National Floor Safety Institute Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü www.uzge.com.tr National Floor Safety Institute 1
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Dr. Gültekin COŞKUN Cumhuriyet Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümünden 1996 yılında mezun olan Dr. Coşkun, daha sonra yine aynı üniversitede yüksek lisansını tamamlayarak Yüksek Maden Mühendisi olmuştur. 1998 yılında, Cumhuriyet Üniversitesinde Öğretim Görevlisi olarak göreve başlamıştır. 2013 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden İşletme Anabilim dalında Karbonat Kökenli Bazı Doğal Taşlarda Yüzey İşleme Tekniklerinin ve Pürüzlülüğün Kayma Direncine Etkileri üzerine doktora çalışmasını tamamlayarak doktor unvanını almıştır. Dr. Coşkun kendi imkânlarıyla 2015 yılında Cumhuriyet Teknokent te İnovasyon Teknolojileri ve Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü nü kurmuştur. Başta Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere birçok bakanlık ve ilgili kurumlarda Yaya Yüzey Zemin Kaplamalarının Kayma Risklerinin Belirlenmesinde Günümüzde Kullanılan Standartlar, Test Yöntemleri İle Güvenlik Sınıflamaları hakkında seminer, konferans ve bilgilendirme toplantıları ile sunumlar vermiştir. Dr. Coşkun, ülkemizde Yaya Yüzey Zemin Kaplamalarının Kayma Risklerinin Belirlenmesi ve Güvenlik Sınıflamasının Yapılması konusunda ilk ve tek doktora çalışması yapan akademisyen olup bu konuda ulusal ve uluslararası makaleleri, SCI yayınları, Ar-Ge çalışmaları ile projeleri bulunmaktadır. 2 www.uzge.org
National Floor Safety Institute Ön Söz Günümüzde, topluma açık ve kapalı alanlarda yaya yüzey zemin kaplaması olarak farklı türde ve özellikte birçok malzemenin kullanıldığı görülmektedir. Bu tür malzemelerin yaya yüzey zemin kaplaması olarak kullanılmasında, dikkat edilecek özelliklerden biri de kayma risklerinin belirlenmesinde etken olan kayma açısı, kayma direnci ve sürtünme katsayılarının belirlenmesidir. Yapılan istatistik çalışmalarında Dünya da kayma ve düşme sonucu meydana gelen yaralanma, sakatlanma gibi olayların, trafik kazalarından sonra ikinci sırada olduğu, özellikle otellerde, restoranlarda, alışveriş merkezlerinde, hastanelerde ve halka açık ve kapalı yerlerde kayıp düşmelerin, yaralanmaların en başta gelen kaza sebeplerinden olduğu bilinmektedir. Ülkemizde 7 Temmuz 2015 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ile topluma açık ve kapalı alanlarda insanların güvenli hareket edebilmeleri ve aynı zamanda iş güvenliği kapsamında ıslak ortamda kullanılan zemin kaplamalarının ve eğimli rampaların kaymaz özellikte olması istenmekte ve şart koşulmaktadır. Tüm kamu kurumlarının bu yasa kapsamında erişebilirlik belgesi alabilmeleri için yaya yüzey zemin kaplamalarının kaymaz özellikte ve standartlara uygun güvenlik sınıflamasında malzeme kullanmaları artık yasal bir zorunluluk olmuştur. Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Kayma Test Laboratuvarı, 2017 yılında TSE den yaya yüzey zemin kaplamalarının hem sahada hem de laboratuvarda TS EN 14231 ve TS CEN 16165 standartlarına göre kayma direnci ve sürtünme katsayısı ölçümlerini yapabilen Deney Hizmeti Alınabilecek Laboratuvar Onayı Belgesi alan ilk ve tek laboratuvar olma özelliği taşımaktadır. UZGEKTL, yaya yüzey zemin kaplamalarının kayma risklerinin belirlenmesi, güvenlik sınıflamasının yapılması, danışmanlık, bilirkişi, eğitim ve ürün sertifikalandırma konularında tüm kamu kurum ve kuruluşları, bakanlıklar, belediyeler, erişebilirlik komisyonları ile sigorta şirketlerine hizmet veren bağımsız bir laboratuvardır. Dr. Gültekin Coşkun www.uzge.com.tr 3
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Zemin Güvenliği Nedir? Zemin Güvenliği, insanların çalışma ve yaşam ortamlarında yaya yüzey zemin kaplamalarından dolayı kaynaklanan kayma, düşme ve takılma gibi kazalara neden olmayacak şekilde ve ilgili standartlara göre zemin kaplamalarının tasarlanması ile yüzey işlemlerinin bu standartlara göre seçilmesidir. Kaygan Zemin Nedir ve Nerelerde Oluşur? Kaygan zemin, zemin kaplamasının özelliği ile ıslak alanların oluşturduğu zemin yüzeyi olarak adlandırılmaktadır. Kaygan zeminlerin oluşmasına neden olan en büyük etken, albenisi ve dekoratif olması amacıyla kullanılan parlak ve kaygan malzemeden yapılmış olmasıdır. Özellikle ülkemizde topluma açık ve kapalı alanlarda birçok işyeri, bina girişi ve kamu kurumlarının koridorları parlak seramik veya mermerle kaplanmıştır. Kullanılan bu özellikteki malzemelerin birçoğunun sürtünme katsayısı çok düşük olmasından dolayı bu zeminlerin ıslanması, zemin yüzeyinin buz kadar kaygan olmasına neden olmaktadır. Kaygan zeminlerin oluşması uygun olmayan drenaj sistemi, sıvı dökülmüş veya tozlanmış zeminler, düzensiz yapılan çalışmaların çoğunlukla yetersiz aydınlatma ile birleşmesi nedeniyle gerçekleşir. Ayrıca paspas, halı veya karton gibi yere serilen malzemeler de kaygan zemin oluşmasına neden olmaktadır. Test Edilebilen Zemin Türleri Nelerdir? Günümüzde yaya yüzey zemin kaplaması ve ticari zemin döşemeleri için farklı türde ve özellikte zemin kaplama malzemeleri kullanılmaktadır. Bunlar, doğal taş, granit, traverten, karo taşı, çimento, seramik, ahşap, laminat, mermer, linolyum, vinil, kiremit, cam, çelik, alümiyum, plastik ve terrazzo v.b zemin kaplama malzemeleridir. Neden Kayma Testi Yaptırmalıyım? Ülkemizde ve gelişmiş ülkelerde kayma sonucu oluşan kazalar en fazla bilinen yaralanma nedenlerindendir. Almanya da bildirilmesi gereken iş kazaları içerisindeki, tökezleyerek kayma ve düşme oranı % 20 dir. Amerika da yapılan araştırmalara göre kayma ve düşme sonucu oluşan kazaların nedenlerine bakıldığında ise zemin, ayakkabı, eğitim, dolandırıcılık ve tehlikeli hareketler olduğu tespit edilmiştir. 4 www.uzge.org
