31 ARALIK 2002 TARÝHÝ ÝTÝBARIYLA BAÐIMSIZ DENETÝM RAPORU VE KONSOLÝDE MALÝ TABLOLAR (ÝNGÝLÝZCE ORÝJÝNALÝNDEN TERCÜME)
BAÐIMSIZ DENETÝM RAPORU Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.ª. Yönetim Kurulu na 1. Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.ª. nin ( Kurum ) Türk lirasýnýn 31 Aralýk 2002 tarihindeki alým gücüyle ifade edilmiº iliºikteki 31 Aralýk 2002 tarihli konsolide bilançosunu ve ayný tarihte sona eren yýla ait konsolide gelir ve nakit akýmý tablolarýný denetledik. Bu mali tablolarýn sorumluluðu Kurum yönetimine aittir. Bizim sorumluluðumuz denetim çalýºmalarýmýz sonucunda bu mali tablolar üzerinde görüº bildirmektir. 2. Denetim çalýºmalarýmýz Uluslararasý Denetim Standartlarý na uygun olarak yapýlmýºtýr. Bu Standartlar denetim planýmýzý ve çalýºmamýzý, mali tablolarda önemli bir hata bulunmadýðýný saðlamaya yönelik olarak düzenlememizi gerektirmektedir. Denetim, mali tablolarda yer alan bakiyeleri ve tamamlayýcý notlarý destekleyici kanýtlarýn test bazýnda incelenmesini içerir. Denetim, ayný zamanda, uygulanan muhasebe prensiplerinin, yönetim tarafýndan yapýlan önemli tahminlerin ve mali tablolarýn genel sunuluº ºeklinin deðerlendirilmesini de içerir. Yapýlan denetimin görüº bildirmemiz için makul bir temel oluºturduðuna inanýyoruz. 3. 8 no lu dipnotta açýklandýðý üzere, 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla, Kurum un 1995 yýlýnda aracý ihracatçý sýfatýyla yapmýº olduðu iºlemler sebebiyle oluºmuº 5,301 milyar TL tutarýndaki vergi yükümlülüðü ile ilgili vergi dairesi ile devam eden bir davasý bulunmaktadýr. Vergi mahkemesinde Kurum aleyhine sonuçlanan bu dava, Kurum tarafýndan Danýºtay nezdinde temyiz edilmiº olup, 5,301 milyar TL lik tutar yine Kurum tarafýndan ilgili Vergi Dairesi ne 2002 yýlý içinde ödenmiºtir. Kurum, bu tutarý diðer aktifler hesabýnýn altýnda geçici hesaplar da muhasebeleºtirmiºtir. Danýºtay kararýnýn Kurum lehine sonuçlanacaðý beklentisiyle Kurum yönetimi, iliºikteki mali tablolarda bu dava ile ilgili herhangi bir karºýlýk ayýrmamýºtýr. 4. 21 no lu dipnotta açýklandýðý üzere, 1998 yýlýnda aracý ihracatçý sýfatýyla gerçekleºtirdiði bazý ihracat aracýlýk iºlemleri ile ilgili olarak Kurum aleyhine 1567 sayýlý Türk Parasýnýn Kýymetini Koruma Hakkýnda Kanun a muhalefet etmekten dolayý açýlmýº toplam tutarý yaklaºýk 1.6 milyon ABD dolarý (2,600 milyar TL) olan ceza davasý bulunmaktadýr. Ýliºikteki konsolide mali tablolarda bu davalara iliºkin herhangi bir karºýlýk ayrýlmamýºtýr.
5. Görüºümüze göre, yukarýda 3. ve 4. paragraflarda açýklanan hususlarýn mali tablolar üzerindeki muhtemel etkileri haricinde, iliºikteki konsolide mali tablolar, bütün önemli taraflarýyla, Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.ª. nin 31 Aralýk 2002 tarihindeki mali durumunu ve ayný tarihte sona eren yýla ait faaliyet sonucunu ve nakit akýmlarýný Uluslararasý Finansal Raporlama Standartlarý na uygun bir biçimde yansýtmaktadýr. Baºaran Nas Serbest Muhasebeci Mali Müºavirlik Anonim ªirketi a member of PricewaterhouseCoopers Haluk Yalçýn, SMMM Ýstanbul, 25 Nisan 2003
31 ARALIK 2002 TARÝHÝ ÝTÝBARIYLA KONSOLÝDE MALÝ TABLOLAR KONSOLÝDE BÝLANÇOLAR... 1 KONSOLÝDE GELÝR TABLOLARI... 2 KONSOLÝDE NAKÝT AKIM TABLOLARI... 3 KONSOLÝDE ÖZSERMAYE DEÐݪÝM TABLOLARI... 4... 5-34 NOT 1 ORGANÝZASYON VE FAALÝYET KONUSU... 5 NOT 2 ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ... 5-16 NOT 3 KASA VE BANKALARDAN ALACAKLAR... 16-17 NOT 4 TÜRKÝYE CUMHURÝYET MERKEZ BANKASI NDAKÝ BLOKE HESAPLAR VE LÝKÝDÝTE YÜKÜMLÜLÜKLERÝ... 17-18 NOT 5 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEÐERLER... 18 NOT 6 KULLANDIRILAN FONLAR... 19-20 NOT 7 FÝNANSAL KÝRALAMA ALACAKLARI... 21 NOT 8 DÝÐER AKTÝFLER... 21 NOT 9 ÝNªAAT PROJELERÝ... 22 NOT 10 MADDÝ DURAN VARLIKLAR... 22 NOT 11 DÝÐER FÝNANSAL KURUMLARA BORÇLAR... 23 NOT 12 CARÝ HESAPLAR VE KAR/ZARAR KATILMA HESAPLARI... 23-24 NOT 13 VERGÝ... 25-28 NOT 14 DÝÐER PASÝFLER... 28 NOT 15 KIDEM TAZMÝNATI KARªILIÐI... 29 NOT 16 ÖDENMݪ SERMAYE... 30 NOT 17 KANUNÝ YEDEK AKÇELER VE BÝRÝKMݪ KARLAR... 30 NOT 18 ÜCRET VE KOMÝSYON GELÝRLERÝ... 31 NOT 19 ÝNªAAT PROJELERÝNDEN GELÝRLER... 31 NOT 20 DÝÐER GÝDERLER... 31 NOT 21 TAAHHÜTLER VE MUHTEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER... 32 NOT 22 ÝLGÝLÝ ªÝRKETLER ÝLE YAPILAN ݪLEMLER VE BAKÝYELER... 32-33 NOT 23 BÝLANÇO TARÝHÝNDEN SONRA ORTAYA ÇIKAN HUSUSLAR... 34
31 ARALIK TARÝHLERÝ ÝTÝBARIYLA KONSOLÝDE BÝLANÇOLAR AKTÝFLER Not Kasa ve bankalardan alacaklar 3 214,113 259,770 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar 4 95,098 90,906 Satýlmaya hazýr menkul deðerler 5 1,708 1,899 Kullandýrýlan fonlar 6 461,255 335,322 Finansal kiralama alacaklarý 7 192,058 125,621 Diðer aktifler 8 27,569 24,110 Ýnºaat projeleri 9 11,677 12,959 Maddi duran varlýklar 10 43,535 18,393 Maddi olmayan duran varlýklar 20 17 Ertelenmiº vergi alacaðý 13-7,173 Toplam aktifler 1,047,033 876,170 PASÝFLER VE ÖZSERMAYE Diðer finansal kurumlara borçlar 11-12,593 Cari hesaplar ve kar/zarar katýlma hesaplarý 12 933,982 786,112 Vergi karºýlýðý 13 780 325 Ödenecek vergi, resim, harç ve kesintiler 3,003 3,260 Diðer pasifler 14 6,516 15,112 Kýdem tazminatý karºýlýðý 15 799 842 Ertelenmiº vergi yükümlülüðü 13 246 - Toplam pasifler 945,326 818,244 Özsermaye: Ödenmiº sermaye 16 95,310 36,630 Sermaye düzeltmesi 16 (14,515) 763 Toplam sermaye 80,795 37,393 Birikmiº karlar 17 20,912 20,533 Toplam özsermaye 101,707 57,926 Toplam pasifler ve özsermaye 1,047,033 876,170 Taahhütler ve muhtemel yükümlülükler 21 31 Aralýk 2002 tarihi ve bu tarihte sona eren yýl itibarýyla hazýrlanan konsolide mali tablolar, Yönetim Kurulu tarafýndan 24 Nisan 2003 tarihinde onaylanmýºtýr ve Yönetim Kurulu Baºkaný Mohammed S. Al-Omar ve Kurum un Genel Müdürü Ufuk Uyan tarafýndan imzalanmýºtýr. Takip eden notlar konsolide mali tablolarýn tamamlayýcý parçasýný oluºtururlar. 1
31 ARALIK TARÝHLERÝNDE SONA EREN YILLAR ÝTÝBARIYLA KONSOLÝDE GELÝR TABLOLARI Not Kullandýrýlan fonlardan alýnan kar paylarý: Kar/zarar katýlma hesaplarý 62,986 79,254 Cari hesaplar ve özsermaye 22,575 23,128 85,561 102,382 Daðýtýlan kar paylarý (50,682) (72,102) Kullandýrýlan fonlardan alýnan net kar paylarý 34,879 30,280 Kambiyo karlarý, net 1,429 12,814 Kambiyo karlarý sonrasý kullandýrýlan fonlardan alýnan net kar paylarý 36,308 43,094 Alýnan ücret ve komisyonlar 18 20,115 14,661 Verilen ücret ve komisyonlar (5,863) (6,365) Ücret ve komisyonlar gelirleri, net 14,252 8,296 Diðer faaliyet gelirleri: Ýnºaat projelerinden elde edilen gelirler, net 19 712 5,663 Diðer gelirler 2,942 4,355 Toplam faaliyet gelirleri 54,214 61,408 Diðer faaliyet giderleri: Personel giderleri (15,055) (14,458) Kullandýrýlan fonlar deðer düºüklüðü karºýlýk gideri (3,608) (16,233) Amortisman gideri (2,887) (2,267) Diðer vergi, resim, harç ve kesintiler (4,518) (2,974) Kira giderleri (2,936) (2,686) Diðer giderler 20 (11,484) (10,095) Toplam diðer faaliyet giderleri (40,488) (48,713) Net parasal pozisyon zararý (4,705) (5,267) Vergi öncesi kar 9,021 7,428 Vergi 13 (7,999) (4,174) Cari yýl net karý 1,022 3,254 Takip eden notlar konsolide mali tablolarýn tamamlayýcý parçasýný oluºtururlar. 2
