YAPI İŞLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ
Yapı iş Defteri alınması Her işveren, yapı işlerini, fenni yeterliği bulunan kişilerin, teknik gözetimi ve sorumluluğu altında yürütecektir. İşveren, birinci sayfası Çalışma Bakanlığınca saptanacak örneğe uygun ve diğer sayfaları bir asıl ve bir suret olacak şekilde bir yapı iş defterini, işyerinde bulundurmakla yükümlüdür. Bu defter bölge çalışma müdürlüğüne her sayfası mühürletilmek suretiyle onaylattırılır. Yapı iş defteri 4 üncü maddede belirtilen sorumlu kişi tarafından tutulur. Yapı iş defterine bu Tüzüğün ilgili maddelerinde belirtilen hususlar ve gerekli diğer bilgiler işlenir.
Yapı İşinde Emniyet Ve Sağlık Yapı işinin yetkili teknik eleman denetimi gözetimi ve sorumluluğunda yürütülmesi A sınıfı sertifikasına sahip iş güvenliği uzmanı çalıştırılması (50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerleri için) İlk yardım ve kurtarma kursu görmüş eleman bulundurulması, İşyeri hekimi istihdamı (50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerleri için) Sağlık memuru veya hemşire istihdamı İş Güvenliği Kurullarının kurulması, çalıştırılması (50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerleri için)
İşyerinde genel olarak alınması gerekli tedbirler Dışarıdan yabancı kişilerin işyerine girmesi ihtimaline karşı tedbir, İşyerinde yayaların ve araçların hareket alanlarının ve yollarının belirlenmesi, (trafik düzenlemesi yapılması) İnşaata giriş ve çıkış yerlerinin belirlenmesi, Çalışma saatlerinin belirlenmesi, Gece çalışması yapılması durumunda tedbirler (Sağlık raporu, aydınlatma vs.) Genel manada boşluk ve deliklerin kapatılması (Asansör boşluğu, havalandırma boşluğu, merdiven kova boşluğu vs.) Kişisel korucu malzemelerin verilmesi, kullandırılması, eğitimi ve denetimi Yüksekten düşme tehlikesine karşı tedbirler (Korkuluk, emniyet şeridi, emniyet ağı, emniyet ipi, emniyet kemeri vs.) Yukarıdan malzeme düşmesi ihtimaline karşı tedbirler alınmalı (malzemelerin düşürülmemesi için tedbir alınmalı, İnşaat giriş ve çıkış yerlerinin üzerlerine koruyucu platform yapılmalı, koruyucu başlık (baret) kullandırılmalı vs.)
Sosyal Tesisler Yemekhane : Mutfak : Lavabo : Duş : Tuvalet : Dinlenme yeri :
Sağlık Kontrolleri İşçilerin işe giriş muayeneleri ve periyodik sağlık kontrolleri yapılacaktır. Tozlu işlerde çalışanların akciğer radyografilerinin çekilecektir. Denge testi ve yükseklik korkusuna dair rapor alınacaktır. Gece çalışacaklar için gece çalışmasında mahsur olmadığına dair rapor alınacaktır. Kaynak işi yapanların göz muayenesi yaptırılacaktır. Gıda işinde çalışanların Portör muayenesi yapılacaktır.
Teknik kontroller İşyerinde kullanılan makinelerin kontrolü yaptırılacaktır. Elektrik tesisatının kontrolü yaptırılacaktır. Koruyucu iş ekipmanlarının, kişisel koruyucu araçların kontrolü, yaptırılacaktır.