National Floor Safety Institute ABD de Kayma ve Düşme Kazalarının Nedenleri (NFSI) Türkiye de iş sağlığı ve iş güvenliği hususunda çok ciddi ilerlemeler kat edilmesine rağmen, bu konuyla ilgili olarak yapılması gereken çok şeyin olduğu da yadsınamaz bir gerçektir. Bugüne kadar yapılan istatistiklere göre meydana gelen kazaların büyük kısmını, ıslak ve kaygan zeminlerdeki kayma durumu oluşmaktadır. 5510 sayılı kanunun 4-1/a maddesi kapsamındaki aktif sigortalıların 2010 yılı içinde SGK ya bildirilen 62903 adet iş kazasının, 8992 âdeti kayma ve düşme sonucu meydana gelmiştir. Kayma Potansiyelini Etkileyen Kontrol Edilebilir ve Tahmin Edilebilir Faktörler Nelerdir? Kayma sonucu oluşan kazaların sebeplerini araştırmak için yapılan çalışmalarda, kaymanın yüzey ile ayakkabı arasındaki etkileşim eksikliğinden dolayı olduğu gözlenmiştir. Ayakkabı ile zemin kaplama yüzeyi arasındaki kayma direncinin, sürtünme katsayısı şeklinde ölçülmesi kayma ve düşme sonucu oluşan kazaların önlenmesinde dikkate alınacak sayısal bir faktörün varlığı açısından önemlidir. Kayma potansiyelini etkileyen kontrol edilebilir ve tahmin edilebilir faktörler bulunmaktadır (Kim 2004). Kontrol Edilebilir Tahmin Edilebilir Kullanım Ortam Döşeme Malzemesi Kayma Potansiyeli Hareket Tarzı Kirlilik Ayakkabı Bu nedenle işverenler, yöneticiler, üreticiler, okul müdürleri ve İSG uzmanları (Risk Analizlerinde) ileride doğabilecek hukuki sorumluklardan kurtulmak ve zemin kaplamalarının kayma risklerini belirlemek için standartlara göre ilgili ölçümlerini yaptırmakla yükümlüdürler. Yayaların kayarak yaptıkları, kazaların artmasıyla kaymazlık çalışmaların önemi belirgin olarak artırmıştır. Son yıllarda Rowland, James ve Hunhes kayma sonucu yaralanmaların, endüstriyel yaralanmaların içindeki oranının %33 e ulaştığını rapor etmişlerdir. (Adams, 1997). www.uzge.com.tr 5
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Kayma Direnci Nedir? Kayma direnci, çıplak ayak ve ayakkabı tabanı ile mevcut olduklarında tozlar, sıvılar, yağlar veya katılar da dâhil olmak üzere yer kaplamasından oluşan sistemin sürtünme özelliğidir. Kayma direncinin yayaların güvenli yürümesini sağlaması beklenmektedir. Güvenli yürüme, adım atmanın her aşamasında sistemin sürtünme katsayısının, anlık gereklilik katsayısından daha yüksek olduğu durumlarda sağlanır. Eğer bu durum ortaya çıkmaz ise kayma gerçekleşir. Kayma Direncini Etkileyen Faktörler ORGANİZASYON Çevre: Bakım/Temizlik: İşçi: İşyeri Onarım Yaş İş Temizleme yöntemi Cinsiyet Hava Deterjan Pozisyon Çalışma ortamı Bakım ürünleri Eğitim/Meslek İş süresi Temel Temizlik Ayakkabı seçimi Ayakkabı: Dizayn Taban Malzeme Profilleme Aşınma Ruh: Psikolojik durum Durum Deneyim Reaksiyon TEKNİK Yağlama Malzemeleri: Malzeme Miktar Tutarlılık Yükümlülük Vizkozite Vücut: Hareketlilik Sağlık Ağırlık Boyut PERSONEL Döşeme : Malzeme Dizayn Pürüzlülük Profilleme Eğim Aşınma Yürüyüş: Koşmak Yürümek Yükselmek Eğrilmek Eğilmek Kontrol Heyecan Yapılan araştırmalar her 5 kazadan birinin kayma sonucu oluştuğunu, bugün sadece Amerika da; Yılda ortalama 9 milyon kayma ve düşme kazasının meydana geldiğini ve günde 25,000 kişinin bu tip kazaların sonucunda yaralandığını ve 55 kişinin de bu tip kayma ve düşme kazalarından dolayı hayatını kaybettiğini göstermektedir. 6 www.uzge.org