31 ARALIK TARÝHLERÝNDE SONA EREN YILLAR ÝTÝBARIYLA KONSOLÝDE NAKÝT AKIM TABLOLARI Not Faaliyetlerden saðlanan nakit akýmlarý : Cari yýl net karý 1,022 3,254 Faaliyetlerden saðlanan net nakit mevcudunun net dönem karý ile mutabakatýný saðlamak için yapýlan düzeltmeler: Amortisman 2,887 2,268 Kýdem tazminatý karºýlýðý 15 (43) 355 UMS 39 uygulamasýnýn etkisi - (99) UMS 39 uygulamasýnýn ertelenmiº vergi etkisi - (25) Baðlý ortaklýðýn konsolide edilmesinin etkisi 2 - (4,752) Konsolide edilen baðlý ortaklýðýn geçmiº yýl ertelenmiº vergi etkisi - (1,682) ªüpheli alacaklar karºýlýðý 3,608 16,233 Vergi karºýlýðý 7,999 4,174 Ödenen gelir vergileri (124) (299) Maddi duran varlýk satýºlarýndan oluºan (zarar) / kar (95) 428 Kullandýrýlan fonlardan alýnan kar paylarý (85,561) (102,382) Daðýtýlan kar paylarý 50,682 72,102 Faaliyet dýºý iºlemlerin enflasyon etkisi 1,881 12,105 Aktif ve pasif kalemlerdeki deðiºiklikler öncesi faaliyet (zararý)/karý: (17,744) 1,680 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplardaki artýº (4,192) (17,678) Yatýrým faaliyetleri için kullanýlan fonlardaki (artýº) / azalýº (84,881) 182,609 Tahsili gecikmiº alacaklardaki artýº (41,631) (73,107) Finansal kiralama alacaklarýndaki artýº (66,437) (24,010) Diðer aktifler ve inºaat projelerindeki artýº (1,747) (26,784) Cari ve kar/zarar katýlma hesaplarýndaki artýº 147,302 91,653 Ödenecek,vergi, resim, harç ve kesintilerindeki (azalýº) / artýº (258) 1,251 Diðer pasiflerdeki artýº 568 10,064 (69,020) 145,678 Kullanýlan fonlardan alýnan kar paylarý 82,102 114,839 Daðýtýlan kar paylarý (59,278) (72,942) Faaliyetlerle ilgili iºlemlerin enflasyon etkisi 61,767 87,680 Faaliyetlerden saðlanan net nakit kullanýmý 15,571 275,255 Yatýrým faaliyetleri için kullanýlan nakit akýmý: Satýlmaya hazýr menkul deðerlerdeki azalýº 378 354 Maddi duran varlýk alýmlarý-net 10 (27,937) (7,751) Konsolidasyon yapýsýndaki deðiºiklik 5-598 ݺtiraklerdeki artýº 5 (189) (60) Yatýrým faaliyetlerindeki enflasyon etkisi (441) 1,228 Yatýrým faaliyetleri için kullanýlan nakit-net (28,189) (5,631) Finansal faaliyetler için kullanýlan nakit akýmý: Sermaye artýrýmý 43,402 - Temettü ve teberru ödemesi (643) (824) Diðer finansal kurumlardan kullanýlan nakit (geri ödemesi)/artýºý 11 (12,593) 12,593 Finansal faaliyetlerden saðlanan nakit-net 30,166 11,769 Nakit ve nakit benzeri deðerlerdeki net artýº 17,548 281,393 Nakit ve nakit benzeri deðerler Dönem baºý 3 259,770 79,390 Nakit ve nakit benzeri deðerlerlerdeki enflasyon etkisi (63,205) (101,013) Dönem sonu 3 214,113 259,770 Takip eden notlar konsolide mali tablolarýn tamamlayýcý parçasýný oluºtururlar. 3
31 ARALIK TARÝHLERÝNDE SONA EREN YILLAR ÝTÝBARIYLA KONSOLÝDE NAKÝT AKIM TABLOLARI Sermaye Birikmiº Özkaynaklar Sermaye düzeltmesi kar Toplam 1 Ocak 2001 21,630 15,763 22,856 60,249 Gayrinakit sermaye artýrýmý 15,000 (15,000) - - Baðlý ortaklýðýn konsolide edilmesinin etkisi (Not 2) - - (4,753) (4,753) Nakit temettüler - - (149) (149) Nakit teberrular - - (675) (675) Cari yýl net karý - - 3,254 3,254 31 Aralýk 2001 36,630 763 20,533 57,926 1 Ocak 2002 36,630 763 20,533 57,926 Sermaye artýrýmý 35,640 7,762-43,402 Gayrinakit sermaye artýrýmý 23,040 (23,040) - - Nakit temettüler - - (112) (112) Nakit teberrular - - (531) (531) Cari yýl net karý - - 1,022 1,022 31 Aralýk 2002 95,310 (14,515) 20,912 101,707 Takip eden notlar konsolide mali tablolarýn tamamlayýcý parçasýný oluºtururlar. 4
NOT 1 - ORGANÝZASYON VE FAALÝYET KONUSU Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.ª. ( Kurum ) 16 Aralýk 1983 tarih ve 83/7506 sayýlý "Özel Finans Kurumlarý Kurulmasý Hakkýnda Kararname"ye göre 28 ªubat 1989 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndan gerekli izni alarak 31 Mart 1989 tarihinde faaliyete geçmiºtir. 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla, 36 adet ºubesi (2001: 29 ºube) bulunan Kurum un ana faaliyet alaný özel cari hesaplar ve kar/zarar katýlma hesaplarý yoluyla fon toplayýp müºterilerine kullandýrmaktýr. 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla Kurum un 538 çalýºaný (2001: 445) bulunmaktadýr. Kurum un genel müdürlük binasý, Büyükdere cad. No: 129, 34394 Esentepe ªiºli / Ýstanbul adresinde bulunmaktadýr. Kurum un baðlý ortaklýðý Körfez Gayrimenkul Ýnºaat Taahhüt Turizm Sanayi ve Ticaret Anonim ªirketi ( Baðlý ortaklýk ) Türk Ticaret Kanunu uyarýnca Haziran 1996 tarihinde faaliyete geçmiºtir. Baðlý ortaklýðýn genel müdürlük binasý, Büyükdere caddesi, No: 129, 34394 Esentepe ªiºli / Ýstanbul, adresinde bulunmaktadýr. Baðlý ortaklýk, 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla Türkiye de gayrimenkul geliºtirme ve pazarlamasý üzerine projeler yürütmektedir. Bu projeler arasýnda Edremit, Balýkesir de 204 adet devre mülk evinin yapýmý ile ilgili Güre projesi ve Büyükçekmece, Ýstanbul da 7 adet villanýn inºaatý ile ilgili Hasbahçe projesi bulunmaktadýr. Baðlý ortaklýðýn önemli gelir kaynaklarý, sözkonusu projelerin satýºýndan ve üçüncü taraflar için yapýlan ekspertiz deðerlemelerinden elde edilen gelirlerdir. NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ Mali tablolarýn hazýrlanmasýnda esas alýnan temel muhasebe ilkeleri aºaðýda açýklanmýºtýr: (a) Mali tablolarýn gösterimi Konsolide mali tablolar, Uluslararasý Muhasebe Standartlarý ( UMS ) ve Uluslararasý Muhasebe Standartlarý Kurulu nun ( UMSK ) yorumlarýný da içeren Uluslararasý Finansal Raporlama Standartlarý na ( UFRS ) uygun olarak tanzim edilmiºtir. Kurum ve baðlý ortaklýðý, muhasebe defterlerini ve yasal mali tablolarýný Türk Ticaret Kanunu, vergi mevzuatý ve Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu ( BDDK ) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý nýn belirlediði ilke ve kurallara göre tutmakta ve tanzim etmektedir. Konsolide mali tablolar, tarihi maliyet esasýna göre hazýrlanan yasal kayýtlar esas alýnmak suretiyle, UFRS ye uygunluðu saðlamak amacýyla gerekli düzeltme ve sýnýflandýrmalarý içerecek ºekilde hazýrlanmýºtýr. Kurum, 2001 yýlýnda UMS 39 u ( Finansal Entrümanlar: Mali Tablolara Yansýtýlmasý ve Deðerleme Esaslarý ) uygulamýºtýr. UMS 39 u uygulamanýn mali etkileri, geçmiº yýlýn konsolide mali tablolarýnda,sunulmuºtur. 