Hessen Eyaleti Ekonomi, Ulasım ve Bölgesel Kalkınma Bakanlıgı HESSEN IN CAZIBESINI TANIMLAYAN SEBEPLER AVRUPA NIN KALBINDE ULUSLARARASI BIR YATIRIM VE TICARET MERKEZI Ülkemizin olmazsa olmazlarından Hessen eyaleti.
İÇİNDEKİLER Hessen, das Bundesland im Herzen Deutschlands, hier begegnen 1 ÇOK ULUSLU BİR YAŞAM ALANI... 06 sich Weltoffenheit und lokale Traditionen, künstlerische und unternehmerische Innovationskraft, moderne Urbanität und jahrtausendealte Kulturlandschaft. 2 Im Schnittpunkt europäischer und globaler Verkehrsachsen gelegen, ist Hessen zu einer der EKONOMİK YAPI VE ODAK SEKTÖRLER... 12 stärksten Regionen des Kontinents und ein dynamisches Zentrum von Wissenschaft, Forschung 3 und zukunftsorientierter Wirtschaft. ARAŞTIRMA VE EĞİTİM... 24 Das Rhein-Main-Gebiet ist ein Magnet für in- und ausländische 03 Investoren, die in Hessen eine 4 ausgezeichnete Infrastruktur und attraktive wirtschaftliche FUARLAR VE KONGRELER... 30 Perspektiven finden. 5 KÜLTÜR-SANAT DÜNYASI VE YAŞAM KALİTESİ... 32 6 PRO-BUSINESS SERVİSİ... 40
BURADA İYİ KOMŞULUK İLİŞKİLERİ VAR! Basarılı is iliskileri için merkezî bir ticaret ve yatırım bölgesi 04 Hessen, Almanya daki merkezî konumunu en iyi şekilde kullanarak Avrupa da eşi benzeri olmayan bir ulaşım altyapısı oluşturmayı başarmıştır. Avrupa nın en iyileri listesinin başında Frankfurt Havalimanı bulunur. Avrupa nın kalbinde intermodal taşımacılık alanında dünya çapında lider bağlantı merkezlerinden biri olan Frankfurt Havalimanı, yılda yaklaşık 2,2 milyon ton kargo ve 56,4 milyon yolcu kapasitesi ile dünyanın her yerine en iyi bağlantı olanakları sağlamaktadır. 110 ülkede 298 i aşkın hedefe ulaşım, her hafta dünya çapında yaklaşık 4.600 direkt uçuş sağlanan ve 110 u aşkın havayolu şirketinin bağlantı merkezi olan Frankfurt Havalimanından tüm önemli hedeflere en azından günde birkaç kez ulaşmak mümkündür. Almanya nın en büyük havalimanı, kargo ve yolcu uçuşlarında dünyanın en önemli 10 havalimanı arasında yer almaktadır. Hessen eyaleti, Frankfurt ile Türkiye arasında her gün gerçekleştirilen 30 u aşkın direkt uçuş sayesinde Türkiye ile Avrupa arası ilişkilerde hem coğrafi hem de ekonomik bakımdan önemli rol oynamaktadır. Frankfurt Havalimanı, uzak mesafe tren istasyonu (Fernbahnhof) ile Intercity-Express e ve Avrupa nın hızlı tren ulaşımına doğrudan bağlantısı olan tek havalimanıdır. Havalimanının hemen yakınında, Avrupa ülkelerini birbirine bağlayan tüm kuzey-güney ve doğubatı otoyollarının kesiştiği ve Almanya da en yoğun araç geçişinin gerçekleştiği Frankfurt otoyol kavşağı bulunmaktadır. Frankfurt merkez tren istasyonunun istatistikleri de oldukça etkileyicidir. Günlük 350.000 yolcu sayısı ile büyüklük ve kapasite açısından en önemli tren istasyonlarından biri olmakla birlikte Almanya nın demiryolu ulaşımında en önemli bağlantı noktası konumundadır. Buradan, Intercity-Express trenleri ile Almanya ve Avrupa nın önde gelen ekonomi merkezlerinin çoğuna birkaç saat içinde ulaşmak mümkündür. En büyük havalimanı ve en işlek tren istasyonu, kesintisiz olarak entegre ulaşım sağlayan uçuş ve tren bağlantıları ve Almanya nın en önemli otoyol bağlantılarının kesiştiği noktadaki merkezî konumu, Hessen eyaletini bir ekonomi merkezi olarak son derece cazip kılan çarpıcı özelliklerdir.