Kazı İşleri İnşaatın etrafı tahta perdelerle çevrilecektir. Kazılacak alanda elektrik, doğalgaz, kanalizasyon hattı olup olmadığının araştırılması, tedbir alınması, sağlanacaktır. Kazı çalışmasının yetkili teknik eleman kontrolünde yapılacak, Toprağın dayanıklılığı ile orantılı olarak uygun bir şev verilecektir. Şevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 santimetreden daha derin kazılarda, yan yüzler uygun şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunması ve iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından 20 santimetre yukarı çıkarılması İksanın yeterliliği iş süresince kontrol edilmesi ve kontrollerin kaydedilmesi sağlanacaktır. Kazı alanına İşçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri bulundurulacaktır. Kuyu ve lağım çukurları gibi derin yerlerde çalıştırılacak işçilere güvenlik kemeri ve sinyal ipleri gibi uygun koruyucu araçlar verilecek ve kullanılması sağlanacaktır.
Kazı işleri Yağış sırasında işçiler çalıştırılmayacaktır. Yağışın durmasından ve güvenlik tedbirlerinin alınmasından sonra işçi çalıştırılması sağlanacaktır. Yağışlı havalarda, işçilerin ıslanmalarını önlemek için, kendilerini koruyacak kapalı bir yer sağlanacaktır. Ekskavatör, buldozer ve benzeri makinalarla yapılan kazılarda bu makinaların hareket alanı içinde işçi çalıştırılmayacaktır. Kazıdan çıkan toprak, kaymasına engel olmak üzere, toprak cinsinin gerektirdiği uzaklığa atılması sağlanacaktır. Kazının, komşu bir yapıyı devamlı veya geçici olarak tehlikeye sokmaması için, yapı tekniğinin gerektirdiği tedbirler alınması sağlanacaktır.
Kazı işleri
Kazı işleri
Kazı işleri
Patlayıcı Madde Kullanılması Kullanılması yasak olan patlayıcıların kullanılmayacaktır. Patlatma işinin yetkili teknik eleman denetiminde ehliyetli ateşçiler tarafından yaptırılacaktır. Patlatma öncesinde çevre emniyetinin sağlanacaktır. Patlatmadan sonra çevrede kavlak kontrolü yapılacaktır. Serbest silisin bulunduğu yerlerde ıslak çalışma yapılacaktır.
İskelelerde Alınması Gerekli Tedbirler İskelenin yetkili teknik eleman denetiminde tecrübeli ustalar tarafından kurdurulacaktır. İskelenin belli periyotlarda (En az ayda bir) ve her fırtınadan sonra kontrol edilmesi, kontrol belgesi düzenlenecektir. İskelelerin taşıyabilecekleri en çok ağırlığın belirtilecektir. İskelelerin yağmur, kar, buz veya benzeri nedenlerle kayganlaşması halinde, kaymayı önleyecek tedbirler alınacaktır.
Ahşap İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Ahşap iskelelerde kullanılacak kereste, düzgün, sıkı dokulu, çıralı ve sağlam olacak, üzerinde fazla budak bulunmayacaktır. Iskarta, tamir edilmiş ve boyanmış kereste ve tahtalar iskele yapımında kullanılmayacaktır. Sıva, badana ve tamirat gibi işler için yapılan ve yük taşımayan iskele genişlikleri 80 santimetreden dar yapılmayacak, döşemelerinde en az iki adet 5x20 santimetre kesitten daha küçük kesitte kalas kullanılmayacak ve bu kalaslar birbirlerine 60 santimetrede bir enine olmak üzere alttan 2,5x5 santimetrelik çıtalarla bağlanacaktır. Tuğla duvar, taş duvar ve kaplama gibi işler için yapılan ve yük taşıyan iskelelerin genişlikleri, 120 santimetreden az ve bunların duvar yüzüne olan uzaklıkları ise, 10 santimetreden fazla olmayacak, döşemelerde hiç bir şekilde boşluk ve aralık bırakılmayacaktır. İskelelerde yapılacak korkuluk ve ara korkuluk kereste kesitleri 5x10 santimetreden küçük olmayacak ve ara korkuluklar döşeme tabanından itibaren 50 santimetre yükseklikte yapılacaktır. Ancak iki dikme arasında yatay kuvvetlere karşı çaprazlar yapıldığında, ara korkuluklar konulmayabilir. İki dikme arası, yük taşıyan iskelelerde 240 santimetreden, yük taşımayan iskelelerde ise 3 metreden daha fazla olmayacaktır.