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla, Türk lirasýnýn satýn alým gücündeki deðiºiklik nedeniyle yapýlan düzeltmeler UMS 29 ( Hiperenflasyon Ekonomilerindeki Mali Raporlama ) esas alýnarak yapýlmýºtýr. UMS 29, 1 Ocak 1990 tarihi ve sonrasýndaki muhasebe dönemlerinde uygulanabilir. UMS 29, hiperenflasyonist bir ekonominin para birimi esas alýnarak hazýrlanan mali tablolarýn ve önceki dönemlere ait tutarlarýn da bilanço tarihindeki para biriminin alým gücü deðerine göre yeniden düzenlenmesini gerektirir. UMS 29 uygulamasýný gerektiren en önemli nedenlerden biri %100 e yaklaºan ya da geçen 3 senelik kümüle enflasyon oranýdýr. Endeksleme, T.C. Baºbakanlýk Devlet Ýstatistik Enstitüsü ( DIE ) tarafýndan belirlenen toptan eºya fiyat endeksi ( TEFE ) esas alýnarak yapýlmýºtýr. 5
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) 31 Aralýk 2002 ve 2001 tarihli mali tablolarýn enflasyona göre yeniden düzenlenmesi için aºaðýda belirtilen fiyat endeksleri ve düzeltme katsayýlarý kullanýlmýºtýr: 3 yýllýk kümüle Tarih Fiyat endeksi Düzeltme katsayýsý enflasyon oranlarý 31 Aralýk 2002 6,478.8 1.000 % 227.3 31 Aralýk 2001 4,951.7 1.308 % 307.5 31 Aralýk 2000 2,626.0 2.467 % 233.4 Yukarýda belirtilen endeksleme ile ilgili önemli açýklamalar aºaðýda belirtilmiºtir: - Hiperenflasyon ekonomilerdeki mali tablolar, para biriminin bilanço tarihindeki alým gücü esas alýnarak hazýrlanýr ve önceki dönemlere ait tutarlar da ayný ºekilde endekslenir. - Parasal aktifler ve pasifler bilanço tarihindeki deðerleri ile ifade edildiðinden endekslenmeye tabi tutulmamýºtýr. - Parasal olmayan varlýklar ve bilanço tarihindeki deðerleri ile yansýtýlmayan borçlar ve özsermaye kalemleri ilgili düzeltme katsayýsý (aylýk, yýllýk ortalama, yýl sonu) kullanýlarak endekslenmiºtir. Sabit kýymet alýmlarý, alýndýklarý yýl ile ilgili düzeltme katsayýsý (aylýk, yýllýk ortalama, yýl sonu) kullanýlarak endekslenmiºtir. - Gelir tablosundaki bütün kalemler ilgili düzeltme katsayýlarý kullanýlarak endekslenmiºtir. - Enflasyonun Kurum un net parasal durumu üzerindeki etkisi gelir tablosunda net parasal pozisyon karý veya zararý olarak yer almaktadýr. - Karºýlaºtýrmalý mali tablolar, en son bilanço tarihi itibarýyla geçerli alým gücünü ifade eden para birimini yansýtan enflasyon endeksleri kullanýlarak yeniden düzenlenmiºtir. 6
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (b) Baðlý ortaklýðýn konsolidasyonu Sermaye ve yönetim iliºkisi çerçevesinde Kurum un doðrudan veya dolaylý olarak hisselerinin %50 sinden fazlasýna, toplam oy hakký içinde %50 den fazla oranda oy hakkýna ve faaliyetlerini kontrol etme gücüne sahip olduðu baðlý ortaklýðý 2002 ve 2001 yýllarýnda tam konsolidasyon yöntemi uygulanarak konsolide edilmiºtir. Kurum ile baðlý ortaklýk arasýndaki tüm önemli iºlemler ve bakiyeler karºýlýklý olarak silinmiºtir. Konsolidasyona tabi baðlý ortaklýða iliºkin bilgiler aºaðýda belirtilmiºtir: Hisse % Baðlý Ortaklýðýn Baðlý ortaklýðýn adý Ülkesi 31 Aralýk 2002 31 Aralýk 2001 Körfez Gayrimenkul Ýnºaat Taahhüt Turizm San. ve Tic. A.ª. ( Körfez Gayrimenkul ) Türkiye 99.00 99.00 Kurum un doðrudan veya dolaylý olarak %100 hissedarlýðýnýn bulunduðu diðer baðlý ortaklýklar, G.A.P. Boru San. ve Tic. A.ª. ve Körfez Tatil Beldesi Turistik Tesisler ve Devremülk ݺletmeciliði A.ª., mali tablolara etkisinin önemli tutarda olmamasý sebebiyle konsolide edilmemiºtir. Bu baðlý ortaklýklar satýlmaya hazýr menkul deðerler içerisinde muhasebeleºtirilmiºtir (Not 2 (c) ve 5). (c) Satýlmaya hazýr menkul deðerler Satýlmaya hazýr menkul deðerler mali tablolarda rayiç deðerleriyle gösterilmiºtir. Rayiç deðerlerde meydana gelen tüm deðiºikliklerin etkisi konsolide gelir tablosuna yansýtýlmýºtýr. Konsolidasyon dýºý býrakýlan ve borsaya kote olmayan baðlý ortaklýklar, satýlmaya hazýr menkul deðerler içerisinde gösterilmiºtir. Bu baðlý ortaklýklar, piyasa fiyatlarýnýn bulunmamasý ve rayiç deðer hesaplanmasý esnasýnda kullanýlan diðer yöntemlerin uygulanabilir olmamasý sebebiyle konsolide mali tablolara maliyet deðerleri ile yansýtýlmýºtýr (Not 5). (d) Ýlgili ºirketler Kurum un hissedarlarý ve bunlar tarafýndan kontrol edilen diðer ºirketler, iºtirakler, baðlý ortaklýklar, yönetim kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticileri iliºikteki mali tablolarda ilgili ºirketler olarak adlandýrýlýr. Ýliºkili ºirketlerle yapýlan iºlemler piyasa koºullarýna uygun olarak gerçekleºtirilmiºtir (Not 22). 7
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (e) Kullandýrýlan fonlar, karºýlýklar ve gelirin tanýnmasý Kurum um doðrudan tahsis ederek kullandýrdýðý fonlar ( murabaha anlaºmalarý gibi), brüt anapara tutarýndan kazanýlmamýº gelirler ve karºýlýk tutarlarý düºüldükten sonraki deðerleriyle mali tablolarda gösterilir. Kullandýrýlan fonlar, nakit borçlulara tahsis edildikten sonra mali tablolara yansýtýlýr. Kullandýrýlan fonlarla ilgili ayrýlan karºýlýklar, Kurum yönetimi tarafýndan yeterli görülmekte ve kullandýrýlan tüm fonlar (finansal kiralama alacaklarý dahil olmak üzere) ile ilgili oluºabilecek muhtemel riskleri içermektedir. Kurum, her bilanço tarihinde kullandýrýlan fonlarla ilgili deðer düºüklüðünü gözden geçirmektedir. Deðer düºüklüðü bulunduðu durumda ayrýlan karºýlýk, kullandýrýlan fonlarýn defter deðerleriyle net gerçekleºebilir deðerleri arasýndaki farka eºit olmaktadýr. Net gerçekleºebilir deðer ise teminat ve garantiler de dahil olmak üzere gelecekte gerçekleºecek tahmini nakit akýmlarýnýn bilanço tarihine iskonto edilmiº deðeridir. Daha sonra deðer düºüklüðü azalýrsa ayrýlan karºýlýk karºýlýk giderinin alacaklandýrýlmasý suretiyle iptal edilir. Ayrýlan karºýlýðýn muhasebeleºtirilmesinde uygulanan yöntem kullandýrýlan fonlarýn kaynaðýna baðlýdýr. Kar payý hesaplarýndan kullandýrýlan fonlarýn tahsili ºüpheli hale geldiði zaman %10 oranýndaki risk gelir tablosuna zarar yazýlýrken, %90 oranýndaki risk ise yatýrýmcýnýn hesabýna yansýtýlarak daðýtýlacak olan kar paylarýndan düºülmektedir. Eðer fon Kurum un özkaynaklarýndan kullandýrýlýrsa ayrýlacak karºýlýðýn tamamý gelir tablosu ile iliºkilendirilmektedir. (f) Kullandýrýlan fonlar sonucunda elde edilen gayrimenkuller Kullandýrýlan fonlar sonucunda elde edilen gayrimenkuller mali tablolarda diðer aktifler içerisinde, maliyet bedellerinden deðer düºüklüðünün çýkarýlmasý sonrasýnda bulunan