2011 ESKişEHiR Uluslararası Katılımlı i. ALi NUMAN KıRAÇ TARIM KONGRESi VE FUARI 27-30. Nisan. 2011 ESKIŞEHIR BiLDiRiLERI PROCEEDINGS. cıı.r I/VOLUME i 1st National Agriculture Congress and Exposition on behalf of Ali Numan Kıraç with International Participation April 27-30, 2011 EditörlerIEdited by Dr. Hasan TOSUN Dr. Ece TURHAN Dr. Zehra AYTAÇ
"Küresel ısınmanın Oluşturduğu Tarımsal Kuraklik",' "Global Warming Oecured Agricultural Droughı" 387 Esin Hande BAYRAK, Semire Kalpakçı YOKUŞ, G. Funda Gökçe KILCl "iklim Değişikliği ve Meralarla Olan ilişkisi"i"climate Changes and Relation with Grasslands" 395 Nurdan Şahin DEMİRBAG "iklim Değişikliği Sürecinin Su Niteliği Üzerine Olası Etkileri'? "Possible Effects ofclimate Change process on Water Qualificaıion" 403 Selda ÖRS, Üstiin ŞAHiN, Mustafa OKUROGLU "Küresel lsınmanın Türkiye Tahıl Üretimine Etkisi ve Ekonomik Yönden Değerleudirilmesi" "The Effects of Global Warming on Turkish Grain Production and lt's Evaluaıion of the Economic 411 Perspecıive" Erol ÖZKAN "Küresel lsınma ve İklim Değişikliğinin Tarımsal Üretim Üzerine Etkileri" i "The Effects of Global 419 Warming and Climate Change on Agriculıural Production" Sedat KARAMAN, Zeki GÖKALP "Sulanmızm Gerçekleri. Küresel lsınnıa. Su Tasarrufu'? "Facıs abouı Water Resourees, Global Warming and Water Saving 431 Selami OGUZ "Şanlıurfadaki Doğal Baklagillerin Rhizobium Potansiyellerin Belirlenmesi" i "Determinaıion of Rhizobial Potential of Wild Legumes from Şanlıurfa" 445 Çiğdem KÜÇÜK, Cenap CEVHERİ, Esat ÇETİN, Mustafa ASLAN "Rhizobium Bakterilerinin Ekzopolisakkarit Üretimlerinin Araştuılmasr'? "Investigaıion of Exopolysaceharide Production of Rhizobium Bacıeria" 453 Çiğdem KÜÇÜK "Azotlu Gübrelemenin Haşhaş Tohum, Kapsül ve Mortin Oranları Üzerine Etkisi" i "The Effects of Nitrogen Fertilization on Seed and Capsule Yields and Morphıne Comeni of Opium Poppy' 463 Erdinç SAVAŞLI, Cemal ÇEKİç, Oğuz ÖNDER, Rarnis DA YIOGLU, Hiiseyin CAMCI, Ferda Çelikoğlu KOŞAR, Arzu BALCl, H. Miifit KALAYCI "Bazı Yazlık Kolza tbrassica napus ssp. oleifera L.) Çeşitlerinde Fosforlu Gübre Uygulamalarının Tanede Besin Elementi Içeriğine Etkisi" i "Effects of Various Phosphorus Fertilizer on The Seed 475 Mineral Composttion of Some Summer Rape (Brassica napus ssp. oleifera L.) Culıivars" Riiveyde TUNÇTÜRK, Murat TUNÇTÜRK, Vahdettin ctsrct "Muz Yetiştiriciliğinde Keçi Gübresi Temini ve Kullamrnı'" "Providing and Using Goaı Manure Ferıılizers in Banana Producıion" 48\ Aşkın BAHAR, Mustafa ŞANLITÜRK "Farklı Fosfor. Çinko Doz Uygulaması Koşullarında Mikoriza Aşılamasının ıskenderiye Üçgülününun itrifoiium alexandrinum L.) Gelişimine Etkisi'? "The Effect of Plant Growth of 491 Berseem Clover (Trifolium alexandrinunı L.) of Myeorrhizae Inoculation in Different Doses of Phusphorus and Zinc Applicaıion Condition" Celal YÜCEL, Derya YÜCEL, Çağdaş AKPıNAR, İbrahim ORTAŞ "Farklı Dozlarda Fosfor ve Çinko Uygulaması ve Mikoriza Aşılamasının Nohut (Cicer arietinum L.) Bitkisinin Gelişimi ve Fosfor Alımı Üzerine Etkisi"! "The Effect of Mycorrhizae Inoculation and in 499 Differenı Doses of Phosphorus and Zinc Applieation on Plant Growth and Phosphorus Upıake of Chickpea (Cieer arietinum L.T Derya YÜCEL, Celal YÜCEL, Çağdaş AKPıNAR, İbrahim ORTAŞ "Fiğ+Mısır Ekim öbeti Sistemi ile Tane Mısırda inorganik Azot Kullanımını Azaltma Olanakları"( "Possibility of Redueing Inorganic Nitragen Usage in Corn Farming by Veteh+Corn Roıaıion" 507 Şeyda Zorer ÇELEBi "Soyanın Verim ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Farklı Fosfor Dozlarının Etkisi"( "Effect of Differenı Phosphorus Doses on Yield and Same Quality Properties ofsoybean" 515 S.Hilal ÇETİN, Özden ÖZTÜRK xiv