Ahşap İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri İskele dikmeleri sağlam olacak, düz ve çapraz kuşaklarla takviye edilerek binaya bağlanacaktır. İskele esas veya tali dikmeleri, sağlam yer üzerine oturtulacak ve dikme altları birbirlerine bağlanacaktır. İskele yapılacak taban yumuşak veya zayıf ise, dikmeler yükü yaymak için yeterli kalınlıkta ve boyutta, ahşap veya beton plaklar üzerine oturtulacaktır. Dikmeler yatay yüzey olarak eklenecek ve kesitleri birbirine eşit olacak, bunların dört yüzüne de aynı genişlikte en az 70 santimetre uzunluğunda ve 2,5 santimetre kalınlığında sağlam keresteden hazırlanmış ek tahtalar uzun çivilerle çakılacak veya büyük civata (bulon) kullanılmak suretiyle eklenecektir. Rampa ve geçitlerin iki tarafının korkuluklu olarak yapılması halinde, eğim en çok 25 derece olacak ve üzerlerine 40 santimetrede bir, kendi genişlikleri kadar çıtalar çakılacaktır Rampa ve geçitler 80 santimetreden, üzerlerinden yük geçirilecek olanlar ise 125 santimetreden dar olmayacak ve bunların geriye kaymaması için gerekli tedbirler alınacaktır. İskelelerin sökülmesi hakkında gerekli tedbirlerin belirlenmesi ve talimatların hazırlanması sağlanacaktır.
Çelik Borulu İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Çelik borulu iskelelerde kullanılacak bütün boru ve madeni kısımların dayanıklılığı ve diğer özellikleri taşıyacakları yüke göre normlara uygun bulunacaktır. Çelik borulu iskeleler, sağa ve sola sallanmayacak şekilde yeteri kadar çapraz borularla takviye edilecek ve binadan ayrılmayacak şekilde tespit olunacaktır. Boru başlarının, tabana yerleştirilen kalas altlıklara batmaması için, özel surette yapılmış madeni başlık kullanılacak ve bu başlıklar çivi veya uzun vidalarla bu altlıklara tespit edilecektir. Boru veya madeni iskeleler statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanacaktır. İskelenin sökülmesiyle ilgili emniyet tedbirlerinin belirlenip uygulanması, sağlanacaktır.
Asma İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Asma iskelelerin kontrol belgeleri işyerinde saklanacaktır. Asma iskele, iş sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı kalacak şekilde tespit edilecektir. Asma iskelelerin taşıyacağı yükler, yetkili teknik elemanların verecekleri bir raporla belirtilecek ve iskeleye bundan fazlası yüklenilmeyecektir. Asma iskele askısı için kullanılacak çelik veya kendir halatların yahut benzeri malzemenin her gün işe başlamadan önce muayene edilerek ezik, kopuk, çürük veya başka bir özrü olup olmadığı hususu yapı iş defterine kaydedilecek, ancak sağlam olduğu anlaşıldıktan sonra iskelede çalışma yapılacaktır. İskele içinde çalışan işçilerin başlarını korumak için en az 2,5 santimetre kalınlığında tahtadan yapılmış koruyucu bir tavan bulunacaktır. Asma iskelelerde her metrekareye 400 kilogramdan fazla yük konmayacak ve asma iskelede 4 den fazla işçi çalıştırılmayacaktır. Asma iskele korkulukları, en az 100 santimetre yükseklikte ve ara korkuluklu yapılacak, etek tahtaları ise en az 15 santimetre yükseklikte olacaktır.