Avrupa Avrupa Birliği Almanya Hessen Stockholm Moskova Londra Berlin Varşova Paris Frankfurt Budapeşte Madrid Roma İstanbul 05
01 ÇOK ULUSLU BİR YAŞAM ALANI FRANKFURT HAVALİMANINA VARIŞ 06 01
ÇOK ULUSLU BİR YAŞAM ALANI TÜM DÜNYA BURADA BULUŞUYOR Hessen eyaletini ziyaret etmek ya da buraya yerleşmek biraz da eve dönmeye benzemektedir. Çünkü buraya yeni gelen herkes, kendi hemşerilerinden oluşan bir topluluğu ve böylece memleketinin bir parçasını bulabilecektir. Bugün Hessen de 170.000 Türk vatandaşı yaşamaktadır. Bu rakama Alman vatandaşlığına geçmiş olan Türkler de eklendiğinde eyaletimizde yaşayan Türk kökenli insanların sayısı yaklaşık 240.000 dir. Buradaki insanların 180 den fazla ülkeden geliyor olması sayesinde eyaletimiz ekonomik, toplumsal ve kültürel bakımdan karşılıklı alışverişin ve birlikte yaşamın bin bir faydasını gözler önüne seren bir yerdir. Önyargısız davranma, yardımseverlik ve hoşgörü, Hessen eyaletinin tipik karakterini eskiden beri belirleyen özelliklerdendir. Hessen lilerin misafirperverliği sayesinde, bölgeye yeni gelenler komşuları ile kolayca irtibat kurabilerek toplum içindeki yerlerini çabucak bulabilirler. Dolayısıyla Hessen e Almanya nın En Beynelmilel Ekonomi Bölgesi unvanını vermek için tüm şartlar mevcut. Hessen in küresel iş bağlantılarına ilişkin en güzel örnek, bölgenin finans ve ticaret merkezi olan Frankfurt tur. Avrupa nın lider finans merkezleri arasında yer alan Frankfurt şehrinde 54 ülkeden yaklaşık 250 banka global faaliyetlerini yürütmektedir. Frankfurt ayrıca Almanya Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası na da ev sahipliği yapmaktadır. Burada faaliyet gösteren Alman Borsası ise dünyanın en önemli borsalarından biridir. Hessen, gerek ekonomik önemi gerek mükemmel uluslararası altyapısı, gerek dünya çapındaki en büyük vadeli işlemler borsası gerekse de dünyaca ünlü fuarları ile çok sayıda ülke ve şirket için Almanya ve Avrupa ya açılan önemli bir kapı niteliğindedir. 0107
Dr. Stefan Schulte, Fraport AG şirketi Yönetim Kurulu Başkanı 8 Dünya çapında lider havalimanı şirketleri arasında yer alan Fraport şirketi, uluslararası hava ulaşımının en önemli bağlantı merkezlerinden biri sayılan Frankfurt Havalimanını gelecek odaklı olarak başarıyla işletmektedir. Frankfurt Havalimanı, dünyanın çeşitli noktalarına sunulan dış hat uçuşları ve gelecekte FrankfurtRheinMain bölgesinin havalimanı kenti olması yönünde yürütülen çalışmalar sayesinde hem Hessen eyaletine hem de tüm Almanya ya dünya çapındaki bilgi birikimi (know-how), kültür ve mal alışverişinin sunduğu fırsatların kapısını açmaktadır. Frankfurt Havalimanı, gerçekleştirilecek kapasite artırımı ile bölgenin ve tüm Hessen eyaletinin gelişimi için gelecekte de önemli bir ekonomi faktörü ve istihdam kaynağı olmaya devam edecektir.
BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ: Hessen de yaşayan 170.000 Türk vatandaşı eyaletimizde açık arayla en büyük yabancı grubunu oluşturuyor. Reşit olan Türklerin yarısından fazlası 15 yılı aşkın süredir Hessen de yaşıyor. Hessen deki Türk kökenlilerin yaklaşık 70.000 i Alman vatandaşlığına sahip. HESSEN MİLLETLERİ BİRLEŞTİRİYOR Hessen eyaleti; uluslararası yatırımcılar, bu yatırımcıların çalışanları ve çalışanların aileleri için de cazip imkânlar sunan bir yerdir. İster misafir olarak uğrayanlara ister yerleşmek üzere gelenlere kapılar her zaman açıktır ve rahat etmeleri için tüm şartlar uygundur. Çünkü uluslararasılık anlayışı Hessen de gerçekten yaşanıyor. Bunu, yeni gelenlere ve yerleşmiş olan işverenlere ve yerli topluluklara yönelik düzenlenen, bu kesimlerin bölgeye adaptasyon sürecini hızlandırmak için yardım sağlayan Newcomers Festival i (Yeni Gelenler Festivali) gibi etkinliklerde görmek mümkündür. Eyalette çok sayıda uluslararası şirketin faaliyet gösteriyor ve bu firmalardaki çalışanların ve ailelerinin de burada yaşıyor olmasının yanı sıra, Hessen in turizm bölgesi olarak sahip olduğu büyük cazibe de eyaletimizde yaşanmakta olan beynelmilellik anlayışının altını çizmektedir. Hessen de yıllık beş milyonu aşkın yabancı misafir konaklama sayısı ile diğer eyaletlere kıyasla olağanüstü rakamlar kaydedilmekte olup bu alanda bir