2011 Uluslararası Katılımlı i. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı 27-30 Nisan, 2011 ~ ESKişEHiR BAZI YAZLIK KOLZA (BRASS/CA NAPUS SSP. OLE/FERA L.) çeşitlerinde FOSFORLU GÜBRE UYGULAMALARININ TANEDE BESİN ELEMENTİ İÇERİcİNE ETKİsİ Rüveyde TUNÇTÜRKı' Murat TUNÇTÜRK 2, Vahdettin ÇİFTÇP öz Bu araştırma, üç kolza çeşidinde (Westar, Marinca ve Liraveli) farklı fosfor dozlarının (O, 30, 60 ve 90 kg /ha) tanede makro ve mikro besin elementleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 2005 yılında Van ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Deneme Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme tarlalarında Tesadüf Bloklarında Faktöriyel Deneme Deseni' ne göre 3 tekerrürlü olarak düzenlenmiştir. Çalışmada hasat edilen bitkilerden alınan örnek tanelerde makro (P, K, Ca, Mg %) ve mikro (Fe, Zn, Cu ve Mn ppm) besin elementi içerikleri belirlenmiştir. Genelolarak, fosfor dozu uygulamaları arttırıldıkça danenin azot, fosfor ve demir içeriğine ait değerler artarken, incelenen diğer besin elementleri içeriğindeki artış ve azalışlar düzensiz olmuştur. Araştırmada en yüksek N ve Cu oranı 60 kg/ha fosfor uygulamasından, en yüksek P, K, Mg, Fe ve Zn ise 90 kg/lıa fosfor uygulamasından elde edilmiştir. Ayrıca araştırmada en yüksek N, P, K ve Fe içeriği Westar kolza çeşidinden alınan tanelerden elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kolza, çeşit, fosfor, besin içeriği ABSTRACT This study was carried ouı to determine the effects of different phosphorus doses (O, 30, 60 and 90 kg /ha) on the seed macro and micro element corıtents in same rapseed cultivars (Westar, Marinca and Liraveli) urıder Van ccological conditions in 200S. Field trials were arranged in Cornplctely Randomized Black Design with three replications in the experimental area ofyuzuncu Yıl University Agricultural faculty. Macro (P, K, Ca and Mg %) and micro (Fe, Zn, Cu and Mn ppm) element contents of harvested seeds were analyzed. In concıusion, N, P and Fe conterıts of the seed increased by inereasing phosphorus doses, but there wcre no certain changes in the contents of other elernents with different applications. According to results, the highest N and Cu contents were determined in 60 kg /ha phosphorus application, and the highest P, K, Mg, Fe and Zn contents were realized in 90 kg /ha plıosphorus application. Westar rapseed cultivar had the higlıest N, P, K and Fe contents. i Dr.. Tarla Bitkileri Bölümü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, e-posta: ruveyde02@hotmail.com Van, Türkiye, 2 Doç Dr., Tarla Bitkileri Bölümü, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, Türkiye. e-posta: murattuncturk@hotmail.com ) Prof. Dr, Tarla Bitkileri Bölümü, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, Türkiye, e-posta: vahdet2s6s@yahoo.com 475