deðerleriyle yansýtýlýrlar. Kullandýrýlan fonlar sonucunda elde edilen önemli tutarlardaki gayrimenkullerin deðer düºüklüklerinin belirlenmesinde baðýmsýz gayrimenkul ekspertiz firmalarýnýn yaptýðý deðerleme çalýºmalarý dikkate alýnmaktadýr. (g) Kurum aracýlýðýyla yapýlan ihracatýn muhasebeleºtirilmesi Kurum, tahsilat riski Türkiye deki ihracatçýya ait olan ihracatlardan kaynaklanan alacaklarýný ve borçlarýný kullandýrýlan fonlar ve diðer pasifler kalemleri içerisinde muhasebeleºtirmektedir (Not 14). (h) Maddi duran varlýklar ve amortisman Maddi duran varlýklar, elde etme maliyetlerinden birikmiº amortismanlar indirildikten sonra kalan ve 31 Aralýk 2002 alým gücüyle ifade edilen net deðerleri üzerinden gösterilmektedir. Maddi duran varlýklar tahmin edilen ekonomik ömürleri esas alýnarak doðrusal amortisman metoduyla aºaðýdaki süreler uygulanmak suretiyle amortismana tabi tutulmuºtur: Binalar Ofis makinalarý, mobilya ve mefruºat Motorlu taºýtlar Özel maliyet bedelleri 50 yýl 4-5 yýl 4-5 yýl 5 yýl 8
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) Maddi duran varlýklarýn defter deðerleri net gerçekleºebilir deðerlerinden yüksekse mali tablolarda net gerçekleºebilir deðerleriyle gösterilirler. Maddi duran varlýklarýn satýºý dolayýsýyla oluºan kar ve zararlar defter deðerleriyle satýº fiyatýnýn karºýlaºtýrýlmasý sonucunda belirlenir ve faaliyet karýnýn belirlenmesinde dikkate alýnýr. Yenileme ve bakým onarým dolayýsýyla yapýlan harcamalar gelir tablosunda gösterilir. (i) Uzun vadeli varlýklara iliºkin deðer düºüklüðü Maddi duran varlýklar ve diðer uzun vadeli aktifler (ºerefiye ve maddi olmayan duran varlýklar da dahil olmak üzere), bilançoda kayýtlý deðerinin elde edilemeyeceðine iliºkin bir geliºme veya deðiºiklik olmasý durumunda deðer düºüklüðü tespitine yönelik gözden geçirilir. Bir varlýðýn net satýº fiyatý veya kullanýlabilir deðerinin yüksek olanýna tekabül eden geri elde edilebilir tutarýn ilgili varlýðýn defter deðerinden küçük olmasý durumunda hesaplanan deðer düºüklüðü karºýlýk gideri mali tablolara yansýtýlýr. Deðer düºüklüðünü belirleyebilmek amacýyla varlýklar en düºük seviyede varolan nakit akýmlarýna göre gruplandýrýlýr. (j) Karºýlýklar Karºýlýklar, Kurum un hesap dönemi itibariyle süre gelen bir yasal veya yapýcý yükümlülüðü olmasý, bu yükümlülüðün yerine getirilmesi için bir ödeme ihtimalinin bulunmasý ve tutar hakkýnda güvenilebilir bir tahmin yapýlabilmesi durumunda mali tablolara yansýtýlýr. (k) Ertelenmiº vergiler Ertelenmiº vergi, yükümlülük metodu ile finansal raporlamaya uygun hazýrlanmýº olan varlýk ve borçlarýn defter deðeri ile bu varlýk ve borçlarýn vergi matrahý arasýndaki geçici farklar üzerinden hesaplanmaktadýr. Ertelenmiº verginin hesaplanmasýnda yürürlükte olan vergi oranlarý kullanýlmaktadýr. Geçici farklardan kaynaklanan ertelenmiº vergi alacaðý Kurum un ileriki yýllarda bu vergi alacaðýný kullanabileceði tutarda vergiye tabi karýnýn olacaðý ihtimali bulunmasý halinde mali tablolarda kaydedilmektedir. Geçici farklarý oluºturan ana kalemler maddi duran varlýklarýn endekslenmesinden kaynaklanan farklar, kýdem tazminatý karºýlýðý, kullandýrýlan fonlar deðer düºüklüðü karºýlýklarý ve finansal kiralama iºlemlerinden kaynaklanan farklardýr (Not 13). (l) Kýdem tazminatý karºýlýðý Kýdem tazminatý karºýlýðý, Türk ݺ Kanunu çerçevesinde Kurum çalýºanlarýnýn emekliliði durumunda Kurum un gelecekte oluºacaðý tahmin edilen yükümlülüðünün iskonto edilmiº deðerleriyle hesaplanmýº tutarýdýr (Not 15). (m) para iºlemleri Dövizle ifade edilen iºlemler, iºlemin gerçekleºtiði tarihte geçerli olan kurlar üzerinden Türk lirasýna çevrilmektedir. Döviz cinsinden aktif ve pasif kalemler ise bilanço tarihinde yürürlükte olan döviz kurlarý kullanýlarak Türk lirasýna çevrilmektedir (Not 2.t). Kur farklarýndan doðan kar ve zararlar cari yýl sonuçlarýna intikal ettirilmektedir. 9
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (n) Diðer finansal kurumlara borçlar Diðer finansal kurumlara borçlar, mali tablolara ilk olarak iºlem maliyetleri netleºtirildikten sonra kalan maliyetleriyle yansýtýlýrlar. Daha sonra bu tutarlar, sözleºme üzerindeki tutarlar dikkate alýnarak iskonto edilmiº deðerleriyle bilançoda gösterilirler. Dönem içerisinde oluºan ilk maliyet ile iskonto edilmiº deðerler arasýnaki fark gelir tablosuna yansýtýlýr. (o) Gelir ve giderin tanýnmasý Gelir ve giderler, ücret ve komisyonlarla ilgili olanlar haricinde tahakkuk esasýna göre muhasebeleºtirilmektedir. Bankacýlýkla ilgili hizmetler dahil olmak üzere ücret ve komisyonlar tahsil edildiðinde veya ödendiðinde mali tablolara yansýtýlmaktadýr. Ýnºaat projelerinden elde edilen gelirler, bu projelerin tamamlanma yüzdelerine göre ilgili maliyetleriyle beraber gelir tablosuna yansýtýlýr. (p) Kar/zarar katýlma hesaplarýndan doðan gelirin tanýnmasý Kar/zarar katýlma hesabýndan kullandýrýlan fonlarýn geliri tahakkuk esasýna uygun olarak muhasebeleºtirilmekte ve net gelir, kar/zarar hesaplarýna daðýtýlmaktadýr. Kar/zarar katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlardan tahakkuk eden gelirin tamamý gelir olarak tanýmlanmaktadýr. Özel katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlarýn geliri dýºýnda, bu gelirin %80'i daðýtýlan kar payý gideri olarak tahakkuk ettirilmektedir. Özel katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlarýn gelirinin %90 ý daðýtýlan kar payý gideri olarak tahakkuk ettirilmektedir. (q) Finansal kiralama iºlemlerinin muhasebeleºtirilmesi Varlýklar finansal kiralama yolu ile satýldýðýnda, finansal kiralama ödemelerinin bilanço tarihindeki deðeri bir alacak olarak deðerlendirilmektedir. Brüt alacaklar ile alacaklarýn bugünkü deðeri arasýndaki fark kazanýlmamýº finansal kiralama geliri olarak deðerlendirilir. Finansal kiralama geliri, finansal kiralama sürecinde net yatýrým metodu kullanýlarak deðerlendirilir ve bu metod sabit bir periyodik getiri oranýný ifade eder. (r) Nakit ve benzeri deðerler Nakit akým tablosunun düzenlenmesi amacýyla, nakit ve nakit benzeri deðerler olarak kasa ve bankalardan alacaklar dikkate alýnmýºtýr. (s) Kredi riski Kullandýrýlan fonlar için, karºý tarafýn anlaºmanýn yükümlülüklerini yerine getirmemesinden kaynaklanan bir risk mevcuttur. Bu risk derecelendirmeler veya belli bir firmaya kullandýrýlan fonun sýnýrlandýrýlmasýyla yönetilmektedir. Kurum un fon riski, aðýrlýklý olarak faaliyetlerini yürüttüðü yer olan Türkiye de yoðunlaºmýºtýr. Farklý sektörlerde çalýºan çok sayýda firmaya fon kullandýrýlmasýyla riskin daðýtýlmasýna çalýºýlmaktadýr. 10
