FİZİBİLİTE RAPORU Yatırım sahibi: Yatırım Tipi: Yatırım Yeri: Yatırım Konusu: Yatırım Maliyeti: Özhan Yavuz Venlo Tip Cam Sera (Alternatif Enerjili) 5 Dönüm Büyükorhan İlçesi / Bursa Çilek Üretimi 1.200.000 TL 1
ÜRETİM YERİ: Üretimin yapılacağı yer Bursa nın kalkınmada öncelikli bölgelerinden olan ve şehir merkezine 81 km uzaklıkta bulunan Büyükorhan İlçesi Cumayanı mevkiinde ana yolun hemen kenarında, jeotermal su çıkan bölgeye ve göle çok yakın konumdadır. Çıkan ürünün satışının yapılacağı İstanbul Bayrampaşa Hali ne karayolundan 261 km uzaklıkta olup, feribotla geçiş yapılması durumunda mesafe kısalmaktadır. ÜRETİM YAPILACAK ÜRÜN: Serada CAMAROSA tipi çilek üretimi yapılacaktır. Camarosa çilek fidesi verimli ve kısa gün çeşididir. Meyveleri dolgun ve darbelere dayanıklıdır. Aroması hoş ve kullanım alanı geniştir. Hem taze olarak hem de sanayi de kullanılabilir. Sera sıcaklığının 8-12 dereceler arasında tutulması verimi artırır. Seranın kule tipi olması nedeniyle azalacak gün ışığına daha az ihtiyaç duyacağından verim kalitesi düşmeyecektir. Üretilecek çilek nitelik itibariyle (boyut ve üretim şekli) 1. Sınıf çilek statüsünde olacaktır. Topraklı üretimlerde yapılan araştırmalarda dönüm başına 2 pound altı ayda bir ürün alınabildiği tespit edilmiştir. Bu da yılda 4 pound rakamına denk gelmektedir. Bu da yılda 1,8 kg ürün demektir. Dünya literatüründe ortalama 26 günde 160 gr ürün alınabildiği öngürülmektedir. 1 çilek fidesi 15 gün ile 35 gün arasında ürün verebilir. Konu ile ilgili olarak ABD Tarım Bakanlığı yayınları, Kaliforniya devlet Üniversitesi Tarım Bölümü Yayınlarından bilgi alınabileceği gibi yaklaşık 19 yıldır fide işi yapan Cengiz Tarım- Cengiz Dilek (053 716 97 74) bilgi alınabilir. Normal toprak üretimde 1 fideden yılda 1 kg ürün alınabildiği, cam serada verimin % 30 arttığı göz önüne alınarak 1 fideden yıllık 1,3 kg ürün alınacağı öngörülmüştür. Diğer taraftan camarosa tip çilek normal şartlarda 8 güne kadar dayanabildiği için Pazar alanı geniştir. Diğer taraftan bir çilek fidesinin ömrü 3-6 yıl arasında değişmektedir. İlk üç yıl maksimum verim alınırken üçüncü yıldan itibaren verim düşebilir. Bu sebeple her üç yılda bir fide değişikliği yapılacaktır. ÇİLEK PAZARI: Aşağıda 1. Kalite çilek Bayrampaşa Hal, 1.-2. Kalite arası Bursa Hali fiyatları ile 2. Kalite Bayrampaşa Hal Fiyatları verilmiştir. 2
ÇİLEK BAYRAMPAŞA HALİ 1. KALİTE / ULUDAĞ- ANTALYA) BAYRAMPAŞA HALİ 1. KALİTE / ULUDAĞ- ANTALYA) BURSA HALİ ÇİLEK (ŞALE) BURSA HALİ ÇİLEK (ŞALE) TARİH MİNİMUM MAKSİMUM MİNİMUM MAKSİMUM 02.01.2014 8,00 12,00 2,00 8,00 31.01.2014 6,00 9,00 2,00 5,00 03.02.2014 6,00 9,00 2,00 5,00 28.02.2014 9,00 11,00 6,50 8,00 03.03.2014 9,00 11,00 6,50 8,00 31.03.2014 6,00 8,00 4,00 6,00 01.04.2014 5,00 7,00 4,00 6,00 30.04.2014 4,50 6,50 4,00 6,00 02.05.2014 4,50 7,00 5,00 7,00 30.05.2014 5,00 8,00 4,00 5,00 02.06.2014 5,00 8,00 4,00 5,00 30.06.2014 5,00 7,00 4,00 5,00 01.07.2014 5,00 8,00 4,00 5,00 31.07.2014 6,00 8,00 - - 01.08.2014 6,00 8,00 - - 29.08.2014 9,00 12,00 - - 01.09.2014 10,00 12,00 - - 30.09.2014 15,00 24,00 - - 01.10.2014 20,00 27,00 - - 31.10.2014 12,00 22,00 - - 03.11.2014 15,00 35,00 - - 28.11.2014 30,00 45,00 - - 01.12.2014 25,00 30,00 - - 31.12.2014 8,00 9,00 - - 2014 yılı ortalaması 9,75 14,31 4,00 6,08 3
