TEZ ÖNERİSİ, DÖNEM PROJESİ VE TEZ YAZIM İLKELERİ

TEZ ÖNERİSİ, DÖNEM PROJESİ VE TEZ YAZIM İLKELERİ EYLÜL 2009

ÖNSÖZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü Seminer, Tez Önerisi, Dönem Projesi ve Tez Yazım Kılavuzu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ne bağlı anabilim dallarında hazırlanacak lisansüstü tezlerin ve projelerin yazılmasında, bilimsel yazım kurallarına uygun bir standardı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaçla, tez ve proje hazırlamaya yönelik bilimsel yazım kuralları, mümkün olduğunca kısa ve özlü bir biçimde anlatılmış ve konulara ilişkin örneklerle açıklanmıştır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ne teslim edilecek tezlerin, tez önerilerinin, dönem projelerinin ve tez izleme komitesine sunulacak raporların kabul edilebilmesi için, bu kılavuzda belirtilen kurallara uygun olarak hazırlanmış olmaları gerekmektedir. Kılavuzun amacı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne bağlı tüm anabilim ve bilim dallarında yaptırılacak yüksek lisans ve doktora tez önerilerinin hazırlanması, araştırma raporları ve seminer çalışmalarının yazımında standartlaşmayı sağlayacak ilke ve kuralları belirlemektir. Kılavuzda belirlenen şekil esasları tez önerisi, dönem projesi, tez ve seminer çalışmalarında geçerlidir. Bu kılavuz, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Lisansüstü tez ve proje yazım kılavuzu, Halil Seyidoğlu nun Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, Suat Cebeci, Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri ile Orhan Türkdoğan ın Bilimsel Araştırma Metodolojisi adlı eserlerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

TANIMLAR Tez Önerisi: Yüksek lisans veya doktora öğrencisinin, yapacağı araştırmayı niçin yapmak istediğini, nasıl yapacağını, hangi yöntemi veya yöntemleri kullanacağını, veri toplama araçlarını, elde edeceği verileri nasıl çözümleyip analiz edeceğini ve onlardan hangi sonuçları çıkaracağını ayrıntılı bir şekilde açıkladığı çalışma planıdır. Tez: Belirlenmiş yeni bir konu, sorun veya sürece ilişkin yeni durumla ilişkili çözüm sağlama amacıyla, yöntemi (metodolojisi), modeli, parametreleri, performans kriterleri ve süresi belirli bir akademik çalışma sürecini gerçekleştirmeye dönük sistematik bilimsel bir yaklaşımı ve bunun başarımını evrensel akademik bir farklılıkla ortaya koyan, sistematik, yararlanılabilir ve paylaşılabilir içerikteki akademik çalışmadır. Yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik tezi. Dönem Projesi: Tezsiz Yüksek Lisans öğrencilerinin bilimsel nitelikli bir problemi veya konuyu tanımlama, teorik ve/veya pratik veri toplama, verileri analiz edip tartışma ve varılan sonuçları bilimsel yazım kurallarına uygun bir düzen içinde sunmasını amaç edinen özgün bir çalışmadır. Danışman: Tez veya proje kavramına uygun bir biçimde, yeni fikir geliştirici, yenileştirici, proje veya tezin süre ve sürecinin objektif akademik ilkelerle takipçisi, bunların sistematik, yararlanılabilir ve yaygınlaştırılabilir içerikte sunuma hazır hale getirilmesini sağlayan ilk performans değerlendiricidir.

