta gülmüşler. Saflarında, kabaca, birbirleriyle örtüşen şu genç çevrelerden insanlar toplanmıştı: Uzun saçlılar, işçiler, seks düşkünleri, pozcular, taşralılar, alkolikler, duygusal muhtaçlar, demagoglar, fırsatçılar, punklar, beleşçiler ve takıntılılar. Nelson, kahramanımız; o zamanlar henüz küçük bir oğlanmış: Huysuz, yüzü sivilcelerle kaplı, deli gibi kitap okuyan bir ergen olarak başkentin banliyölerinden birinde büyüyormuş. 1988 de 13
Amerika ya gidecek olan ağabeyi Fransisco ya saygı ve hayranlık duyarak yaşıyormuş ve okulundan, yalnızca birkaç kez gerçekten konuştuğu, ufak tefek, kahverengi saçlı bir kıza gizlice âşıkmış. Nelson, âşık olduğu, bu kendi halinde, son derece sıradan kızla günün birinde yapacaklarını hayal ettiği karşılıklı konuşmaları yazarmış geceleri. O sırada henüz hiç tiyatroya gitmemiş. Adı Diciembre olan kumpanya, keskin ama toy bir oyun yazarının etrafında toplanmış; oyuncuların güvenliğini hiç de azımsanmayacak tehlikelere atmak pahasına çatışma bölgesine cesaret gerektiren yolculuklar yaparak ve sloganlarını (HALK İÇİN TİYATRO!) sonuna kadar hayata geçirerek hızla tanınmış. Bu tür fedakârlıkların halkın belli kesimlerince alkışlanmasına rağmen, pek çok kişi tarafından lanetlendiği, hatta terörizmle bir tutulduğu bir dönemmiş. 1983 yılında, Nelson henüz yalnızca altı yaşındayken, Diciembre mensupları Belén kasabasında polis tarafından taciz edilmiş, görece ufak bir olay olmasına rağmen gazetelere yansımış. Bu olay, Las Velas ta yaşanan, yerel savunma komitesinin Küba ajanı olduklarına inanarak üç aktörü kısa bir süre için rehin aldığı, hatta biraz patakladıkları daha ciddi bir olayın peşreviymiş. Üçlü, herkesin dediğine bakılırsa, hayli inandırıcı bir şekilde, Alejo Carpentier in bir kısa öyküsünü uyarlamış. Şehirde de tamamen güvende değillermiş: 1986 yılının Nisan ayı başlarında, oyunun yazarı da olan Diciembre nin başaktörü, Ahmak Cumhurbaşkanı adlı oyunu iki kez sahneledikten sonra, kışkırtıcılık suçlamasıyla tutuklanmış ve yılın büyük bölümünü Collectors adlı hapishanede çürümeye terk edilerek geçirmiş. Adı Henry Nuñez miş ve özgürlüğüne kavuşması, kısa bir süre için, herkesin ilgisini çeken bir mevzu olmuş. Çoğu daha önce ne Nuñez in adını duymuş ne de çalışmaları hakkında bilgisi olan birtakım insanlar, onun adına birtakım yabancı ülkelere mektuplar yazmışlar. Ulusal radyo istasyonlarından birinin arşivinde bir yerlerde, hapishanede 14
yapılmış bir söyleşinin ses kaydı vardır: Bu ciddi genç adam, Ahmak Cumhurbaşkanı oyununun, başrollerde mahkûmlar, hapishanede sahnelenmesini Camus ve Ionesco dan alınma meşhur cümlelerle bolca soslayarak anlatır. Suçlular ve kabahatliler ulusal siyasete ilişkin bir oyunu sezgileriyle kavrıyorlar, der Henry, sert ve korkusuz bir sesle. Sekizinci yaş gününe bir ay kalmış Nelson, şans eseri bu konuşmayı dinlemiş. Babası Sebastián, endişeli bakışlarla mutfak tezgâhının önünde dikilmiş, kahve pişiriyormuş. Babacığım, diye sormuş küçük Nelson, oyun yazarı nedir? Sebastián bir an düşünmüş. Oğlunun yaşındayken kendisi de yazar olmayı istemiş. Bir hikâye anlatıcısı canım. Oyun yazarı denilen kişi, hikâyeler