ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJE YARIŞMASI (SENVER - 11) 1. GİRİŞ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız, ulusal enerji politikalarımız çerçevesinde enerji verimliliğinin arttırılmasını hedefleyerek bu hedefin gerçekleştirilmesine katkıda bulunan endüstriyel işletmelerin, uygulama projelerinin ve ürünlerin kamuoyuna duyurulmasını ve teşvik edilmesini tüm dünyada olduğu gibi etkin bir politika aracı olarak değerlendirmektedir. Bu düşünceden hareketle Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) tarafından 1999 yılından bu yana her yıl endüstriyel işletmelere yönelik düzenlenen proje yarışmalarının bu yıl onuncusu düzenlenmektedir. Endüstriyel işletmeler arasında bilgi alışverişini artırmayı ve enerji verimliliği konusunda yeni çalışmaları teşvik etmeyi amaçlayan Sanayide Enerji Verimliliği (SENVER) Proje yarışmaları artık geleneksel hale gelmiş ve bugüne kadar düzenlenen SENVER yarışmaları ile değişik enerji verimliliği projelerinin kamuoyuna duyurulması sağlanmış, uygulanmış projelerin başarısının ve sağladığı yararların tanıtılması benzer projeleri tasarlayan endüstriyel işletmelerin çalışmalarını teşvik etmiştir. 2. AMAÇ Yarışmanın amacı, endüstriyel işletmelerin uyguladığı enerji verimli ve çevre duyarlı uygulama projelerini ve teknolojileri, kullanımları sırasında enerji tüketen enerji verimli ve çevre duyarlı endüstriyel ürünleri ve enerji verimli endüstriyel işletmeleri ortaya çıkararak, bilgi ve tecrübelerin paylaşılmasını sağlamak suretiyle endüstriyel alanda enerji verimliliğini artırmaktır. 3. SINIFLANDIRMA Yarışma; Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri (SEVAP), Enerji Verimli Ürün (EVÜ) ve Enerji Verimli Endüstriyel Tesis (EVET) olmak üzere, üç ana gruba ayrılır. Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri (SEVAP): SEVAP grubunda, endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik uyguladıkları projeler değerlendirilir. SEVAP üç (3) alt gruptan oluşur. Alt Gruplar SEVAP - 1 SEVAP - 2 SEVAP - 3 Yıllık toplam enerji tüketimi Ton Eşdeğer Petrol (TEP) 500 TEP - 1.000 TEP 1.001 TEP- 50.000 TEP 50.001 TEP ve üzeri 1
Enerji Verimli Ürün (EVÜ): EVÜ sınıfında, endüstriyel işletmeler tarafından tasarlanan, üretilen ve kullanımları sırasında enerji kaynağını doğrudan kullanan ürünler değerlendirilir. Enerji Verimli Endüstriyel Tesis (EVET): EVET sınıfında, entegre proje ve başarılı işletme yönetimi uygulamaları ile birim hasıla başına enerji tüketimini (enerji yoğunluğunu) azaltan endüstriyel işletmeler değerlendirilir. 4. YARIŞMAYA KATILIM 4.1. Genel Herhangi bir endüstriyel işletme, tüm ana gruplar için başvuruda bulunabilir. Başvurular, ciltlenmiş dokuz (9) nüsha halinde yazılı doküman ve bir (1) kopya elektronik ortamda (CD) olmak üzere, 8 inci maddede belirtilen başvuru adresine yapılır. Başvurular, Ek- 1 de verilen Dosya Formatı na (DF) uygun olarak hazırlanır. EİE nin www.eie.gov.tr internet adresinden elektronik ortamda temin edilecek olan DF gerektiğinde daha fazla bilgi vermek üzere başvuru sahibi endüstriyel işletmelerce geliştirilebilir, gerekli görülen ilaveler yapılabilir. Enerji tasarruf miktarlarının TEP olarak hesaplanmasında, 25/10/2008 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik uyarınca Ek-4 de verilen katsayılar kullanılır. Kullanılan diğer sabit veya çevrim katsayıları hesaplamaların yer aldığı bölümlerde belirtilir. 4.2. SEVAP Grubu SEVAP grubunda 01/01/2009 tarihinden sonra uygulanmış projeler değerlendirilir. Aynı endüstriyel işletmede birden fazla uygulama projesi olması halinde, her bir proje için Ek-1 de verilen DF nin Proje Bilgileri bölümü ayrı ayrı doldurulur. Projelerin yayınlanabilir sureti hem yazılı doküman olarak (Yazı fontu: Arial 12 punto) hem de elektronik ortamda (CD) başvuru dosyası ile birlikte ayrı bir dosya halinde sunulur. 4.3. EVÜ Grubu EVÜ grubunda değerlendirilecek ürünün 01/01/2009 tarihinden sonra piyasaya sürülmüş olması gerekir ve buna ilişkin belgeler Ek-2 de verilen başvuru dosyası ile birlikte sunulur. Ürünün ülke genelinde gerçekleşmesi hedeflenen kullanımıyla sağladığı tasarruf miktarı, orijinal yakıt türü cinsinden (Elektrik,.. kwh/yıl; Fuel Oil,.. Ton/yıl vb şeklinde), TEP ve parasal karşılıkları verilir. Tasarruf miktarının hesaplanmasında, ürünün bir önceki versiyonuna veya eşdeğer en iyi ürüne göre birim tüketimdeki azalma miktarları açıklayıcı bilgilerle birlikte verilir. Ürün tasarımında araştırma ve geliştirme çalışması yapılıp yapılmadığı, bir patent veya knowhow a dayanıp dayanmadığı, dayanıyorsa organizasyonu ve yapılan araştırma ve geliştirme harcamaları hakkında da bilgiler verilir 2
