İŞ GÜVENLİĞİ Malzeme Düşmesi Gırgır Vinçten Malzeme Düşmesi KAZA TÜRLERI. Bu tür kazalar aşağıdaki şekillerle oluşmaktadır:

Transkript

1 KAZA TÜRLERI İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. A. Erkan KARAMAN 1 2 Malzeme Düşmesi Gırgır Vinçten Malzeme Düşmesi Malzeme düşmesine bağlı iş kazaları aşağıdaki gibi gruplandırmak mümkündür: 1. Gırgır vinçten malzeme düşmesi, 2. Yüksek yapı kısımlarından malzeme düşmesi, 3. Yükleme-boşalma sırasında taşıttan malzeme düşmesi, 4. Elle taşınan malzemenin ayağadüşmesi, 5. Malzeme istifinin devrilmesi, 6. Yamaçtan malzeme düşmesi. Vinç kovasına fazla miktarda ve düzensiz malzeme yüklenmesi, Kalas, inşaat demiri gibi uzun gereçlerin vinç halatına güvenilir biçimde bağlanmaması sonucu, Vinç kovasının veya kovadaki malzemenin yapıdaki çıkıntılara takılması sonucu kovanın veyamalzemenindüşmesi, Vincin bina bağlantısını sağlayan tertibatın yetersiz olması sonucu düşmeler, 3 Vinç halatının aşırı yükleme sonucu kopması sonucu düşme 4 1

2 Yüksek Yapı Kısımlarından Malzeme Düşmesi İskele, çatı, üst kat döşeme kenarlarından tuğla, kalas, el aletleri, moloz gibi cisimlerin düşmesi veya aşağı atılması sonucu, İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması sırasında malzeme düşmesi. 5 6 Yükleme-Boşalma Sırasında Taşıttan Malzeme Düşmesi Elle Taşınan Malzemenin Ayağa Düşmesi Bu tür kazalar, yükleme ve boşaltma işlemleri sırasından kamyon, fortlift gibi araçlardan tuğla, kalas, inşaat demiri gibi cisimlerin düşmesi sonucu meydana gelmektedir. Çok ağır, uzun ve tutulabilir nitelikte olmayan cisimlerin taşınması sırasında meydana gelen düşmeler, Yeterince kavranamamış (tutulamamış) cisimlerin (el aletleri, tuğla, kalas gibi) elden kayarak düşmesi sonucu

3 Malzeme İstifinin Devrilmesi Yamaçtan Malzeme Düşmesi Yüksek istiflenmiş malzemelerin sarsıntı, çarpmalar sonucu devrilmesiyle oluşan kazalar, Bina boşluk kenarlarına malzeme istiflenmesi. Çalışma sahasına yakın yamaçlardan kopan malzemenin çalışanlara çarpması sonucu, Yamaç üstündeki serbest malzemenin aşağı doğru gelmesi sonucu oluşan kazalar Malzeme Sıçraması Taş Parçası Sıçraması 1. Taş Parçası Sıçraması 2. Makineden Kopan Parçaların Kopması 3. Çivi Sıçraması 4. Metal Talaşı Sıçraması 5. Ahşap Talaşı Sıçraması 6. Kireç Sıçraması 7. El Aleti Sıçraması 8. Basınçlı Hava İletim Elemanlarının Sıçraması 9. Elektrik Kıvılcımı Sıçraması 10. Kimyasal Maddelerin Sıçraması El aletleriyle yontma, delik açma, kırma gibi işlemler yapılırken sıçrayan parçaların vücuda değmesi sonucu oluşan kazlar, İş makineleri veya kompresör ile yapılan kırma işlemleri sonucu oluşan kazalar. Makineden Kopan Parçaların Sıçraması Bu tür kazalar, makinelerdeki bazı hareketli parçaların (kayış, kasnak, dişli çark ve palet gibi) kopması sonucu oluşmaktadır. 11. Ergimiş Metallerin Sıçraması

