FIBER OPTIC TRANSMITTER DENEYİ Bu deney iki alt deneyden oluşmaktadır: 1- Başlangıçta Fiber Optikler Amaç: Fiber optik haberleşmenin gelişimini incelemek. KL-900D fiber optik labarotuvar modülünün çalışmasını incelemek. 2- Data İletimi Modülden Modüle Amaç: Fiber optik aracılığı ile modüller arasında data transferi. Deneye Hazırlık Soruları: Deneyi yapacak öğrencilerin aşağıdaki hazırlık sorularını cevaplamaları gerekmektedir. 1- Fiber malzemenin yapısı nasıldır? 2- Fiber optik kablolar bakır kablolara oranla birim zamanda çok daha fazla bilgi iletebilmektedirler. Bunun sebebini anlatınız? 3- Optik dalga kılavuzu türleri nelerdir? 4- Dispersiyon ne demektir? 5- KL-95001 modülü katmanları ve işlevleri nelerdir?
Deney 1 Başlangıçta Fiber Optikler Amaç 1. Fiber optik haberleşmenin gelişimini incelemek. 2. KL-900D fiber optik labarotuvar modülünün çalışmasını incelemek. Tartışma Fiber Optik Haberlesmeye Giriş Işık binlerce yıldır haberleşme aracı olarak kullanılmıştır. Tarih öncesinde atalarımız karanlıkta yollarını bulmak ve birbirleri ile haberleşmek için, meşalelerin ve kamp ateşlerinin titreyen ışıklarını kullanmışlardır. Amerikan yerlileri daha uzak mesafelerden haberleşmek için dumanı kullanmışlardır. Bugün bile, deniz kıyılarındaki fenerler, seyir halindeki gemicilere: tehlike!, orada kal!, kayalar ve sığ su gibi basit uyarı mesajları iletirler. İlk optik sistemler oldukça basit mesajları aktarmakta kullanılmaktaydı. Konuşulan ya da yazılan daha uzun mesajlar; insandan insana nakledildi, ya da hayvanlar, gemiler, ve trenler tarafından taşındı. 1800 lü yıllarda Pony ekspres sürücüleri diye bilinen heybe posta dağıtım hizmeti kısa bir süreliğine Amerika nın en hızlı haberleşme aracıydı. 1790 larda Fransa da Claude Chappe, 230 km. uzunluğunda olan Paris ten Lille ye kadar optik bir telegraf inşa etti. Bu dahice sistem gece veya gündüz sinyalleri aktarmak için yüksek kulelerde hareketli kollar, işaretçiler ve ışıklar kullanıyordu. Bir kuleden iletilen görsel mesaj diğer kuledeki operatör tarafından teleskop kullanılarak okunurdu. İkinci operatör kendi kulesindeki işaretleşme kollarını düzenleyerek orjinal mesajı bir sonraki kuleye iletirdi. Bu işlem bir kuleden diğer kuleye devam ederdi. Bu durumda bir mesajın başlangıçtan sona iletilme süresi onbeş dakikaydı. 1-1
1870 de İngiliz kraliyet topluluğu üyelerinden önce, John Tyndall ışığın bir su akıntısında kılavuzlanmasını Şekil 1-1 de görüldüğü gibi deney ile göstermiştir. Bugün bu olaya ışığın toplam iç yansımalar yardımıyla kılavuzlanması denmektedir. Hemen hemen aynı zamanda Alexander Graham Bell fotofon u deney ile ispatlamıştır. Optik kaynak olarak güneş ışığını kullanması ve dolayısıyla sistemin gece çalışmaması sebebiyle pratik olmamasına rağmen fotofon, ses sinyalinin ışık modüle edilerek uzak bir noktaya nasıl taşınabileceğini ispat etmiştir. Şekil 1-1 Akan bir su içerisinde ışığın kılavuzlanması. Fiber optik haberleşmesi 1934 yılında Amerikan telefon ve telgraf kurumunda (AT&T) Norman R. French tarafından yapılan araştırma ile keşfedilmiştir. Norman French ses sinyalini ışık boruları ağı yardımıyla ışık demeti üzerinde taşıyan optik telefon sistemi için patent almıştır. Mr. French nin fikirleri bugünün fiber optik telefon ağının başlangıcıydı fakat o bunu görecek kadar yaşamadı. II. Dünya Savaşı boyunca MASER (Işımanın uyarılmış yayılımı ile mikrodalga kuvvetlendirme) geliştirildi. Bu konsepti Malibu California da Theodore H. Maiman of Huges araştırma laboratuvarlarında 1960 da LASER in yaratılması takip etti. Önceki cümlede büyük harflerle yazılan laser(ısımanın uyarılmış 1-2