4.4. EVET Grubu EVET grubunda yarışacak endüstriyel işletmeler tarafından, Ek-3 de verilen formattaki bilgiler verilir. EİE ihtiyaç duyması halinde, endüstriyel işletmelerden satış hasılatı ile ilgili bilgilerini yetkili mercilerce onaylanmış belgelerle tevsik etmelerini isteme hakkına sahiptir 5. DEĞERLENDİRME Yarışmaya başvuranlar tarafından sunulan bilgi ve belgelerdeki eksikliklerin tespitine yönelik çalışmalar, EİE tarafından yapılır. Yapılan inceleme sonucu tespit edilen eksiklikler ilgili endüstriyel işletme tarafından tamamlanarak, EİE nin yazılı bildirimine müteakip en fazla on (10) takvim günü içinde EİE ye ulaştırılır. Ödül alacak olan endüstriyel işletmeler, EİE başkanlığında aşağıdaki kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşan Değerlendirme Jürisi (DJ) tarafından belirlenir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı / Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı / Sanayi Genel Müdürlüğü Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu, Üniversiteler Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği / Makina ve/veya Elektrik Mühendisleri Odası EİE tarafından talep edilmesi halinde projeler hakkında bilgi verilmek üzere sunum hazırlanır ve EİE tarafından bildirilen süre zarfında 8 inci maddede belirtilen iletişim adresine ulaştırılır. Değerlendirme çalışmaları kapsamında, EİE ve/veya DJ yerinde inceleme ve kontrol yapma hakkına sahiptir. 5.1. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 5.1.1. SEVAP Grubu SEVAP gruplarında yapılan başvurular kapsamındaki uygulama projelerinin tamamı toplam olarak ve aşağıdaki kriterler çerçevesinde ağırlıklı olarak puanlandırılmak suretiyle değerlendirilir. Toplam Tasarruf miktarı (15 Puan) Toplam Elektrik Tasarruf miktarı (10 Puan) 1 Toplam Tasarruf oranı, (Tasarruf Miktarı / Fabrika Toplam Enerji Tüketimi) (15 Puan) Toplam Elektrik Tasarruf Oranı (Elektrik Tasarruf Miktarı / Fabrika Toplam Elektrik Tüketimi) (5 Puan) 2 Ekonomiklik, (Geri Ödeme Süresi, TEP tasarruf başına toplam yatırım miktarı vb.) (15 Puan) Enerji Yönetimi Uygulamaları (10 Puan) Özgünlük (10 Puan) Yaygınlaşma özelliği (10 Puan) Diğer (10 Puan) SEVAP grubunda daha önceki yıllarda düzenlenen proje yarışmalarında ödül almış projeler değerlendirmeye alınmaz. 1 Bu puan, elektrik motor sistemlerinde sağlanan tasarruf miktarları için verilir. 2 Bu puan, elektrik motor sistemlerinde sağlanan tasarruflar için verilir. 3
5.1.2. EVÜ Grubu EVÜ grubunda, ürünler aşağıdaki kriterler çerçevesinde değerlendirilir. Tasarruf miktarı (40 Puan): AR-GE harcamaları (TEP Tasarruf başına toplam harcama miktarı) (10 Puan) Özgünlük (15 Puan) Yaygınlaşma özelliği (20 Puan) Diğer (15 Puan) 5.1.3. EVET Grubu EVET grubunda ödül alacak endüstriyel işletmeler, EİE tarafından yapılan enerji yoğunluğu hesaplamaları esas alınmak suretiyle belirlenir. 2002-2009 dönemine ilişkin yıllık bazda enerji yoğunlukları hesaplanır. 2002 2006 dönemi yıllık enerji yoğunluklarının aritmetik ortalaması referans enerji yoğunluğu olarak alınır. 2007, 2008 ve 2009 yıllarında referans enerji yoğunluğu değerine göre ve üç yılın ortalaması olarak %10 dan az olmamak üzere, enerji yoğunluğu değerinde sağlanan en yüksek düşüş miktarı esas alınır. 6. ÖDÜLLENDİRME 6.1. Temel Esaslar DJ, tüm ana veya alt gruplarda hiç bir projeye, ürüne veya endüstriyel işletmeye ödül vermeme hakkına sahiptir. SEVAP Grubu: Her bir alt grupta en başarılı birer endüstriyel işletmeye ödül verilir. Başvuru sayısı ikiden (2) az olan alt gruplarda ödül verilmez. Hiçbir alt gruptaki başvuru sayısının ikiyi (2) aşmaması halinde, tüm müracaatlar ana grup altında birleştirilmek suretiyle değerlendirilir ve en başarılı bulunan bir endüstriyel işletmeye ödül verilir. EVÜ Grubu: En fazla üç ürün ödül almaya hak kazanır. Ödül, ürün sahibi endüstriyel işletmeye verilir. EVET Grubu: Başvuru sayısına bağlı olarak Ek-5, Tablo 1 de verilen alt sektör/alt grup bazında veya ana grupta ortalama yüzde ondan az olmamak üzere, en yüksek enerji yoğunluğu azaltma oranına sahip bir endüstriyel işletmeye ödül verilir. Tüm grupların birleştirilmesi halinde ödül sayısı üç işletmeye kadar çıkabilir. Endüstriyel işletmelerde enerji yoğunluğu; Ek-5 de tanımlanan usul ve esaslara göre hesaplanır. 4