Key words: Rapseed, cultivar, phosphorus, nutrient content GİRİş Tohumlarında % 40-50 arasında yağ bulunan kolza (Brassica napus ssp. oleiferaı dünyada yetiştirilen en önemli yağ bitkilerinden biridir. Kolza, Dünya' da 30.8 milyon hektar ekim alanı, 58. ı milyon ton üretim ve ı88.3 kg/da verimi ile yağlı tohumlar arasında soya fasulyesi ve çiğitten sonra üçüncü sırada yer almaktadır (Anonim, 2008). Ülkemizde tarımı ve tüketimi bakımından yakın bir geçmişi olan kolza, dünyanın en eski yağ bitkilerinin başında gelir (Algan ve Emiroğlu ı985). Kolza, yazlık ve kışlık olarak yetiştirilebilmesi, vejetasyon süresinin diğer yağ bitkilerine oranla daha kısa olması, birim alandan yüksek verim sağlaması, tohumlarında yağ oranının yüksek olması ve sağlığa zararlı oranda erusik asit ve glukosinolat içermeyen çeşitlerin ıslah edilmesi nedeniyle oldukça avantajlı bir bitkidir. Hasat zamanının diğer yağ bitkilerinden i-2 ay kadar erken olması nedeniyle, yağ fabrikalarına hammadde sağlayarak çalışma kapasitesini yükseltmekte ve uygun bölgelerde ikinci ürün tarımına olanak sağlamaktadır (Başalrna ve Uranbey ı998). Ayrıca ilkbaharda ilk çiçek açan bitkilerden biri olduğu için arıcılıkta da büyük önem taşımaktadır (Atakişi, 1977; Hennig, 1984). Türkiye' de özellikle son yıllarda kolza bitkisine büyük bir ilgi ve talep başlamış ve kolza tarımını geliştirmek amacıyla 2002 yılından itibaren Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından kolza üretici lerine prim ödenmesi kararlaştırılmıştır. Günümüzde kolza yağı başta olmak üzere birçok bitkisel yağ 'biodizel' adıyla dizel motorlarda kullanılmakta, sadece bu nedenle bile kolza AB ülkelerinde stratejik ürün olarak kabul edilmektedir (Baydar, 2005). Türkiye topraklarında elverişli fosfor eksikliği ve buna bağlı olarak giderek artan aşırı fosfor gübrelemesi, önemli bir bitki besleme ve gübreleme sorunudur. (Matar vd., 1992). Bu yüzden tarımsal üretirrumizde kullanılacak fosforlu gübre dozunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Ülkemiz birçok yağ bitkisinin üretimine uygun farklı ekolojik koşullara sahip olmasına rağmen, bitkisel yağ açığımız her geçen gün artmaya devam etmektedir. Yağ açığımızın giderilmesi amacıyla, farklı ekolojilerde yetiştirilebilecek yağ bitkilerinin saptanması ve bölge ekolojisine uygun çeşitlerin tespiti önem arz etmektedir. Bu çalışma ile Van ekolojik şartlarında farklı kolza çeşitlerinde fosforlu gübre dozu uygulamalarının tanede besin elementi içeriğine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. MATERYAL VE YÖNTEM Denemede materyalolarak yabancı kökenli yazlık Marinca, Westar ve Lirawell kolza çeşitleri kullanılmıştır. Araştırma 2005 yıllında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi' ne ait deneme alanlarında yürütülmüştür. Deneme alanı topraklarının 0-20 ve 20-40 cm derinliklerinden alınan toprak örneklerinin fıziksel ve kimyasal analizleri Yüzüncü Yıl Ü niversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Laboratuarları' nda yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre deneme alanı toprakları kumlu-killi-tın yapıda olup, ph (7.7-7.8) hafıf alkali reaksiyonlu olarak belirlenmiştir. Toprakların tüm katmanlarında organik madde (% 185-1.8 i) ve azot içeriği (% 0.092-0.086) ve yarayışlı fosfor içeriği (6.7 i -4.22 ppm) çok düşük bulunmuştur. Potasyum miktarının 0-20 cm toprak derinliğinde yüksek (560.1 ppm), alt tabakalara (221.2 ppm) doğru inildikçe yeterli düzeyde olduğu belirlenmiştir. Denemenin yürütüldüğü 2005 yılında yağış miktarı (337.9 mm) uzun yıllar ortalaması yağış miktarından (385.7 mm) düşük gerçekleşirkerı, 2005 yılının ortalama sıcaklık (17.7 "C ) ve nispi nem 476