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (t) Kur riski para cinsinden aktif ve pasifler ve ilgili alým ve satým taahhütleri kur riski doðurmaktadýr. Türk lirasýnýn yabancý paralar karºýsýndaki deðer kaybý veya kazancýndan kaynaklanan kur riski Kurum un döviz pozisyonunun üst yönetim tarafýndan izlenmesi ve onaylanmýº limitler dahilinde pozisyon alýnmasý suretiyle yönetilmektedir. Aºaðýdaki tablo, Kurum un 31 Aralýk 2002 ve 2001 tarihlerindeki kur riskini özetlemektedir. Tablo, Kurumun yabancý paralar cinsinden varlýk ve yükümlülüklerinin kayýtlý deðerini göstermektedir. 31 Aralýk 2002 TL ABD dolarý Euro Diðer Toplam Kasa ve bankalardan alacaklar 42,128 121,789 46,553 3,643 214,113 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar 5,064 70,685 19,349-95,098 Satýlmaya hazýr menkul deðerler 864 844 - - 1,708 Kullandýrýlan fonlar 69,234 333,672 58,349-461,255 Finansal kiralama alacaklarý 2,454 129,056 60,548-192,058 Diðer aktifler 22,856 2,027 2,686-27,569 Ýnºaat projeleri 10,447 1,230 - - 11,677 Maddi duran varlýklar 43,535 - - - 43,535 Maddi olmayan duran varlýklar 20 - - - 20 Toplam aktifler 196,602 659,303 187,485 3,643 1,047,033 Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 97,411 658,295 176,447 1,829 933,982 Vergi karºýlýðý 780 - - - 780 Ödenecek vergi, resim harç ve kesintiler 3,003 - - - 3,003 Diðer pasifler 5,485 954 22 55 6,516 Kýdem tazminatý karºýlýðý 799 - - - 799 Ertelenmiº vergi yükümlülüðü 246 - - - 246 Toplam pasifler 107,724 659,249 176,469 1,884 945,326 Net bilanço pozisyonu 88,878 54 11,016 1,759 101,707 11
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) 31 Aralýk 2001 TL ABD dolarý Euro Diðer Toplam Kasa ve bankalardan alacaklar 23,557 129,534 98,943 7,736 259,770 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar 2,713 71,136 17,045 12 90,906 Satýlmaya hazýr menkul deðerler 925 974 - - 1,899 Kullandýrýlan fonlar 39,838 189,749 105,735-335,322 Finansal kiralama alacaklarý 1,074 86,823 37,724-125,621 Diðer aktifler 12,474 10,817 819-24,110 Ýnºaat projeleri 10,158 2,801 - - 12,959 Maddi duran varlýklar 18,393 - - - 18,393 Maddi olmayan duran varlýklar 17 - - - 17 Ertelenmiº vergi alacaðý 7,173 - - - 7,173 Toplam aktifler 116,322 491,834 260,266 7,748 876,170 Diðer finansal kurumlara borçlar - 12,593 - - 12,593 Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 57,496 550,338 172,909 5,369 786,112 Vergi karºýlýðý 325 - - - 325 Ödenecek vergi, resim harç ve kesintiler 3,260 - - - 3,260 Diðer pasifler 3,374 2,411 9,327-15,112 Kýdem tazminatý karºýlýðý 842 - - - 842 Toplam pasifler 65,297 565,342 182,236 5,369 818,244 Net bilanço pozisyonu 51,025 (73,508) 78,030 2,379 57,926 para aktif ve pasiflerin deðerlemesinde 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla aºaðýdaki döviz alýº kurlarý kullanýlmýºtýr: 1 ABD dolarý = 1,634,501 TL, 1 Euro = 1,703,477 TL 12
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (u) Likidite riski Likidite riski, Kurum un net fonlama yükümlülüklerini yerine getirememe ihtimalidir. Piyasalarda meydana gelen bozulmalar veya kredi puanýnýn düºürülmesi gibi fon kaynaklarýnýn azalmasý sonucunu doðuran olaylarýn meydana gelmesi likidite riskinin oluºmasýna sebebiyet vermektedir. Kurum yönetimi, fon kaynaklarýný daðýtarak mevcut ve muhtemel yükümlülüklerini yerine getirmek için yeterli tutarda nakit ve benzeri kaynaðý bulundurmak suretiyle likidite riskini yönetmektedir. Buna ilaveten, beklenmedik fon çýkýºlarýný karºýlayabilmek amacýyla ºirket ortaklarý yeterli derecede fonu hazýr bulundurmaktadýr. Aºaðýdaki tabloda bilanço tarihi itibarýyla Kurum un aktif ve pasiflerinin kalan vadelere göre vade analizi gösterilmektedir. Vadesiz ve Vadesi geçmiº/ 1 aya 1-3 3-12 1 yýldan vade tanýmý 31 Aralýk 2002 kadar ay ay uzun olmayan Toplam AKTÝFLER Kasa ve bankalardan alacaklar 210,354 3,759 - - - 214,113 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar - - - - 95,098 95,098 Satýlmaya hazýr menkul deðerler - - - - 1,708 1,708 Kullandýrýlan fonlar 32,645 72,767 212,075 75,209 68,559 461,255 Finansal kiralama alacaklarý 13,444 17,285 69,141 92,188-192,058 Diðer aktifler 13,558 - - - 14,011 27,569 Ýnºaat projeleri - - 1,230-10,447 11,677 Maddi duran varlýklar - - - - 43,535 43,535 Maddi olmayan duran varlýklar - - - - 20 20 Toplam aktifler 270,001 93,811 282,446 167,397 233,378 1,047,033 PASÝFLER Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 647,961 190,771 39,538 55,712-933,982 Vergi karºýlýðý 780 - - - - 780 Ödenecek vergi, resim, harç ve kesintiler 3,003 - - - - 3,003 Diðer pasifler 781 4,801-934 - 6,516 Kýdem tazminatý karºýlýðý - - - - 799 799 Ertelenmiº vergi yükümlülüðü - - - - 246 246 Toplam pasifler 652,525 195,572 39,538 56,646 1,045 945,326 Net likitide pozisyonu (382,524) (101,761) 242,908 110,751 232,333 101,707 13
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) Vadesiz ve Vadesi geçmiº/ 1 aya 1-3 3-12 1 yýldan vade tanýmý 31 Aralýk 2001 kadar ay ay uzun olmayan Toplam AKTÝFLER Kasa ve bankalardan alacaklar 257,889-1,881 - - 259,770 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar - 10,555 - - 80,351 90,906 Satýlmaya hazýr menkul deðerler 1,725 - - - 174 1,899 Kullandýrýlan fonlar 28,006 56,348 134,755 83,923 32,290 335,322 Finansal kiralama alacaklarý 8,594 17,289 41,348 58,390-125,621 Diðer pasifler 14,231 - - - 9,879 24,110 Ýnºaat projeleri 670 26 2,105-10,158 12,959 Maddi duran varlýklar - - - - 18,393 18,393 Maddi olmayan duran varlýklar - - - - 17 17 Ertelenmiº vergi alacaðý - - - 7,173-7,173 Toplam aktifler 311,115 84,218 180,089 149,486 151,262 876,170 PASÝFLER Diðer finansal kurumlara borçlar - 10,662 1,931 - - 12,593 Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 574,472 129,228 34,177 48,235-786,112 Vergi karºýlýðý 325 - - - - 325 Ödenecek vergi, resim, harç ve kesintiler 3,260 - - - - 3,260 Diðer pasifler 1,811 11,134-2,167-15,112 Kýdem tazminatý karºýlýðý - - - 842-842 Toplam pasifler 579,868 151,024 36,108 51,244-818,244 Net likitide pozisyonu (268,753) (66,806) 143,981 98,242 151,262 57,926 14