6.2. Ödül Töreni 2011 yılında düzenlenecek olan Enerji Verimliliği Haftası etkinlikleri kapsamında, ödül almaya hak kazanan ve yarışmaya katılan endüstriyel işletmelerin üst düzey temsilcilerine, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği gibi kurum ve kuruluşların üst düzey temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilmesi planlanan tören ile plaket ve ödülleri verilecektir 6.3. Verilecek Ödüller 6.3.1. Maddi Ödüller 6.3.1.1. Enerji Yöneticisi Kurslarına Ücretsiz Katılım Hakkı Ödül almaya hak kazanan endüstriyel işletmelere ödül almaya hak kazandıklarının EİE nin resmi yazısı ile bildirilmesini müteakip otuz (30) takvim günü içinde müracaat etmeleri halinde, bildirecekleri birer mühendisin, EİE tarafından 2011 yılında düzenlenecek olan Enerji Yöneticisi Kurslarına ücretsiz katılımı sağlanır. 6.3.1.2. Para Ödülü SEVAP grubunda ödül almaya hak kazanan her bir endüstriyel işletme tarafından sunulan başvuru dosyasının Endüstriyel İşletme Bilgileri bölümünde Proje Yöneticisi olarak bildirilen birer kişiye 3.000,00 TL (üçbin Türk Lirası) para ödülü verilir. 6.3.2 Maddi Ödül Verilmeyecek Olanlar Mansiyon veya Jüri Özel Ödülü verilen endüstriyel işletmelere, yukarıda belirtilen ödüller verilmez. 7. BİLGİLERİN PAYLAŞIMI Yarışma ile tecrübelerin paylaşılması ve uygulamaların yaygınlaştırılması amaçlandığından, projelere, uygulamalara ve ürünlere ait bilgiler, başvuru sahibi endüstriyel işletmelerin izni çerçevesinde EİE tarafından hem basılı yayın olarak hem de internet üzerinden yayımlanır. Bu çerçevede, bilgilerinin hiç bir surette yayınlanmasını istemeyenler söz konusu durumu başvuru dosyalarında yazılı olarak bildirir. Başvuru dosyaları başvuru sahibi endüstriyel işletmelerden ayrıca izin alınmaksızın tüm bilgileri ile birlikte, EİE tarafından DJ üyelerine gönderilir. DJ üyeleri bu yarışma kapsamında elde ettikleri, Hizmete Özel bilgileri ve ticari sır niteliği taşıyan bilgileri hiç bir şekilde, gerçek veya tüzel kişilerle paylaşamaz, kendilerinin veya başkalarının menfaatine kullanamaz, başvuru (proje) dosyalarını kendilerinde saklayamaz ve değerlendirme sonrası EİE ye iade eder. EİE, ödül alan endüstriyel işletmelerden, 2011 yılında düzenlenecek olan enerji verimliliği haftası etkinlikleri kapsamında, proje uygulamalarına ilişkin tebliğ hazırlamalarını ve sunmalarını isteyebilir. Bu durumda ilgili endüstriyel işletme adına yetkili bir temsilcisi tarafından bu sunum yapılır. Ödül alan endüstriyel işletmeler ve ödül aldıkları konulardaki özet bilgiler, 2010 yılında düzenlenecek olan enerji verimliliği etkinlikleri kapsamında sergilenebilir. EİE ihtiyaç duyması halinde sergi ve fuarlarda kullanılmak üzere panoların hazırlanmasını ilgili endüstriyel işletmelerden isteyebilir. Ödül almaya hak kazanan endüstriyel işletmeler tarafından hazırlattırılarak ödül töreninden en az 10 (on) iş günü öncesinde EİE ye iletilen, ilgili endüstriyel işletmenin ödül aldığı konu ile ilgili 5
çalışmaları içeren, azami beş dakikalık filmler, ödül töreninde ve EİE nin tanıtım ve bilinçlendirme faaliyetlerinde kullanılabilir. Ödül alan endüstriyel işletmeler, EİE tarafından internet üzerinden ilan edilir. 8- BAŞVURU Başvurular, 28 Ekim 2010 tarihine kadar EİE İdaresi Genel Müdürlüğü Eskişehir Yolu 7. Km. 06520 ANKARA adresine yapılır. Yarışma hakkında daha fazla bilgi aşağıda isim ve iletişim bilgileri verilen kişilerden alınabilir. Adı SOYADI İ. Yenal CEYLAN Ahmet DUMAN Ünvanı Mühendis Mühendis Telefon No (312) 295 52 47 (312) 295 55 85 Faks No (312) 295 52 30 (312) 295 52 30 E-Posta yceylan@eie.gov.tr aduman@eie.gov.tr Adresi EKLER: 1- Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri yarışması başvuru dosyası formatı (7 Sayfa) 2- Enerji Verimli Ürün yarışması başvuru dosyası formatı (7 Sayfa) 3- Enerji Verimli Endüstriyel Tesis yarışması başvuru dosyası formatı (6 Sayfa) 4- Çevrim Katsayıları Tablosu (1 Sayfa) 5- Enerji yoğunluğu hesaplama metodu ve sektör sınıflandırması (4 Sayfa) 6
EK-1 BAŞVURU DOSYASI FORMATI 1. Sayfa: KAPAK Başvuru dosyası kapağı aşağıdaki formata göre hazırlanır. SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJELERİ (SEVAP) Endüstriyel İşletme Logosu... Endüstriyel İşletme İsmi... SEVAP 1 : 500 TEP 1.000 TEP SEVAP 2 : 1.001 TEP 50.000 TEP SEVAP 3 : 50.001 TEP ve üzeri (Yarışma kategorinizi seçiniz) Proje Bilgilerinin Yayınlanması Tamamen yayınlanabilir Kısmen Yayınlanabilir 3 Yayınlanamaz Projeyi Onaylayan Yetkili İsmi Ünvanı İmzası 3 Projenin yayınlanması istenmeyen yerler çıkarılarak yayınlanmasına izin verilen bölümleri ayrıca CD ve yazılı olarak gönderilecektir. 7
2. Sayfa: İÇİNDEKİLER Konular No......... EK-1.1 Sayfa......... 3. Sayfa: ÖZET Başvuru dosyasının 3 üncü sayfasında 1 sayfayı aşmayacak şekilde, başlığında 14 Arial karakteri ile dosya içeriği önemli bilgileri ve rakamsal (tasarruf miktarı gibi) değerleri de içerecek şekilde açıklanır. Gerek duyulduğu takdirde küçük boyutta fotoğraf ve çizimlere de yer verilebilir. Bu özet bilgi EİE nin internet sayfasında yayınlanmak üzere veya ileride hazırlanacak yayınlarda kullanılabilir. 4. Sayfa ve Diğer Sayfalar: ENDÜSTRİYEL İŞLETME VE PROJE BİLGİLERİ Endüstriyel İşletmelere, projelere ve ürüne ilişkin bilgiler Bilgi Formu çerçevesinde verilir. Gerektiğinde ilave bilgi vermek üzere endüstriyel işletmeler tarafından bu form geliştirilebilir ve ilaveler yapılabilir. Değerlendirme kriterleri arasında bahsi geçen konulara açıklık getirmek üzere, yarışmaya katılan tesisin ön gördüğü diğer açıklamalar veya bilgiler başvuru dosyasında yer alır. 8