4 GİRİŞ Her bilimsel çalışmanın, içeriğini denetleyen bilimsel ölçütler ve dış organizasyonunu betimleyen biçimsel ölçütler olmak üzere başlıca iki yönü bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalarda üzerinde durulması gereken bilimsel ölçütler, sayfa düzenine ilişkin düzen, metin içinde dipnot verme ve göndermede bulunma kuralları ile kaynakça oluşturulurken uyulması gerekli kurallar olmak üzere üç ana başlık altında incelenebilir. Bilimsel çalışmalarda kullanılan biçimsel ölçütlerle ilgili üzerinde uzlaşmaya varılmış evrensel bir standart bulunmamakla birlikte, metnin iç organizasyonu ve akademik ölçütlerin değerlendirilmesinde sağladığı kolaylıklar bakımından, her bilimsel çalışmanın biçimsel bir tutarlılığa sahip olması konusunda genel bir uzlaşma vardır. TEZ HAZIRLAMA Hazırlanan bir tezde, öğrencinin özgün araştırmasını sunması beklenmektedir. Bunun amacı, öğrencinin özgün araştırma yapabilme yeteneğini kazanmış olduğunu görebilmektir. Böylelikle, tez araştırmasında öğrenci kendi edindiği bilgileri kullanarak hem kendini geliştirmekte, hem de bilimsel bilginin gelişimine katkıda bulunmuş olmaktadır. Her çalışmanın kendine özgün araştırma biçimi olduğu gibi tez hazırlamanın da kendine özgü belli kuralları bulunmaktadır. Ulaşılan bilginin anlaşılabilmesi için bunun okuyucuya düzenli bir biçimde sunulması gerekmektedir. Doktora ve yüksek lisans tez çalışması yapacak öğrenciler, araştırmaya geçmeden önce tez danışmanı ve diğer öğretim üyeleri ile yapacağı araştırmayı tartışmalı, görüş ve önerilerinden yararlanmalıdır. Uygulamada görülen farklılıklara karşın, her araştırmada belirli aşamalar, süreçler ve yöntemler bulunmaktadır. Çalışmalarını bu bilgilerin ışığında sürdüren araştırmacılar, hem emek ve zamandan tasarruf edebilecek, hem de çalışmalarında daha başarılı olabileceklerdir.

5 Konu Seçimi Araştırma sürecinin temel basamağı olarak kabul edilen konu seçimi, araştırmanın takip eden diğer aşamalarının ön koşulu olduğu için en önemli aşama olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle konu seçiminde gösterilecek titizlik ve duyarlılık, araştırma sürecinin diğer aşamalarında karşılaşılabilecek muhtemel sorunların ortaya çıkmasını önleyebilecektir. Tez konusu seçiminde yapılacak ön araştırmada şu hususlar dikkate alınmalıdır: genel olarak kaynaklar bilimsel dergilerdeki güncel konular tezin yapılacağı bölgede, ülkede ve genel olarak dünya çapında yaşanan sorunlar geçmiş tarihli tezlerin önerdiği araştırma konuları ilgili alandaki uzmanların önerdiği araştırma konuları, ilgili alandaki akademisyen ve araştırmacıların öngördüğü araştırma gerekliliği duyulan konular ilgili alandaki sorunlar genel olarak kabul görmüş ancak kanıtlanmamış varsayımlar ilgili alandaki uzmanlar tarafından kanıtlanmamış veya zayıf bir şekilde kanıtlanmış iddialar. Ön araştırma aşamasından sonra seçilen konu netleştirilirken şu hususların da göz önünde bulundurulması araştırılacak konunun başarıya ulaşması için önemlidir: araştırmacının konuya olan ilgisi araştırılacak konunun başta araştırmacı olmak üzere yaşadığı topluma getireceği pratik fayda araştırma konusunun daha önce çalışılmamış olması çalışılacak konunun bilimin gelişmesine katkıda bulunması araştırmada toplumsal yararın göz önünde tutulması seçilecek araştırma konusunun sorun odaklı olması araştırma konusunun belirgin ve kolay anlaşılır olması araştırmacının bilgi düzeyinin seçtiği konuyu araştırabilecek nitelikte olması seçilecek konuyla ilgili kaynakların kolay ulaşılabilir olması

