SÖZLEŞMELİ SB. VE ASTSB. KANUNU: Rütbe bekleme süreleri ve sözleşmenin yenilenmesi Madde 12 Sözleşmeli subay ve astsubayların rütbe bekleme süreleri hakkında, 27.7.1967 tarihli ve 926 sayılı Kanunda muvazzaf subay ve astsubaylar için belirlenen süreler uygulanır. Sözleşmeli subaylardan üst rütbede kadro açığı bulunmadığı için terfi edemeyenler, terfi şartlarını haiz olmak kaydıyla sözleşme müddeti sonuna kadar derece ilerlemesi yaparlar. Her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az üç ay önce taraflar sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde, sözleşme kendiliğinden sona erer. Sözleşmeli subay veya astsubaylar, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak fesh edemezler. (Değişik dördüncü fıkra: 16/6/2009-5907/6 md.) Sözleşmeli subaylar için emsallerinin harp okulu öğrenim süresinden, sözleşmeli astsubaylar için ise emsallerinin astsubay meslek yüksekokulu öğrenim süresinden yıl olarak daha fazla okudukları süreler ve muvazzaf askerlik hizmetinde geçen hizmet süreleri, rütbe bekleme süresinden düşülmez. Ancak bunlardan; hazırlık sınıfı ile normal öğrenim süresinden fazla okunan süreler hariç olmak üzere, muvazzaf subaylığa geçirilenlerin harp okulu, muvazzaf astsubaylığa geçirilenlerin ise astsubay meslek yüksek okulu öğrenim sürelerinden yıl olarak fazla okudukları süreler, rütbe bekleme sürelerinden düşülür. Hangi rütbelerde ne kadar eksik bekletilecekleri yönetmelikte belirtilir. Subay veya astsubay nasbedildikten sonra; yabancı memleketlere altı ay veya daha uzun süreli öğrenim, staj, kurs, ihtisas veya görgü ve bilgilerini artırmak maksadıyla gidenlerin sözleşme süreleri, gidiş ve dönüş tarihleri arasında geçen sürenin iki katı kadar; Türk Silâhlı Kuvvetleri hesabına yurt içindeki fakülte veya yüksekokullarda öğrenim yapanlarla, meslekleriyle ilgili ihtisas yapanların sözleşme süreleri ise, buralarda geçen süreler kadar uzatılır. Yurt dışına sürekli göreve atanan sözleşmeli subay veya astsubayların sözleşme süreleri, görevi devraldıkları ve devrettikleri tarihler arasındaki süre kadar uzatılır. Sözleşmeli subay ve astsubayların, yurt içi veya yurt dışı öğrenimler ile yurt dışı sürekli görevler nedeniyle uzatılan sözleşme süreleri, 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununda rütbeleri itibarıyla belirtilen yaş haddini geçemez. (Ek fıkra: 16/6/2009-5907/6 md.) Sözleşme süresi sona ermeden sözleşmesi fesih edilenler hariç olmak üzere, sözleşmeli tabip subaylar devlet hizmet yükümlülüğüne tâbi olmazlar. Bunlardan tıpta uzmanlık sınavını kazananlar; kıt a, kurum ve karargahlarda üç yıllık hizmetini tamamladıktan sonra uzmanlık eğitimine başlayabilirler. AÇIKLAMA: Madde ile; sözleşmeli subay ve astsubayların rütbe bekleme süreleri ve sözleşmenin yenilenmesi usul ve esasları açıklanmaktadır. 1
1 Rütbe Bekleme Süreleri: 4678 sayılı K.nun Genel Gerekçesi: Sözleşmeli subay ve astsubayların rütbe bekleme süreleri hakkında, 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanununda muvazzaf subaylar ve astsubaylar için belirlenen sürelerin uygulanacağı, istekli olanların; sözleşmeli subaylarda üsteğmenliğin dördüncü yılında muvazzaf subay olmak için, sözleşmeli astsubaylarda ise; Türk Silâhlı Kuvvetlerindeki dördüncü fiilî hizmet yılı başından itibaren onikinci fiilî hizmet yılının bitimine kadar muvazzaf astsubay olmak için başvuru yapabileceği, bunlardan