National Floor Safety Institute Zemin Kaplamalarının Kayma Riskini Nasıl Belirlersiniz? İSG uzmanlarına ve erişebilirlik komisyon üyelerine hazırlamış oldukları raporlarda ve risk analizlerinde yaya yüzey zemin kaplamalarının kayma risklerini tespit etmede nasıl bir yol izliyorsunuz? Şeklinde bir soru sorulduğunda, Almış olduğumuz cevap; ELLE, GÖZLE ve AYAKLA tespit ederim şeklinde olmaktadır. Vatandaş Olarak Kayma ve Düşme Sonucu Oluşan Kazalarda Şikâyet Etme Hakkımız Var mıdır? 7 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Kanunu kapsamında açık ve kapalı alanlar, binalar ve toplu taşım araçları başta olmak üzere zemin kaplamalarından kaynaklanan düşme ve kayma sonucu oluşabilecek kazalarda, Aile ve Sosyal politikalar bakanlığının internet sayfasında bulunan Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonuna Başvuru Formu kullanılarak şikâyet etme hakkına sahiptirler. Aklımıza Hemen Şu Soru Gelmektedir. Elinizi, Gözünüzü ve Ayağınızı En Son Ne Zaman Kalibre Yaptırdınız? Bunun için özellikle İş Güvenliği Uzmanlarının risk analizi raporları hazırlamadan önce zemin kaplamalarının kayma risklerini belirlemek adına ölçüm yaptırmaları ve rapor almaları ileride doğabilecek hukuki sorumluluktan kurtulmak adına son derece önemlidir. Tabela ve Yazı Koymakla Cezadan Kurtulabilir miyiz? Kamu kurum ve kuruluşlarında, otel, avm, okul, hastahane, havuz kenarı, bina girişi v.b yerlerde yazı yazmak ve tabela koymak artık hukuken geçerli değildir. GEÇERSİZDİR Kayma kazaları ve iş kayıpları Dünya ekonomisine 110 Milyar Euro ya mal olurken bu oran ülkemizde yılda 554 Milyon Euro dur. (Trusty-Step) www.uzge.com.tr 7
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Statik Sürtünme Nedir? Bir cisim bir yüzey üzerinde durur iken, onun zemin üzerindeki ilk hareketini sağlayan sürtünme kuvvetidir. Yani bir cismi, durma halinden hareket haline geçmesi için harcanan kuvvettir. Dinamik Sürtünme Nedir? Bir cismin yüzey üzerindeki ilk kalkış hareketinden sonraki sürekli olan sürtünme kuvvetidir. Yani bir cismi, hareket haline geçtikten sonra, onu sürekli itmek için harcanan kuvvettir. Dinamik ve Statik Sürtünme Değerleri Arasında Nasıl Bir Fark Vardır? Dinamik sürtünme ile statik sürtünme arasında yaklaşık olarak % 40 ile % 60 fark bulunmaktadır. Dinamik sürtünme katsayısı bir zemin üzerinde 0,64 µ ise, aynı zemin üzerindeki statik sürtünme katsayısı yaklaşık olarak 0,90 µ dır. Zemin kaydırmazlık uygulamaları yaptırırken ölçüm değerlerinizi Dinamik Sürtünme değeri olarak talep ediniz. Aksi durumda yaptırmış olduğunuz uygulamalardan istenilen sonucu alamayabilirsiniz. Zemin Kaydırmazlık Uygulamalarında Hangi Ölçüm Değerleri Doğru Sonucu Verir? Zemin kaydırmazlık uygulamalarında doğru değer Dinamik Sürtünme Katsayısıdır. Çünkü zemin üzerinde kayma eylemi dinamik sürtünmeyi kapsar. Statik sürtünmede zaten kayma eylemi gerçekleşmez. Daha doğrusu duran bir kişi kayarak düşmez. Dolayısı ile Statik sürtünme katsayı değerinin bir önemi yoktur. Mevzuat ve Kanunlar Güvende Yürümek İçin, UZGE Ülkemizde son dönemde çıkan yönetmelikler, mevzuatlar ve kanunlar çerçevesinde her bakanlığın kendi sorumlu olduğu alanlarda 8 www.uzge.org