6 Araştırma bütünlüğünü sağlayabilme açısından belirleyici bir özellik taşıyan konu seçimi sürecine gereken önemin verilmesi, araştırmanın etkinliğini ve verimliliğini artıracaktır. Genellikle araştırmaya yönelik harcanan zaman ve enerjinin önemli bir bölümü, konu seçimine dönük kullanılmaktadır. Bu gerçek, araştırmacı için konu seçiminin ne kadar önemli olduğunu açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Konunun Sınırlandırılması Konu seçiminin ardından araştırmacı, çalışacağı konuyu daha derinlemesine araştırabilmesi için seçtiği konuyu sınırlandırma yoluna gitmelidir. Konunun gereğinden fazla geniş tutulması araştırmayı zorlaştırdığı gibi, gereğinden dar tutulması da araştırmayı gereksiz kılabilir. Konunun genişliği araştırmacının zamanına ve seçilen konuya göre değişmelidir. Konunun sınırlandırılmasında, araştırılacak konuya ilişkin yapılan ilk okuma, gözlemler ve harcanan düşünme süreci sonucunda araştırmacının kafasında oluşan sorun ve o soruna ilişkin önereceği çözüm veya çözümler büyük önem taşımaktadır. Araştırmacının konuyu sınırlandırması, o konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmasını sağlayacaktır. Tez konuları Cinsiyet veya dönem ayırımına (erkek kadın, çocuk, erken, yetişkin yaşlı gibi) Yaş (15 20, 21 25 gibi) Sosyo ekonomik durum (iyi orta kötü gibi) Gelir Düzeyi (Araştırmanın yapıldığı zamanda ki asgari ücret baz alınarak belirlenebilir) Sektör ayrımına (hizmet, imalat devlet, özel) Sanayi ayırımına (elektronik, otomotiv) Coğrafi alan ayırımına (Samsun ili, Karadeniz Bölgesi) Zaman (1990 sonrası, 2000 2003 yılları arası) Toplumsal katmanlar ayırımına(memur, işçi), Yaşama yeri ayırımına (köy, şehir) Veya tüm bu ölçütlerin bir karması veya araştırmacının gerekli gördüğü ölçütler şeklinde sınırlandırılabilir.

7 Hipotez Kurma Hipotez, birtakım olguları açıklama vaadi taşıyan ve doğru göründüğü halde doğruluğu henüz kanıtlanmamış olan önermedir. Hipotezler araştırmanın pusulasıdırlar. Tezde kanıtlanmaya çalışılacak olan hipotez veya hipotezler, bir takım ön çalışmalara, hazırlıklara, deneyim, gözlem ve akıl yürütme faaliyetlerine dayanılarak oluşturulurlar. Araştırma bittikten sonra araştırmacı sonucun ne olacağı hakkında tahminlerde bulunur. Araştırma, bu tahminleri doğrulamaya yönelik bir faaliyettir. Yapılacak araştırma sonucunda, belirtilen önermenin doğru çıkacağına güven duyulmalıdır. Çalışmanın hipotez veya hipotezleri, belli bir kuramsal temele dayalı olarak geliştirilen ve değişkenler arasında varlığı öne sürülen belli ilişkilerin sınanmasını sağlamaya yönelik olmalıdır. Her araştırmacının kafasında kaynak taramasına başlamadan önce çeşitli hipotezler bulunmalıdır. Araştırmacı kaynak taramasını yapıp çalışmasının diğer aşamalarına geçtikçe, geliştirdiği hipotezleri belli süzgeçlerden geçirerek daha rafine bir hale getirir ve nihai şekillerinin alınmasını sağlar. Hipotezler araştırma ve istatistiksel hipotezler olarak iki grupta incelenir. Araştırma hipotezleri, araştırma sonucuna ait düşünceler ve beklentiler yönünden onlara uygun düz cümleler şeklinde ifade edilirler. İstatistiksel hipotezler ise, araştırma sonucuna ait düşüncelerin tahmini sayılarla ifade edilmesidir. Eğer bir araştırmacı hipotezleri bulamıyor ve sonuç hakkında tahmin yürütemiyorsa, araştırmaya hazır hale gelmemiş demektir. Hipotez: Veri toplamayı sistemleştirir, ona yön verir, Fikirlerin sınanmasını sağlar, Araştırmacının sınama sürecini uygulamaya zorlamsı ile araştırmada yansızlığı artırır, Kuram geliştirmeye yardım eder.