ihtiyaca göre, insan gücü planlarındaki miktar kadarının, muvazzaf subay veya astsubay olarak alınacağı, muvazzaf statüye geçenlerin sözleşmeli statüden çıkarılarak, muvazzaf subay veya astsubayların statüsüne tâbi olacağı hüküm altına alınmaktadır./bununla birlikte, sözleşmeli subay ve astsubay statüsünde bulunan personelden; muvazzaf statüye geçemeyenler veya geçmek istemeyenler sözleşmelerini yenilemek suretiyle subaylarda yüzbaşı rütbesi ile astsubaylarda ise astsubay kıdemli üstçavuş rütbesi ile hizmete devam edebileceklerdir. Bu durumda 6 yıllık yüzbaşı bekleme süresini müteakip 15 inci hizmet yılı sonuna gelen sözleşmeli subaylar ile 3 yıllık astsubay kıdemli üstçavuşluk bekleme süresini müteakip 12 nci hizmet yılı sonuna gelen sözleşmeli astsubaylar için iki seçenek sunulmaktadır./birincisi; sicil amirlerince "Türk Silâhlı Kuvvetlerinde istihdamı uygundur." kanaati olanlar ve sözleşmeli subay olarak kalmak isteyenlerin yüzbaşı rütbesinde, sözleşmeli astsubay olarak kalmak isteyenlerin astsubay kıdemli üstçavuş rütbesinde sözleşmeleri Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununda belirtilen rütbe yaş hadlerine kadar uzatılarak emeklilik hakkını kazanmaları sağlanmaktadır./ İkincisi; kendilerince veya idarece Türk Silâhlı Kuvvetlerinde kalması istenmeyen sözleşmeli subayların yüzbaşı rütbesi bekleme süresi sonunda, sözleşmeli astsubaylarda ise astsubay kıdemli üstçavuş rütbe bekleme süresi sonunda sözleşmeleri feshedilmekte ve tazminatları verilerek Türk Silâhlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilmektedir.) Sözleşmeli subay ve astsubaylar hakkında, 27.7.1967 tarihli ve 926 sayılı Kanunda muvazzaf subay ve astsubaylar için belirlenen rütbe bekleme süreleri uygulanır. 2
Ancak, sözleşmeli subaylardan üst rütbede kadro açığı bulunmadığı için terfi edemeyenler, terfi şartlarını haiz olmak kaydıyla sözleşme müddeti sonuna kadar derece ilerlemesi yaparlar. Sözleşmeli subaylar için emsallerinin harp okulu öğrenim süresinden, sözleşmeli astsubaylar için ise emsallerinin astsubay meslek yüksekokulu öğrenim süresinden yıl olarak daha fazla okudukları süreler ve muvazzaf askerlik hizmetinde geçen hizmet süreleri, rütbe bekleme süresinden düşülmez. Ancak bunlardan; hazırlık sınıfı ile normal öğrenim süresinden fazla okunan süreler hariç olmak üzere, muvazzaf subaylığa geçirilenlerin harp okulu, muvazzaf astsubaylığa geçirilenlerin ise astsubay meslek yüksek okulu öğrenim sürelerinden yıl olarak fazla okudukları süreler, rütbe bekleme sürelerinden düşülür. Hangi rütbelerde ne kadar eksik bekletilecekleri yönetmelikte belirtilir. (Ayrıca bkz: İlgili Yönt. Md. 13/2-3) Sözleşmeli Subay ve Astsubaylar Yönetmeliği nin 13 üncü maddesinde; bunlardan hangi rütbelerde ne kadar eksik bekletilecekleri açıklanmıştır. Fazla öğrenim süreleri; a) Bir yıl olanların, muvazzaf subay ve astsubaylığa geçirildiği rütbede bir yıl, b) İki yıl olanların, en az birer yıllık müspet sicil almaları şartıyla muvazzaf subay ve astsubaylığa geçirildiği rütbede 2 yıl veya muvazzaf subay ve astsubaylığa geçirildiği rütbede 1 yıl, bir sonraki rütbede ise 1 yıldır. 2- Sözleşmenin Yenilenmesi: 12. Maddenin 2. fıkrasına göre; sözleşmeli subay ve astsubaylar her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az üç ay önce taraflar sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde, sözleşmeleri kendiliğinden sona erer. Sözleşmeli subay veya astsubaylar, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak fesh edemezler.