artış eğilimi bile söz konusudur. Hessen de bütün dünya buluşuyor. Türk toplumunun yanında eyaletimizde iş hayatını ve rekreasyon aktivitelerini de kapsayan Avrupalı, Kuzey ve Güney Amerikalı ve Asyalı toplumlar de bulunmaktadır. Bu toplumlar ekonomik alışverişi sağlamakla birlikte günlük yaşama kültürel zenginlik de katmaktadırlar. Hessen de yaşayan yabancıların çocuklarının okul eğitimi için de çok sayıda uluslararası ilköğretim ve ortaöğretim okulu bulunmaktadır. Okul eğitimi alanında uygun olanaklara ihtiyaç duyuluyor olması, yabancı şirketler ve çalışanları için yer seçimi aşamasında çok büyük öncelik taşıyan şartlardan sadece biridir. Hessen deki mükemmel ulaşım imkânlarının yanı sıra yabancı ticaret odaları, büyükelçilikler, konsolosluklar, ekonomi birlikleri, kültür kuruluşları, dernekler, restoranlar ve mağazalar da Hessen de yaşayan toplumların yaşamlarını kolaylaştırarak insanların kendilerini rahat hissetmelerini sağlamaktadır. 9
10 Frankfurt, geçmiş yıllarda yaratıcılık konusunda çok dinamik bir metropol haline gelerek yenileşimlerde öncü olmayı ve bölge için önemli avantajlar oluşturmayı başarmıştır. Frankfurt kenti, Almanya nın en büyük havalimanı ve son derece güvenilir yerel toplu taşıma sistemi ile mükemmel bir altyapıya sahiptir. Şehir bunun ötesinde kozmopolit atmosferi, çeşitli rekreasyon ve kültürel etkinlik olanakları, tüm dünyada gördüğü yüksek itibar ve yaratıcılık sektöründeki iş ağları sayesinde de öne çıkmaktadır. Crytek firması, CryENGINE adlı tescilli 3D oyun teknolojisi bazında interaktif eğlence yazılımları geliştiren bağımsız bir yazılım geliştirme şirketidir. Soldan sağa: Faruk, Avni ve Cevat Yerli
HESSEN İLE TÜRKİYE ARASINDAKİ KÖKLÜ İLİŞKİLER Almanya ile Türkiye arasındaki ilişkileri günümüzde en başta üç faktör belirlemektedir. Siyasi düzeyde Türkiye nin AB adaylığı, toplumsal düzeyde Almanya da 2,5 milyon Türk kökenli insanın yaşıyor olması ve her iki ülke arasında yoğun artış göstermekte olan ekonomik ilişkiler. Almanya da yaşayan yaklaşık 80.000 Türk kökenli girişimci artık Almanya ekonomisinin vazgeçilmezleri haline gelmiştir. Türk kökenli girişimciler yılda 35 milyar Euro dan fazla ciro elde etmekle beraber yaklaşık 400.000 kişinin istihdamını garantilemektedir. İşbirliği konusuna gelince, Hessen ile Türkiye arasındaki şartlar oldukça uygun. Çok sayıda Hessen li şirket daha şimdiden Türkiye de faaliyet gösteriyor. Diğer tarafta ise, Türkiye den gelen ve Almanya ve Avrupa pazarına ürün/hizmet sağlayan Türk şirketleri için Hessen ideal bir ekonomi ve yatırım merkezi. Sadece Frankfurt Ticaret ve Sanayi Odasının sorumluluk bölgesinde faaliyet gösteren her altı firmadan biri uluslararası şirket konumundadır. Yaklaşık 2.500 şirketten oluşan Türk girişimci grubu ise burada en başta yer almaktadır. Günümüzde Hessen eyaletinde bir kısmı dördüncü nesil olmak üzere 170.000 i aşkın Türk vatandaşı yaşamaktadır. Buna, bu arada Alman vatandaşlığına geçmiş olan Türkler de eklendiğinde Hessen de yaşayan Türk kökenli insanların sayısı yaklaşık 240.000 dir. Böylece, Almanya da yaşayan Türklerin neredeyse yüzde onu eyaletimize yerleşmiş durumda, bu da tabii ki Türkiye ile Hessen arasındaki ekonomik işbirliğini çeşitli alanlarda teşvik etmektedir. Türk şehirleri ve Hessen deki şehirler arasında imzalanan on kardeş şehir protokolü ve her iki ülkenin yüksekokulları arasındaki yakın işbirliği de bu gelişmelerin birer göstergesidir. Türk yüksekokulları ve Hessen de faaliyet gösteren yüksekokullar arasında şu anda tam on iş ortaklığı mevcuttur. Bunun ötesinde, Darmstadt kenti 1971 yılından bu yana Bursa nın kardeş şehridir. 11 BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ: Türkiye nin Bursa ili Hessen in kardeş bölgesidir. Bu ortaklık, Almanya nın bir eyaleti ile Türkiye arasında imzalanan ilk bölgesel kardeşlik protokolünü oluşturmuştur. İstanbul daki Türk-Alman Üniversitesi (TAÜ), Almanya dışındaki en büyük Alman üniversitesidir. Sadece Frankfurt Ticaret ve Sanayi Odasının sorumluluk bölgesinde faaliyet gösteren her altı firmadan biri uluslararası şirket olup bölgedeki yaklaşık 2.500 şirketten oluşan Türk girişimci grubu sıralamada en başta yer alıyor.
