Es-Seyyid Eş-Şeyh Mustafa El Abri Hazretleri

Es-Seyyid Eş-Şeyh Mustafa El Abri Hazretleri Es-Seyyid Şeyh Ali Selvi nin Şahsi arşivinde bulunan bir belgede,abri li Es-Seyyid Eş-Şeyh Mustafa Efendinin Mührü Asıl adı: Mustafa Nesebi: Seyyid( Hazreti Hüseyin(R.A) ın Soyundandır) Doğum yeri: Muş un Bulanık İlçesi Abri(Esenlik)Köyü Babası: Es-Seyyid Şeyh İsa (k.s) Dedesi: Es-Seyyid Şeyh İbrahim (k.s) Dedesi: Es-Seyyid Şeyh İsmail (k.s) Dedesi: Es-Seyyid Şeyh Musa (k.s) Dedesi: Es-Seyyid Eyüp (k.s) Dedesi: Es-Seyyid Muhammed (k.s)

İlim okuduğu Medrese: Abri Köyü, Es-Seyyid Aynü lmelek Medresesi Tarikatı: Kadiriye Vefat tarihi ve yeri: H.1333/M.1915, Muş İline bağlı, Yukarı Sızma Köyü Es-Seyyid Eş-Şeyh Mustafa Hazretleri, Doğu Anadolu'da yetişen büyük velilerdendir. Osmanlı Devletinin son devirlerinde yaşamış Kadiri âlim ve mutasavvıflarındandır. Hazreti Hüseyin (R.a)Efendimizin Mübarek Soyundan Gelmektedir(1) Muş İline Bağlı Bulanık İlçesinin Abri (Esenlik ) Köyünde metfun olan, Sâdât-ı Kirâm ın Büyüklerinden, Es-Seyyid Eş-Şeyh Aynü l melek(ö.726/1326) Hazretlerinin nesebindendir.(2) Babası Seyyid Şeyh İsa Hazretleridir, Abri köyünde dünyaya gelen, Seyyid Mustafa Efendi, Uzun boylu, iri gözlü, Alim, Salih, Muttaki, Edip bir zat idi. küçüklüğünden itibaren saçını ve sakalını hiç kesmemiş olan Seyyid Mustafa hazretleri, çift örgülü olan saçlarını sağ ve sol omuzlarından göğsünün üstüne sarkıtırdı. Kadiri tarikatında saçlar uzatılıp örülürdü. Saç uzatmak Efendimiz(sav) unutulmuş sünnetlerindendir. Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) her hususta olduğu gibi, bu hususta da ashabınaümmetine en güzel örnektir, rehberdir. Saçlarını zaman zaman uzatmış, zaman zaman farklı boyutlarda kestirmiş, zaman zaman da kazıtmıştır. Bunun manası; saçta bu nevi uygulamaların hepsinin de caiz olmasıdır. Efendimiz (s.a.v.), "Kim saç bırakmışsa / uzatmışsa, onun bakımına dikkat etsin." [Ebu Davud, Sünen, IV, 74, Hadis no: 4062], "Saçı olan, saçına ikram etsin (temizlik ve bakımına riayet etsin)." [Ebu Davud, Sünen,] Es-Seyyid Şeyh Mustafa Hazretleri, İlk Eğitimini Babası Seyyid Şeyh İsa nın yanında aldıktan sonra, Abri köyünde ecdatları tarafından kurulan, Seyyid Aynü lmelek Medresesinde Zahiri İlmini tamamlar. Babası Seyyid Şeyh İsa hazretlerinin manevi terbiyesinde ve sohbetlerinde büyüyen Seyyid Mustafa efendi, babasının vefatından sonra, Muş un Bulanık İlçesine bağlı Melhemlu köyünde ikamet eden Seyyid Şeyh Ahmed Amas-i Hazretlerinden Kadiri Tarikatında Halifelik alır, aynı zamanda, Abri köyünde bulunan ecdat yadigarı, Seyyid Şeyh Aynü lmelek Hazretleri, Zaviye Vakfının da resmi Mütevellisi olan, Seyyid Şeyh Mustafa efendi, bir taraftan ilim ve irşat ile meşgul olurken diğer taraftan da Mütevellisi bulunduğu,camii,medrese ve Dergah ın resmi işleri ile meşgul olur. MÜTEVELLİ: Vakıf işlerini idare ve rü'yet etmek üzere tâyin olunan zattır.(3) mütevelli tarafından görülmesi gerekli olan işler şunlardır: Vakfın malını muhafaza, hüsnü idare, müderris, imâm ve hatib tâyini. tamire muhtaç olan 1 BOA. Şuray-i Devlet Y..PRK.AZJ 2 VGMA, Şahsiyet Defteri 200-88-795-796, BOA. ŞD 266_20_024 3-Vakıflar Genel Müdürlüğü, Vakıf Deyimleri ve terimleri Sözlüğü.