değerleri (% 64) uzun yıllar ortalama sıcaklık (16.5 OC) ve nispi nem miktarı (% 57) değerlerine göre daha yüksek gerçekleşmiştir. Deneme 2005 yılında 13 Nisan tarihinde, Tesadüf Bloklarında Faktöriyel Deneme Deseni' ne göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve yürütülmüştür. Çalışmada 4 farklı fosfor (P 0= O, P 3 = 3, P G = 6 ve P 9 =9 kg P 2 0 5 /da) seviyesinin üç kolza (Marinca, Westar ve Lirawell) çeşidinden elde edilen tohumların makro ve mikro besin içeriği üzerine etkisi incelenmiştir. Denemede ekim işlemi el markörü ile açılan çizi lere elle yapılmış, yarısı ekimde ve diğer yarısı da sapa kalkma dönem inde olmak üzere 10 kg N/da azotlu gübre (amonyum sülfat) verilmiştir. Araştırmada bloklar arasında 2 m, parsel aralarında ise i m mesafe birakılmıştır. Parsel alanı 2 m x 5 m= 1O m 2 olup, parsellere 40 cm sıra aralığında beşer sıra ve tohumluk miktarı dekara i kg olacak şekilde ekim yapılmıştır. Hasatta kenar sıralar ve sıra başlarından 50 cm' lik kısım kenar tesiri olarak bırakılmış ve değerlendirmeler 1.2 x 4 = 4.8 m 2 ' lik alan üzerinden yapılmıştır. Araştırmada 8 kez yağmurlama sulama ve yabancı otlar için 3 kez çapalama yapılmıştır. Çeşitlerin olgunlaşmaları eş zamanlı olmadığı için bitkiler hasat olgunluğuna geldiği dönemde 15-25 Eylül tarihleri arasında kenar tesirleri çıkarılarak bitkiler elle hasat edilmiştir. Hasattan sonra elde edilen tanelerde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu ve Mn analizleri Kacar (1984)' a göre yapılmıştır. Özelliklere ilişkin verilerin varyans analizi deneme desenine uygun bir şekilde yapılmış ve ortalamalar arasındaki farklılıkların belirlenmesinde Asgari Önemli Fark (LSD Testi) metodu kullanılmıştır (Düzgüneş vd., 1987). BULGULAR VE TARTIŞMA Kolza çeşitlerinde fosfor uygulamalarının tanede besin elementi içerıgıne etkisi incelenen besin elementlerine göre farklılık göstermiştir. Tablo i' de görüldüğü gibi farklı fosfor dozu uygulamalarının Mg ve Mn hariç incelenen diğer özellikler üzerine, çeşitlerin ise P, Mg, ve Mn hariç incelenen diğer özellikler üzerine etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Tablo ı. Kolzada farklı fosfor dozları uygulamalarının tanede makro ve mikro besin elementlerine ait ortalama değerleri Uygulamalar N P K Mg Ca Fe Cu Mn Zn (%) (%) (%) (%) (%) (ppm) (ppm) (ppm) (ppm) Çeşit ** öd ** öd ** ** ** öd ** Westar 3.08 a 0.22 0.77 a 1.024 0.203 e 163.5 a 6.58 a 38.25 26.77 b Marinca 2.93 b 0.21 0.69 b 1.030 0.293 b 145.5b 7.16 a 35.25 27.37 b liraveli 3.03 a 0.21 0.71 b 1.026 0.357 a 162.9 a 5.00 b 38.95 29.00 a Fosfor (kg/da) ** * ** öd ** ** ** öd ** O 2.98 bc 0.19 e 0.75 a 1.026 0.36 a 130.2 e 5.66 b 37.26 27.33 b 3 3.00 b 0.21 ab 0.68 b 1.025 0.25 be 153.2 b 5.88 b 37.66 26.83 b 6 3.17 a 0.20 be 0.70 b 1025 0.28 b 170.3 a 7.55 a 39.34 26.90 b 9 2.90 e 0.22 a 0.77 a 1.030 0.24 e 175.4 a 5.88 b 35.66 29.73 a LSD (%5) 0.087 0.014 0.030 Ns 0.023 7.04 1.86 3.61 1.28 Cv% 5.4 7.9 9.36 1.62 23.21 18.5 20.20 11.60 10.97 Ortalamalar arasındaki fark Asgari Onemli Fark (LSD Testi) metoduyla P<O.05 seviyesinde değerlendirilmiştir. Denemede kullanılan çeşitlere göre tanedeki azot içeriği değişiklik göstermiştir. Tanede en yüksek azot içeriği % 3.08 ile Westar çeşidinden elde edilmiştir. Artan dozlarda uygulanan fosfor gübrelemesi tane de azot oranını olumlu yönde etkilemiştir. Tanede en yüksek azot içeriği PG uygulamasından (% 3.17) elde edilirken, fosfor dozunun artmasıyla tanedeki azot içeriği (% 2.90) olumsuz etkilerımiştir. Farklı bitkilerde fosfor uygulaması ile yapılan çalışmalarda araştırmacılar 477