ÇİLEK BAYRAMPAŞA HALİ 1. KALİTE / ULUDAĞ- ANTALYA) BAYRAMPAŞA HALİ 1. KALİTE / ULUDAĞ- ANTALYA) BURSA HALİ ÇİLEK (ŞALE) BURSA HALİ ÇİLEK (ŞALE) TARİH MİNİMUM MAKSİMUM MİNİMUM MAKSİMUM 05.01.2015 7,00 8,00 - - 30.01.2015 10,00 12,00 8,00 12,00 02.02.2015 6,00 8,00 8,00 12,00 27.02.2015 9,00 14,00 6,00 10,00 02.03.2015 9,00 12,00 - - 31.03.2015 12,00 14,00 6,00 10,00 01.04.2015 12,00 14,00 5,00 9,00 30.04.2015 5,00 9,00 4,00 7,00 04.05.2015 5,00 7,00 4,00 7,00 29.05.2015 5,00 8,00 3,50 6,50 01.06.2015 5,00 9,00 3,50 6,50 30.06.2015 3,00 5,00 3,50 6,50 01.07.2015 6,00 11,00 3,50 6,50 31.07.2015 9,00 13,00 4,50 6,50 03.08.2015 9,00 13,00 4,50 6,50 31.08.2015 9,00 13,00 4,50 6,50 01.09.2015 9,00 14,00 4,50 6,50 18.09.2015 7,00 13,00 4,50 6,50 2015 yılı 9 aylık ortalama 7,61 10,94 4,84 7,84 4
Yukarıda 2014 yılı 1. Kalite çilek İstanbul Bayrampaşa Hal fiyatları (www.ibb.gov.tr/ sites/haller/tr-tr/pages/hal_fiyatları.aspx) internet adresinden kontrol edilebilir. Bursa hal fiyatları için bkz. www.bursa.bel.tr/hal-fiyatları. Aşağıda 2014 yılı için 2. Kalite çilek hal fiyatları verilmiştir. ÇİLEK TARİH BAYRAMPAŞA HALİ 2. KALİTE MİNİMUM BAYRAMPAŞA HALİ 2. KALİTE MAKSİMUM 02.01.2014 3,00 4,00 31.01.2014 3,00 4,00 03.02.2014 3,00 4,00 28.02.2014 3,00 4,00 03.03.2014 3,00 4,00 31.03.2014 3,00 5,00 01.04.2014 3,00 5,00 30.04.2014 2,00 3,00 02.05.2014 2,00 3,00 30.05.2014 2,00 3,50 02.06.2014 2,00 3,50 30.06.2014 1,50 2,50 01.07.2014 1,50 2,50 31.07.2014 1,50 2,50 01.08.2014 1,50 2,50 29.08.2014 2,00 6,00 01.09.2014 2,00 6,00 30.09.2014 3,00 5,00 01.10.2014 4,00 6,00 31.10.2014 5,00 7,00 03.11.2014 5,00 7,00 28.11.2014 5,00 10,00 01.12.2014 5,00 10,00 31.12.2014 3,00 5,00 5
2014 yılı ortalaması 2,88 4,79 ABD de 1. Sınıf çilek satış fiyatı USD 1,6 / lb dir. 1 lb 0,45 kg olup, 1 kg çilek fiyatı 3,56 yani yaklaşık 10,8 TL dir. Bakınız Skelly s farm market Türkiye, çilek üretiminde Dünya üçüncüsü konumundadır. İlk sırada ABD, ikinci sırada Meksika yer alır. İspanya ve Mısır da önemli üreticilerdir. Yerli üretim 380.000 ton civarına yükselmiştir. Mersin çilek üretiminde ilk sırada yer alırken, Mersin i Aydın ve Bursa izlemektedir. Çilekte ihracat artış trendi gösterse de göreceli olarak düşüktür. Ana alıcı Rusya olup, Irak ve Romanya diğer ihracatçılardır. Rusya nın sön dönemde seracılık faaliyetlerine ağırlık vermesi bu pazarda ileride azalmaya sebebiyet verebilir. Türkiye de kuzey ve doğu bölgesi hariç her yerde çilek üretilebilir. Türkiye de çilek