uydurur. Bu tanım çocuğun ilgisini uyandırmış ama pek tatmin etmemiş. O akşam konuyu ağabeyi Fransisco ya açmış ve o da Nelson un söylediği hemen her şeye gösterdiği şekilde tepki göstermiş: Şaşırmış ve canı sıkılmış görünerek. Sanki bütün küçük kardeşler kendilerinden büyük olanların önünde yapılabilecek olağan şeyleri içgüdüsel olarak biliyorlarmış da Nelson bunları asla öğrenmemiş. Fransisco radyoyu kurcalamış. İç geçirmiş. Oyun yazarları karşılıklı konuşmalar yazarlar. Bunlara senaryo denir. Senin sözde sevgiline ilişkin yazdığın şu bok püsür gibi örneğin. Fransisco on iki yaşındaymış, her şeyin affedildiği bir yaştır bu. En nihayet ABD ye gidecekmiş; ama gitmeden uzun zaman önce, çoktan gitmiş gibi yaşamaya başlamış bile. Sanki şu ailesinin annesinin, babasının, erkek kardeşinin neredeyse hiç önemi yokmuş gibi. Bir konuşmayı nasıl sona erdireceğini çok iyi bilirmiş. Ahmak Cumhurbaşkanı oyununun hapishanede sahnelendiğine ilişkin hiçbir kayıt bulunmamıştır. Henry, aynı yılın Kasım ında salıverildiğinde, daha zayıf ve yaşlıymış. Artık o sert sesle konuşmuyormuş; aslına bakarsa- 15
nız, konuştuğu pek söylenemezmiş. Hiç röportaj vermemiş. Ocak ayında, Collectors un daha istikrarsız iki bölümü bombalanmış, yakılmış ve yerle bir edilmiş; Ahmak Cumhurbaşkanı nın oyuncu kadrosunu oluşturan mahkûmlar bu saldırı esnasında ölmüşler. Bazıları başlarından vurulmuş, bazılarına şarapnel isabet etmiş, bazıları da yıkılan beton duvarların altında kalıp ezilme talihsizliğine uğramıştı. Toplam olarak üç yüz kırk üç adam ölmüş, yok olmuş ve Henry orada olmamasına rağmen, onun bir yanı da o gün onlarla ölmüş. Olay uluslararası ilgi uyandırmış, Avrupa başkentlerinden birkaç protesto mektubu gelmiş ve sonra unutulmuş. Henry en yakın arkadaşı ve hücre arkadaşı Rogelio yu, o zamanlar bu sözcüğü bırakın açıkça, içinden bile söyleyemeyecek olsa bile, âşığını yitirmiş. Yaklaşık on beş yıl boyunca bir daha sahneye çıkmamış. Fakat bir tiyatro grubu tek bir kişilikten daha büyük bir şey olmalı. Diciembre, sokağa çıkma yasağına, bombalamalar ve yaygın korkuya; tiyatro oyunlarını temel alan bir Baküs şenlikleri programıyla karşılık vermiş; sanattan ve gençlikten öylesine sarhoştular ki (Henry ye bakılırsa, bu başkalarında da yansıma bulan bir kavramdı) başka bir evrende yaşıyor olsalar bu kadar olurdu. Silah sesleri, bile isteye, kutlama için atılan havai fişeklermiş gibi yorumlanıyor ve joie de vivre * için bahane olarak kullanılıyor; karartmalar onları romantikleştiriyormuş. Diciembre, 1980 lerin sonlarındaki şaşaalı günlerinde, bir tiyatro grubu olmaktan ziyade bir hareket haline gelmiş: Eski Şehir in çeperindeki yeni terk edilmiş binalarda ve ambarlarda bütün gece süren maraton gösteriler sahneliyorlarmış. Elektrik kesildiğinde (ki bu sık sık oluyormuş) araba akülerini kullanarak uyduruk ışıklandırmalar yapıyor yahut sahnenin çevresinde mumlar yakıyorlarmış; bunlar haricinde karanlıkta oynuyorlar, aktörlerin sesleri sonsuz karanlığın içinden hortlak sesleri gibi yükseliyormuş. Garcia Lorca nın eserlerinin popüler yeniden yorumları, Brezilya pembe dizile- * Fr. Yaşama sevinci. (ç.n.) 16