6 Mayıs 2017 Ceza İnfaz Sistemi ndeki İnsanlar İçin Savunuculuk Yabancı Mahpuslar Atölyesi III Yer: Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane Kütüphanesi Katılımcılar 1- Aylin Çelikçi - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 2- Alper Yalçın - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 3- Demhat Aksoy Pembe Hayat LGBTT Dayanışma Derneği 4- Derya Özata Kadınlarla Dayanışma Vakfı (KADAV) 5- Ezgi Yusufoğlu - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 6- Hilal Başak Demirbaş - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 7- İbrahim Ergin Uluslararası Mülteci Hakları Merkezi Derneği 8- İdil Aydınoğlu - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 9- Mete Murat Fırıncıoğlu Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (SGDD) 10- Mustafa Eren - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 11- Pelin Çakır Göçmen Dayanışma Ağı 12- Yasemen Öztürkcan Türkiye Barolar Birliği 13- Yılmaz Kino - Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane 1
ALINAN KARARLAR VE ÖNERİLERİ Dernek ve Oluşumların Aktarımları: İstanbul Barosu Martta genel kurul yapıldı. Genel kuruldan sonra gelen yeni üyeler ile komisyonlar oluşturuldu. İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi nin altında da 5 birim oluşturuldu. Bu birimler: Cezaevi Komisyonu, Mülteciler Komisyonu, Adil Yargılanma Komisyonu, Toplumsal Olaylar Komisyonu ve LGBTİ Komisyonu. Bu komisyonlardan biri olan Cezaevi Komisyonu Baroya gelen mektupları tasnif ederek cevap vermeye başladılar. Ayrıca daha öncesinde hazırlanan fakat bitirilmeyen hapishane raporunu güncelleyecekler ve hapishane ziyaretleri gerçekleştirecekler. Bu süreçte Baro Cezaevi Komisyonu için çağrıya çıkacak, web sitesinden yapılacak duyuru ile komisyonda olmak isteyen avukatlara ulaşılacak. Türkiye Barolar Birliği Yeni komisyonlar burada da oluşturuldu. 10 ayrı şehirden gelen 10 avukat Türkiye genelinde neler yapılabileceğine dair çeşitli tartışmalar yürütüyorlar. Bir rapor yazıldı ve Genel Kuruldan sonra dağıtıma çıkacak. Yine bu süreçte hapishane ziyaretleri yapılacak. 2015 Eylül ayından başlayarak 1 sene boyunca adli yardım eğitimleri yapıldı. Bu eğitimlerde yabancı hukuku, yabancı uluslararası koruma kanunu 10 ayrı şehirden gelen 10 avukatın katıldığı adli yardım eğitimi ve paneller yapıldı. Eğitimlerden alınan iyi sonuçlar neticesinde Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi 40 baroya ulaşarak insan hakları temel eğitimi verdi. Her barodan 5 avukat geldi. Toplamda 100 avukatlık bir avukat havuzu oluşturuldu. Türkiye Barolar Birliği nin altında 5 tane komisyon kuruldu. Bu komisyonlarda: Engelli Hakları Çalışma Grubu, Cinsel Kimlik Ayrımcılığı Çalışma Grubu, Hukuk Güvenliği ve Mülkiyet Hakları Çalışma Grubu, Cezaevi Sorunları İzleme ve Araştırma Komisyonu ve Mülteci Hakları Çalışma Grubu. Göçmen Dayanışma Ağı Türkiye deki göçmenlere karşı şiddet, sömürü ve ırkçı saldırıların raporlanacağı, duyurulabileceği, ihbar edilebileceği ve bu ihbarların ardından kişilerin farklı dillerde bilgilendirilebileceği bir online harita oluşturulacak. Bu harita ile farklı kurumlara ve aktörlere olaylar konusunda bilgi verilerek harekete geçmeleri sağlanacak. Atölye katılımcıları ve CİSST/TCPS in yabancı uyruklu mahpuslar ağı ile ortak çalışılabilir, ağ genişletilebilir ve harita oluşma sürecinde birlikte fikir alışverişi yapabiliriz. 2
