Balım Sultan. Kendisinden önceki ve sonraki Postnişin'ler sırası ile ; YUSUF BALA BABA EFENDİ MAHMUT BABA EFENDİ İSKENDER BABA EFENDİ

Transkript

1 Balım Sultan Bektaşiliği kurumlaştıran önder olarak bilinen Balım Sultan; Hacı Bektaş Veli'nin ilk öncülülerinden Dimetoka tekkesinin posnişini Seyit Ali Sultan'in torunlarindan olup, doğumu 1462 dir senesinde hakka yürümüştür. Fatih'in Istanbul fethini müteakip Gedik Ahmet Pasa'nin 1475 de Kırım, Mora ve Tuna seferinden dönüşte Dimitoka'daki tekkeye misafir olur. Dimitoka'daki Seit Ali Sultan (kızıldeli) dergahında yetiştikten sonra Anadoluya geçmiştir. Daha sonra Hacıbektaş'a giden Balım Sultan bir süre dergahta hizmet verdikten sonra Bektaşi piri olarak Hacıbektaş dergahının pir postuna oturmuştur. Kendisinden önceki ve sonraki Postnişin'ler sırası ile ; YUSUF BALA BABA EFENDİ MAHMUT BABA EFENDİ İSKENDER BABA EFENDİ GENÇ KALENDER BABA EFENDİ RESUL BALA BABA EFENDİ BALIM SULTAN MÜRSEL BALA SULTAN HIZIR LALE SULTAN Hz. PİR HACI BEKTAŞI VELİ 'dir. Bektaşi dervişi Kazak Abdal bir şiirinde Balım Sultandan hayranlık ile bahseder; "Arslan gibi apıl apıl yürüyen Kendi özün hak sırrına bürüyen Kepeneğin yanı sıra yürüyen Mürsel baba oğlu Sultan Balım'dır."

2 Baba(Mürsel) Sultan türbesi Eğirdir de bulunmaktadır. Türbenin kapısındaki yazıtta Hamidoğlu İlyas Bey tarafından 1358 yılında İsa bin Musa adına inşa ettirildiği anlatılmaktadır. Selçuklu tarzındaki türbede Baba Sultan'dan başka Sureti Baba (Zorti Baba) ve Palaz Baba adlarında iki kişinin daha mezarı bulunmaktadır. Baba Sultan'ın asıl adı Mürsel'dir, o dönemde din büyüklerinin soyundan gelenlere Sultan denildiği için ona da Mürsel Sultan denilmiştir. Büyüyüp, Bektaşi Tarikatının gerektirdiği bilgi ve deneyimi kazandıktan sonra Baba unvanını almış ve Baba Sultan olarak anılmaya başlamıştır yılları arasında Bektaşi dergahının postnişini olan Baba Sultan öğrencilerinden Ebu Musa oğlu Şeyh İsa Deduki' yi Eğirdir'e göndermiş ve onun burada bir zaviye kurmasını sağlamıştır. Baba Sultan yaşlanınca buraya gelmiş ve vasiyeti üzerine türbesinin bulunduğu yere gömülmüş. Tekkeler kapatıldıktan sonra türbenin etrafında bulunduğu bilinen aşevi gibi diğer yapılar yıkılmış, geriye türbe kalmıştır. Seyyid Ali Sultan Bektaşi geleneğinde Kızıl Deli olarak tanınır ve Türk geleneklerinde Pehlivanlığın Piri olarak yerini alır. Horasan erlerinden Hüseyin Ataoğlu olduğu bilinir. Lakaplarından biri de Hızır Lala veya Hızır Lale dir. M yılları arasında yaşamıştır de Bektaşilerin en önemli dergahlarından biri olan Dimetoka dergahını yaptırmış burada eğitim düzeni kurmuştur. Dergah 1826 da yıkılmıştır. Dimetoka yöresinin Demirviran köyündedir. Seyyid Ali Sul tan ın esas mezarı buradadır. Mücerret Hilafet Dergahı olarak uzun yıllar hizmet vermiştir. Dergah Kızıl Deli diye tanınan ırmağın kenarın da olduğu için yöre halkı dergahı betimlemek üzere bu ismi sıkça kullanmış ve bu isim, Seyyid Ali Sultan ın lakabı olarak kullanılmıştır. Balım Sultan ın babası Mürsel Baba ile yakın dostluğu vardır. Mürsel Baba da Dimetoka da Seyyid Ali Sultan dergahına yakın bir yerde kendi dergahını açmıştır. Balım Sultan Bektaşi tarikatını kurumsallaştırmıştır ve bu kurumlaşma beraberinde sürekliliği de getirmiştir. Bu Bektaşiligin günümüze kadar gelmesinde büyük bir etkendir. Balım Sultan, dergâhtaki bütün çalışmaları kayıt altına almıştır. Gerçi bu kayıtların çoğu çeşitli zamanlarda özellikle Yeniçeri ocağının lağv edilmesi ve akabinde Yeniçerilerin bağlantılı oldugu Bektaşilik üzerinde uygulanan baskı sürecinde yok edilmişlerdir. Buna rağmen bu durum Balım Sultan ın önderlik kabiliyetini göstermektedir. Balım Sultan, salt kayıt tutmakla yetinmemiş, mevcut olan bir çok olguyu da sistemleştirmiştir. Tarikatta yer alan bir çok kura Balım Sultan zamanında konulmuştur. Ayrıca Bektaşi Erkânnamesini düzenlemiştir. Mücerret makamı Balım Sultan zamanında Bektaşilige dahil edilmiştir.

3 BİZ URUM ABDALLARIYIZ Biz urum abdallarıyız Maksudumuz yardır bizim Geçtik ziynet kabasından Gencinemiz erdir bizim Daim kılarız biz varı Harc-eyleriz elde varı Dost yoluna verdik seri Münkirimiz hordur bizim Aşk bülbülüyüz öteriz Rah-Hakka yüz tutarız Mana gevherin satarız Müşterimiz vardır bizim Haber aldık Muhammedden Geçmeyiz zat u sıfattan Balım nihan söyler zattan İrşadımız sırdır bizim Balım Sultan

4 Benim pirim Hacı Bektaş Veli dir Pirim piri Şahımerdan Ali dir Seyyit Ali Sultanın kendisidir Erenlerin lokmasından yer isen Gerçek imamların aslı der isen Dinle pendi sana derim er isen Arslan gibi apıl apıl yürüyen Kendi özün Hak sırrına bürüyen Kepenegin yanı sıra yürüyen Mümin olan lokmasını yedirir Her sözleri rumuz ile bildirir Gümansız bil anı gerçek Velidir Kızıl Deli ocağında uyanan Baştan başa yeşillere boyanan Varıp pirin eşiğine dayanan

5 Mekan tutmuş Hanbağında bucağın Bulutlara ağıp tutan sancağın Uyandırdı pirimizin ocağın Kazak Abdal der rivayet eyledim Üç yüz altmış er ziyaret eyledim Bu da söz başı bir hikayet eyledim Kazak Abdal