02 EKONOMİK YAPI VE ODAK SEKTÖRLER 12 02
EKONOMİK YAPI VE ODAK SEKTÖRLER HER ZAMAN BİR ADIM ÖNDE Hessen eyaleti, zirvedeki konumunu özellikle ekonomik dinamikliği ile kazanabilmiştir. Aşağı yukarı yirmi beş yıldan beri Almanya nın başka hiçbir eyaletinde, çalışan kişi başına daha yüksek bir gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) elde edilmemiştir. Hessen in GSYİH sı, 2011 yılında yaklaşık 71.800 e ulaşarak Almanya ortalamasını yüzde 16 üzerindeki bir oranda aşmıştır. Ancak Hessen sadece iş verimliliği bakımından değil işçi sayısı bakımından da birçok eyaletten bir adım öndedir: Hessen de işsizlik oranı başka eyaletlere kıyasla çok daha düşüktür. Hessen deki işsizlik oranı 2011 yılı sonunda yüzde 5,4 iken, Almanya çapında aynı tarihte işsizlik oranı yüzde 6,7 olarak kaydedilmiştir. Eyaletimizde üretim yapan sektör 570.000 kişiye, hizmet sektörü ise 1,7 milyon kişiye iş imkânı sağlamaktadır. Üretim yapan sektör ile hizmet sektörünün bölgelere göre dağılımına gelince; öncelikle uzun bir geçmişe sahip olup aynı zamanda geleceğe de ışık tutan 10 sektörün Hessen in ekonomik gücüne katkı sağlamakta olduğu görülmektedir. Hessen in kuzeyinde çoğunlukla lojistik sektörü, araç üretimi ve enerji teknolojileri alanında üretim yapan firmalar faaliyet göstermektedir. Hessen in ortasında ise özellikle biyoteknoloji, optik teknolojisi ve medikal teknolojiye, güneyinde de öncelikle otomotiv, finans ve kimya sektörlerine ve bilişim-komünikasyon teknolojisine ağırlık verilmektedir. Hessen in bu üç bölgesine güçlü köklerle bağlı olan ekonomi dalları ister yakın ister uzak mesafede yurt dışına kadar uzanmaktadır. İşleme sektörünün ihracat oranı 2011 yılında yüzde 52 olmakla Almanya çapındaki ortalama ihracat oranını aşmıştır. Hessen ekonomisi 2010 yılında 51,6 milyar Euro tutarında mal ihracatı yapmıştır. Bu rakam, ekonomik krizin ağır seyrettiği 2009 yılına kıyasla yüzde 20 oranında bir artışa denk gelmektedir. Hessen in uluslararası platformdaki rolü de gözden kaçmayacak derecededir. Yurt dışından gelen 70 milyar Euro luk doğrudan yatırım hacmi, Almanya daki toplam mevcudun yaklaşık yüzde 15 ini oluşturmaktadır. Peki büyük yabancı şirketler neden özellikle Hessen i tercih ediyorlar? Şirketler bir yandan eyaletin merkezî konumundan ve olağanüstü altyapısından yararlanıyorlar. Örneğin Frankfurt Havalimanı ve merkez tren istasyonu kıtanın en önemli düğüm noktaları arasında yer alıyor. Ancak, uçuş rotaları ile demiryollarının kesişmesi yatırımların gelmesi için sadece bir neden. Araştırma alanındaki gayretlerle girişimcilik ruhunun bir araya gelmesi de ajandada var. İnovasyonların yaratılması ve yenileşimlerin ileriye taşınması için tüm Hessen de kümelenmeler ve iş ağları oluşmuştur. Bilim ve ekonomi, enstitü ve firmaların temsilcileri arasında yoğun bir işbirliği söz konusu. Belirlemiş oldukları hedef ise: Hessen en önde olsun. 02 13
OTOMOTİV SEKTÖRÜ 14 Yaklaşık 50.000 çalışanı ile otomotiv sektörü Hessen de kilit sektörler arasında yer almaktadır. Üretim fabrikası dünyanın en modern tesislerinden biri olan ve yılda 180.000 adede kadar otomobil üreten Rüsselsheim daki Opel firması bu sektörün yıldızlarından biri. Kassel bölgesinde ise Daimler ve Volkswagen firmalarının üretim tesisleri ve VW şirketler grubunun yedek parça ve lojistik merkezi bulunmaktadır. Bunun ötesinde Continental, Veritas ve Bosch gibi çok sayıda tedarikçi şirket de Hessen e yerleşmiş durumdadır. Burada öncelikle şirketlerin uluslararası yönelimi dikkat çekiyor: Ferrari veya Seat gibi şirketlerin Almanya merkezi Hessen de. Hessen bölgesi otomotiv sektörünün ihracat oranı yüzde 54. Ayrıca Asya da eyaletimize oldukça güçlü bir şekilde temsil edilmektedir. Uzakdoğu dan çok sayıda şirketin dağıtım ve lojistik işletmeleri ya da araştırma-geliştirme