yayılımı ile ışığı kuvvetlendirme) şu anda yaygın kullanılan bir kelimedir. İroniktir ki; lazer icin yasal patent haklarının alınması 1989 a kadar yapılamamıştır. Maiman in lazer başarısından önce 1950 li yıllarda tranzistörler ve modern çağın yarı iletken fiziğinin başlangıcı konularında önemli çalışmalar yapılmaktaydı. Diğer bir deyişle Sony Walkman ve bugünün gelişmiş video oyunları için bilimsel temeller atılıyordu. Bu teknolojiler gelişti ve optik özellikli elektronik anlamına gelen optoelektroniğe dönüştü. Işık yayan diyodun (LED) icadı çok önemli bir gelişmeydi. Sonra 1962 yılında yarı iletken lazer diyot geliştirildi. Bu zaman içerisinde bir tutam fiber kablo üzerinden kompleks görüntü iletimi için fiziksel araç olarak cam dalga klavuzları ortaya çıktı. Bunlara fiber skoplar denilmekte ve ilaç sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Fiber optik terimi 1956 yılında cam kaplı çubukların icadı ile daha da değer kazanmıştır. 1960 larda telefon şirketlerinde çalışan haberleşme bilim adamları geliştirilmiş cam fiber tasarımlarıyla küçük ve yoğun Led ve Lazerlerin birleştirilebileceğini farketmeye başladılar. Fakat bu konseptin telekomünikasyon endüstrisinde yeni bir devrim yaratacağının farkında değillerdi. 1966 yılında ITT deki bir arastırma projesinde cam fiberler bir iletim ortamı olarak sunuldu. Ne yazık ki; o esnada ışık taşıyan en verimli optik fiberin kilometre başına zayıflaması 1000dB olduğundan iletim mesafesi sınırlıydı. 1-3
Şekil 1-2 de değişik haberleşme sistemleri görülmektedir. Şekil 1-2 Haberleşme sistemi türleri. Bilim adamları optik fiberleri geliştirmek için çalışmaya başladılar ve 1972 de Corning Glass Works zayıflama hızı 4 db/km olan fiber üretti. Bu oran yarım mil su içerisinden okyanusun dibini görebilmeye denkti. 1976 yılında Bell System şirketi Atlanta, Georgia daki tesislerinde fiber optiğin ne kadar iyi çalıştığını görmek için bir fiber optik telefon hattı kurdu. Sadece bir yıl sonra bu teknolojinin ilk ticari denemesi Chicago yakınlarında gerçekleşti. Sistem bir yıl sonunda %0.0001 fire ile mükemmel performans gösterdi. Bell şirketinin performans standardı sistemdeki firenin %0.02 yi aşmamasıydı. LED fiber optiklerin başarılı demonstrasyonu çok çabuk gelişen bir teknoloji alanı yarattı. Fiber optik üzerine yapılan ilk çalışmalar lazer diyot ve LED lerin performans erimleri 800-900 nanometre arasında olduğu için, bu optik dalga boylarında gerçekleştirildi. 1980 e kadar yapılan araştırmalar daha uzun fiber optik 1-4
haberleşme sistemlerinin alternatif dalga boyları tasarımları ile mümkün olabileceğini gösterdi. Bu gelişme 1300-1550 nanometre arasında çalışan özel amaçlı, az kayıplı fiber komponentlerin gelişmesini tetikledi. Bugün devam eden araştırmalar aynı anda bir çok farklı dalga boyunda bilgi taşıyan fiber sistemleri mümkün kıldı. KL-900D Fiber Optik Laboratuvar Modülü KL-900D fiber optik laboratuvar modülü fiber optik haberleşme sistemleri üzerine çalışmak için tasarlanmış komple bir cihazdır. Modül KL-95001 in panel diyagramı Şekil 1-3 te görülmektedir. Modül devresi