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) (v) Aktif ve pasiflerin yeniden fiyatlandýrýlmasý Aktif ve pasiflerin yeniden fiyatlandýrma tarihleriyle vade tarihleri arasýnda önemli bir farklýlýk bulunmamaktadýr. Aºaðýdaki tablolar, belli baºlý para birimlerindeki parasal finansal enstrümanlarýn ortalama etkin kar payý oranlarýný özetlemektedir: 31 Aralýk 2002 Aktifler ABD dolarý % Euro % TL % Kasa ve bankalardan alacaklar 1.4 2.9 37 Kullandýrýlan fonlar 8.7 8.8 66.5 Finansal kiralama alacaklarý 10.8 8.7 66.7 Pasifler Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 2.8 2.8 32.4 31 Aralýk 2001 Aktifler ABD dolarý % Euro % TL % Kasa ve bankalardan alacaklar 4.7 3.5 44.9 Kullandýrýlan fonlar 20.0 16.6 103.0 Finansal kiralama alacaklarý 24.4 22.8 56.7 Pasifler Diðer finansal kurumlara borçlar 5.7 - - Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 7.0 7.0 58.8 (w) Finansal enstrümanlarýn rayiç deðeri Rayiç deðer, iºleme istekli taraflar arasýndaki zorunlu satýº veya tasfiye dýºýnda cari bir iºlemde, bir finansal enstrümanýn mübadelesinin yapýlabileceði deðerdir ve eðer var ise borsada oluºan fiyat rayiç deðerin en iyi göstergesidir. Kurum, finansal enstrümanlarýn tahmini rayiç deðerlerini halihazýrda mevcut piyasa bilgileri ve uygun deðerleme yöntemlerini kullanarak belirlemiºtir. Bununla birlikte, piyasa bilgilerini deðerlendirip rayiç deðerleri tahmin edebilmek yorum ve muhakeme gerektirmektedir. Sonuç olarak burada sunulan tahminler, Kurum un cari bir piyasa iºleminde elde edebileceði fiyatlarýn göstergesi olamaz. 15
NOT 2 - ÖNEMLÝ MUHASEBE ÝLKELERÝ (Devamý) Rayiç deðerleri tahmin edilmesi pratikte mümkün olan finansal enstrümanlarýn rayiç deðerlerinin tahmini için aºaðýdaki yöntem ve varsayýmlar kullanýlmýºtýr. Finansal aktifler: Rayiç deðeri defter deðerine yaklaºan parasal aktifler: para cinsinden bakiyeler yýl sonunda yürürlükteki döviz kurlarý kullanýlarak Türk lirasýna çevrilmektedir. Kasa ve bankalardan alacaklar ve diðer finansal aktifler dahil olmak üzere maliyet bedeli ile gösterilen finansal aktiflerin rayiç deðerlerinin kýsa vadeli olmalarý ve muhtemel zararlarýn önemsiz miktarda olabileceði düºünülerek defter deðerlerine yaklaºtýðý öngörülmektedir. Kullandýrýlan fonlar ve finansal kiralamalar ve ilgili deðer düºüklüðü karºýlýðýnýn rayiç deðerinin defter deðeri olduðu tahmin edilmektedir. Finansal pasifler: Rayiç deðeri defter deðerine yaklaºan parasal pasifler: Kýsa vadeli olmalarý sebebiyle parasal pasiflerin rayiç deðerlerinin defter deðerlerine yaklaºtýðý varsayýlmaktadýr. (x) Karºýlaºtýrmalý tutarlar Gerekli görüldüðünde mali tablolarýn cari dönemdeki sunumuna uygun olarak geçmiº yýl mali tablolarýnda karºýlaºtýrmayý teminen yeni sýnýflandýrmalaryapýlmýºtýr. NOT 3 - KASA VE BANKALARDAN ALACAKLAR Kasa : Türk lirasý 3,637 5,039 para 9,499 26,002 13,136 31,041 Bankalar : bankalar - Türk lirasý 32,788 15,244 - para 142,595 157,368 T.C. Merkez Bankasý - Türk lirasý 1,960 72 - para 789 59 Yerli bankalar - Türk lirasý 3,677 3,113 - para 17,803 51,512 Özel finans kurumlarý - Türk lirasý 66 89 - para 1,299 1,272 200,977 228,729 Toplam kasa ve bankalardan alacaklar 214,113 259,770 16
NOT 3 - KASA VE BANKALARDAN ALACAKLAR (Devamý) para cinsinden kasa mevcudu aºaðýdaki gibidir : para Milyar TL para Milyar TL ABD dolarý 3,928,416 6,421 5,373,892 10,102 Euro 1,559,164 2,656 5,600,000 9,275 Alman marký - - 7,253,926 6,143 Diðer - 422-482 9,499 26,002 bankalar bir ve dört ay vadeli kar / zarar katýlma bakiyeleri aºaðýdaki gibidir: Bir aya kadar Vade sonu Vade sonu Anapara 2002 deðeri Anapara 2001 deðeri para Milyar TL para para Milyar TL para ABD dolarý 43,500,000 71,101 43,583,034 46,000,000 86,476 46,081,290 Euro 22,282,500 37,958 22,325,513 28,000,000 46,374 28,079,220 TL 32,500 32,840 15,047 15,482 Dört aya kadar 141,559 147,897 ABD dolarý 14,500,000 23,700 14,502,332 1,000,000 1,879 1,001,961 NOT 4 - TÜRKÝYE CUMHURÝYET MERKEZ BANKASI NDAKÝ BLOKE HESAPLAR VE LÝKÝDÝTE YÜKÜMLÜLÜKLERÝ 31 Aralýk itibarýyla T.C. Merkez Bankasý ndaki bloke hesaplar aºaðýdaki gibidir: para Milyar TL para Milyar TL TL - 5,064-2,713 ABD dolarý 43,245,768 70,685 37,840,186 71,136 Euro 11,358,670 19,349 10,291,644 17,045 Diðer - - - 12 95,098 90,906 17
NOT 4 - TÜRKÝYE CUMHURÝYET MERKEZ BANKASI NDAKÝ BLOKE HESAPLAR VE LÝKÝDÝTE YÜKÜMLÜLÜKLERÝ (Devamý) 6 Kasým 1998 tarih, 23515 sayýlý Resmi Gazete de yayýnlanan Özel Finans Kurumlarý Hakkýnda 7 No lu Teblið uyarýnca, Kurum cari hesaplarýndaki ve katýlma hesaplarýndaki Türk lirasýnýn ve yabancý paranýn belli bir oranýný Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý nezdinde bloke bir hesapta tutmakla yükümlüdür. Bloke hesaplar nakit ya da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý tarafýndan kabul edilen diðer likit varlýklardan oluºabilmektedir. para Oran % TL Cari hesaplar (*) 11 6 Kar / zarar katýlma hesaplarý (*) 11 6 (*) Yurtiçi bankalarýn ve özel finans kurumlarýnýn plasmanlarý hariçtir. 31 Aralýk 2001 tarihi itibarýyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndaki bloke hesabýn 10,555 milyar TL tutarýndaki kýsmý (5,614,700 ABD dolarý), Kurum un ºubelerine daðýtýlmak üzere yapýlacak Euro alýmý için bloke edilen tutarý içermektedir (Not 14). NOT 5 - SATILMAYA HAZIR MENKUL DEÐERLER Kar payý ortaklýðý senetleri 844 973 Hisse senetleri 501 752 Islamic Interrating Agency 189 - G.A.P. Boru San. ve Tic. A.ª. 114 114 Körfez Tatil Beldesi Turistik Tesisler ve Devremülk ݺletmeciliði A.ª. 60 60 1,708 1,899 516,519 ABD dolarý (2001: 517,800 ABD dolarý) tutarýndaki kar payý ortaklýðý senetleri Ýslam Kalkýnma Bankasý na ait bir fona iºtirak payýdýr. Hisse senetleri, Ýstanbul Menkul Kýymetler Borsasý nda iºlem gören hisselerdir. 18
NOT 6 - KULLANDIRILAN FONLAR 31 Aralýk tarihleri itibariyle kullandýrýlan fonlar aºaðýdaki gibidir: Canlý: Kar/zarar katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlar 334,588 262,915 Cari hesaplardan ve özsermayeden kullandýrýlan fonlar 39,268 24,307 373,856 287,222 Kullandýrýlan fonlarýn gelir reeskontu 18,840 15,810 Tahsili gecikmiº: Kar / zarar katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlar 126,704 98,887 Cari hesaplardan ve özsermayeden kullandýrýlan fonlar 21,411 23,740 148,115 122,627 Toplam kullandýrýlan fonlardan alacaklar 540,811 425,659 Kullandýrýlan fonlar deðer düºüklüðü karºýlýðý: Cari hesaplardan ve özsermayeden kullandýrýlan fonlar (10,396) (18,599) Kar/zarar katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlar - Türk lirasý (5,583) (7,360) Kar/zarar katýlma hesaplarýndan kullandýrýlan fonlar - para (63,577) (64,378) (79,556) (90,337) Toplam kullandýrýlan fonlar 461,255 335,322 19