National Floor Safety Institute zemin kaplamaları ile ilgili çıkarmış oldukları mevzuat ve kanunlar bulunmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının; işyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerine ilişkin yönetmeliğin 9.maddesinde İşyerlerinde, zemin döşeme ve kaplamaları sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şekilde olacak, tehlikeli eğimler, çukurlar ve engeller bulunmayacaktır denilmektedir. 5378 sayılı Engelliler Kanunu; Erişilebilirlik standartlarına uygun olmayan yapılı çevre uygulamalarına idari para cezası verilmesini emrediyor. Umuma açık hizmet veren her türlü yapılar ve açık alanların gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine standartlara uygun erişilebilir olmayan uygulamaya yönelik her bir tespit için 1.000 TL den 50.000 TL ye kadar idari para cezası uygulanır. Belediyeler ve kamu kurum ve kuruluşlarına standartlara uygun erişilebilir olmayan uygulamaya yönelik her bir tespit için 5.000 TL den 500.000 TL ye kadar idari para cezası kesilecektir. Aynı zamanda bireylerin erişilebilirlik standartlarına uygun olmayan uygulamalar için mahkemeye verme hakkı da vardır. Zemin döşemesinin ıslak ya da kuru durumda kaygan olması erişilebilirlik standartlarına aykırı olduğu için en kısa sürede bu döşemelerin kaydırmaz hale getirilmesi zorunludur. Aksi halde cezai müeyyideye uygulanabilir. Aile ve Sosyal Politikalar bakanlığının; Binalar için erişebilirlik ve denetleme formunda kullanılan zemin kaplamalarının ıslak ve kuru ortamlarda kaymayan malzeme olması istenmektedir. Tarım Bakanlığının; Gıda ve Gıda ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemelerin Piyasa Gözetimi, Kontrolü ve Denetimi ile İşyeri Sorumluluklarına Dair Yönetmelik. 5.maddesinde; Zemin su geçirmez, kırık, çatlak ve kaygan olmayan, yıkanabilir, temizlik ve dezenfeksiyona uygun malzemeden yapılmış, sıvıların giderlere kolayca akabileceği bir eğimde olmalı denilmektedir. Danışmanlık Hizmeti Ülkemizde yeni çıkan yönetmelikler ve kanunlar çerçevesinde insanların yaşam alanlarında ve iş yerlerinde bütün ihtiyaçlarını güvenli bir biçimde karşılamalarını olanaklı hale getirmek için düzgün, kaymaz ve uygun ortamların meydana getirilmesi artık zorunlu hale gelmiştir. UZGE olarak, yeni yapılacak inşaat projelerinde zemin kaplaması olarak kullanılacak malzemelerin standartlara uygun sınıflama ve plaka boyutu seçimi ile mevcut zemin kaplamalarının dinamik sürtünme katsayılarının belirlenmesi için danışmanlık hizmeti verilmektedir. www.uzge.com.tr 9
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Bilirkişi Ekspertiz Hizmeti Yaya yüzey zemin kaplamalarından kaynaklanan kazalarda hem işverenler, yöneticiler ve iş güvenliği uzmanları hukuken sorumludurlar. İşverenler, yöneticiler ve iş güvenliği uzmanları Yönetmelikler çerçevesinde bulundukları mekânların zemin kaplamalarının kuru ve özellikle ıslak ortamda kaymaz olmalarını sağlamakla yükümlüdürler. Bu amaçla, yaya yüzey zemin kaplamalarından kaynaklanan düşme ve kayma