Sıpa İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Sıpa iskeleler dayanıklılık ve taşıyacağı yükler bakımından yeterli sağlamlıkta ve uygun malzemeden yapılacaktır. İskele genişliği 50 cm. den az, yüksekliği 120 cm. den çok olmayacak, Takviye için kullanılan çapraz ve düz bağlantılar 2,5 cm. x 10 cm kesitinden küçük olmayacak. İskele kirişleri ve bacakları 5cm.x10 cm kesitinden küçük olmayacak. İki iskele arası, 250 cm. den fazla olmayacak.!20 cm. den yüksekte yapılan duvar ve ağır işler için kullanılan iskeleler en az 125 cm. genişliğinde olacak, Yükseklik 300 cm. den çok olmayacak Platform kalınlığı 5 cm. den az olmayacak İskele bacak ve kirişleri 10 cm. x 10 cm. veya 5 cm. x 10.cm. kesitinden küçük olmayacak.
İskelelerin Kullanımı İle İlgili Özel Hükümler Seçilen iskelenin karmaşıklığına bağlı olarak kurma, kullanma ve sökme planı uzman bir kişi tarafından yapılacaktır. Tekerlekli iskelelerin yüksekte çalışma sırasında kaza ile hareket etmesi uygun araçlarla önlenecektir. İskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması, yetkili uzman bir kişinin gözetimi altında ve bu yeterli eğitim almış işçiler tarafından yapılacaktır. a) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması ile ilgili planların anlaşılması, b) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması sırasında güvenlik, c) İşçilerin veya malzemelerin düşme riskini önleyecek tedbirler, d) İskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değişen hava koşullarına göre alınacak güvenlik önlemleri, e) İskelelerin taşıyabileceği yükler, f) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek diğer riskler.
Halat Kullanarak Yapılan Çalışmalarla İlgili Özel Hükümler a) Sistemde en az iki ayrı kancalı halat bulunacak, bunlardan biri, inip çıkmada veya destek olarak kullanılan çalışma halatı, diğeri ise güvenlik halatı olacaktır. b) İşçilere, çalışma halatına bağlı paraşütçü tipi emniyet kemeri verilecek ve kullandırılacaktır. Emniyet kemerinin ayrıca güvenlik halatı ile bağlantısı sağlanacaktır. c) Çalışma halatı, güvenli iniş ve çıkış araçları ile teçhiz edilecek ve kullanıcının hareket kontrolünü kaybetmesi halinde, düşmesini önlemek için kendiliğinden kilitlenebilen sisteme sahip olacaktır. Güvenlik halatında da, işçi ile birlikte hareket eden düşmeyi önleyici bir sistem bulunacaktır. d) İşçi tarafından kullanılan alet, edevat ve diğer aksesuarlar paraşütçü tipi emniyet kemerine veya oturma yerine veya başka uygun bir yere bağlanarak güvenli hale getirilecektir. e) Acil bir durumda işçinin derhal kurtarılabilmesi için iş uygun şekilde planlanacak ve gözetim sağlanacaktır.
Betonarme Kalıbı Yapımı ve Sökümünde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Betonarme platformlarının döşeme kenarlarına düşmeyi önleyecek korkuluk yapılacaktır. Bu mümkün olmadığı hallerde, serbest çalışmayı sağlamak için döşeme kenarına korkuluklu iskele yapılacaktır. Kiriş tabanları yeterince sağlamlaştırılmadan üzerine çıkılmayacak, İs iskelesi sağlam olacak, sallanmayacak şekilde sabitlenecek. Betonarme kalıplarının kiriş kanatları iç taraftan çakılacak, dış taraftan çakılmayacak, Kalıptaki servis yolları sağlam keresteden yapılacak, üzerleri temiz ve engelsiz olacaktır. Keser testere manivela balta gibi araçlar emniyetsiz şartlarda bırakılmayacak uygun yerlere konacak. Bir kattan diğer kata kalıp malzemesi verilirken düşme riski olan yerlerden verilmeyecek. Elektrikli el aletleri kullanılacaksa aletlerin ve kabloların izolasyonuna dikkat edilecektir.