analog ve sayısal olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Analog Devre Analog devre bir mikrofon kuvvetlendiricisi, anahtar, optik verici ve alıcı, sinyal üretici ve ses kuvvetlendiricisini içerir. Sayısal devre ise AT90S8515 mikro denetleyici, matrix klavye ve RS-232C arabirimi içerir. a. Güç 110VAC-15VDC güç adaptörü KL-95001 modülünün üst sağ köşesinde bulunan POWER girişine (jack) 15 Volt DC gerilimi sağlar. DC gerilim verildikten sonra güç göstergesi LED1 yanmalıdır. Köprü doğrultucu ve 7812 gerilim regülatörü ile modüldeki devrelere 12 Volt sabit gerilim sağlanır. b. Ses Devresi Bu devre ses sinyalini alan bir mikrofon kullanır. 20 Hz den 12 khz e kadar bant genişliğine sahiptir. Mikrofon, alınan sinyali 20 kat kuvvetlendirmek için tasarlanmış bir LM386 ses kuvvetlendiricisine AC kuple edilmistir. c. Anahtar PB1 anahtarı basit bir anlık kapama anahtarıdır. Normalde açık fakat düğmeye basıldığında kapalıdır. Anahtarın altında sarı renkte LED2 göstergesi bulunur. Anahtar modülün diğer parçalarına bağlandığında LED2 sönecektir. Anahtara basıldığında LED2 yanacaktır. Bu özellik modül üzerinden veri iletimi olup olmadığını göstermek için kullanılır. 1-5
d. Verici Fiber optik ışık kaynağı özellikle plastik fiber için tasarlanmış bir kırmızı 660nm LED (IF-E97) fiber optiğidir. LED sürücüsü kaynak gerilimin yarısı ile kutuplanmış basit bir ortak kolektörlü devredir. Sürücünün bazına uygulanan 6 voltluk kutup gerilimi fiber optik LED üzerinden 23 ma akım tüketilmesine yol açar. LED üzerinden akıtılan maksimum sürücü akımı 50 ma dir. T1 giriş terminali CVSD, Manchester kodlaması, ASK, QPSK, vb. gibi geniş bant iletim sinyalleri için kullanılır. e. Sinyal Üretici Sinyal üretici 8038 dalga formu üreteci tümleşik devresinden oluşur. Bu devre değişken gerilim ve frekans kontröllü bir analog sinus dalgası ve 12 volt sayısal CMOS çıkışı üretir. Analog gerilim bir potansiyometre (genlik) ile kontrol edilir. Potansiyometre (frekans) 6Hz-2kHz arasındaki frekans çıkışını kontrol eder. f. Alıcı Alıcı fotodiyodtan gelen giriş akımını gerilime çeviren transimpedans modlu bir işlemsel kuvvetlendirici kullanır. Fotodiyot bir IF-D91 endustriyel fiber optiktir. Transimpedans kazancı kuvvetlendiricinin geri besleme hattına konulmuş bir potansiyometre (alıcı kazancı) ile kontrol edilir. İşlemsel kuvvetlendirici aktif bölgesinin orta noktasında çalışması için direnç devresiyle kutuplanmıştır. Transimpedans kuvvetlendirici çıkışı analog ve sayısal sinyal iyileştirme devrelerine bağlıdır. Kuvvetlendirici 20 kazanclı LM386 ses kuvvetlendiricisine AC kupledir. Kuvvetlendirici aynı zamanda sayısal bir Schmitt tetikleyiciye bağlıdır. Yeşil gösterge LED i (düşük LED) ve kırmızı gösterge LED i (yüksek LED) düşük ve yüksek sayısal sinyal seviyeleri için kullanılır. Ses kuvvetlendiricisinin analog 1 çıkışı hoparlör ve kulaklık gibi 8 Ohm a kadar olan yükleri sürmek için kullanılabilir. Analog 1 sinyali CVSD, Manchester kodu, ASK ve QPSK sinyallerinin optik fiberlerden iletimi için analog 2 çıkışına AC kupledir. 1-6