merkezleri Hessen de. Opel firmasının bilim adamları, General Motors un otomobillerini daha küçük, daha hesaplı ve daha verimli hale getirmek için alternatif motorlar üzerinde araştırma çalışmaları yürütüyorlar. Sürekli elektrik motoru ile çalışan yeni Opel Ampera modelinin piyasaya sürülmesi, elektrikli ulaşımın temiz ve çevre dostu olduğu kadar da cazip olma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Avrupa nın ulaşım ağında merkezî bir düğüm noktası konumunda olan Hessen eyaleti böylelikle elektrikli ulaşım alanında da odak noktaları belirliyor. Rhein-Main Bölgesi bizim için büyük öneme sahip. Bölgenin çoğu zaman Rüsselsheim daki Opel firması ile bağdaştırıldığı da bir gerçek. Ancak burada, otomotiv sektörünün tüm Frankfurt bölgesine damgasını vurduğu gözden kaçırılıyor. Rhein-Main bölgesi bu sektörün kalbi haline gelmiştir. Alain Visser, Adam Opel AG şirketi Yönetim Kurulu Üyesi HESSEN DE OTOMOTİV SEKTÖRÜNE AİT LİDER ŞİRKETLER Opel Volkswagen Daimler Hyundai Kia Motors Seat Skoda Jaguar Ferrari Fiat Chevrolet Land Rover Maserati
BİYOTEKNOLOJİ VE NANOTEKNOLOJİ Hessen eyaleti, biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren şirketler için olağanüstü bir imaja sahip. Bölgemizde faaliyet gösteren çok sayıdaki araştırma enstitüsü, üniversite ve özel sektöre ait eğitim kuruluşu, yeni teknoloji ve ürünler geliştirme konusunda Hessen deki 225 biyoteknoloji şirketine mükemmel bir ortam sunmaktadır. Marburg şehrine ilaç, biyoteknoloji ve sağlık alanında birçok şirket yerleşmiş durumda. Bu şirketler arasında, dünyanın en büyük üretim ve araştırma merkezine sahip CSL Behring GmbH firması da bulunmaktadır. CSL Behring GmbH aynı zamanda bölgenin en büyük işverenlerinden biridir. Bir diğer şirket ise, aşı ve teşhis kitleri departmanı ile faaliyet gösteren ve hücre kültüründen elde edilen grip aşısı için dünyadaki ilk üretim tesisini kuran İsviçreli Novartis şirketidir. Hessen de bunun dışında çok sayıda başka küresel oyuncu bulunmaktadır. Örneğin, Fresenius şirket merkezini Bad Homburg şehrinde kurmuştur. Merck firması ise Darmstadt şehrinde, Stada firması da Bad Vilbel kentindedir. Frankfurt Biyoteknoloji İnovasyon Merkezi (FIZ) gibi teknoloji merkezleri, yaşam bilimi hizmetleri alanında çalışan şirketlere disiplinler arası iş ağları ve iş fikirlerinin uygulamaya konulması için kapsamlı bir danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Nanobilim ve nanoteknoloji alanında eyaletimizde yaklaşık 80 çalışma grubu vardır. Bunlar örneğin Evonik ve Heraeus gibi dünyaca ünlü şirketlerin yanı sıra genç araştırma şirketleri için ön hazırlıkları yapmaktadır. Nanoteknoloji Hessen de 150 yi aşkın şirketin ana faaliyet alanını oluşturuyor iken, aynı alanda çalışan komşu sektörlere ait işletmelerin sayısı 500 ün üzerindedir. Bölgedeki şirketlerin gitgide artmış olan temel yetkinliği, yüksek nitelikli çalışanların bulunabilirliği ve bölgenin güçlü altyapıya sahip olması, Sanofi-Aventis in Frankfurt-Höchst te dünyanın en büyük ve en modern biyoteknolojik insülin üretim tesisini işletebilmesinde önemli rol oynamıştır. Sanofi-Aventis ayrıca bununla bağlantılı değer yaratma zincirinin genişletilmesini ileri taşıyan adımları da atmıştır. Dr. Martin Siewert, Sanofi-Aventis Deutschland GmbH şirketi Genel Müdürlük Başkanı HESSEN DE BİYOTEKNOLOJİ VE NANOTEKNOLOJİ SEKTÖRLERİNE AİT LİDER ŞİRKETLER Sanofi-Aventis Novartis Evonik Heraeus Stada Fresenius CSL Behring Merck Brain 15