Kalıp Sökümü Esnasında İşçiler mutlaka baret kullanacak, Düşme riski olan yerlerde mutlaka emniyet kemeri kullanılacak Kullanılan seyyar merdivenler uygun olacak Kalıp tahtaları atılmayacak, çivileri sökülecek veya dövülerek yassı hale getirilecek, uygun şekilde istif edilecek. Söküm sahasına görevlilerden başkasının girmesi engellenecektir.
Merdivenlerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri İşçilerin gelip geçtiği yerlerde kullanılacak merdivenin etrafı halat, zincir veya ahşap korkulukla çevrilecek Basamakları yapılmamış merdiven kullanılmayacak. El merdivenleri güvenli olacaktır. El merdivenleri ancak, düşük risk olan yerlerde kullanılacak, El merdivenleri, kullanımı sırasında sağlam bir şekilde yerleştirilecektir. Portatif el merdivenlerinin kullanımı sırasında üst veya alt uçları sabitlenerek Mobil el merdivenleri, üzerine çıkılmadan önce hareketleri durdurulacak ve sabitlenecektir. El merdivenlerinde her zaman işçilerin elleriyle tutunabilecekleri uygun yer ve sağlam destek bulunacak Bakım,onarım ve kontrol için işyerlerinde kullanılan bütün merdivenler görülecek işe uygun sağlamlıkta olacak ve bunların genişliği 55 santimetreden dar olmayacak eğimleri 60 dereceyi geçmeyecek ve basamakların,çubuktan yapılmadığı hallerde,genişlikleri en az (13) santimetre olacaktır. El merdivenlerinde, kullanılırken kaymalara karşı, tırtır,lastik,mantar,mahfuz ve çengel koymak gibi gerekli tedbirler alınacaktır. Çift el merdivenlerinde,ayaklarının birbirlerinden ayrılmaması için,her iki yanından çengelli demir çubuk veya zincir ile bağlanacaktır. Taşınır merdivenlerle el merdivenlerinin kol uçlarına, kaymayacak şekilde pabuçlar konacak, 4 metreden uzun taşınır merdivenlerle el merdivenleri, çelik boru veya profilden yapılacaktır.
Yıkım İşlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri Yıkım işleri, ancak sorumlu ve yetkili teknik elemanın denetimi altında yapılacaktır. Yıkımdan önce yapının içindeki ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları kesilecektir. Yıkım sırasında çıkan taş, tuğla, demir ve moloz gibi artıklar kat döşemelerinde yığılmayacaktır. Yıkım sırasında çıkan kiremit, tuğla veya benzeri malzemenin yere indirilmesinde kullanılan olukların üstleri kapalı olacak ve çalışma sırasında aşağı bırakılan malzeme, oluktan alınmadıkça başka malzeme bırakılmayacaktır. Altında veya etrafında bulunan işçilerin güvenliği sağlanmadıkça yıkılacak kısmın duvar ve döşemeleri kitle halinde yıkılamaz. Yıkımda Toz kalkmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. Yıkılacak kısmın etrafında, en az yapı yüksekliğinin iki katına eşit güvenlik alanı bırakılacak ve bu alan korkulukla çevrilecektir. Boş alan bulunmaması dayanıklılıkta bir perde ile çevrilecektir. Binadaki merdivenler ve bunların dayanakları en sonra yıkılacaktır. Camlı kapı, pencere ve ayna gibi kırıldıklarında tehlikeli olabilecek kısımlar, yıkıma başlamadan önce sökülüp uygun yerlere taşınacaklardır. Yıkımda çalışan işçilere gözlük, koruma başlığı (baret) ve çelik burunlu ayakkabı gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