sonucu oluşan kazalarda, iş kazalarında ve adli olaylarda Avukatlara, Sigorta şirketlerine ve İSG uzmanlarına bilirkişi hizmeti verilmektedir. UZGE, ülkemizde bu konuda sahada ölçüm yapabilen ve TSE den onaylı tek Deney Hizmeti Alınabilecek Laboratuvar Onay belgesi alan laboratuvar olma özelliğini taşımaktadır. UZGE Eğitim Zemin Güvenliği Eğitimi Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü, yaya yüzey zemin kaplamalarının kayma risklerinin belirlenmesi amacıyla, zemin kaplamalarının test edilmesi/ölçülmesi için gerekli cihazların kullanımı ve ölçümlerin yapılması konusunda eğitimler vermekte ve bu amaçla verilen eğitimler sonucunda Yürüme Yolu Test Uzmanı sertifikası verilmektedir. Ürünlerinize Sertifika Alın Erişilebilirlik izleme ve denetleme yönetmeliği kapsamında 07 Temmuz 2015 tarihinden itibaren zemin kaplamalarının kaymaz malzemeden ve uygun yüzey işleminde olması istenmektedir. uzge R SERTİFİKA uzge uzge Üreticilerin; kayma potansiyeli sınıflama sistemine uygun malzeme üretmeleri ve üretilen bu malzemelerin hangi sınıflama sistemi içerisinde olduklarını belirleyen belgeleri almaları, bunun sonucunda da ürettikleri ürünün üzerine ya da kutusuna şekil, logo veya benzeri işaretlerle zemin kaplamalarının sınıflamalarını belirtmeleri gerekmektedir. TSE den onaylı Ulusal Zemin Güvenliği Kayma Test Laboratuvarında farklı tür ve özellikte üretilen her türlü yaya yüzey zemin kaplama malzemesinin ilgili standartlara göre kuru ve ıslak ortamda kayma potansiyelleri belirlenerek güvenlik sınıflaması yapılır ve sertifikalandırılır. 10 www.uzge.org
A R L USAL National Floor Safety Institute Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Kayma Test Laboratuvarı Yaya yüzey zemin kaplamalarının kayma risklerinin belirlenmesi ve güvenlik sınıflamasının yapılması için her ülkenin kendi geliştirmiş olduğu standart ve test yöntemleri bulunmaktadır. Ülkemizde ise Avrupa dan alınan ve hali hazırda kullanılan standartlar bulunmaktadır. Eğik Düzlem Test Cihazı Eğik düzlem test cihazı, zemin kaplama malzemelerinin yüzeylerinin kayma risklerinin belirlenmesinde önemli bir parametre olan kayma açılarının tespitinde DIN 51097, DIN 51130 ve ISO 10545-17 standartlarına göre ölçüm yapabilen ve buna uygun olarak tasarlanan bir test cihazı olup, kaygan yüzeylerin dinamik sürtünme katsayılarının tespitinde kullanılmaktadır. U Z G E A V U T A R O B Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Kayma Test Laboratuvarında yaya yüzey zemin kaplamalarının (doğal taşların) laboratuvarda ve sahada; TS EN 14231 Pandül Deney Donanımıyla Kayma Direncinin Tayini TS CEN 16165 Yaya Yürüme Yüzeylerinin Kayma Direncinin Tayini- Değerlendirme Yöntemleri Standartlarına göre ölçümleri yapılmaktadır. Eğik Düzlem Test Cihazı Dünyada eğik düzlem test cihazı ve standartları altın standart olarak kabul edilmektedir. (Sotter, 2000). Eğik düzlem test cihazında elde edilen kayma açısının tanjantı, çıplak ayak ile kaplama malzemesi yüzeyi arasındaki sürtünme katsayısını verir. (Bowman, 1997; Miller, 1999). Doğru, Güvenilir Ölçümler ve Değerlendirmeler İçin Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Kayma Test Laboratuvarı www.uzge.com.tr 11