KİMYA SEKTÖRÜ 16 Kimya sektörü 58.000 i aşkın çalışanı ile Hessen in en önemli ekonomi dallarından biridir. Hessen eyaleti; Merck, Allessa- Chemie, Sanofi-Aventis ve Clariant gibi dünyaca ünlü şirketlere ev sahipliği yapmaktadır. Hessen de faaliyet gösteren kimya sektörü bunun ötesinde yüzde 64 lere varan ihracat oranı açısından da beynelmilel bir ekonomi dalıdır. Eyaletimizin en büyük kimya merkezi Frankfurt un batısındadır. Höchst Endüstri Parkı nda yaklaşık 22.000 kişi çalışmaktadır. Kimya, ilaç, biyoteknoloji, bitki koruma ve gıda katkı maddeleri alanlarına katkılarda bulunan yaklaşık 200 Hessen li şirketin 90 dan fazlası buradadır. Darmstadt kenti de yaklaşık 12.000 çalışanı ile önemli bir rol oynamaktadır. Sektörün elde ettiği cironun büyük bölümü, başka sektörlerde ve kimya sektörü için gereken temel kimyasal maddeler üzerinden sağlanmaktadır. Odak noktayı ise ilaç endüstrisinin ürünleri oluşturmaktadır. Kimya sektörü, araştırma-geliştirme alanında en yüksek giderlere ihtiyaç duyulan sektördür. Yılda yaklaşık 2 milyar Euro luk bir bütçe ile Alman kimya sektörünün genel giderlerinin dörtte birinden fazlası Hessen eyaletinde meydana gelmektedir. Karmaşık yapılı ara ve nihai ürünlerin üretimini yapmak üzere son derece uzmanlaşmış olan bir şirketiz. Hessen deki işletmelerimizde üretilen ürünlerimizi dünyanın dört bir yanına ihraç ediyoruz. Rhein-Main bölgesindeki mükemmel altyapı ve çalışanlarımızın yüksek eğitim düzeyi rekabet gücümüz için vazgeçilmezdir. Dr. Karl-Gerhard Seifert, AllessaChemie GmbH şirketi Denetim Kurulu Başkanı HESSEN DE KİMYA SEKTÖRÜNE AİT LİDER ŞİRKETLER AllessaChemie Sanofi-Aventis Procter & Gamble Clariant Merck DuPont Fresenius Abbott Celanese Evonik Lilly Pharma CLS Behring K+S
HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİSİ ARAÇ ÜRETİMİ Hessen li insanlar ve şirketler çeşitli buluş ve hizmetleri ile Alman havacılık sektöründe en baştan beri öncülük yapmıştır. Bugün itibariyle Hessen de 200 ü aşkın şirket havacılık ve uzay sektöründe çalışmakta veya bu sektöre ürün ve hizmetler tedarik etmektedir. Özellikle Darmstadt kenti uzmanlık merkezi olarak kabul edilmektedir. Bu şehirde çok sayıda saygın araştırma enstitüsü ve şirket faaliyet göstermektedir. Havacılık ve uzay teknolojileri sektörünün geleceği, ESOC kontrol merkezi ya da EUMETSAT meteoroloji uydusu işleticisi gibi uluslararası kuruluşların desteği sayesinde oldukça parlaktır. Rolls Royce ve Diehl Aerospace gibi üne sahip büyük şirketler uçak motorları ve kumanda teknolojisi üretiyor iken, EDAG ve VEGA gibi hizmet şirketleri ilgili parçaların geliştirilmesi ve konstrüksiyonu üzerinde çalışmaktadır. Geleneksel araç üretiminin de Hessen de uzun bir geçmişi vardır. Örneğin Kassel şehrinde yüz yıldan daha da önce lokomotif üretimi yapılmıştır. Bugün ise aynı yerde Kanadalı Bombardier Transportation şirketi raylı sistem araçları üretmektedir. SMA Railway Technology ve ThyssenKrupp gibi şirketler de Kassel kentinde tren ve ray teknolojisi alanında çalışmaktadır. Hessen de araç üretimi yapan şirketlerin sayısı yaklaşık 90 civarındadır. Tren sektörüne yönelik çalışmaların yanı sıra gemi, yat, bisiklet ve motosiklet üretimi de belirgin bir rol oynamaktadır. Havacılık ve uzay teknolojisi alanında başarılı bir şirket olan VEGA Deutschland firması 30 yıldan bu yana Darmstadt şehrinde faaliyet gösteriyor. Başarımızı sürdürebilmemiz için yenilikçi olmak zorundayız. Darmstadt ta gayretlerimiz için her bakımdan destek alıyoruz. John Lewis, VEGA Space GmbH şirketi Genel Müdürü HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİSİ VE ARAÇ ÜRETİMİ SEKTÖRLERİNE AİT LİDER ŞİRKETLER Rolls-Royce Sell EDAG Harmonic Drive Nord-Micro Parker Hanifin VEGA Diehl Aerospace Bombardier ThyssenKrupp Honeywell SMA 17