Sayısal Devre Mikrodenetleyici temelli veri alıcı/vericisi Atmel AT90S8515 mikrodenetleyicisi kullanarak sayısal veri iletimlerini tek modül, modülden modüle, PC den modüle ve modülden PC ye modlarında gerçekleştirir. a. Veri alıcı/vericisindeki MODE Selektörü OFF konumuna getirildiğinde ve güç anahtarı ON konumunda iken LCD ekranı yatay olarak aşağıdaki mesajı görüntüler. King Instrument KL-900D Fiber Optic Lab Equipment KL-900D Fiber Optic Lab En sonunda LCD ekranda KL-900D fiber optik yazısı belirir. b. MODE selektörü 1 konumuna getirildiğinde LCD ekranda transceiver modu belirir. Bu modda karakterler modül tuş takımı kullanılarak o modüldeki LCD ye veya başka bir modüle (modülden modüle) optik fiberlerle gönderilir. Karakter selektörü tekli moda ayarlandığında tek bir karakter aynı anda iletilir ve alınır. Karakter selektörü string moduna getirildiğinde bir karakter takımı enter (F tuşu) tuşuna basılarak iletilir ve alınır. c. MODE selektörü 2 konumuna getirildiğinde LCD de PC den modüle mesajı belirir. Bu modda bir karakter veya bir karakter takımı PC den modüle RS-232 portu üzerinden gönderilir. d. MODE selektörü 3 konumuna getirildiğinde LCD de modülden PC ye mesajı belirir. Bu modda bir karakter veya karakter takımı modülden PC ye RS-232 portu üzerinden yüklenir. 1-7
Şekil 1-3 KL-95001 paneli. 1-8
GEREKLİ EKİPMANLAR 1. KL-95001 Modülü x 2 2. 5 metre çift yönlü (duplex) optik fiber x 1 3. AC-DC güç adaptörü x 2 4. Mikrofon-kulaklık takımı x 2 5. 10 mm atlayıcı (jumper) x 6 6. Bağlama ucu x 2 PROSEDÜR KL-900D deneyi fiber optik materyallerin ne kadar kolay bir şekilde verimli kullanıldığını gösterecektir. Kurduğunuz ekipman bir noktadan diğerine bir optik fiber üzerinden ışık göndererek ses iletecektir. Bu deneyle fiber üzerinden kendi sesinizi ve diğer sesleri duyabileceksiniz. Baslangıç 1. İki modülü (A ve B) birbirinden 4-4.5 metre ayrı olacak şekilde iş masası üzerine yerleştirin. Bu deney modüller arasındaki alanda bulunan seslerin birbirine karışmasını engellemek için modüller arasına bir ses bariyeri konulursa daha dramatik sonuç verecektir. 2. Bu adımı her iki modül için de uygulayın. Veri transceiver MODE selektörünü OFF konumuna getirin. Mikrofonun tel ucunu MIC jak ına sokun ve kulaklığın tel ucunu da kulaklık jak ına yerleştirin. A Modülü 3. Ses devresinin çıkışını bağlama ucu kullanarak vericinin girişine bağlayın. 4. Alıcının analog 1 çıkışını 10 mm atlayıcı (jumper) kullanarak hoparlöre bağlayın. 5. Şekil 1-4 e bakın. 5 metre çift yönlü kablonun fiber ucunu TX1 e nazik ve fiber ucu iç tarafa değecek şekilde sokun. Parmaklarınızla kabloyu sıkıca 1-9
sabitleştirin fakat çok sıkmayın. Aynı uçtaki ikinci fiber ucunu RX1 e yine fiber ucu iç duvara değecek şekilde yerleştirin ve parmaklarınızla sıkılaştırın. Şekil 1-4 A modülüne yerleştirilen optik fiber. 6. AC-DC güç adaptör kablosunun küçük ucunu POWER jak ına yerleştirin ve power adaptörünün ikili ucunu duvardaki 110 voltluk prize veya uzatma kablosuna sokun. LED1 yanmalıdır. Alıcı kazanç duğmesini saat 12 konumuna ayarlayın. 7. Çift yönlü optik fiberin kırmızı ışık gelen bağlanmamış ucunu tespit edin. B modülü 8. Şekil 1-5 e bakın. Çift yönlü optik fiberin ucundan kırmızı ışık gelen ucunu RX1 e nazikce ve iç duvarına değecek şekilde yerleştirin. Parmaklarınızla sıkılaştırın. Geride kalan fiber ucunu TX1 e LED de kontak yapacak şekilde sokun ve parmaklarınızla sıkılaştırın. Şekil 1-5 A ve B modülüne monte edilen fiber kablo. 1-10