Mahpuslara iletişim kurmalarını kolaylaştıracak resimli, şemalı bir kılavuz hazırlanabilir. Hapishanelerde böyle bir kılavuz olduğundan bahsedildi. Bu kılavuza ulaşmaya çalışıp eksiklikleri üzerinden tekrar bir çalışma hazırlanabilir. Çıkarılan Gözaltında Haklar Broşürü ne bakarak hapishanelere uyarlayabiliriz. Uluslararası Mülteci Hakları Derneği 2012 den bu yana sahada aktif olarak çalışmakta. Geri Gönderme Merkezleri nde yaşanan hak ihlalleri ile ilgili avukatlarla çalışmakta, merkezlerin durumuna ilişkin hukuksal ve makro raporlar yapmaktalar. Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (SGDD) Dernek, Suriyeliler özelinde çalışan çok yönlü destek merkezi. Derneğe hapishanelerle ilgili gelen başvuru sayısı 2. Hapishanelerden gelen başvuruları kabul ediyorlar. Dernekler yönlendirme yapabilir. Kadınlarla Dayanışma Vakfı (KADAV) Türkiyeli kadınlarla ve mülteci kadınlarla ilgili çalışmalar yürütüyor. Ayrıca hapishaneler alanında gönüllü olarak çalışıyorlar. LGBTİ ve yabancı kadın mahpuslara vakıf olarak hukuki destek verebilirler. Arapça, Kürtçe ve İngilizce dillerinde tercüman desteği sunabilirler. Mahpusların içeride yaşadıkları sorunlara ek olarak dışarıya çıktıklarında da nereye nasıl gidecekleri, nereye nasıl başvuracakları üzerine bir broşür hazırlanabilir. Bu konuda destek olabilirler. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane (CİSST/TCPS) Hapishaneler yoğun, sistematik ve dışarıya aktarılması zor hak ihlallerinin yaşandığı yerler. Bu sebeple kalıcı çözümler önermeye çalışıyoruz. Yabancı uyruklu mahpusların Türkiye hapishanelerine geldikleri andan itibaren karşılaştıkları sorunları çözmek, hapishanede yaşadıkları hak ihlalleri konusunda nereye nasıl başvurular yapabileceklerini anlatmak için broşürler hazırlamayı ve bu broşürleri mahpusların en çok kullandıkları 5 dilde çevirmeyi amaçladık. 3
Skype Kampanyası: Eylem Planı İlk adım neden böyle bir kampanyaya ihtiyaç duyduğumuzu anlatmak için materyaller 1 hazırlamak. Toplantıya katılamayan kampanyaya destek olabileceğini düşündüğümüz dernekler, örgütler ve uluslararası çalışan kurumlarla iletişime geçerek bir heyet oluşturmak ve bu oluşan heyet ile Adalet Bakanlığı ndan randevu talep etmek. Adalet Bakanlığı nın randevu talebine olumsuz cevap vermesi durumunda bir basın açıklamasıyla kampanyayı başlatmak, sosyal medya ve diğer araçlarla yaygınlaştırmak. 2 İkinci adım idari başvurular yaparak ve birkaç pilot dosya seçerek bu konularda başvurular yapabiliriz. Başvurulardan gelen olumsuz cevaplar üzerine dava açabilir, Anayasa Mahkemesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine taşıyabiliriz. Bu şekilde yasa koyuculara yasa koydurtma mekanizması yaratabiliriz. Bir avukata vekalet verilerek bu süreç yürütülebilir. Böylelikle derneklerin temsil ilişkisi de ortadan kalkar. Bu süreçte gelebilecek olumsuz kararlar için de hazırlık yapmak, süreci baro ile görüşmek faydalı olabilir. Öneriler Kampanya sürecinde yabancı uyruklu çocuklardan, kadınlardan, LGBTİ lerden ve diğer özel ihtiyaçlara sahip mahpuslardan bahsetmek bu alanlarda çalışan kurumları da dahil etmek önemli. Kampanya süresince sadece sivil toplum kuruluşları ve derneklerle hareket etmektense baroyu, konsoloslukları ve diğer aktörleri de dahil etmek gerekiyor. Bu kurumlarla görüşürken neler talep edeceğimizi planlayıp gitmek faydalı olacaktır. Adalet Bakanlığı ile görüşmeye gidildiğinde onların kullandığı sistemlerden bahsedilebilir. Örneğin SEGBİS. Yeni bir sistem kurmak yerine bu sistemi adapte edebilirler ve kampanyaya daha olumlu bakabilirler. Fakat bu sistemin yurtdışından kullanımı zor olabileceği için herkesin kolay erişilebileceği SKYPE üzerinden de gidebiliriz. 1 Mektuplar, bilgi edinme başvuruları, ziyaretçisi gelmeyen mahpuslarla ilgili istatistik, yurtdışındaki iyi örnekler vb. 2 Broşür, afiş, sticker, video vb. 4