binaların tamir ve korunması, icâr ve ücretlerinin tahsili, vakfın gelirini vâkıfın şartı gereğince sarf etmek, vakıf mallara dışarıdan vuku' bulacak tecâvüzü men' ve icâbı halinde vakfın leh ve aleyhinde dava ve muayyen müddetlerde alakalı makamlara hesab verme mütevellîye ait vazifelerdendir.(4) Seyyid Şeyh Mustafa(k.s),Şeyh Aynü lmelek Hazretleri Zaviyesi Vakfının mütevellisi olarak, Zaviyenin vergiden istisnasının devamı için, Maliye Nezaretine göndermiş olduğu arzuhal üzerine, Maliye Nezareti Celile sinden, Bitlis Vilayeti defterdarlığına gönderilen tezkere şöyledir: Muş Sancağına tâbi Bulanık kazâsı dâhilinde vâki Şeyh Aynü lmelek Hazretleri Zâviyesi Vakfının mütevellisi Şeyh Mustafa ve Süleyman efendiler eli ile verilen arzıhâlin lefıyle mündericatına nazaran icrâ-i icabı hakkında sebk iden eş âra cevâben mâliyye nezâret-i aliyyesinden vârid olan 8 Temmuz sene 1322 târih ve yüz kırk altı numerolu işbu tezkerede zâviye-i mezkûre vakfına âid mebâliğin bekâya tahsîlâtından mahalline âid kısmından ale l-usûl tasvîyesi zınnında Bitlis vilâyeti defterdârlığına icrâ-i teblîgât olunduğu beyân ve izbâr olunmuş ise de bedelât-ı öşriye ve mahsusât-ı vakfı ile ferâğ ve intikâl harçlarından mâl-ı sanduklarında müterâkim matlûbât-ı vakfiye hayrât ve meberrât-ı şerîfenin masârifi ta mîresi ile hademe ve ehli mürtezika vezâif ve mu ayyenâtı karşılığı olmasına mebnî bunların muntâzaman tesviyesiyle hademe-i evkâfa sıkıntı çektirilmemesi irade-i seniyye-i cenâb-ı hilâfet penahi iktizâ-ı celîlinden ve işbu irade-i seniyye-i cenâb-ı mülûkânenin hükm-i münîf-i bekâya tahsîlâtının sûret-i sarfı hakkında icrâ-i hazîne-i celîle-i mâliyece ittihâz buyurulan mukarrerât(alınan kararlar, kararlaştırılmış şeyler)müstesnâ olacağı emr-i celî bulunmuş olmasına nazaran matlûbât-ı mezkûrenin ber mûcib-i irade-i seniyye-i hazret-i hilâfet penahi defaten tesviye ve itâsı hakkında vilâyet-i müşarunileyha defterdârlığına tebligât-ı lâzıme-i icrâ ve makam-ı nezâret-i celîleye de beyân-ı malûmât olunması lüzûmunun nezâret-i müşarunileyhaya cevâben izbâr-ı zınnında mektûb-i kalemi tevdi kılındı. 12 /Ağustos/sene 1322.(5) Seyyid Şeyh Mustafa Hazretleri, Medreselerde okutulan İslamî ilimlerin hemen hemen tamamında derin bir bilgiye sahip idi, Seyyid Aynü lmelek medresesinde okuyan talebelere ders okutmasının yanı sıra, insanlara Allah u tealanın emir ve yasaklarını anlatarak onların dünya ve ahiret saadetine kavuşmaları için gayret sarf ediyordu. Güzel sözleri ve örnek ahlâkıyla insanlara rehberlik eden,es-seyyid Mustafa El Abri hazretleri Derin bir ilme ve hikmete sahip olmanın yanında,edebi şiir ve hikmet dolu sözlerinden oluşan, Divan-a Es-Seyyid Mustafa-yi Abri" diye bilinen birde eseri vardır.divanın daki belağat, edebi sanat ve ilmi derinlik onun 4 -Vakıflar Genel Müdürlüğü, Vakıf Deyimleri ve terimleri Sözlüğü. 5- Başbakanlık Osmanlı Arşivi. EV. MKT-03348