9. Ses devresinin çıkışını bağlama ucu kullanarak vericinin girişine baglayın. 10. Alıcının Analog 1 çıkısını 10 mm atlayıcı kullanarak hoparlörün girişine bağlayın. 11. AC-DC güç adaptörü kablosunun küçük ucunu POWER jak ına yerleştirin ve power adaptörünün ikili ucunu duvardaki 110 voltluk prize veya uzatma kablosuna sokun. LED1 yanmalıdır. Alıcı kazanç düğmesini saat 12 konumuna ayarlayın. 12. Gücü bağladığınızda hoparlörlerden herhangibirisinden yüksek tizli ses geldiginde her iki modülün alıcı kazancını alıcı kazanç düğmesini gürültü azalana kadar saat yönünün tersine çevirin. 13. Hoparlörler gerekli değilse her iki modüldeki alıcı Analog 1 çıkışını hoparlörlere bağlayan 10 mm atlayıcıyı kaldırın. Sesleri kulaklıktan duyabilirsiniz. Her iki modülü kullanarak akustik (ses) dalgaları ileten ve alan verimli bir haberleşme birimi kurdunuz. Laboratuvar modülündeki ses devresi ses dalgalarını daha sonra verici devresinde ışık formuna dönüştürülecek elektrik sinyallerine çevirir. Optik sinyal karşı taraftaki alıcıya ulaşacak şekilde optik fibere yönlendirilir. Alıcı dedektörü gelen optik sinyali çözer ve ışığı daha sonra akustik dalgayı yani sesi (sınıfınızdaki insanların sesleri) yaratmak için LAB modülündeki hoparlörü süren elektrik sinyaline çevirir. 14. Mikrofona hafifçe vurarak veya üfleyerek her iki modülün de doğru çalıştığını test edin. Eğer duyduğunuz ses çok düşükse alıcı kazanç düğmesini saat yönünde yavaşça çevirerek ses şiddetini arttırmaya çalışın. Bir tiz ses çıkmadan önce sesinizi yeterince duyabilecek şekilde alıcı kazancını ayarlayamazsanız, iki modül için de aşağıdaki adımları tamamlayın. 15. Modüle bağlanan AC-DC güç adaptörü kablosunu çıkarın. Ses devresi çıkışını verici girişine bağlayan bağlama ucunu kaldırın. 1-11
16. 10 mm atlayıcı kullanarak ses devresi çıkışını Anlık Anahtar girişine ve Anlık Anahtar çıkışını da verici girişine bağlayın. 17. AC-DC güç adaptör kablosunu Modüle yeniden bağlayın. A modülünden B modülüne ses iletmek için A modülünün Anlık Anahtarına şimdi basmanız gerekir. B modülünden A modülüne ses iletmek için B modülündeki Anlık Anahtara basmanız gereklidir. Şimdi alıcı kazancı herhangibir ses geri besleme problemi yaratmadan arttırılabilir. 18. Bir kişi mikrofona konuşsun diğer gruptaki üyeler de fiber optik sistemi üzerinden kimin konuştuğunu bulmaya çalışsın. 19. Bir gruptaki öğrencilerin mikrofona yaklaşarak gürültü çıkarmalarını isteyin. Diğer gruptaki ögrenciler ise gürültü kaynağını belirlemeye çalışsın. Bazı örnekler şöyle verilebilir: kağıt buruşturma, nefes alma, ellerini mikrofon yakınında birbirine sürtme, bir parmağınızı mikrofon üzerinde gezdirme, selobant yapıştırıp çekme. 1-12
Deney 2 Data İletimi Modülden Modüle Amaç 1. Fiber optik aracılığı ile modüller arasında data transferi. Tartışma Fiber optik haberleşme ağlarının uygulamaları: Fiber optik haberleşme ağları günlük hayatta yaygın olarak kullanılmaktadır. Fiber optik haberleşme ağlarının başlıca önemli uygulamaları şunlardır: Telecom, Datacom, Kablolu TV, Fiber In The Loop (FITL) ağları ve askeri uygulamalardır. Telekomunikasyon Ağı: Fiber optik iletim hatlarının ilk uygulamaları yaygın olarak telefon trunk hatlarında kullanılmıştır. Bugün, fiber optik haberleşmesinin yaklaşık %70 i telefon ağlarında kullanılmaktadır. Uzun mesafeli deniz altı koaksiyel kabloların %95 i fiberle değiştirilmektedir. Bazı gelişmiş ülkelerde, telefon ana hatlarının (trunk) %90 ı fiber kablolar ile döşenmiştir. Yerel ofisler arasındaki fiber optik ağ kurulumunun 2000 yılına kadar tamamlanması beklenmektedir. Gelecekte, lokal ofisler ile her telefon kullanıcısı arasındaki bağlantının fiber kablolar ile gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Bu, Fiber To The Home (FTTH) olarak bilinmektedir. GEREKLİ EKİPMANLAR 1. KL-95001 modülü x2 2. 1 metre fiber optik kablo x2 3. AC/DC güç adaptörü x2 2-1