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü DIN 51097 Standardı Çıplak Ayakla Gezilen Islak Bölgelerin Kaymayı Önleme Özelliğinin Belirlenmesi Yaya yüzey zemin kaplamasının yüzeyinin genelde ıslak olduğu ve çıplak ayakla gezilen kaplama alanlarına ıslak zemin adı verilmektedir. Bunlar; havuzlar, soyunma odası, sağlık merkezleri ve tuvalet gibi kamusal ya da ticari kullanıma açık yerlerdir. Islak ve çıplak ayakla yürünen alanlarda kullanılan yaya yüzey zemin kaplamalarının, kaymayı önleyici özelliklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesinde etken olan kayma açılarının ölçülmesinde DIN 51097 standardı kullanılmaktadır. DIN 51130 Standardı Ayakkabı ile Gezilen Kuru Bölgelerin Yağlanmasıyla Kaymayı Önleme Özelliğinin Belirlenmesi Ayakkabı ile gezilen kuru bölgelerin yağlanmasıyla kaymayı önleme özelliğinin belirlenmesinde DIN 51130 ve ISO 10545-17 standartları kullanılmaktadır. Bu test yöntemi ile yüksek kayma riski olan ve ayakkabıyla yürünen yerlerde kullanılan yer kaplamalarının kaymazlık özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Deney esnasında ST şeklinde S1 tipinde, DIN 4843 e uygun nitril kauçuk esaslı üretilmiş DIN 53505 e göre 73±5 shore-a sertliği olan ve DIN 51130 da verilen taban şekline sahip koruyucu ayakkabılar giyilmektedir. DIN 51130 Standardına Göre Ölçüm DIN 51097 Standardına Göre Ölçüm DIN 51097 Standardına göre sınıflandırma (DIN 51097, 1992) Sınıflama Kayma Açısı ( ) Kayma Potansiyeli A 12 Yüksek B 18 Orta C 24 Düşük DIN 51130 Standardına göre sınıflandırma (DIN 51130, 2004) Sınıflama Kayma Açısı ( ) Kayma Potansiyeli R 9 6-10,0 Yüksek R10 10,0-19,0 Orta ve Yüksek R11 19,0-27,0 Orta ve Düşük R12 27,0-35,0 Düşük R13 >35,0 Düşük 12 www.uzge.org
National Floor Safety Institute TSE CEN/TS 16165 Standardı Yaya Yürüme Yüzeylerinin Kayma Direncinin Tayini - Değerlendirme Yöntemleri Ek D (Zorunlu hüküm) Sürtünme Ölçer Kullanılarak Yapılan Deney Yaya yüzey zemin kaplamalarının döşendikleri mekânlarda dinamik sürtünme katsayılarının ölçülmesinde farklı standartlara göre çalışan test cihazları bulunmaktadır. Zemin kaplamalarının dinamik sürtünme katsayılarının tam olarak belirlenmesinde modern ve yüksek kaliteye sahip taşınabilir (mobil) DIN 51131:2014-03, EN 13893 ile TS CEN/TS 16165 Ek D standartlarına göre çalışan ve 200 değişik zemin kaplamasının sürtünme katsayısını ölçebilen, GMG 200 test cihazı kullanılmaktadır. GMG 200 test cihazı ölçümleri tekrarlanabilir, güvenilir elektronik bir test cihazı olup, Alman sağlık ve güvenlik makamlarınca tavsiye edilmektedir. Avrupa da birçok ülkede zemin kaplamalarının sürtünme katsayısının belirlenmesinde kullanılan bir test cihazıdır. GMG 200 test cihazı tasarımı, mekanik ölçüm ve elektronik ölçüm tekniklerinin bir kayma gövdesinde birleştirilmesine dayanır, böylece tek bir sistem bileşeni ile ölçme sistemi elde edilir. Test cihazı altına takılan ve ayakkabı altlığını