(md.12/3) Sözleşmeli subay ve astsubay Yönetmeliği nin 14 üncü maddesinde, sözleşmenin yenilenmesi ve uzatılmasına ilişkin esas ve usullere yer verilmiştir. Sözleşmenin yenilenmesi ve uzatılması aşağıda belirtilen esas ve usullere göre yapılır. (İlgili Yönt.Md. 14) a) Sözleşmeli subay ve astsubaylardan, sözleşmesini yenilemek isteyenler sözleşme süresinin sona erme tarihinden 6 ay önceden başlamak suretiyle dilekçe ile ilk amirine 3
müracaat eder. Bu dilekçeler, İlgili Yönetmeliğin EK-C'de belirtilen nitelik belgesi ile beraber silsileler yolu ile Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına gönderilir. Sözleşmenin yenilenip yenilenmemesi konusundaki nihai karar Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından verilir. Uygun görülenlerin sözleşmesinin yenileneceği, sözleşmenin bitiminden önce bildirilir. Sözleşme, ilgili sözleşmeli subay veya astsubayın talebinin İdarece kabul edildiğinin bildirilmesi ile yenilenir. b) Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı da sözleşmeyi yenilemek istediği taktirde bunu ilgili sözleşmeli subay veya astsubaya bildirirler. Sözleşme, ilgili sözleşmeli subay veya astsubayın İdarenin bu talebini kabul ettiğini bildirmesi ile yenilenir. d) Her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az 3 ay önce taraflar sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları taktirde sözleşme kendiliğinden sona erer. 3 - Yabancı memleketlere öğrenim, staj, kurs, ihtisas veya görgü ve bilgilerini artırmak maksadıyla gidenlerin sözleşme sürelerinin uzayacağı: Kanunun 12 inci maddesinin 5. fıkrasına göre; subay veya astsubay nasbedildikten sonra; yabancı memleketlere altı ay veya daha uzun süreli öğrenim, staj, kurs, ihtisas veya görgü ve bilgilerini artırmak maksadıyla gidenlerin sözleşme süreleri, gidiş ve dönüş tarihleri arasında geçen sürenin iki katı kadar; Türk Silâhlı Kuvvetleri hesabına yurt içindeki fakülte veya yüksekokullarda öğrenim yapanlarla, meslekleriyle ilgili ihtisas yapanların sözleşme süreleri ise, buralarda geçen süreler kadar uzatılır. 4 - Yurt dışına sürekli göreve atananların sözleşme sürelerinin uzayacağı: Kanunun 12 inci maddesinin 6. fıkrasına göre, yurt dışına sürekli göreve atanan sözleşmeli subay veya astsubayların sözleşme süreleri, görevi devraldıkları ve devrettikleri tarihler arasındaki süre kadar uzatılır. 4
Sözleşmeli subay ve astsubayların, yurt içi veya yurt dışı öğrenimler ile yurt dışı sürekli görevler nedeniyle uzatılan sözleşme süreleri, 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununda rütbeleri itibarıyla belirtilen yaş haddini geçemez.(md.12/7) Sözleşmeli subay ve astsubayların, yurtiçi veya yurtdışı öğrenimler ile yurtdışı sürekli görevler nedeniyle uzatılan sözleşme süreleri 08/06/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunda rütbeleri itibariyle belirtilen yaş haddini geçemez. 12 inci maddenin 8. fıkrasına göre; sözleşme süresi sona ermeden sözleşmesi fesih edilenler hariç olmak üzere, sözleşmeli tabip subaylar devlet hizmet yükümlülüğüne tâbi olmazlar. Bunlardan tıpta uzmanlık sınavını kazananlar; kıt a, kurum ve karargahlarda üç yıllık hizmetini tamamladıktan sonra uzmanlık eğitimine başlayabilirler. (Ayrıca bkz. ilgili Yönt. Md. 13/4) 5