A- ENDÜSTRİYEL İŞLETME BİLGİLERİ EK-1.2 1. Sanayi Sicil Belge No : 2. İşletme Adı / Ünvanı : 3. İşletmeye Alındığı Tarih : 4. Ana Sektör 4 : 5. Çalışan Sayısı : 6. İşletme Yöneticisi : Posta Adresi : İletişim Bilgileri : Telefon No : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 7. Görevlendirilen Enerji Yöneticisi : Sertifika No : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 8. Sertifikalı Enerji Yöneticileri 9. Eğitilen Personel Sayısı 5 : 10. Proje Uygulamaları Özet Bilgileri Toplam Tasarruf Miktarı Orijinal birim : TEP : TL : ABD Doları : Tasarruf Oranı 6 % : Toplam Elektrik Enerjisi Tasarruf Miktarı 7 Orijinal birim : TEP : TL : ABD Doları : Elektrik EnerjisiTasarruf % : Oranı 8 Toplam Yatırım Miktarı TL : 4 Ek-5 den alınacaktır 5 01/01/2009 sonrası enerji verimliliği ile ilgili olarak işletme içinde ve dışında eğitim programlarına katılan toplam personel sayısıdır. 6 Endüstriyel işletmedeki projelerle sağlanan toplam tasarruf / İşletmenin toplam enerji tüketimi 7 Elektrik motor sistemlerine yönelik proje uygulamaları ile elde edilen tasarruf miktarıdır. 8 Endüstriyel işletmedeki elektrik motor sistemlerindeki projelerle sağlanan; toplam elektrik tasarrufu / İşletmenin toplam elektrik enerjisi tüketimidir 9 : : :
TEP Başına Toplam Tasarruf ABD Doları : TL/TEP Tasarruf Esas Alınan Döviz Kuru TL / US$ : 11. Proje Yöneticisi : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : TC Kimlik No : Vergi Dairesi ve No : Banka ve Hesap No : : 12. Üretim Bilgileri Ürün Adı (Birimi) 2007 2008 2009 Önemli Yan Ürün Ana Ürün 13. Enerji Tüketim Bilgileri ve Özgül Enerji Tüketimi Birincil Enerji Türü ve Birimi (sm 3, ton, lt vb.) 2007 2008 2009 Elektrik Enerjisi Bilgileri ve Birimi (kwh, MWh, GWh vb.) 2007 2008 2009 2007 2008 2009 10
Toplam Enerji Tüketimi (TEP) Özgül Enerji Tüketimi (TEP/Birim Ürün) 14. Üretilen Malların Piyasa Değeri Bilgileri (TL) Üretilen Malların Piyasa Değeri (TL) 2007 2008 2009 15. Yürütülen enerji yönetimi uygulamaları (İzleme, hedef oluşturma vb) 16. Enerji Yöneticisinin veya Enerji Kontrol Biriminin görev ve sorumlulukları, 17. Enerji verimliliği etüt çalışması yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise etüt çalışması ile belirlenen önlemler ve tasarruf potansiyelleri, gerçekleşen miktarlar ve belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin 2 ve 5 yıllık uygulama planları, 18. Özgül Enerji Düşüş veya Yükseliş Sebepleri 19. Enerji Verimliliğine Yönelik Bugüne Kadar Organize Edilen ve Katılım Sağlanan Konferans, Seminer vb Etkinlikler 20. Sahip olunan Sabit ve Portatif Ölçü Aletleri 11
B- PROJE BİLGİLERİ EK-1.3 1. Proje Adı : 2. Anahtar Tanım 3. Proje Uygulayıcısı : Telefon No (İş / GSM) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : İşletme İyileştirmesi Proses İyileştirmesi, Değişikliği Yakma Tesisleri ve Yanma Atık Isı Kullanımı Kurutma Yalıtım Basınçlı Hava Sistemi Buhar Sistemi Elektrik Sistemleri Elektrik Motor Sistemleri Aydınlatma, Diğer (...) 4. Proje Süreçleri Başlangıç Bitiş Hazırlık : : Uygulama : : Bitiş : : İzleme : : : : 5. Tasarruf Miktarı Tasarruf Miktarı Orijinal birim : TEP : TL : US$ : Tasarruf Oranı 9 % : Toplam Tasarruf % : Oranı 10 Yatırım Miktarı TL : US$ : Geri Ödeme Süresi Yıl : 6. Çevresel Etkileri CO 2 Azaltımı Ton : Diğer (...) Ton : 9 Sağlanan tasarruf miktarının uygulama öncesi ilgili proses ünitesinin veya ekipmanın enerji tüketimine oranıdır. 10 Sağlanan tasarruf miktarının uygulama öncesi fabrikanın toplam enerji tüketimine oranıdır. 12
7. Uygulama hakkında açıklamalar Proje öncesi durum rakamsal değerler verilmek suretiyle detaylı olarak açıklanır. Ayrıca projenin uygulanması fikrinin nasıl oluştuğu, gerekçeleri ile birlikte detaylı olarak izah edilir. Proje uygulaması ile ilgili bilgiler ayrıntılı şekilde verilir. Bu çerçevede aşağıda sıralanan konulara ilişkin bilgiler, destekleyici ek olarak verilebilecek dokümanlarla da açıklanır. Projenin uygulanması sırasında yapılan işler, Projeden beklenen yararlar ve gerçekleşen miktar, Enerji tasarrufu dışında projenin uygulanması ile sağlanan yararlar, Projenin uygulanması sırasında karşılaşılan idari ve teknik sorunlar, Proje uygulaması ile enerji yöneticisinin ilgisinin olup olmadığı ve kimler tarafından tasarlanıp uygulandığı, Projenin tasarlanmasında fikrin nasıl oluştuğu ve benzer uygulamaların dikkate alınıp alınmadığı, Proje için AR-GE yapılıp yapılmadığı, projenin bir patent veya know-how a dayanıp dayanmadığı, dayanıyorsa organizasyonu. 8. Diğer bilgiler Bilgi formu kapsamında tanımlanan hususların dışında başvuru dosyalarında aşağıdaki hususlar da dikkate alınır. Yakıtlarla ilgili rakamsal bilginin, hesaplamaların ve tasarruf veya tüketim miktarlarının yer aldığı bölümlerde esas alınan ısıl değer ve çevrim katsayıları hakkında bilgi verilir. 2009 yılından itibaren enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik 2 ve 5 yıllık süreçte planlananlar, öngörülen yatırım ve tasarruf miktarları, Projenin uygulanmasında endüstriyel işletme dışından rol alan gerçek ve tüzel kişiler, Endüstriyel işletme adına projenin gerçekleştirilmesinde görev alanlar, görev ve sorumlulukları Projenin fabrika içinde, sektörde ya da diğer alanlarda uygulanabilirliği hakkındaki görüşler, Değerlendirmenin sağlıklı yapılabilmesi açısından proje hakkında, kuruluşlar tarafından verilmesinin yararlı olabileceği düşünülen diğer konular, 13