temsilen 3 farklı türde değiştirilebilir özellikte kullanılan özel kaydırıcılar sayesinde zeminde yürüyüş etkisi yaratarak zeminin dinamik sürtünme katsayısını ölçmektedir. Lastik pabuçlar cinslerine göre kodlanmış olup, cihaz bu kodları otomatik algılar ve ekranda gösterir. Kodları ilgili ölçüm değeri ile birlikte kaydeder. GMG 200 Cihazı İle Ölçüm Sürtünme Katsayısı Taşınabilir (Mobil) Ölçüm Test Cihazı (GMG 200) Wuppertaler Tabelası (Skıba, 1997 ve Lehder, 2011) Sürtünme Katsayısı Cof (µ) Değerlendirme µ 0.60 + + Çok Güvenli 0.45 µ <0.60 + Güvenli 0.30 µ <0.45 - Şartlı Güvenli µ< 0.30 - - Güvensiz www.uzge.com.tr 13
Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü TS EN 14231 Standardı Pandül Deney Donanımıyla Kayma Direncinin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması Pandül test cihazı, hem laboratuvar ortamında kullanılabilen hem de taşınabilir özellikte olup kayma direnç kızağı veya İngiliz sarkacı olarak bilinen, TS EN 14231 standardına göre ölçüm yapabilen cihazdır. UZGE den... Sivas KOSGEB Ar-Ge Projesi İmza Töreni. Pandül test cihazı, kaydırıcı ve deney yüzeyi arasındaki sürtünmeyi ölçmek ve kayma direncine ait standart bir değer tayin etmek üzere tasarlanmış ve ayakkabı altlığını temsilen 4S lastik kauçuk pençe kullanılmaktadır. Pandül deneyleri örnek yüzey üzerinde 6 farklı pozisyonda ölçüm yapılarak ortalaması alınmaktadır. Pandül test cihazında elde edilen kayma potansiyellerine göre yorumlanmasında ise aşağıdaki tablo dikkate alınmaktadır. Kayma potansiyelinin sınıflandırması (TS EN 14321, 2004; Bowman, 2004). ABD Texas Zemin Güvenliği Eğitim Semineri. Sınıflama Pandül Değeri Kayma Potansiyeli Z < 24 Çok Yüksek Y 25-34 Yüksek X 35-44 Orta W 45-54 Düşük 14 www.uzge.org
National Floor Safety Institute SERTİFİKALARIMIZ TSE Yeterlilik Belgesi TSE Yeterlilik Belgesi Marka Tescil Belgesi ULUSAL ZEMİN GÜVENLİĞİ ENSTİTÜSÜ Dr. Gültekin COŞKUN Dipl.: Maden Mühendisi UZGE Üst Üst Düzey Yönetici Zemin Güvenliği Uzmanı Doç. Dr. Gencay SARIIŞIK Dipl.: Maden Mühendisi Ar-Ge Mühendisi Akademik Danışman Ercan ERTEN Dipl.: Jeoloji Mühendisi AB Partneri & Danışman Mehtap Şimşek Dipl.: İşletme İşletme ABD Temsilcisi && Danışman Burcu ŞAHAN Dipl.: Çevre Mühendisi Ar-Ge Proje Mühendisi UZGE Laboratuvar Şefi Şefi Tuğba ÇETİN Dipl.: İşletme İşletme UZGE UZGE Laboratuvar Üst Düzey Sorumlusu Yönetici UZGE Laboratuvar Sorumlusu Tuğçe COŞKUN Dipl.: İngilizce Tercüman Dış İlişkiler Sorumlusu Yalçın COŞKUN Avusturya Temsilcisi Reshad TARERİ Teknik Personel www.uzge.com.tr 15
İş Güvenliğinden Önce, Zemin Güvenliği www.kosgeb.gov.tr Bu Katalog KOSGEB Desteğiyle UYUM AJANS Tarafından 5.000 Adet Basılmıştır. Basım Tarihi: Eylül 2017 Merkez Laboratuvar İnov. Tek. ve Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü İnov. Tek. ve Ulusal Zemin Güvenliği Enstitüsü Cumhuriyet Teknokent Sivas Gültepe Mah. 21 Sanayi Sok. No: 9A Sivas Telefon: 0 850 480 06 35 Telefon: 0 850 480 06 35 GSM: 0 530 432 03 26 E-Posta: uzge@uzge.org 16 www.uzge.org www.uzge.com.tr www.uzge.org www.zeminguvenligi.org