4 Çivi Sıçraması Bu tür kazalar, genellikle kalıp işleri yürütülürken, çakma işlemi sırasında çivinin sekerek vücuda isabet etmesi sonucu oluşmaktadır. Metal Talaşı Sıçraması Bu tür kazalar, metal cisimlerin delinmesi, kesilmesi, taşlanması, torna, freze gibi işlemlerin yapılması sırasında hızla kopan parçaların vücuda çarpması sonucu oluşan kazalardır. 13 Ahşap Talaşı Sıçraması Bu tür kazalar, ahşap malzemenin kesilmesi, kırılması sırasında hızla kopan parçaların vücuda çarpması sonucu oluşmaktadır. Kireç Sıçraması Bu tür kazalar, Kireçli harç veya kireç badanası yaparken sıçrayan kirecin gözle teması sonucu oluşmaktadır. El Aleti Sıçraması Bu tür kazalar, çekiç, testere, murç, kerpeten gibi aletlerin yük atındayken kaymaları, bir anda boşa çıkmaları sonucu vücuda çarpmaları sonucu oluşmaktadır. 14 Kazı Kenarının Göçmesi Bu tipteki kazaların şu alt gruplarda sıralanabilir: 1. Kanal kenarınıngöçmesi, 2. Temel kenarının göçmesi, 3. Yamaçlardaki kazılarda şev kayması, 4. Kuyu göçmesi. Derin kazılarda ve yamaçlarda uygun şev açısının verilmemesi sonucu göçmeler, Yağışlı havalarda zeminin akması sonucu göçmeler, Kazı kenarının kereste, plaka veya uygun malzemeyle desteklenmemesi sonucu göçmeler, Kanal kenarının dipten kazılması sonucu kütle halinde çökertmeler, 15 Yapı Kısmının Çökmesi Bu tipteki kazaların şu alt gruplarda sıralanabilir; 1. YapımSırasındaki Çökme, 2. YıkımSırasındaki Çökme, 3. Tamirat Sırasındaki Çökmeler. 16 4

5 Yıkım Sırasındaki Çökme Yapım Sırasındaki Çökme Bu tür kazalar yapım sırasında döşeme ve duvar çökmelerinin; tekniğe uygun imalatın yapılamaması, beton kalitesinin düşük olması, kalıp iskelelerinin yetersiz olması, erken kalıp sökme, teçhizatın eksikkonması gibi nedenlerde meydana gelmektedir. Yıkımyöntemvesırasının uygun olmaması nedenli kazlar, Duvarları alt kısımdan oyarak veya köşe bağlantıları sökerek itme gibi nedenlerle oluşan kazalar. Tamirat Sırasındaki Çökmeler Bu tür kazalar eskimiş yapı kısımlarının, onarım esnasında çökmesi sonucu oluşmaktadır Elektrik Çarpması Elektrik Çarpması Bu tipteki kazlar şu şekilde sıralanabilir: 1. Yapı yakınındaki gerilim hatlarının iletken malzeme ile teması, 2. Gırgır vinçteki kaçaklardan, 3. Gerilim hatlarındaki çalışmalardan, 4. İç tesisattaki kaçaklardan, 5. Elektrikli el aletlerindeki kaçaklardan, 6. Elektrikli diğer aletlerdeki kaçaklardan. 19 Makine veya aletlerin çıplak metal kısımlarının topraklanmamış ya da gerekli yalıtımın yapılmamış olması, Topraklamanın kolay muayene edilememesi sonucu, topraklaması yapılmış bilinen alet veya makinelerin, zaman süreci içerisinde veya dış etkenler sonucu topraklamasının bozulması, Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızalara müdahale etmeleri. 20 5

6 ELEKTRİKLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Elektrikle yapılan çalışmalarda iş kazalarını oluşturan genel etkenler : 1. Elektrik tesisatının cins ve kapasitesine göre yetkili ehliyete sahip kişilerce yapılması, bakımveonarımınınsağlanması. 2. Makine ve aletlerin çıplak metal kısımlarının topraklanmış yada gerekli yalıtımın yapılmış olması. 3. Çalışanların yeterlikişisel koruyucu ve güvenlik malzemelerine sahip olmaları veya sahip oldukları malzemeleri kullanmaları. 4. Çalışanlara işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında gerekli bilgilerin verilmesi, gerekli uyarıların yapılması ve yapılan uyarılara çalışanların uyması. ELEKTRİKLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ ELEKTRİKLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Elektrikle yapılan çalışmalarda iş kazalarını oluşturan genel etkenler : 5. Çalışanların elektrik enerjisi hakkında gerekli eğitim bilgi ve deneyime sahip olmaları, çalışma esnasında gerekli dikkat ve özeni göstermeleri. 6. Yalıtım özelliği bozulan makine veya alet yüzeylerinin elektriklenmesini önlemek amacıyla düzenli cihaz kontrolleri yapılmalı. 7. Kaçak Akım Rölesi kullanılmalıdır. Elektrik hattına giren ve çıkan akımların birbirine eşit olması gerekliliği prensibine göre çalışan bir koruma elemanıdır. Yani insan vücudundan bir akım geçmesi durumunda giren akımla çıkan akım arasında fark oluşacak ve elektrik devresi kesilecektir Topraklama yapılmalıdır. Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların yeryüzündeki toprak ile elektriksel olarak bağlanmasına topraklama denir. Elektrikle çalışan tüm makine ve tezgahların gövdeleri toprak hattına bağlanmalıdır. 24 6