FİNANS SEKTÖRÜ 18 Bankalara ait gökdelenleri ile Frankfurt metropolü Avrupa nın en önemli finans merkezi olarak ün kazanmıştır. Frankfurt un göbeğinde Alman Borsası bulunmaktadır. Euro bölgesi 1998 yılından beri buradaki Avrupa Merkez Bankasının kontrolü altındadır. Yine Frankfurt şehrinde bulunan Almanya Merkez Bankası, 50 yılı aşkın süredir Alman ekonomisinin kaderini belirlemektedir. Frankfurt içinde 40 ülkeden yaklaşık 250 banka faaliyet göstermektedir. Bu bankalar; sigorta şirketleri, yatırım kuruluşları, danışman, mali denetçi, hukuk büroları ve yatırım analistleri gibi finans sektöründe faaliyet gösteren çok sayıda diğer aktörü de Rhein-Main bölgesine çekmiştir. Hessen de, yarısından fazlası Frankfurt ta olmak üzere yaklaşık 140.000 kişi finans sektöründe çalışmaktadır. House of Finance adlı finans merkezi, Johann-Wolfgang-Goethe Üniversitesi ve Frankfurt School of Finance and Management gibi yüksekokullar ve eğitim kuruluşlarında görev yapan bilimciler sayesinde eyaletimizde son derece kalifiye yeni elemanlar yetiştirilebilmektedir. Finans dünyamızın önemli bir merkezini oluşturan Frankfurt, DZ Bank Grubu nun uluslararası finans merkezleri ile Almanya çapındaki 1.000 i aşkın Volksbank ve Raiffeisenbank şubesinin müşterilerine yönelik finans hizmetlerinin gerçekleştirildiği platformdur. Wolfgang Kirsch, DZ Bank AG bankası Yönetim Kurulu Başkanı FRANKFURT ŞEHRİNDEKİ EN BÜYÜK BANKALAR Deutsche Bank Merrill Lynch Commerzbank KfW Bankalar Grubu J. P. Morgan Mizuho Bank Helaba Landesbank BNP-Paribas Hessen-Thüringen Asia-Development Bank Crédit Suisse Banco do Brasil DZ Bank İŞ BANKASI Société Générale
BİLİŞİM VE KOMÜNİKASYON TEKNOLOJİSİ Frankfurt taki DE-CIX kodlu internet değişim noktasından en işlek zamanlarda saniyede 1,7 terabitten fazla elektronik veri aktarımı gerçekleşmektedir. Dünyanın en büyük veri değişim noktası, Almanya daki veri trafiğinin yaklaşık yüzde 90 ını ve tüm Avrupa daki veri trafiğinin üçte birinden fazlasını aktarmaktadır. DE-CIX kodlu değişim noktası, çok yaygın bir fiberoptik kablo ağı ve hızla büyüyen yüksek performanslı LTE telsiz ağı ile Rhein-Main bölgesi dünya standartlarına uygun bir elektronik altyapıya sahiptir. Bilişim ve komünikasyon teknolojisi alanında 76.000 den fazla çalışana sahip yaklaşık 9.500 şirket faaliyet göstermektedir. Hessen deki üniversite ve yüksekokulların yarısından fazlası bilişim ve komünikasyon teknolojisi dallarında eğitim sunmaktadır. Teknoloji ve eğitim alanlarındaki yüksek standartlardan örneğin Darmstadt şehrindeki Software AG firması veya Wiesbaden deki CSC gibi yazılım endüstrisi temsilcilerinin yanı sıra Frankfurt kentindeki T-Systems ve Colt gibi telekomünikasyon servis sağlayıcıları ve Kronberg te bulunan Accenture ya da Eschborn daki Ernst & Young gibi BT alanında çalışan yabancı yatırımcılar da yararlanmaktadır. Eyalet hükümeti, Hessen in bilişim ve komünikasyon teknolojisi ile geniş bant alanındaki mükemmel konumunu kendi bünyesindeki bir kuruluş olan Hessen-IT ile uzun yıllardan beri ileriye taşımaktadır. 2011 yılında Darmstadt şehrinde kurulan House of IT, Avrupa da inovatif bilişim ve komünikasyon teknolojilerinin geliştirilmesine büyük ivme kazandıracak olan eşsiz bir kamu sektörü/özel sektör iş ortaklığıdır. Almanya nın bir numaralı ticaret ve bilgi birikimi merkezi olan Frankfurt/Rhein-Main bölgesinde faaliyet gösterebiliyor olmamız bizim için büyük öneme sahip. Çünkü burada Almanya ve dünya çapındaki müşterilerimize çok yakınız. Reinhard Clemens, T-Systems şirketinin CEO su HESSEN DE BİLİŞİM VE KOMÜNİKASYON TEKNO- LOJİSİ ALANINDAKİ YABANCI YATIRIMCILAR ABD Amazon, Cisco Systems, Computer Associates, Dell, IBM, Intel, Motorola, Oracle Hindistan Cognizant Technology, Infosys Technologies, Wipro Technologies Japonya Atari, Fujitsu, Honda Research Institute, Nintendo, Sony Kore Daewoo Electronics Europe, Humax Digital, Hyundai IT Europe, INUS Technology, Samsung Çin Atop, Huawei Technologies, Inteco Fransa Atos Worldline, Devoteam Group, Systar Birlesik Krallık Colt, Logica, Telehouse 19