PROSEDÜR 1. Modül A ve Modül B yi deney masasına yerleştirin. 2. Her modülün Data Transceiver MODE seçicisini 1 konumuna (Transceiver) getirin. 3. Modül A üzerinde bulunan TX1 in cinch nut ını gevşetin. Fiber kablonun bir ucunu TX1 e dikkatlice sokun ta ki içeriden temas edene kadar. Cinch nut ı parmaklarınızla gevşetin. Çok fazla sıkıştırmayın. Cinch nut ı gevşeterek fiberin diğer ucunu, Modül B üzerinde bulunan RX1 e sokun. Fiber uçları RX1 e içeriden temas edene kadar uzatın. Cinch nut ı sıkıştırın. Aynı şekilde, diğer 1 metrelik fiberi Modül A üzerinde bulunan RX1 ile Modül B üzerinde bulunan TX1 e yerleştirin. Her modülde bulunan Receiver Gain knob unu minimum seviyeye getirin öyleki High LED ışığı yanmaya başlasın. 4. Her modülde AC/DC güç adaptörleri üzerinden 15Vdc beslemeyi modüller üzerinde bulunan POWER pinlerine uygulayın. 5. Her modülde bulunan LCD ekranında yatay olarak aşağıdaki mesaj geçer: King Instrument KL-900D Fiber Optic Lab Equipment KL-900D Fiber Optic Lab En son olarak LCD ekranında, Transceiver Mode mesajı yer alır. 6. Her modülde bulunan karakter seçicisini Single konumuna getirin. Modül A üzerinde bulunan klavyenin bütün tuşlarına sırası ile basın ve Modül B üzerinde bulunan LCD ekranını izleyin. Gördüklerinizi aşağıdaki tabloya kaydedin. Ters şekilde, Modül B üzerinde bulunan klavyenin bütün tuşlarına sırası ile basın ve Modül A üzerinde bulunan LCD ekranını izleyin. Gördüklerinizi aşağıdaki tabloya kaydedin. Eğer LCD ekranında olması gereken karakter mevcut değilse, Receiver Gain knob unu ekranda doğru karakter okuyana kadar çevirin. 2-2
Klavye Karşıt LCD Klavye Karşıt LCD 0 8 1 9 2 A 3 B 4 C 5 D 6 E 7 F 7. Modül B üzerinde bulunan RX1 den fiber ucunu çıkarın. Modül B üzerinde bulunan LCD, Modül A klavyesinden girilen karakterleri hala göstermektemidir? 8. Fiber kabloyu RX1 e tekrar takın. Cinch nut ı sıkıştırın. 9. Karakter seçicisini String konumuna getirin ve her modül üzerinde bulunan RESET butonuna basın. LCD ekranında soldan sağa yatay olarak aşağıdaki mesaj geçer: King Instrument KL-900D Fiber Optic Lab Equipment KL-900D Fiber Optic Lab En son olarak LCD ekranında, Transceiver Mode mesajı yer alır. Modül A klavyesinden 900D0222860700 karakterini girerek F tuşuna (Enter) basın. Modül B LCD ekranında, ilk olarak Transmitting mesajı daha sonra 900D0222860700 karakteri görülecektir. LCD ekranını gözlemleyin. Modül B klavyesinden 900D0222860700 karakterini girerek F tuşuna basın. Modül A LCD ekranında, ilk olarak Transmitting mesajı daha sonra 900D0222860700 karakteri görülecektir. 10. Modül B üzerinde bulunan RX1 den fiber ucunu çıkarın. Modül B LCD ekranında, Modül A klavyesinden girilen karakterler hala görülmektemidir? 2-3
Raporda istenenler: Deneyi yapan öğrenciler hazırlayacakları raporlarında en az aşağıdaki bilgi ve sonuçları eklemelidirler. 1- Hazırlık sorularının cevapları 2- Deney sonuçları (Şekiller, matematiksel hesaplamalar vb.) 3- Deneyi yapılan tekniklerin uygulama alanları