Yapı İşlerinde Kullanılan Makina ve Teçhizatta Alınacak Güvenlik Tedbirleri Yapı işlerinde kullanılan makinalarda makine koruyucuları olacaktır. Gırgır vincin kullanılmasında aşağıdaki tedbirler alınacaktır: Vincin elektrik motoru topraklanmış olacaktır. Vinç kovasının belirli bir yüksekliğe çıkması halinde otomatik şalter devreyi kesecektir. Vinç tambur yuvası çelik telin uzunluğu ile orantılı olarak seçilmiş olacaktır. Kullanılacak çelik halatın çapı 12 milimetreden az olmayacak, kancaya takılacak halatın serbest kalan uç kısmı uzun kısma en az 3 adet u klemensi ile uygun şekilde tespit edilecektir. Kancanın kovadan kurtulmaması için, mandal, kilitli mandal veya bağlama gibi uygun tertibat bulunacaktır. Vincin tespit edildiği kolon ahşap ise, kesiti 20x20 santimetreden kü-çük olmayacak Hareketi sırasında katlar arasında kovaya takılacak herhangi bir engel bulundurulmayacaktır. İçine konacak her türlü malzemenin yüksekliği kova üst düzeyini aşmayacaktır. Kalas, uzun tahta, demir ve benzeri malzeme veya eşya gırgır vince uygun ve emniyetli şekilde bağlandıktan sonra taşınacaktır. Hareket sırasında alabora olmaması için kova sapı kenarında kilitli mandal kullanılacaktır. Gırgır vinci çalıştıran işçiye güvenlik kemeri, lastik eldiven ve lastik ayakkabı gibi uygun kişisel koruyucu araçlar verilecektir. Gırgır vincin tabanda durduğu alanın korkulukla çevrilmiş olacaktır. Gırgır vince malzeme yükleyen bütün işçilere koruma başlığı (baret) giydirilecektir. Gırgır vincin bütün kısımları en az haftada bir kere ve ayrıca her yer değişmesinde kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş defterine yazılarak imzalanacaktır.
Çatıda çalışma Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan işlerde kullanılan yapı iskeleleri uygun korkuluklarla donatılacaktır. Cam, saç ve çimento harçlı levhalardan yapılmış veya eskimiş, yıpranmış ve dayanıklılığı azalmış çatılarda, çatı merdiveni kullanılacak Kuvvetli rüzgar alan işyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan işçiler çalıştırılmayacaktır. Islak, buzlu ve kaygan zamanlarda çatıda çalışma yapılmayacaktır.
Kaynak Ve Kesme İşlerinde Alınması Gerekli Tedbirler Yangına karşı tedbir alınmalı Parlayıcı sıvılarla kirlenmiş kapların kaynak yapılmasından özel tedbirler alınmalı, Elektrik çarpılması tehlikesine karşı, düşük gerilim, izolasyon, hata akımı koruma topraklaması gibi yeterli tedbir alınmalı, Ehil kaynakçılar çalıştırılmalı, günde 7,5 saatten fazla çalıştırılmayacak Dar ve havasız yerlerde yapılan çalışmalarda havalandırma yapılmalı, gerekli durumlarda ilk yardım yapacak adam görevlendirilecek. Çok iletken ortamlarda yapılan kaynak işlerinde doğru akım, düşük gerilim kullanılacak.
ÖZET İnşaatta düşme ihtimali olan yerlerde tedbir alınmalıdır. İşçilere kişisel koruyucu malzemeleri kullanılması imkanları sağlanmalı ve kullanma alışkanlığı kazandırılmalıdır. İşyerinde iş güvenliği konusunda yeterli personelin görevlendirilmesi gereklidir: Emniyetli makine ve çalışma metodu uygulanması, İşçilerin İSG konusunda eğitilmeleri, bilgilendirilmeleri, bilinçlendirilmeleri, emniyetli çalışma alışkanlığı kazandırılması. İşyerinde İSG yönünden geniş manada denetim mekanizması kurulması: İşyerinde tehlikeli davranışları, iş kazasına ramak kaldı denen olayları ve iş kazalarını kayda alan bir kayıt sisteminin kurulması ve bu şekilde kazanın geliyor ayak seslerini duyup tedbir alınması gereklidir.