NOT 6 - KULLANDIRILAN FONLAR (Devamý) Sektör bazýnda 31 Aralýk tarihleri itibarýyla gelir reeskontlarý haricindeki kullandýrýlan fonlar aºaðýdaki gibidir : Tekstil ve deri 107,461 60,738 Gýda ve içecek 68,855 58,111 Elektronik 41,216 12,166 Kimya ve petrol 27,579 15,123 Metal ürünleri 26,559 24,658 Ormancýlýk 23,758 10,474 Kaðýt 19,556 13,222 Ýnºaat ve yapý 14,013 27,123 Otomotiv 11,737 10,868 Bilgisayar 9,353 5,076 Leasing 2,964 5,657 Diðer sektörler 20,805 44,006 373,856 287,222 Kullandýrýlan fonlardaki deðer düºüklüðü karºýlýklarýnýn hareket tablosu aºaðýdaki gibidir: 1 Ocak 2002 90,337 73,265 Karºýlýklar - Kurum 6,263 19,951 Karºýlýklar - müºteriler 32,236 49,243 Daha önce ayrýlan karºýlýklardan tahsilatlar (14,470) (7,837) Enflasyon etkisi (34,810) (44,285) 31 Aralýk 2002 79,556 90,337 Not 2.e. de izah edildiði üzere, mevduat sahipleri üçüncü kiºilere kullandýrýlan fonlarýn riskini taºýdýðý için kar payý hesaplarýndan kullandýrýlan fonlarýn tahsili ºüpheli hale geldiði zaman %10 oranýndaki risk gelir tablosuna zarar yazýlýrken, %90 oranýndaki risk ise yatýrýmcýnýn hesabýna yansýtýlarak daðýtýlacak olan kar payýndan düºülmektedir. Eðer fon sermayeden kullandýrýlýrsa ayrýlacak karºýlýðýn tamamý gelir tablosuna yansýtýlmaktadýr. 20
NOT 7 - FÝNANSAL KÝRALAMA ALACAKLARI Finansal kiralama yatýrýmlarý - brüt 258,971 179,542 Kazanýlmamýº finansal kiralama gelirleri (47,924) (41,427) Toplam finansal kiralama alacaklarý 211,047 138,115 Finansal kiralama alacaklarý için ayrýlan deðer düºüklüðü karºýlýðý (18,989) (12,494) Finansal kiralama alacaklarý 192,058 125,621 Finansal kiralama alacaklarý için ayrýlan deðer düºüklüðü karºýlýklarýnýn hareket tablosu aºaðýdaki gibidir: 1 Ocak 2002 12,494 1,344 Karºýlýklar - Kurum 6,226 4,120 Karºýlýklar - müºteri 5,368 8,703 Daha önce ayrýlan karºýlýklardan tahsilatlar (4,356) - Enflasyon etkisi (743) (1,673) 31 Aralýk 2002 18,989 12,494 NOT 8 - DÝÐER AKTÝFLER Elden çýkarýlacak aktifler (Kullandýrýlan fonlar sonucunda elde edilen gayrimenkuller) 14,011 9,878 Geçici hesaplar 8,185 9,604 Verilen avans ve depozitolar 3,967 3,213 Katma deðer vergisi (KDV) alacaðý 415 288 Muhabir bankalardan komisyon alacaklarý 19 423 Diðer 972 704 27,569 24,110 31 Aralýk 2002 itibarýyla elden çýkarýlacak aktiflerin deðer düºüklüðü 1,188 milyar TL dir (Not 20) ve 2002 yýlý gelir tablosuna yansýtýlmýºtýr. 31 Aralýk 2002 tarihi itibarýyla, Kurum un 1995 yýlýnda aracý ihracatçý sýfatýyla yapmýº olduðu iºlemler sebebiyle oluºmuº 5,301 milyar TL tutarýndaki vergi yükümlülüðü ile ilgili vergi dairesi ile devam eden bir davasý bulunmaktadýr. Vergi mahkemesinde Kurum aleyhine sonuçlanan bu dava, Kurum tarafýndan Danýºtay nezdinde temyiz edilmiº olup, 5,301 milyar TL lik tutar yine Kurum tarafýndan ilgili Vergi Dairesi ne 2002 yýlý içinde ödenmiºtir. Kurum, bu tutarý diðer aktifler hesabýnýn altýnda geçici hesaplar da muhasebeleºtirmiºtir. Danýºtay kararýnýn Kurum lehine sonuçlanacaðý beklentisiyle Kurum yönetimi, iliºikteki mali tablolarda bu dava ile ilgili herhangi bir karºýlýk ayýrmamýºtýr. 21
NOT 9 - ÝNªAAT PROJELERÝ Tamamlanan inºaat projeleri (stoklar) 10,447 10,158 Ýnºaat projelerinden alacaklar 3,733 5,287 (Eksi) Alacaklar için ayrýlan deðer düºüklüðü karºýlýðý (2,503) (2,486) 11,677 12,959 NOT 10 - MADDÝ DURAN VARLIKLAR Mobilya mefruºat ve Motorlu Özel 31 Aralýk 2001 Arsa Binalar ofis makinalarý taºýtlar maliyetler Toplam Maliyet - 14,199 18,514 1,348 3,246 37,307 Birikmiº amortisman - (2,668) (13,017) (1,172) (2,057) (18,914) Net defter deðeri - 11,531 5,497 176 1,189 18,393 31 Aralýk 2002 Net defter deðeri - açýlýº - 11,531 5,497 176 1,189 18,393 Ýlaveler 6,417 17,523 2,730 1,196 381 28,247 Çýkýºlar - - (20) (36) (173) (229) Amortisman gideri - (404) (2,070) (129) (273) (2,876) Net defter deðeri-kapanýº 6,417 28,650 6,137 1,207 1,124 43,535 31 Aralýk 2002 Maliyer 6,417 31,722 21,224 2,508 3,454 65,325 Birikmiº amortisman - (3,072) (15,087) (1,301) (2,330) (21,790) Net defter deðeri-kapanýº 6,417 28,650 6,137 1,207 1,124 43,535 Yeni genel müdürlük binasýnýn 23,667 milyar TL tutarýndaki alým maliyeti arsa ve binalara dahil edilmiºtir (Orijinal satýnalma deðeri: 13.1 milyon ABD dolarý). 22
NOT 11 - DÝÐER FÝNANSAL KURUMLARA BORÇLAR Kuwait Finance House (Hissedar - Not 22.iv.) - 12,593 Finansal kurumlardan alacaklarýn detayý aºaðýdaki gibidir: - 12,593 Ýskonto edilmiº para Milyar TL deðeri Etkin Para cinsi tutarý tutarý Milyar TL Vade oran (%) ABD dolarý 5,500,000 10,339 10,662 11.03.2002 5.44-5.68 ABD dolarý 1,000,000 1,880 1,931 11.05.2002 5.48 12,219 12,593 NOT 12 - CARÝ HESAPLAR VE KAR / ZARAR KATILMA HESAPLARI Cari hesaplar: Türk lirasý 39,707 27,961 para 122,707 84,449 Kar / zarar katýlma hesaplarý: 162,414 112,410 Türk lirasý 56,400 28,227 para 713,291 644,166 769,691 672,393 Toplam cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 932,105 784,803 Cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarýndaki gider tahakkuklarý 1,877 1,309 Toplam cari hesaplar ve kar / zarar katýlma hesaplarý 933,982 786,112 23
NOT 12 - CARÝ HESAPLAR VE KAR / ZARAR KATILMA HESAPLARI (Devamý) 31 Aralýk tarihleri itibarýyla vadelerine göre kar/zarar katýlma hesaplarý gider reeskontlarý hariç aºaðýdaki gibidir: Türk lirasý para Toplam Türk lirasý para Toplam 1 aya kadar 87,487 558,597 646,084 47,441 525,722 573,163 1 aydan 3 aya kadar 6,549 184,222 190,771 4,536 124,692 129,228 3 aydan 1 yýla kadar 2,071 37,467 39,538 4,211 29,965 34,176 370 gün özel vade - 55,712 55,712-48,236 48,236 96,107 835,998 932,105 56,188 728,615 784,803 31 Aralýk tarihleri itibarýyla döviz cinsinden cari hesaplar ve kar/zarar katýlma hesaplarý aºaðýdaki gibidir: Cari hesaplar: para Milyar TL para Milyar TL ABD dolarý 63,415,225 103,650 30,753,217 57,813 Euro 10,112,947 17,228 12,953,864 21,454 Diðer - 1,829-5,182 Kar/zarar katýlma hesaplarý: 122,707 84,449 ABD dolarý 339,042,473 554,165 261,994,178 492,525 Euro 93,412,078 159,126 91,447,208 151,455 Diðer - - 186 713,291 644,166 835,998 728,615 24
NOT 13 - VERGÝ Yasal kayýtlara göre vergi öncesi ve geçmiº yýl vergi matrahýndan indirilen kar sonrasý kar 1,531 3,947 Eklenecek / (çýkarýlacak): Kanunen kabul edilmeyen giderler 770 864 Kýdem tazminatý karºýlýðý 364 225 Serbest bölge karý (295) (349) Tahsil edildiðinde vergiye tabi gelirler (1,046) (2,277) Diðer muafiyetler (1,324) (2,410) Vergilendirilebilir kar - - Uygulanan oran üzerinden vergi [19.8% ve 33% (2001: 19.8% ve 33%)] 483 326 Enflasyon düzeltmesi 97 95 Cari vergi 580 421 Geçici farklardan kaynaklanan ertelenmiº vergi etkisi 7,419 3,753 Cari dönem vergi gideri 7,999 4,174 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kurumlar vergisi oraný %33 olarak uygulanmaktadýr. Kurum karýný daðýtmadýðý sürece yukarýda belirtilen %33 kurumlar vergisi dýºýnda ayrý bir vergi hesaplamayacaktýr. Kurumlar Vergisi nden istisna olan gelirler ise (Türk ºirketlerinden alýnan temettü gelirleri hariç) karýn daðýtýlmasýna bakýlmaksýzýn %16.5 oranýnda stopaja tabidir. Kurum tarafýndan ödenen temettülerde, brüt temettü tutarý üzerinden %16.5 (halka açýk ºirketlerde %5.5) oranýnda stopaj hesaplanacaktýr. Karýn sermayeye ilavesi, kar daðýtýmý sayýlmayacak ve stopaj uygulanmayacaktýr. Kurum üç aylýk mali tablolarý üzerinden %25 oranýnda geçici vergi hesaplayacak ve o dönemden sonraki kýrkbeº gün içinde yýl sonu kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere ödeyecektir. Bu geçici vergiler yýllýk kurumlar vergisi yükümlülüðünden veya devlete karºý olan herhangi bir vergi yükümlülüðünden mahsup edilir. Devlet tahvili ve hazine bonolarý faiz gelirleri kurumlar vergisine tabi tutulmaktadýr. ݺtirak satýº karlarý ve iki yýldan az olmamak kaydýyla elde tutulan gayrimenkullerin satýºýndan elde edilen gelirler, satýºýn yapýldýðý yýl sermayeye ilave edildikleri takdirde vergiden muaf olacaktýr. 25