(Karaca ve Çimrin 2002; Çimrin vd., 2004; Tüfenkci vd., 2005; Tunçtürk vd., 2009) bulgularınma benzer şekilde artan fosfor uygulamalarının tanedeki azot içeriğini artırdığını bildirmişlerdir. Artan fosfor dozlarına bağlı olarak tanede fosfor içeriği artış göstermiştir. En yüksek tanede fosfor içeriği P9 uygulamasından (% 0.22) elde edilirken, en düşük fosfor içeriği (% 0.19) kontrol parsellerinden elde edilmiştir. Tanedeki fosfor içeriği denemede kullanılan çeşitlere göre de değişiklik göstermiş ve en yüksek fosfor içeriği ( % 0.22) Westar kolza çeşidinden elde edilmiştir. Tüfenkçi ve vd., (2005), korungada azot ve fosfor dozu uyguladıkları çalışmalarında kontrole göre fosfor uygulamasının tanede fosfor içeriğini olumlu yönde etkilediğini bildirmişlerdir. Tanede potasyum içeriği bakımından en yüksek değerler (% 0.77) P 9 uygulamasından elde edilmiş ancak kontrol parselleri ile P9 uygulaması istatistikselolarak aynı grupta yer almışlardır. Çalışmada en yüksek potasyum içeriği (% 0.77) Westar kolza çeşidinden elde edilmiştir. Tüfenkci vd., (2005), bulgularımıza benzer şekilde fosfor uygulamalarının korunga tohumunun potasyum içeriğini arttırdığını bildirmişlerdir. Tanede magnezyum içeriği bakımından uygulanan fosfor dozları ve kullanılan kolza çeşitleri arasında istatistiki olarak farklılık bulunmamıştır. Uygulanan fosfor dozlarına göre sırasıyla tanede % 1.026, % 1.025, % 1.025 ve % 1.030 değerlerinde magnezyum içeriği elde edilmiştir. Buna karşılık tanede kalsiyum içeriği artan fosfor dozları na bağlı olarak bir miktar azalma göstermiş ve en yüksek kalsiyum içeriği (% 0.36) kontrol parsellerinden elde edilmiştir. Bunun yanında çeşitlere göre en yüksek kalsiyum oranı % 0.357 ile Liraveli kolza çeşidinden elde edilmiştir. Karaca ve Çimrin (2002), adi fığ ve arpa karışımı çalışmalarında fosfor uygulamalarının bitkide magnezyum ve kalsiyum içeriğini önemli oranda etkilemediğini, Türkmen vd. (2000), artan fosfor dozlarının domateste kalsiyum içeriğini artırdığmı ancak artan fosfor dozlarının domateste magnezyum içeriğini önemli oranda düşürdüğünü bildirmişlerdir. Çalışma sonuçları arasında oluşan varyasyonun, değişik iklim ve toprak şartlarında, farklı karakterli bitkilerin fosforlu gübrelere verdiği tepkinin farklılığından kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Artan fosfor dozları na paralelolarak tanedeki demir içeriği artış göstermiştir. Tanede en yüksek demir içeriği (175.4 ppm) P9 parsellerinden elde edilirken, P 6 (170.3 ppm) uygulaması ile aynı grupta yer almıştır. Bunun yanında kolza çeşitlerine göre en yüksek demir içeriği (I 63.5 ppm) Westar kolza çeşidinden elde edilmiştir. Fosfor uygulamalarının tanede mangan ve bakır içeriğine etkisi olumlu olmasına rağmen, P 9 uygulaması ile tanedeki bakır ve mangan oranları azalmıştır. İncelenen bu özellikler ile ilgili en yüksek değerler 7.55 ve 39.34 ppm ile P 6 uygulamasından elde edilmiştir Çalışmada kolza çeşitlerine göre en yüksek bakır içeriği ( 7.16 ppm) Marinca, en yüksek mangan (38.95 ppm) ve çinko (29.00 ppm) içeriği Liraveli kolza çeşitlerinden elde edilmiştir. Tanede çinko içeriği en yüksek P9 uygulamasından (29.73 ppm) elde edilmiş, kontrol parseline göre P 3 ve P 6 uygulamalarından elde edilen tanenin çinko içeriğinde azalma gözlenmiştir. Bulgularımıza benzer şekilde Türkmen vd., (2000), domateste, Tunçtürk vd., (2009)' nın, rezenede yaptıkları çalışmada fosfor dozlarının çinko ve mangan içeriğine etkisinin önemsiz olduğunu bildirmişlerdir. SONUÇ Kolza