BAŞVURU DOSYASI FORMATI EK-2 1. Sayfa: KAPAK Başvuru dosyası kapağı aşağıdaki formata göre hazırlanır. ENERJİ VERİMLİ ÜRÜN (EVÜ) Endüstriyel İşletme Logosu... Endüstriyel İşletme İsmi... Proje Bilgilerinin Yayınlanması Tamamen yayınlanabilir Kısmen Yayınlanabilir 11 Yayınlanamaz Projeyi Onaylayan Yetkili İsmi Ünvanı İmzası 11 Projenin yayınlanması istenmeyen yerler çıkarılarak yayınlanmasına izin verilen bölümleri ayrıca CD ve yazılı olarak gönderilecektir. 14
2. Sayfa : İÇİNDEKİLER Konular No......... EK-2.1 Sayfa......... 3. Sayfa : ÖZET Başvuru dosyasının 3 üncü sayfasında 1 sayfayı aşmayacak şekilde, başlığında 14 Arial karakteri ile dosya içeriği önemli bilgileri ve rakamsal (tasarruf miktarı gibi) değerleri de içerecek şekilde açıklanır. Gerek duyulduğu takdirde küçük boyutta fotoğraf ve çizimlere de yer verilebilir. Bu özet bilgi EİE nin internet sayfasında yayınlanmak üzere veya ileride hazırlanacak yayınlarda kullanılabilir. 4. Sayfa ve Diğer Sayfalar : ENDÜSTRİYEL İŞLETME VE PROJE BİLGİLERİ Endüstriyel İşletmelere, projelere ve ürüne ilişkin bilgiler Bilgi Formu çerçevesinde verilir. Gerektiğinde ilave bilgi vermek üzere endüstriyel işletmeler tarafından bu form geliştirilebilir ve ilaveler yapılabilir. Değerlendirme kriterleri arasında bahsi geçen konulara açıklık getirmek üzere, yarışmaya katılan tesisin ön gördüğü diğer açıklamalar veya bilgiler başvuru dosyasında yer alır. 15
A- ENDÜSTRİYEL İŞLETME BİLGİLERİ EK-2.2 21. Sanayi Sicil Belge No : 22. İşletme Adı / Ünvanı : 23. İşletmeye Alındığı Tarih : 24. Ana Sektör 12 : 25. Çalışan Sayısı : 26. İşletme Yöneticisi : Posta Adresi : İletişim Bilgileri : Telefon No : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 27. Görevlendirilen Enerji Yöneticisi : Sertifika No : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 28. Sertifikalı Enerji Yöneticileri 29. Proje Uygulamaları Özet Bilgileri Ürün Başına Yıllık Tasarruf Miktarı 13 Ürün için yapılan AR-GE harcamaları Orijinal birim : TEP : TL : ABD Doları : TL : ABD Doları : Esas Alınan Döviz Kuru TL / US$ : 30. Proje Yöneticisi : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : TC Kimlik No : Vergi Dairesi ve No : Banka ve Hesap No : : : : 12 Ek-5 den alınacaktır 13 Ürünün bir önceki versiyonu veya benzer en iyi ürün ile karşılaştırılması ile hesaplanan tasarruf miktarıdır. 16
31. Üretim Bilgileri Ürün Adı (Birimi) 2007 2008 2009 Önemli Yan Ürün Ana Ürün 32. Enerji Tüketim Bilgileri Birincil Enerji Türü ve Birimi (sm 3, ton, lt vb.) 2007 2008 2009 Elektrik Enerjisi Bilgileri ve Birimi (kwh, MWh, GWh vb.) 2007 2008 2009 Toplam Enerji Tüketimi (TEP) 2007 2008 2009 Özgül Enerji Tüketimi (TEP/Birim Ürün) 17
33. Üretilen Malların Piyasa Değeri Bilgileri (TL) Üretilen Malların Piyasa Değeri (TL) 2007 2008 2009 34. Yürütülen enerji yönetimi uygulamaları (İzleme, hedef oluşturma vb) 35. Enerji Yöneticisinin veya Enerji Kontrol Biriminin görev ve sorumlulukları, 36. Enerji verimliliği etüt çalışması yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise belirlenen önlemler ve tasarruf potansiyelleri, gerçekleşen miktarlar ve belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin 2 ve 5 yıllık uygulama planları, 37. Özgül Enerji Düşüş veya Yükseliş Sebepleri 38. Enerji Verimliliğine Yönelik Bugüne Kadar Organize Edilen ve Katılım Sağlanan Konferans, Seminer vb Etkinlikler 39. Sahip olunan Sabit ve Portatif Ölçü Aletleri 18
C- RÜN BİLGİLERİ Ek-2.3 1. Ürün Adı : 2. Ürün Tanım 3. Ürün Sorumlusu : Telefon No (İş / GSM) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : Elektrikli Ev Aletleri Ampul Klima Otomotiv Elektrik Motoru Otomasyon / Kontrol Kazan Su Isıtıcısı Ofis Ekipmanı Televizyon ve Müzik Aleti Soğutma Diğer (...) 4. Ürün Geliştirme Süreçleri Başlangıç Bitiş Hazırlık : : Üretim : 5. Tasarruf Miktarı Tasarruf Miktarı 14 Orijinal : birim TEP : TL : US$ : Tasarruf Miktarı 15 Orijinal : birim TEP : TL : US$ : Tasarruf Oranı 16 % : Ar-Ge Harcaması TL : US$ : 6. Çevresel Etkileri CO2 Azaltımı Ton Diğer (...) Ton 14 Ürünün bir önceki versiyonu veya benzer en iyi ürün ile karşılaştırılması ile hesaplanan tasarruf miktarıdır. 15 Ürünün bir önceki versiyonu veya benzer en iyi ürün ile karşılaştırılması ile hesaplanan tasarruf miktarıdır. 16 Ürünün bir önceki versiyonu veya benzer en iyi ürün ile karşılaştırılması ile hesaplanan tasarruf miktarıdır. 19