Sınırlılıklar: SKYPE kampanyasının netice vermesi ve kullanılması sonucunda bu görüşmelerin kayıt altına alınması ve sonrasında mahpusun aleyhine kullanılması söz konusu olabilir. SKYPE kampanyasını düşünürken telefon hakkına benzer bir sistem olarak kullanılacağı şekilde planlamak gerekiyor. Telefon hakkı içinde mahpuslar görüşecekleri kişilerin ailesi olduğunu ve ailesi dışında 3 kişiyle görüşme hakkını belirtmesi ve dilekçe vermesi gerekiyor. Telefon hattını kullanan kişi de operatöründen aldığı belge ile hapishane idaresine bilgi veriyor. SKYPE hesabını açan kişinin de yine aynı süreçlerden geçmesi gerekecek. Kötüye kullanıma dair bir durum oluşmaması için derneklerin takip etmesi, mahpuslarla iletişim kurması gerekmekte. Bu hakkın tüm mahpuslar için kullanılabilir fakat mahpusların seçimine sunulan bir hak olması olarak planlanabilir. İlk adımda pilot bir hapishane seçilip süreci takip edebiliriz. Yaşanan ihlallere o süreç içerisinde müdahale ederek problemlere çözümler üretilebiliriz. Kamuoyunda artan yabancı düşmanlığına karşı kampanyanın olumsuz bir algı yaratmamasına dikkat etmek gerekiyor. Yabancı uyruklu mahpuslar ve/veya yakınlarından oluşan deneyimlerin ve sorunların aktarıldığı videolar bu olumsuz algıyı kırabilir. Ankara daki Madi Medya ekibi bu konuda destek olabilir. Diğer Toplantılarda Konuşulan Askıda Kalan Konular: - Avukatlar ve sivil toplum örgütleri kurulacak olan ağ içerisinde ortaklaşa çalışarak, mahpuslara hukuki bilgilendirme programları hazırlayabilir ve ortaklaşacak dilde nerelere, nasıl başvurularda bulunabilecekleri, nasıl dilekçe yazabilecekleri konusunda temel bilgilerin yer aldığı bir rehber hazırlayabilir (CİSST/TCPS bu çalışmaya başladı. İstanbul Barosu da dahil olabilir) - Bakanlık ve STK işbirliği içinde, yabancı mahpuslara yönelik, adalet sistemi ve ceza infaz kurumunun nasıl işlediğine dair yabancı dillerde broşürler hazırlanabilir. - Farklı diller bilen avukatlardan oluşan bir dil havuzu oluşturulabilir. Avukatların dil bilmedikleri durumlarda müvekkilleri ile görüşmelerine bir tercüman eşlik edebilir veya dil bilen bir avukattan destek alınabilir (Yabancı uyruklu mahpuslar ağı olarak avukat çağrısına çıktık. Bu avukat çağrısına gelecek cevaplar üzerinden dil havuzu tekrar tartışılabilir). 5
- İstanbul Barosu CMK eğitimi verilirken avukatlardan doldurulması beklenilen belgelere dil kutucuğu eklenmesi sağlanabilir ve bu sayede dil bilen avukatların tespiti yapılabilir, avukatlar dil havuzuna eklenebilir. - İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi ne yabancı uyruklu mahpuslar, geri gönderme merkezlerinde çalışan avukatlar, konsolosluk avukatları ile bir çalıştay önerisi ile gidebiliriz. CİSST/TCPS ve baro birlikte yapalım önerisi getirelim. Bu çalıştayın sonuç raporunu Adalet Bakanlığı ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile paylaşıp toplantı talebi edelim. - Ağ üyesi avukatlar yabancı uyruklu mahpusların ve avukatların ihtiyaçlarını belirleyebilir, Barodan yönetmelik değişikliği istenebilir. - Konsolosluk ve Elçiliklerle bir toplantı yaparak yabancı uyruklu mahpusların güncel durumuna ilişkin aktarım yapılabilir ve birlikte neler yapılabileceği konuşulabilir. - Geniş ölçekte mevcut yasal ve uluslararası Türkiye nin imzacı olduğu kurallar uygulanmalıdır. Uygulanmadığı durumlar için başvurular, açıklamalar kurulacak olan ağ içinde yapılmalıdır. - Hapishane personeli bir yana, Türkiyeli mahpuslardan yabancı mahpuslara yönelik ayrımcı tutum ve davranışlar dikkate alınırsa, belirli konularda (örneğin HIV pozitif) mahpuslara yönelik de bilgilendirici ve ayrımcılığı ortadan kaldırmayı amaçlayan çalışmalar düzenlenebilir. - Hapishanelerin atölyelerinde gerçekleştirilen çalışmalar büyük oranda meslek edindirmeden uzak olduğu için, mahpusların ülkelerine döndüklerinde hapishanede öğrendiği iş faaliyetlerini devam ettirebilecekleri ve hayatlarını idame ettirebilecekleri çalışmalar düzenlenebilir. - Bir kampanya organize ederek yabancı uyruklu çocuklara ve anneleriyle kalan yabancı uyruklu çocuklara kitap gönderilebilir. Bu konuda UNICEF ya da başka kurumlarla iletişime geçilebilir. 6