ülkemiz tarımı için önemli bir yağ bitkisidir. Bölgede ekim nöbeti sistemlerinde yer alabilecek alternatif bitkiler arasında kolza ilk sıralardadır. Bu çalışma, bölge şartlarına adapte olabileceği düşünülen kolza çeşitlerinde farklı fosfor gübre dozu uygulamalarının tanenin besin içeriği üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada artan fosfor dozları tanede magnezyum, demir ve fosfor içeriğini artınrken, 9 kg/da fosfor uygulamasının azot, kalsiyum, bakır ve mangan içeriğini azalttığı belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan kolza çeşitlerine göre en yüksek azot, fosfor, potasyum ve demir içeriği Westar kolza çeşidi tohumlarından, en yüksek magnezyum ve bakır içeriği Marinca 478
çeşidi tohumlarından, en yüksek kalsiyum, mangan ve çinko içeriği Liravell kolza çeşidi tohumlarından elde edilmiştir. KAYNAKLAR Algan, N., Ş.H. Emiroğlu, 1985. "Islah edilmiş bazı kolza (Brasica napus ssp oleifera L.) çeşitlerinin değişik yetiştirme koşulları altındaki reaksiyonları üzerine araştırmalar". Ege Üniv. Ziraat Fak. Der. 22 (3): 65-82 Anonim 2008. FAOSTAT, Agricultural Database. http://apps.fao.org. Atakişi, İ. 1977. "Çukurova' da yetiştirilecek kolza çeşitlerinin önemli tarımsal ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar". Çukurova Ziraat Fak. Yıllığı. YıI:8 Sayı: 1. Başalma, D., S. Uranbey, 1998. "Ankara koşullarında farklı yazlık kolza (Brasica napus ssp oleifera L.) çeşitlerinin verim ve verim öğelerinin karşılaştırılması". Ankara Üniv. Tarım Bilim. Derg. (8):61-65 1998 Baydar, H. 2005. "Isparta koşullarında Kanola (Brasiea napus L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelikleri". Süleyman Demirel Üniv, Fen Bilimleri Enst. Dergisi, 9(3): 71-76 Çimrin, K.M, Bozkurt, M.A, Şekeroğlu. N, 2004. "Effect ofnitrogen fertilization on protein yield and nutrient uptake in some Triticale genotypes" Journal of Agronomy 3 (4): 268-272, 2004. Düzgüneş. O., Kesici, T., Koyuncu, O. ve Gürbüz., F. 1987. Araştırma ve Deneme Metotları. A.Ünv. Ziraat Fak. Yayınları: 1021 Ders Kitabı: 295. Sf.381. Hennig, K. 1984. Cultivation of summer rape. Landwirtschaftskammer Schleswig-Holsteirı, Kiel German Federal Republic 2(1):39-40. Kacar, B., 1994. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: lll. Toprak Analizleri, A.Ü.Z.F. Eğt. Araşt. ve Gel. Vakfı Yayın No: 3, Ankara. Karaca, S ve K.M. Çimrirı, 2002. "Adi fığ (Vicia Sativa.)+Arpa (Hordeum Vulgare L.) karışımında azot ve fosforlu gübrelemenin verim ve kaliteye etkisi" Yüzüncü yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 12(1): 47-52. Matar, A., Tarrerıt, 1., Ryarı, J., 1992. "Soil and fertilizer phosphorus and crop responses in the dry land Mediterranean zone". Advances in Soil Sci.18: 81-146. Tüfenkci, S., Erman, M., Sönmez, F, 2005. "Effect of phosphorus and nitrogen application and Rhizobium inoculation on yield and nutrient uptake in sainfoin (Onobryehis sativa)" Indian Journal of Agricultural Sciences 75(5): 261-264. Tunçtürk, M., R, Tunçtürk., Türközü, D. 2009. "Van ekolojik koşullarında değişik azot ve fosfor dozlarının Rezene tfoeniculum Vulgare L.)' de besin içerikleri üzerine etkisi" Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Cilt;14: Sayı: 2, Sayfa 161-164. Türkmen, Ö., Gülser, F., Kabay, T. 2000. "Effect of nitrogen and phosphorus doses on nutrient uptake of Tomato seedlings" Proceedings of international symposium on desertification" S: 481-484. l3-17 June 2000 Konya /Turkey. 479