7. Tasarım ve Üretim Ürün tasarımı çalışmaları ile ilgili bilgiler detaylı olarak verilir. Bu çerçevede aşağıda sıralanan konulara ilişkin bilgiler, destekleyici ek olarak verilebilecek dokümanlarla da açıklanır. Ürün tasarımı sırasında yapılan işler, Üründen beklenen yararlar, hedefler ve gerçekleşen miktar, Enerji tasarrufu dışında ürünün kullanımı ile sağlanan diğer yararlar, Ürün tasarımı ve üretimi sırasında karşılaşılan idari ve teknik sorunlar, Ürünün tasarımı ile ilgili fikrin nasıl oluştuğu, Ürün tasarımında AR-GE yapılıp yapılmadığı, ürünün bir patent veya know-how a dayanıp dayanmadığı, dayanıyorsa organizasyonu, Ürünün 01/01/2009 tarihinden sonra piyasaya sunulduğuna ilişkin belgeler. 8. Diğer Bilgi formu kapsamında tanımlanan hususların dışında başvuru dosyalarında aşağıdaki hususlar da dikkate alınır. Yakıtlarla ilgili rakamsal bilginin, hesaplamaların ve tasarruf veya tüketim miktarlarının yer aldığı bölümlerde esas alınan ısıl değer ve çevrim katsayıları hakkında bilgi verilir, 2009-2014 döneminde ürün tasarımına yönelik yeni planlar ve öngörülen harcamalar, Ürünün yaygın kullanımı ile ilgili görüşler, Değerlendirmenin sağlıklı yapılabilmesi açısından ürün hakkında, ürün sahibi endüstriyel işletme tarafından verilmesinde yarar görülen diğer hususlar. 20
BAŞVURU DOSYASI FORMATI EK-3 1. Sayfa: KAPAK Başvuru dosyası kapağı aşağıdaki formata göre hazırlanır. ENERJİ VERİMLİ ENDÜSTRİYEL TESİS (EVET ) Endüstriyel İşletme Logosu... Endüstriyel İşletme İsmi... Proje Bilgilerinin Yayınlanması Tamamen yayınlanabilir Kısmen Yayınlanabilir 17 Yayınlanamaz Projeyi Onaylayan Yetkili İsmi Ünvanı İmzası 17 Projenin yayınlanması istenmeyen yerler çıkarılarak yayınlanmasına izin verilen bölümleri ayrıca CD ve yazılı olarak gönderilecektir. 21
2. Sayfa : İÇİNDEKİLER Konular No......... EK-3.1 Sayfa......... 3. Sayfa : ÖZET Başvuru dosyasının 3 üncü sayfasında 1 sayfayı aşmayacak şekilde, başlığında 14 Arial karakteri ile dosya içeriği ve enerji yoğunluğunun azaltılmasına yönelik yapılan çalışmalar ve alınan /uygulanılan önlemler hakkında bilgi verilir. Gerek duyulduğu takdirde küçük boyutta fotoğraf ve çizimlere de yer verilebilir. Bu özet bilgi EİE nin internet sayfasında yayınlanmak üzere veya ileride hazırlanacak yayınlarda kullanılabilir. 4. Sayfa ve Diğer Sayfalar : ENDÜSTRİYEL İŞLETME VE PROJE BİLGİLERİ Endüstriyel İşletmeye, ilişkin bilgiler Bilgi Formu çerçevesinde verilir. Gerektiğinde ilave bilgi vermek üzere endüstriyel işletmeler tarafından bu form geliştirilebilir ve ilaveler yapılabilir. Değerlendirme kriterleri arasında bahsi geçen konulara açıklık getirmek üzere, yarışmaya katılan tesisin ön gördüğü diğer açıklamalar veya bilgiler başvuru dosyasında yer alır. 3 üncü sayfada yer alan önlemlere ilişkin detaylı bilgiler verilir. Enerji yoğunluğunun yapılan enerji tasarrufu ile sağlandığına açıklık getirilir ve bunun için gerekli bilgiler verilir. 22
A- ENDÜSTRİYEL İŞLETME BİLGİLERİ EK-3.2 40. Sanayi Sicil Belge No : 41. İşletme Adı / Ünvanı : 42. İşletmeye Alındığı Tarih : 43. Ana Sektör 18 : 44. Çalışan Sayısı : 45. İşletme Yöneticisi : Posta Adresi : İletişim Bilgileri : Telefon No : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 46. Görevlendirilen Enerji Yöneticisi : Sertifika No : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : 47. Sertifikalı Enerji Yöneticileri 48. Eğitilen Personel Sayısı 19 : 49. Proje Uygulamaları Özet Bilgileri 2007 2008 2009 Toplam Tasarruf Miktarı Orijinal birim TEP TL ABD Doları Tasarruf Oranı 20 % Atık Yakma, Kojenerasyon ve/veya Yenilenebilir Enerji Tesislerinde Üretilen ve İşletme İçinde Tüketilen Enerji Miktarı Toplam Yatırım Miktarı Orijinal birim TEP TL ABD Doları TL ABD Doları 18 Ek-5 den alınacaktır 19 2001 sonrası enerji verimliliği (EnVer) ile ilgili olarak işletme içinde ve dışında eğitim programlarına katılan toplam personel sayısıdır. 20 Endüstriyel işletmedeki projelerle sağlanan toplam tasarruf / İşletmenin toplam enerji tüketimi 23 : :
TEP Başına Toplam Parasal Tasarruf Esas Alınan Döviz Kuru TL/TEP Tasarruf TL / US$ 50. Proje Yöneticisi : Telefon No (İş / Gsm) : Faks No : Elektronik Posta Adresi : TC Kimlik No : Vergi Dairesi ve No : Banka ve Hesap No : 24
ÜRETİM BİLGİLERİ Ürün Adı (Birimi) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Önemli Yan Ürün Ana Ürün ENERJİ TÜKETİM BİLGİLERİ Enerji Türü ve Birimi 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 25
Toplam Enerji Tüketimi (TEP) Özgül Enerji Tüketimi (TEP/Birim Ürün) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ATIK YAKMA, KOJENERASYON VE/VEYA YENİLENEBİLİR ENERJİ TESİSLERİNDEN ÜRETİLİP ENDÜSTRİYEL İŞLETME İÇİNDE TÜKETİLEN ENERJİ MİKTARLARI Kaynak Türü ve Birimi 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 26