NOT 13 - VERGÝ (Devamý) Yatýrým harcamalarý ve gelecek yýlda yapýlacak olan yatýrým harcamalarý yatýrým teºvik muafiyetine konu olmaktadýr. Bu muafiyetler özel sermaye yatýrýmlarý yapan firmalar için geçerlidir ve kurumlar vergisi hesaplanýrken vergi martahýndan düºülebilmektedir. Yatýrým teºvik kullanýmlarý %19.8 oranýnda stopaja tabidir. Türk vergi kanunlarýna göre, zararlar o yýlý izleyen beº yýl içinde vergi hesaplamasýnda kardan mahsup edilebilir. Fakat zararlar önceki dönem karlarýndan mahsup edilemez. Türkiye de vergi deðerlendirmesinde nihai ve kesin bir prosedür yoktur. Firmalar kendi vergi beyannamelerini ilgili yýlýn muhasebe döneminin kapanmasýný takiben dört ay içinde hazýrlarlar. Türkiye'de vergi beyannameleri beº yýl süreyle vergi dairelerinin incelemesine açýktýr. Böyle bir inceleme durumunda vergi yetkilileri farklý bir deðerlendirme yapabilirler. 2002 ve 2001 yýllarý için ertelenmiº vergi, tüm geçici farklar için UMS 12 ye (düzeltilmiº) göre hesaplanmýºtýr. Bu sebeple Kurum un uygulayacaðý etkin vergi oraný %19.8 (yatýrým indirimi dolayýsýyla), baðlý ortaklýðýn uygulayacaðý etkin vergi oraný ise %33 tür (2001: 33%). Ertelenmiº vergi yükümlülüðü Ertelenmiº vergi yükümlülüðü ve ertelenmiº vergi alacaðý doðuran geçici farklar aºaðýdaki gibidir: Geçici farklar 2002 Tutar Ertelenmiº vergi yükümlülüðü: Maddi ve maddi olmayan duran varlýklar ile elden çýkarýlacak aktiflerde enflasyon düzeltmesinin etkisi 4,210 1,010 Finansal kiralama düzeltme etkisi 2,459 487 Ýnºaat projelerinin enflasyona göre endekslenmesi 472 156 Kullandýrýlan fonlar ve finansal kiralama alacaklarý deðer düºüklüðü karºýlýðý 1,976 391 Murabaha gelir reeskontu 52 10 Satýlmaya hazýr diðer menkul deðerlerdeki gelir reeskontu 29 6 Diðer düzeltmelerin etkisi 5,442 1,345 14,640 3,405 26
NOT 13 - VERGÝ (Devamý) Ertelenmiº vergi alacaðý: Geçici farklar 2002 Tutar Kýdem tazminatý karºýlýðý (Not 15) 798 159 Finansal kiralama borçlarý 1,650 544 Mali zarar 2,796 923 Alacaklarýn deðer düºüklüðü karºýlýðý 2,503 826 Diðer düzeltmelerin etkisi 3,325 707 11,072 3,159 Ertelenmiº vergi yükümlülüðü 3,568 246 Ertelenmiº vergi yükümlülüðü: Menkul deðerler üzerindeki gerçekleºmemiº karlar 50 10 Murabaha gelir reeskontu 343 68 Satýlmaya hazýr diðer menkul deðerler gelir reeskontu 33 7 Maddi ve maddi olmayan duran varlýklar ile elden çýkarýlacak aktiflerde enflasyon düzeltmesinin etkisi 4,791 1,036 Diðer düzeltmelerin etkisi 2,325 577 Ertelenmiº vergi alacaðý: 2001 7,542 1,698 Finansal kiralama düzeltme etkisi 20,433 4,046 Kýdem tazminatý karºýlýðý (Not 15) 842 170 Finansal kiralama borçlarý 1,433 473 Mali zarar 43 14 Ýnºaat projelerinin deðerlemesi 1,916 632 Kazanýlmamýº finansal gelirler 183 36 Kullandýrýlan fonlar deðer düºüklüðü karºýlýðý 11,373 2,580 Diðer finansal kurumlara borçlarýn gider reeskontu 369 75 Diðer düzeltmelerin etkisi 3,401 845 39,993 8,871 Ertelenmiº vergi alacaðý 32,451 7,173 27
NOT 13 - VERGÝ (Devamý) Ertelenmiº vergi hareketi aºaðýdaki gibidir: Ertelenmiº vergi alacaklarý, net - yýlýn baºýnda - daha önce raporlanan 7,173 9,641 - UMS 39 uygulamasýnýn etkisi - 25 - baðlý ortaklýðýn konsolide edilmesinin etkisi - 1,260 - yeniden düzenlenmiº, yýlýn baºýnda 7,173 10,926 Yýl içinde oluºan gider (7,419) (3,753) Yýl sonu ertelenmiº vergi (yükümlülüðü)/alacaðý (246) 7,173 NOT 14 - DÝÐER PASÝFLER Ýhracat ºirketlerine ve satýcýlara borçlar 4,218 2,788 Ödenecek borçlar 622 370 Alýnan avanslar 302 - Vergi ceza karºýlýðý 318 - Kar payý ödemesi tahakkuku - 2,164 Euro yüklemesinden doðan borçlar - 9,275 Diðer 1,056 515 6,516 15,112 Kurum, Euro bölgesi ülkelerinin 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren Euro para birimini kullanmalarý sebebiyle ºubelerinde oluºabilecek muhtemel Euro nakit ihtiyacý için ºubelerine daðýtýlmak üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý ndan 5,600,000 Euro satýn almýºtýr. Kurum bu alýma karºýlýk ABD dolarý cinsinden mevduatý Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý nda bloke etmiºtir (Not 4). 28
NOT 15 - KIDEM TAZMÝNATI KARªILIÐI Türk Kanunlarýna göre, Kurum bir senesini doldurmuº olan ve sebepsiz yere kurumla iliºiði kesilen veya emekli olan, 25 yýlýný (kadýnlarda 20 sene) dolduran ve emeklilik hakký kazanmýº (kadýnlarda 58 yaº ve erkeklerde 60 yaº), askere çaðrýlan veya vefat eden personeli için kýdem tazminatý ödemekle mükelleftir. 8 Eylül 1999 tarihi itibariyle deðiºtirilmiº olan uygulamada, emeklilik öncesi hizmet süresine baðlý olarak deðiºen belirli provizyonlar bulunmaktadýr. Ödenecek tazminat her hizmet yýlý için bir aylýk maaº tutarý kadardýr ve 31 Aralýk 2002 tarihi itibariyle 1,260,150,000 TL (2001: 978,020,000 TL) ile sýnýrlandýrýlmýºtýr. Oluºan yükümlülüðün fonlanmasý gerekliliði yoktur. Hesaplanmýº olan kýdem tazminatý yükü ileride bir tarihte ödenecek olan kýdem tazminat tutarýna iskonto uygulanarak bulunur. UMS, kýdem tazminatý yükümlülüðü hesaplanmasýnda aktüeryel deðerleme yönetimi öngörür. Buna göre hesaplanan yükümlülükte aºaðýdaki aktüeryel varsayýmlar kullanýlmýºtýr: Ýskonto oraný 6% 7% Emekli olma olasýlýðý 6% 6% Hesaplamadaki ana varsayým, yükümlülüðün her yýl enflasyon oranýnda artacaðýdýr. Bu sebeple, uygulanan iskonto oraný, gelecekte beklenen enflasyondan arýndýrýlmýº reel oraný yansýtmaktadýr. Kýdem tazminatý tavaný yýlda iki defa olmak suretiyle revize edilmektedir. Buna göre Kurum un kýdem tazminatý yükümlülüðü hesaplanmasýnda 1 Ocak 2003 tarihi itibarýyla geçerli olan revize edilmiº tavan olarak 1,323,950,000 TL (2001: 1,076,400,000 TL) kullanýlmýºtýr. Cari yýl kýdem tazminatý yükümlülüðünün hareketi aºaðýdaki gibidir: 1 Ocak 842 487 Yýl içindeki ödemeler (559) (297) Yýl içindeki artýº 516 652 31 Aralýk 799 842 29