yetiştiriciliğinin önem kazanmasında çileğin değişik iklim ve toprak koşullarında ekonomik olarak yetiştirilebilmesi etken olmaktadır. Masrafların kısa sürede geri alınması küçük aile işletmelerini bu ürüne yöneltmektedir. Diğer taraftan çilek yetiştiriciliğinde birim alandan elde edilen gelir de yüksektir. Çilek yetiştiriciliğinde karşılaşılan en önemli riskler, dış etkenlerdir. Topraklı üretimde hava koşullarından, hastalıklardan, diğer dış etkenlerden dolayı ciddi ürün kayıpları yaşanmaktadır. Serada çilek üretimi emekleme devresinde olup, yaygınlaştıkça verim ve ürün kalitesi artacaktır. Büyükorhan İlçesi iklim açısından topraklı yediveren (yılda yedi ürün) çilek üretimine uygundur. Ancak özellikle karşılaşılan ürünün mantarlaşması nedeniyle ciddi ürün kayıpları yaşanmaktadır. Seracılıkla kayıplar minimuma indirgenecektir. SERA ÖZELLİKLERİ: Yapılacak sera venlo tip cam seradır ve 5 dönüm alan üzerine kurulacaktır. Seranın ısıtmasında jeotermal su, güneş enerjisi ve gerektiğinde kömür kazanı kullanılacaktır. Türkiye de çilek üretilen bu tip bir sera bulunmamaktadır. Dünya da çok başarılı sonuçlar alınmıştır. Direk aşağıdaki firmalardan konu ile ilgili detay bilgi alınabilir. Bu firmalar cam sera konusunda Dünya markalarıdır. Diğer taraftan camarosa fidanı ile ilgili Kuba firmasından detaylı bilgi alınabilir. i-kuba Greenhouse / info@kubo.nl Tel: +31174286161 6
ii-bom Group / info@bomgroup.nl Tel: +31(0)174629441 iii-agrow Tec Greenhouse Projects / info@agrowtec.com / Tel: +31(0)105220595 iv) AP Holland Agricultural Projects Holland B.V. / info@apholland.nl / Tel: +31(0)174295511 v)westbrook Greenhouse Systems / len@westbrooksystems.com Mimari, statik, elektrik ve diğer detay projeler bankanıza ibaz edilmiştir. Cam seralarla amaçlanan hususlar; i) Çilek üretimi yapmak, ii) iii) iv) Topraklı tarımın getirdiği maliyetleri düşürmek (iş makinası, traktör kullanımı, iş gücü,vb), Metrekare başına üretimi artırmak (Topraksız tarıma göre metrekarede minimum 6-7 kat), Çileği dış etkenlerden, zararlı hava şartlarından, hastalıklardan, vb. koruyarak verimi artırmak, v) Yatırımların örnek teşkil etmesi suretiyle bölgede sera yatırımlarının artırılması, vi) Kırsal kalkınmayı desteklemektir. Cam sera nın faydaları: 1. Plastik seraların ömrü üç yılken cam sera ömürlüktür. 2. Güneş ışığının direk olarak alınmasını sağlar. 3. Sera içi sıcaklığın korunmasına yardımcı olur. 4. Temizlenmesi daha kolaydır ve hijyeniktir. 5. Preslenmiş dayanıklı cam kullanılacağından her türlü yağışa dayanıklıdır. 6. Sera içi rutubetin önlenmesinde faydalıdır. 7