LOJİSTİK 20 Almanya ve Avrupa nın kalbindeki avantajlı konumu ve mükemmel bir havayolu, demiryolu ve karayolu ağına sahip oluşu sayesinde Hessen eyaleti uluslararası ulaşımda önemli bir odak noktası haline gelmiştir. Lojistik sektörü Hessen in en güçlü ekonomi dalları arasındadır. Bu sektörde yaklaşık 200.000 kişi çalışmaktadır. Yılda iki milyon tonun üzerinde hava kargosu elleçlemesi yapılan Frankfurt Havalimanında yaklaşık 70.000 personel bulunmaktadır. Frankfurt, kargo yönetimi konusunda Avrupa daki havalimanları arasında birinci sıradadır. Cargo City olarak adlandırılan merkezde yaklaşık 300 lojistik firması faaliyet göstermektedir. Bu firmalar arasında dünyaca ünlü DHL Global Forwarding ve Federal Express firmaları da bulunmaktadır. Frankfurt Havalimanının yakınında kurulmuş olan House of Logistics & Mobility ile de, bilim ve ekonominin yakın işbirliği içinde çalışabileceği bir araştırma merkezi meydana gelecektir. Hessen in kuzeyi ise dağıtım lojistiği alanında bir merkez haline gelmiştir. Burada lojistik firmaları en geç cut off zamanından yararlanmaktadır. Böylece gönderiler çok geç saatlerde dahi kabul edilebilmekte ve ertesi gün Almanya nın herhangi bir yerine ulaştırılabilmektedir. GLS, Amazon, Libri ve Volkswagen gibi çok sayıda firma bu avantajdan yararlanmaktadır. Frankfurt Havalimanı, Lufthansa Cargo nun bağlı bulunduğu havaalanıdır. Uluslararası kargo akışları burada birleşir. Kıtalar arası hava kargo taşımacılığının kalbi de burada atıyor. Avrupa nın en büyük kargo havalimanı; mükemmel altyapısı, önemli stratejik partnerleri ve yakınındaki güçlü endüstri şirketleri ile bize son derece avantajlı koşullar sağlıyor. Karl Ulrich Garnadt, Lufthansa Cargo AG şirketi Yönetim Kurulu Başkanı HESSEN DEKİ LİDER LOJİSTİK ŞİRKETLERİ Amazon Dachser DHL DPD GeoPost DSV Road Federal Express Gefco GLS GO! General Overnight Hermes Kühne+Nagel Lufthansa Cargo Panalpina Rudolph Logistik Gruppe
MEDİKAL TEKNOLOJİ Hessen eyaleti, dünya medikal ürün pazarında önemli bir role sahiptir. Aralarında Braun, Fresenius, Biotest, Siemens Healthcare Diagnostics, Almo Erzeugnisse Erwin Busch gibi dünya şirketlerinin de bulunduğu 700 ü aşkın firmada yaklaşık 20.000 kişi çalışmaktadır. Bunun ötesinde çok sayıda orta ölçekli şirket de sektörün başarısına katkı sağlamaktadır. Hessen li medikal teknoloji şirketlerinin yüzde 80 inden fazlası ürünlerini yurt dışına da ihraç etmektedir. Hessen de, medikal teknolojinin tüm alanlarının temsil edildiği geniş bir şirket yelpazesi mevcuttur. Sektörün elde ettiği cironun yüzde ellisinden fazlası, geçmişi iki yıldan fazla olmayan ürünlerin satışı ile sağlanmaktadır. Bu rakam, araştırma konusuna verilen büyük önemi vurgulamaktadır. Medikal teknolojiye diğer endüstri dallarına kıyasla iki kat daha fazla yatırım yapılmaktadır. Her şirketin kendine ait bir geliştirme bölümü vardır. Hessen li medikal teknoloji şirketleri bunun yanında Frankfurt Goethe Üniversitesi, Frankfurt Institute for Advanced Studies gibi yüksekokullar ve eğitim alanında hizmet veren Provadis gibi şirketlerle iletişim içindedir. Sirona, dental sektöründe dünya pazar lideridir. Ürünlerimiz ve sistemlerimiz dünyanın 135 ülkesinde diş hekimleri ve dental laboratuvarlar tarafından kullanılmaktadır. Bunların çoğu Hessen in güneyindeki Bensheim (Bensheim an der Bergstrasse) şehrinde bulunan merkezimizde tasarlanıyor, geliştiriliyor, üretiliyor ve test ediliyor. Yani Sirona nın kalbi burada atıyor. Burada 50 yıldan beri dental alanında geleceğe ışık tutan yenilikler geliştiriyoruz. Geçen yıl açılışını yaptığımız Sirona İnovasyon Merkezimizle sektör ve bölge açısından önemli yenileşimlere imza atmış bulunuyoruz. Michael Geil, Bensheim şehrindeki Sirona Dental Systems şirketinin Genel Müdürü HESSEN DEKİ LİDER MEDİKAL TEKNOLOJİSİ ŞİRKETLERİ B. Braun Fresenius Heraeus Sirona Siemens Biotest Almo Erzeugnisse BIT Instruments 21