ÜRETİLEN MALIN PİYASA DEĞERİ BİLGİLERİ (TL) Üretimden Gelen Satış Hasılatı (TL) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 27
EK-4 Enerji Kaynaklarının Alt Isıl Değerleri ve Petrol Eşdeğerine Çevrim Katsayıları Miktar Enerji Kaynağı Yoğunluk Alt Isıl Değer Birim TEP Çevrim Katsayısı 1 ton Taşkömürü 6.100.000 kcal 0.610 1 ton Kok Kömürü 7.200.000 kcal 0.720 1 ton Briket 5.000000 kcal 0.500 1 ton Linyit teshin ve sanayi 3.000.000 kcal 0.300 1 ton Linyit santral 2.000.000 kcal 0.200 1 ton Elbistan Linyiti 1.100.000 kcal 0.110 1 ton Petrokok 7.600.000 kcal 0.760 1 ton Prina 4.300.000 kcal 0.430 1 ton Talaş 3.000.000 kcal 0.300 1 ton Kabuk 2.250.000 kcal 0.225 1 ton Grafit 8.000.000 kcal 0.800 1 ton Kok tozu 6.000.000 kcal 0.600 1 ton Maden 5.500.000 kcal 0.550 1 ton Elbistan Linyiti 1.100.000 kcal 0.110 1 ton Asfaltit 4.300.000 kcal 0.430 1 ton Odun 3.000.000 kcal 0.300 1 ton Hayvan ve Bitki Artığı 2.300.000 kcal 0.230 1 ton Ham Petrol 10.500.000 kcal 1.050 1 ton Fuel Oil No: 4 9.600.000 kcal 0.960 1 ton Fuel Oil No: 5 0.920 Kg/lt 10.025.000 kcal 1.003 1 ton Fuel Oil No: 6 0.940 Kg/lt 9.860.000 kcal 0.986 1 ton Motorin 0.830 Kg/lt 10.200.000 kcal 1.020 1 ton Benzin 0.735 Kg/lt 10.400.000 kcal 1.040 1 ton Gazyağı 0.780 Kg/lt 8.290.000 kcal 0.829 1 ton Siyah Likör 3.000.000 kcal 0.300 1 ton Nafta 10.400.000 kcal 1.040 bin m 3 Doğal Gaz 0.670 Kg/m³ 8.250.000 kcal 0.825 1 ton Kok Gazı 8.220.000 kcal 0.820 bin m 3 Kok Gazı 0.490 Kg/m³ 4.028.000 kcal 0.403 1 ton Yüksek Fırın Gazı 535.000 kcal 0.054 bin m 3 Yüksek Fırın Gazı 1.290 Kg/m³ 690.000 kcal 0.069 bin m 3 Çelikhane Gazı 1.500.000 kcal 0,150 bin m 3 Rafineri Gazı 8.783.000 kcal 0.878 bin m 3 Asetilen 14.230.000 kcal 1.423 bin m 3 Propan 10.200.000 kcal 1.020 1 ton LPG 10.900.000 kcal 1.090 bin m 3 LPG 2.477 Kg/m³ 27.000.000 kcal 2.700 bin kwh Elektrik 860.000 kcal 0.086 bin kwh Hidrolik 860.000 kcal 0.086 bin kwh Jeotermal 860.000 kcal 0.860 28
EK-5 ENERJİ YOĞUNLUĞU HESAPLAMA METODU Enerji yoğunluğu = E / D E : E t - E d - E yk E t : TEP cinsinden, işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi E d : TEP cinsinden, işletmenin genel yönetim ve destek hizmetlerindeki enerji tüketimi E yk TEP cinsinden yıl içerisinde yenilenebilir enerji, kojenerasyon veya atıklardan üretilen ve işletme içinde tüketilen enerji (Sadece bir yıl için hesaplamalar dahil edilir.) D : (1/ ÜFE) x (P i x F i ) D= 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri. ÜFE: İlgili sektörün üretici fiyat endeksi P i : Yıl içerisinde üretilen mal miktarları F i : Bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların piyasa fiyatları Endüstriyel işletme içinde tüketilen enerjiden; atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, toplam çevrim verimi yüzde seksen ve üzeri olan kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgar, jeotermal, güneş veya biyokütle kaynaklarını kullanarak kendi tesislerinde üretilen enerji, bu tesislerin son üç yıl içinde işletmeye alınmış olması halinde, bir defaya mahsus olmak üzere, enerji yoğunluğu hesabında endüstriyel işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi miktarından düşülür. 29
TABLO 1. SEKTÖR SINIFLANDIRMASI Gıda ürünlerinin imalatı 10.1 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 10.2 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 10.3 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 10.4 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 10.5 Süt ürünleri imalatı 10.6 Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 10.7 Fırın ve unlu mamuller imalatı 10.8 Diğer gıda maddelerinin imalatı 10.9 Hazır hayvan yemleri imalatı İçeceklerin imalatı 11.0 İçecek imalatı Tütün ürünleri imalatı 12.0 Tütün ürünleri imalatı Tekstil ürünlerinin imalatı 13.1 Tekstil elyafın hazırlanması ve bükülmesi 13.2 Dokuma 13.3 Tekstil ürünlerinin bitirilmesi 13.9 Diğer tekstil ürünlerinin imalatı Giyim eşyalarının imalatı 14.1 Kürk hariç, giyim eşyası imalatı 14.2 Kürkten eşya imalatı 14.3 Örme (trikotaj) ve tığ işi ürünlerin imalatı Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 15.1 Derinin tabaklanması ve işlenmesi; bavul, el çantası, saraçlık ve koşum takımı imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 15.2 Ayakkabı, terlik vb. imalatı Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden örülerek eşyaların imalatı 16.1 Ağaçların biçilmesi ve planyalanması 16.2 Ağaç, mantar, kamış ve örgü malzeme ürünü imalatı Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 17.1 Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı 17.2 Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 18.1 Basım ve basım ile ilgili hizmet faaliyetleri 18.2 Kayıtlı medyanın çoğaltılması Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 19.1 Kok fırını ürünlerinin imalatı 19.2 Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 30
Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 20.1 Temel kimyasal maddelerin, kimyasal gübre ve azot bileşikleri, birincil formda plastik ve sentetik kauçuk imalatı 20.2 Haşere ilaçları ve diğer zirai-kimyasal ürünlerin imalatı 20.3 Boya, vernik ve benzeri kaplayıcı maddeler ile matbaa mürekkebi ve macun imalatı 20.4 Sabun ve deterjan, temizlik ve parlatıcı maddeleri; parfüm; kozmetik ve tuvalet malzemeleri imalatı 20.5 Diğer kimyasal ürünlerin imalatı 20.6 Suni veya sentetik elyaf imalatı Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 21.1 Temel eczacılık ürünleri imalatı 21.2 Eczacılığa ilişkin ilaçların imalatı Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 22.1 Kauçuk ürünlerin imalatı 22.2 Plastik ürünlerin imalatı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 23.1 Cam ve cam ürünleri imalatı 23.2 Ateşe dayanıklı ürünlerin imalatı 23.3 Kilden inşaat malzemeleri imalatı 23.4 Diğer porselen ve seramik ürünlerin imalatı 23.5 Çimento, kireç ve alçı imalatı 23.6 Beton, çimento ve alçıdan yapılmış eşyaların imalatı 23.7 Taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve kullanılabilir hale getirilmesi 23.9 Aşındırıcı ürünlerin ve başka yerde sınıflandırılmamış metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı Ana metal sanayii 24.1 Ana demir ve çelik ürünleri ile demir alaşımları imalatı 24.2 Çelikten tüpler, borular, içi boş profiller ve benzeri bağlantı parçalarının imalatı 24.3 Çeliğin ilk işlenmesinde elde edilen diğer ürünlerin imalatı 24.4 Değerli ana metaller ve diğer demir dışı metallerin imalatı 24.5 Metal döküm sanayii Makine ve teçhizat hariç, fabrikasyon metal ürünleri imalatı 25.1 Metal yapı malzemeleri imalatı 25.2 Metal tank, rezervuar ve muhafaza kapları imalatı 25.3 Buhar jeneratörü imalatı (merkezi ısıtma sıcak su kazanları hariç) 25.4 Silah ve mühimmat (cephane) imalatı 25.5 Metallerin dövülmesi, preslenmesi, baskılanması ve yuvarlanması; toz metalürjisi 25.6 Metallerin işlenmesi ve kaplanması; makinede işleme 25.7 Çatal-bıçak takımı ve diğer kesici aletler ile el aletleri ve genel hırdavat malzemeleri imalatı 25.9 Diğer fabrikasyon metal ürünlerin imalatı Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 26.1 Elektronik bileşenlerin ve devre kartlarının imalatı 26.2 Bilgisayar ve bilgisayar çevre birimleri imalatı 26.3 İletişim ekipmanlarının imalatı 26.4 Tüketici elektroniği ürünlerinin imalatı 31
26.5 Ölçme, test ve seyrüsefer amaçlı alet ve cihazlar ile saat imalatı 26.6 Işınlama, elektro medikal ve elektro terapi ile ilgili cihazların imalatı 26.7 Optik aletlerin ve fotoğrafçılıkla ilgili ekipmanların imalatı 26.8 Manyetik ve optik kaset, bant, CD vb. ortamların imalatı Elektrikli teçhizat imalatı 27.1 Elektrik motoru, jeneratör, transformatör ile elektrik dağıtım ve kontrol cihazlarının imalatı 27.2 Akümülatör ve pil imalatı 27.3 Kablolamada kullanılan teller ve kablolar ile gereçlerin imalatı 27.4 Elektrikli aydınlatma ekipmanlarının imalatı 27.5 Ev aletleri imalatı 27.9 Diğer elektrikli donanımların imalatı Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 28.1 Genel amaçlı makinelerin imalatı 28.2 Genel amaçlı diğer makinelerin imalatı 28.3 Tarım ve ormancılık makineleri imalatı 28.4 Metal işleme makineleri ve takım tezgahları imalatı 28.9 Diğer özel amaçlı makinelerin imalatı Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 29.1 Motorlu kara taşıtlarının imalatı 29.2 Motorlu kara taşıtları karoseri (kaporta) imalatı; treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı 29.3 Motorlu kara taşıtları için parça ve aksesuar imalatı Diğer ulaşım araçlarının imalatı 30.1 Gemi ve tekne yapımı 30.2 Demiryolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı 30.3 Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı 30.4 Askeri savaş araçlarının imalatı 30.9 Başka yerde sınıflandırılmamış ulaşım araçlarının imalatı Mobilya imalatı 31.0 Mobilya imalatı Diğer imalatlar 32.1 Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı 32.2 Müzik aletleri imalatı 32.3 Spor malzemeleri imalatı 32.4 Oyun ve oyuncak imalatı 32.5 Tıbbi ve dişçiliğe ait araç ve gereçlerin imalatı 32.9 Başka yerde sınıflandırılmamış imalatlar Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı 33.1 Fabrikasyon metal ürünlerin, makinelerin ve ekipmanların onarımı 33.2 Sanayi makine ve ekipmanlarının kurulumu Madencilik ve Taş Ocakçılığı 05 Kömür ve linyit çıkartılması 06 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı 07 Metal cevheri madenciliği 32
08 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı 09 Madenciliği destekleyici hizmet faaliyetleri 33