Arapça ve Farsça dillerine ne kadar hakim olduğunun göstergesidir.eserinde Farsça,Arapça,Kürtçe ve Türkçe kelime kullanmıştır. Seyyid Şeyh Mustafa(ks) yazmış olduğu Divan ın,171 beyitten oluşan bölümü günümüze ulaşabilmiştir.divanında,büyük ecdadı Seyyid Aynü lmelek hazretleri nı vasfeden 24 beyit, babası Seyyid Şeyh İsa hazretlerini vasfeden 18 beyyit, Gavs-i Geylani hazretleri için 3 beyit,birinci dünya savaşında doğu cephesinde Şehid düşen amcası Seyyid Şeyh Abdülaziz(ks)için 27 beyit,birinci cihan harbini anlatan, 62 beyit ve Şeyh Muhammed küfrevi(ks) yi anlatan 8 beyit,ayrıca Seyyid Şeyh Ahmed-i Amasi hazretlerini medheden 4 beyit bulunmaktadır. Türkçe söylemiş olduğu bir beyit şöyledir: گ ر إ س تر سن معري فت سرمآي سي ش ي سبه ا و ب س ومه و زار ل و ب پ ا يسسي Ger istersen marifet sermayesi Şevk ile ol hem güzar bul payesi Anlamı: Eğer İlahi esrar ve hakikatlara sahib olmak istiyorsan, Allah u Tealayı karşı kalbinde derin bir muhabbet olsun ki,o zaman bu manevi rütbeye geçmek,sana nasib olur. Es-Seyyid Eş-Şeyh Mustafa Hazretleri nin vefatı: Es-Seyyid Şeyh Mustafa(Kuddise Sirruhü),Yirmi bir sene kadiri tarikatı üzerine ilim,irfan ve irşad ile meşgul olur. artık mubarek ömrünün son demlerindedir.bu arada birinci dünya savaşı çıkar ve Osmanlı Devleti de bu savaşa katılmak zorunda kalır. Ruslar 1 kasım1914 te doğu anadolu ya saldırıya geçer.bunun üzerine,şeyhülislam Cihad-ı Mukaddes ilan eder.umumi cihadın ilan edilmesi ile beraber,akrabalarından savaşabilecek durumda olan herkes cihada iştirak eder.fakat Seyyid Mustafa efendi çok yaşlı ve hasta olduğu için cihada çıkacak durumda değildir,savaş çok çetin geçer. birde soğuk kış ayları bastırınca işler daha da zorlaşır. düşman kuvvetleri çok fazladır, Osmanlı ordusu çarpışa çarpışa geri çekilmek zorunda kalır.11 Mayıs 1915'ta Malazgirt ilçesi rusların eline düşer.malazgirt ten sonra Bulanık ilçesi de düşer,artık düşman ordusu Abri köyüne dayanmıştır,bu arada Cephede çarpışan akrabalar şeyh hazretlerine düşman kuvvetleri Abri köyüne çok yaklaşmış,artık köyden ayrılmanız gerekir diye haber gönderirler.bu haber üzerine Seyyid Mustafa hazretleri,köyden çıkmak için hazırlık