PROJE NAKİT AKIMI: Esas olarak 5 dönümlük serada 250.000 adet fide ekimi planlanmakta olmasına karşın, en kötü olasılık düşünülerek 150.000 fide öngörülmüştür ve bu rakam esas alınacaktır. 150.000 adet fide dikimi ile ilgili maliyet kalemleri aşağıdadır: -Fide maliyeti ( üç yılda bir yenilenecek) -Kokopit maliyeti (üç yılda bir yenilenecek) -Gübre gideri ( her yıl) -Paketleme gideri (kasa, ambalaj her yıl) -Elektrik gideri (her yıl) -Isıtma gideri (ekstradan kömür kullanılırsa her yıl), -Sair giderler (ilaçlama, arı, bakım, önlük, vs her yıl) -İşçilik giderleri (Belediye işçileri çalışacağından gidere yansımayacak) -Amortisman gideri (yoktur) -Vergi (8 dönümden az olduğu için % 4 + % 1 bağkur kesintisi olmak üzere toplam cirodan % 5 kesinti yapılacaktır) 150.000 adet fide dikimi ile satış bilgileri aşağıdadır: -1 fideden yılda 1,3 kg verim alınacağı öngürülmektedir -Satış fiyatı Bayrampaşa Hali 1. Kalite ortalama minimum satış fiyatı baz alınacaktır Satışlar sera merkezinde poşetlenmiş ve kasalanmış olarak Bayrampaşa Hal Komisyoncularına satılacaktır. Satışlar peşin olarak yapılacaktır. Yatırım ile ilgili iki yıllık gelir-gider tablosuna aşağıda yer verilmiştir: 8
GELİRLER İLK YIL İKİNCİ YIL İKİ YILLIK TOPLAM RAKAMLAR Yıllık toplam fide 150.000,00 150.000,00 1 fide verimi yıllık (kg) 1,3 1,3 Toplam ürün 195.000,00 195.000,00 Yıllık ortalama satış fiyatı-tl/kg 7,61 7,61 Yıllık tahmini ciro 1.483.950,00 1.483.950,00 2.967.900,00 Kesinti (% 4 stopaj + % 1 bağkur = % 5) -74.197,50-74.197,50-148.395,00 NET CİRO (YILLIK- TL) 1.409.752,50 1.409.752,50 2.819.505,00 GİDERLER Yıllık kullanılacak fide adedi 150.000,00 (3 yılda bir değiştirilec ek) 150.000,00 Fide maliyeti (TL/ adet) 0,30 0,30 Toplam fide maliyeti (TL) -45.000,00-45.000,00 Kokopit miktarı 7.875,00 105*5*3*5 7.875,00 Kokopit fiyatı (TL/ adet) 7,00 7,00 Kokopit gideri -55.125,00 Sair giderler (TLyıllık) -11.000,00 Gübre gideri (TLyıllık) -43.200,00 (3 yılda bir fide ile birlikte değiştirilec ek) -55.125,00 İlaçlama,b akım,önlük,arı,diğer giderler -11.000,00-22.000,00 Aylık 3.600 TL -43.200,00-86.400,00 9
Paketleme gideri (yıllık) -27.500,00 (25.000 kasa x,050 adet) +(150.000 şale x,010) -27.500,00-55.000,00 Elektrik gideri (TLyıllık) -12.000,00-12.000,00-24.000,00 Isıtma gideri (TLyıllık) -50.000,00 İşçilik gideri - (Harici kömür kullanılırsa ) -50.000,00-100.000,00 (Ücretleri belediye tarafından ödenecek) - TOPLAM GİDER (TL) -243.825,00-143.700,00-387.525,00 NET KAR (TL) 1.165.927,50 1.266.052,50 2.431.980,00 YATIRIM SÜRESİ, MALİYETİ VE GERİ DÖNÜŞÜM SÜRESİ: Sera inşaatı 45-60 gün arasında bitirilecek ve inşaat başlamasından itibaren maksimum 105 gün sonra ilk ürünler toplanmaya başlanacaktır. Yatırımın toplam bedeli 1.200.000 TL dir. İlk yıllık net kar/yatırım Maliyeti= 1.165.927 / 1.200.000 = % 0,97 İkinci yıl toplam net kazanç / Yatırım Maliyeti = 2.431.980 / 1.200.000 = % 2,03 Görüldüğü üzere yatırım kendisini ilk yıl içerisinde amorti etmektedir. Başlangıç işletme sermayesi ihtiyacı (İnşaat bittikten sonra seranın faaliyete geçmesi için gerekli finansman) = 45.000 + 55.125+3.600+2.292+(11.975*2)= 126.457 TL Öz sermaye: 300.000 TL Kredi: 1.000.000 TL 10
11
12