7 Patlayıcı Madde Kazaları Bu tipteki kazlar şu şekilde sıralanabilir: 1. Dinamit kapsülünün elde patlaması, 2. Patlamanın etkialanında kalma, 3. Patlama sonrası kaya düşmesi, zemin kayması, 4. Patlamamış lağımın yeniden delinmesi. 25 Patlayıcı Madde Kazaları Patlayıcı maddelerin depolanması, kullanılacakları yere güvenli biçimde taşınması ve kullanılmalarına ilişkin önlemlerin alınmaması, Ateşleme sırasında işçilerin ve makinelerin güvenlikleri için gerekli tedbirlerin alınmaması, Patlayıcı maddelerin herkesin ulaşabileceği yerlerde stoklanması, açıkta unutulması, Karışımları veya birleşimleri patlamaya neden olan maddelerin bilinçsizce kullanılması, Kapalı ortamlarda boya, tiner gibi yanıcı malzemelerin kullanılması. 26 Yapı Makinelerinden Kaynaklanan Kazalar Yapı Makinelerinden Kaynaklanan Kazalar Bu tipteki kazlar şu şekilde sıralanabilir: 1. Yapı makinelerinin devrilmesi, 2. Makine elemanı altında-arasında kalma, 3. Makinenin insanlara çarpması, 4. Makine elemanının elektrikhattına çarpması-değmesi, 5. Makine üzerine malzeme düşmesi Araçtan düşmeler, - Araçtan düşen malzemelerin neden olduğu kazalar, -Aracın devrilmesi sonucu oluşan yaralanmalar, -Çalışanların hareket halindeki araçlarca sıkıştırılmaları, - Araca binerken ya da araçtan inerken oluşan düşmeler, -Yüktendolayı ezilen insanlar, -Arızalı araçlarla çalışmalar, -Diğer araçlarla ve çeşitli cisimlerle çarpışmalar, - Güç halatlarının yakınında çalışmalar. 28 7

8 29 30 Tezgâhlara ve Makine Elemanlarına Uzuv Kaptırma Tezgâhlara ve Makine Elemanlarına Uzuv Kaptırma Bu tipteki kazlar şu şekilde sıralanabilir: 1. Makine dişlilerine, tahvil tertibatlarına el kaptırma, 2. Şerit veya daire testerelere el kaptırma, 3. Planya tezgâhlarına el kaptırma, 4. Freze ve matkaplara el kaptırma, 5. Preslere el kaptırma, 6. Makine elemanlarına uzuv kaptırmaveyasıkıştırma. 31 Kişisel koruyucu donanım kullanımındaki eksiklikler, Makinenin çalışması sırasında yapılan hatalı davranışlar, Makinenin kullanımı sırasında tehlike yaratacak aksama dokunma, Makinelerdeki koruma kapaklarının ve muhafazaların kullanılmaması, Birden fazla kişinin tezgâh veya makine başında çalışması, Çalışma sahasının yeterli büyüklükte olmaması, Yorgun, stresli, dalgın insanların tezgâh başında çalışması, 32 8

9 Tezgâhlara ve Makine Elemanlarına Uzuv Kaptırma Malzeme Altında-Arasında Uzuv Sıkıştırma Zeminleri kayganlaştıran su ve yağ sızıntılarının zemin üzerinde birikmesini önlememek, Bir kayış-kasnak veya zincir mekanizmasına sahip makinelerde bu bölgeleri koruyucu bariyer ile kapatmamak, Yüksek istiflenmiş malzemenin düşmesi sonucu, İş ekipmanının yüksektendüşmesi sonucu, Koruyucu ayakkabı giyilmemesi sonucu. Makinenin hareketli parçası ile duvar arasında kalma, Tezgâh üzerinde sadece gerekli olan takım ve aletlerin bulundurulması, bunların belirli yerlerde olmasına, Çalışan tezgâhın üstüne gereğinden fazla eğilmeleri ve tezgâha 33 dayanılmaları. 34 El Aleti Ele Vurma Sivri Uçlu Keskin Kenarlı Cisimle Yaralanma Pense, çekiç, tornavida, anahtar gibi aletlerle stres, yorgunluk, dalgınlık gibi nedenlerde ele vurma, Çekiç başlarının gevşek olması sonucu yerinden çıkarak vücuda çarpması. Kesici, delici aletlerin üstüne düşme, İş elbiselerinin ceplerinde keskin veya sivri uçlu takım bulundurulması ve taşınması, Eğe ve benzeri takımların sapsız olarak kesinlikle kullanılması, Balta ve benzeri aletlerin düzgün taşınması ve hareket anında dikkat edilmemesi,