yapılmasını ister.hazırlıklar bittikten sonra,seyyid Mustafa efendinin Perişan adındaki atı getirilir.seyyid Mustafa Hazretleri,besmele ile ayağını özengiye koyarak ata biner ve çoğunluğu kadın,çocuk ve yaşlılardan oluşan bir kafile ile bu kafilede Seyyid Mustafa hazretlerinin ev halkı,abri köyünde ikamet eden komşular ve Müezzini Molla Abbas bulunmaktadır beraber Abri köyünden Muş İline doğru harekete geçerler.muş merkeze bağlı,yukarı Sızma köyü ile Üç Sırt (Segira) köyü arasında olan,fakat Yukarı Sızma köyüne bağlı bulunun yaylaya vardıklarında Seyyid Mustafa(Kuddise Sirruhü) nun önceden mevcut olan hastalığı daha daha artar ve bu yaylada bulunan bir çeşmenin başında durmak zorunda kalırlar. elde bulunan malzeme ile Şeyh hazretleri için bir çadır kurulur ve yatak hazırlanır.hastalığı giderek ağırlaşan, Seyyid Mustafa (Kuddise Sirruhü),Molla Abbası göndererek bulundukları yaylaya yakın bir yerde olan kardeşi Seyyid Muhammed şirin e gelsin diye haber salar.şeyh Muhammed şirin Molla Abbas ile hemen gelir.çadırın içinde hasta yatağında olan Seyyid Mustafa Hazretleri, kardeşi Şeyh Muhammed Şirine, bu hastalıktan kurtulucağıma ihtimal vermiyorum, herhalde ben vefat edeceğim der. Seyyid Mustafa hazretlerinin bu sözleri üzerine çadırda bulunanların üzerine acı bir hüzün çöker. O ara Seyyid Mustafa hazretleri şu beyitleri söylemeye başlar: ففففف فففففففففف فففففففف ففففف فففففف فففففففف ففف فففففف فففففف فففففف فففففف ففف ففففففف ففف ففففففف ففففففففف NEY-U MITRUB-U BI DENGÊ DEF-Ê RAKIR QIYAMET BÊ MİSAL RAKIR QIYAMA MAHŞER-Ê MINDİ DI BIRCA PENCER-Ê TÜRKÇESİ: Dervişin üflediği Ney ile Def in sesi Tarif edilmez bir gürültü çıkardı Mahşer gününün gürültüsü gibi

Ben gördüm pencerenin köşesinden Anlamı: Es-Seyyid Mustafa Hazretleri muhtemeldir ki kendisinin de yıllarca yönettiği, Kadir-i Semas-ı ve Devran-ı esnasında dervişlerin,büyük bir aşk ve şevk ile def ve ney çalarak yaptıkları zikr-i, manen görerek bu beyitleri söylemiştir.allah u A lem ************ فففففف ففف فففففف فففف ففففف فففففيي فففف فففففف ففففففف ففففففف ففففففففففف ففففففف ففففف ففف ففففففففف فففف ففففففف BEDR-A DI PÊNC-U NEH ŞEB-Ê KIŞAYÊ SER EBRU HİLAL KIŞAYÊ QEWSEYN-Ê ŞEBAB-Ê TİR JÊ DI BARIN WÊK ŞIHAB-Ê TÜRKÇESİ: Ondördüncü gecenin ayı, dolunay Çekildi hilal kaşların üstüne Çekildi iki kaşın arasına yeniden parlak yıldızdan akan kıvılcım gibi,ok yağıyor ondan Anlamı: Bedir: sözlükte olgun,tamam,kamil anlamına gelen,ayın en parlak ve dolgun halini ifade eden bedir. Tükçe de dolunay,ayın on dördü gibi tabirlerle karşılanır. Dinî, tasavvufî,edebiyatımızda sevgili ile kastedilen, Hakk ın ve kulların sevgilisi (habîbullah) olan Hz. Muhammed dir(s.a.s). Dolayısıyla aysevgili münasebetleri aynı zamanda Hz. Peygamber(s.a.s) le de ilgili olmuş olur. O nübüvvet semasının, risâlet burcunun, kâinatın tek dolunayıdır. O, cehaleti, küfür gecesini, onun karanlığını tevhid ve iman ışığıyla kıyamete kadar aydınlatacak şekilde Allah ın kullarına lutfu, keremi ve merhameti olan ve feleklerin yüzüsuyu hürmetine yaratıldığı bir nur dur. Vahyini Allah tan almakla âdeta ışığını güneşten alan bir aydır. Cenâb-ı Hak ona Tâhâ (Tâhâ