10 Şantiye İçi Trafik Kazaları Şantiye İçi Trafik Kazaları Şantiye giriş ve çıkışlarının düzenlenmemesi sonucu, Araçların yayalara çarpması, Araçlarda düşen malzemelerin yayaların üstüne düşmesi Yanlış veya fazla yükleme sonucu araç geçişi sırasında yayalara malzeme çarpması, Yol üstünde açılan çukurların aydınlatılmaması ve uyarıcı levha kullanılmaması, Yol üstünde keskin tümseklerin bulunması, Trafik güzergâhının araççeşidinevesayısına uygun olmaması, Ziyaretçi sürücülerin alana girmeden önce bilgilendirilmemesi, Manevra yapılan bölgelerde yaya girişinin önlenmemesi, Yaya ve araç yollarının birbirindenayrılmaması, Araçlarda, geriye doğru hareket durumunda sesli ve ışıklı uyarı sisteminin bulunmaması-çalışmaması, Madde 6 - Yapı işlerinin gündüz yapılması esastır. Karanlıktaveyagece çalışılmasının gerekli veya zorunlu bulunduğu hallerde, çalışma yerinin ve geçitlerin yeterince ve uygun şekilde aydınlatılması ve iş güvenliğinin sağlanması gereklidir. 39 Madde 7 - Yapı işlerinde Kullanılan iskeleler, platformlar, geçitler, korkuluklar, merdiven parmaklıkları, güvenlik halatları ve güvenlik fileleri, zincirler, kablolar ve diğer koruma tedbirlerine ait araç ve gereçler ve işçilere verilen güvenlik kemerleri ile diğer malzeme ve araçlar; yapılan işe uygun ve işçileri her çeşit tehlikeden korumaya yeterli olacak ve kullanılan tesisat, tertibat, malzeme veya araçlar, kaldırabilecekleri yüke dayanacak nitelikte ve sağlamlıkta bulunacak; alet, parça, malzeme gibi cisimlerin düşmesi muhtemel yerlerde çalışacak işçilere koruma başlığı (baret) verilecektir

11 Madde 8 - Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar, açıkça sınırlandırılacak ve buralara görünür şekilde yazılmış uyarma levhaları konulacak ve geceleri kırmızı ışıklarla aydınlatılacaktır. Madde 10 - Yapı işyerinde kazaya sebep olacak veya çalışanları tehlikeli durumlara düşürecek şekilde malzeme istif edilmeyecek ve araçlar gelişi güzel yerlere bırakılmayacaktır. Madde 9 - Yapının devamı süresince sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve artıklar, gelişi güzel atılmayacak ve ortalıkta bulundurulmayacaktır. Madde 11 Tavan veya döşemelerdeki boşluk ve deliklere korkuluk yapılacak veya bu deliklerin üstleri geçici bir süre için uygun şekilde kapatılacaktır Madde 12 - Yapı işlerinde çalışanların birlikte korunmaları sağlanamadığı hallerde, yapılan işlerin özelliği itibariyle gerekli kişisel korunma araçları verilecektir. Bu araçlar işçilerin fizik yapılarına uygun olacaktır. Bir işçinin kullandığı koruyucu araçlar başka işçilere verilmeden önce uygun şekilde temizlenecektir. Madde 13 - Yüksekliği tabandan itibaren 3 metreden daha fazla olan ve düşme veya kayma tehlikesi bulunan yerlerde çalışanlarla, kiremit döşeyicilerine, oluk ve her türlü dış boya işleri yapanlara, gırgır vinçlerini çalıştıranlara ve kuyu, lağım, galeri ve benzeri derinliklerde çalışanlara güvenlik kemerleri verilecek ve işçiler de verilen bu kemerleri kullanacaklardır. 43 Madde 14 - Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan işlerde kullanılan yapı iskeleleri uygun korkuluklarla donatılacaktır. Bu korkuluklar aynı zamanda dengesini kaybetmiş bir işçinin düşmesine engel olabilecek sağlamlıkta yapılacaktır. Madde 15 - Cam, saç ve çimento harçlı levhalardan yapılmış veya eskimiş, yıpranmış ve dayanıklılığı azalmış çatılarda, çatı merdiveni kullanılacak ve buralarda tam güvenlik sağlanmadıkça çalışılmayacaktır

12 Madde 16 - Kuvvetli rüzgar alan işyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan işçiler çalıştırılmayacaktır. Madde 17 - Yapı alanında kamyon ve benzeri taşıt ve araçlar kullanıldığında bunların giriş ve çıkışları için uygun bir şekilde işaretlenmiş yerler ayrılacak ve bu taşıtların bütün manevraları bir gözetici tarafından yönetilecektir