20/1) diye hitap ederek ayın on dördü gibi olduğuna işaret etmiştir (zira Tâhâ daki harflerin ebced hesabıyla toplamı on dört etmektedir. (6)bu beyitlerde Seyyid Mustafa hazretleri,ceddi Pak-i olan Hazreti Resulullah(s.a.s)efendimizi kastetmiş olabilir.fakat hakikati yalnızca bilen Allah u Tealadır. ************* ففففففف فففففففف ففففففففف ففففففف ففف ففففف فففففف فففففف ففففففف ففف ففففف ففففففف فففففففف فففففففف ففففففففف TİRAN LI DILDA SERSER-Ê CERGÊ DI XUN TINE WE MAL CERGÊ DI XUNA KEZEB-Ê MEWCAN DI DANE ĞEB ĞEB-Ê TÜRKÇESİ: Muhabbet okları kalbimin üstüne vurdu Kümelenen kan içeri sızlıyor Ciğerden gelip toplanan kan Dalga dalga boğaza dayandı ************* فففففف ففففففففففف ففففففففف فففففف فففففففففف فففف فففففف ففففففف فف فففففففف ففففف ففففف فففف فففف ففففففففف ففف ففففففف 6 -türkiye diyanet vakfı.ansiklopedisi-cilt.4,sayfa,188

DEST-Ê DİL RIBAY-Ê NAZENİN DEST-Ê DİLBERÊ ALİ CEMAL SÊLÊ DÊ ÇEŞMAN BUNE XUN LEW HER DIKEŞEM AHU NALİN TÜRKÇESİ: Gönlümü kapan nazlı yarin elinden Gönlümü çelen güzel yüzlü yar elinden İki gözümden sel gibi akan yaşlar kana döndü Ben Hep inleyip ah çekmekteyim ************** فففف فففف فففففف فففففففف ففففففف ففففففففف ففففففف يييي فففففف فففف فففففففف فففففففففف ففففف يي فففففف فففف ففففففف ففففففف LEW MIN BUYE İLMELYAQİN MECRUH NEBİN CAMA WİSAL WÊK MUSTAF-A SÜKRAN-Ê DİN DA MEYL NEDA ZÜLF-A ZERİN. TÜRKÇESİ: Bu benim için kesinliği ispatlanmış olan bilgidir Ölüm Kendisi için kavuşma şerbeti olana üzülmeyin Din-i İslam ın sevgisi ile kendinden geçen Mustafa gibi O dünyanın aldatıcı güzelliklerine hiç yönelmedi.

Bu beyitleri,molla Abbas hemen yazar. Seyyid Mustafa hazretleri Birkaç gün sonra,yukarı Sızma köyüne tabi olan bu yaylada vefat eder ve oraya defnedilir.şerefli ömrünü Allahü Teâlâ nın Yolunda, ilim,irfan ve irşad ile geçiren,es-seyyid Şeyh Mustafa Kuddise Sirruhü nin,vefat Tarihi Miladi.1915/Hicri.1333.Senesidir.(7)Rabbül Âlemin bizi şefaatine nail eylesin âmin. (8) Es-Seyyid Şeyh Mustafa El Abri(ks),evlilikleri ve çocukları: Seyyid Mustafa hazretleri,seyyide Medine Hanım ile evlenmiştir. Seyyide Medine,akrabadan Seyyid Şeyh Abdürrezzak in kerimesidir. Medine Hanımdan, üç evladı vardır: a-seyyid Şeyh kadri Efendi.Seyyid Kadri birici cihan harbinde kaybolmuş bir daha kendisinden haber alınmamıştır. b-seyyide Şimşad Hanımefendi. c-seyyid Şeyh Muhammed Efendi.Seyyid Şeyh Muhammed in dört oğlu vardır: Seyyid Şeyh İhsan Seyyid Şeyh İbrahim Seyyid Şeyh İzzeddin Seyyid Şeyh Kutbeddin Soyadı Kanunu kapsamında TURHAN soyadını almışlardır. 7 -Başbakanlık,Türk Tarih Kurumu-Tarih Çevirme Klavuzu 8 - Es-Seyyid Şeyh Mustafa hazretleri nin biraderzadesi,seyyid Şeyh Said Doğrusoy ile.21.03.2017.tarihinde yapılan mulakat

Es-Seyyid Şeyh Mustafa hazretleri Divan nın,amcazadesi Es-Seyyid Şeyh Ali Selvi nin şahsi arşivinde bulunan nushaları..

Başbakanlık Osmanlı Arşivi. EV. MKT-03348-Maliye Nezareti Celilesinden,Bitlis Vilayeti defterdarlığına gönderilen tezkere