8 İyi bir hipotezde şunlar aranmalıdır: Kuramsal bir temele dayalı olmalıdır. Bilinenlerle önemli bir çelişki içinde olmamalıdır Değişkenler arası ilişkiyi tanımlamalıdır Sınanabilir (yanlışlanabilir) olmalıdır Mevcut zaman ve olanaklarla sınanabilecek şekilde sınırlı olmalıdır Açık, basit, anlaşılır ve işlevsel (işe vuruk) bir şekilde ifade edilmiş olmalıdır. Ayrıca hipotezlerin ifade ediliş şekilleri de önemidir. Hipotezler, her zaman geniş zaman lı cümlelere anlatılır. Çünkü, hipotez, sınanmak istenen genel bir yargı olup, geçmişe, şimdiye ya da geleceğe özgü değildir. Örneğin; Zeki öğrenciler daha hızlı öğrenir Sigara akciğer kanserine neden olur gibi. Araştırma Yönteminin Belirlenmesi Hazırlanan bilimsel çalışmalarda kullanılan yöntemin büyük bir önemi bulunmaktadır. Herhangi bir araştırmanın bilimselliği aynı zamanda onun uygulandığı yöntemden de anlaşılmaktadır. Araştırma yöntemi, araştırmanın nasıl yapılacağının açıkseçik bir şekilde ortaya konulması aşamasıdır. Araştırmaya uygun bir yöntemin belirlenmesi, birçok faktöre bağlı olmakla birlikte, öncelikle araştırma amaç veya amaçlarının açık bir şekilde ifade edilmiş olmasına bağlıdır. İyi bir araştırma kurgusunda araştırmacıdan beklenen, belirsizliklerden arındırılmış, bünyesinde genellemeler barındırmayan araştırma amaçları belirleyebilmektir. Çalışmada izlenecek yöntem veya yöntemlerin araştırmayı hedeflenen süre içerisinde sonuçlandırılacak ve araştırmadan beklenen katkıya ulaştıracak nitelikte olmasına dikkat edilmelidir. Bir araştırmada, konunun özelliklerine ve araştırmacının ilgisine göre deneysel ya da betimsel yöntemlerden biri kullanılabilir. Kütüphane araştırması, anket, gözlem,

mülakat, istatistik bilgiler, vb. yöntemlerden biri veya birkaçı birlikte kullanılabilir. Yüksel Lisans ve Doktora öğrencileri çalışacakları tez konularını seçtikten, gerekli sınırlamaları yaptıktan, hipotez veya hipotezlerini belirledikten ve çalışmaları esnasında izleyecekleri yöntem veya yöntemleri saptadıktan sonra neyi, niçin, nasıl ve ne kadar sürede yapacaklarını açık seçik bir şekilde ortaya koyacakları tez planlarını hazırlama aşamasına geçer. 9 DÖNEM PROJELERİNİN HAZIRLANMASI Tezsiz Yüksek Lisans Programı öğrencileri, dönem projesinin alındığı yarıyılda yazılı bir rapor vermek zorundadır. Tezsiz Yüksek Lisans programlarında kayıtlı öğrencilerin hazırlayacakları proje raporlarının şekil ve biçim şu şekilde olmalıdır: Projenin Bölümleri Enstitü ye teslim edilecek projeye ilişkin raporda yer alması gerekli bölümler Giriş Kapak Sayfaları (Dış ve İç Kapak) Tablo Listesi Şekiller Listesi (Grafik, Harita, Diyagramlar vs.) Kısaltmalar Simgeler İçindekiler Projenin Amacı Projenin Önemi Proje Yöntemi Projenin Konusuyla İlgili Yurtiçi/Yurtdışı Çalışmalar Proje Metni (Metin Bölümleri ) Sonuç Kaynakça Ekler

10 Kapak Sayfaları Dış Kapak Projenin ilk bölümü dış kapaktan oluşur. Dış kapak sırasıyla Logo (renkli), Üniversite, Enstitü ve Anabilim Dalı bloğu, Tezin Başlığı, Adayın Adı ve Soyadı, Danışmanın Unvanı, Adı ve Soyadı, Tezin Türü, Basım Yeri ve Yılı bölümlerinden oluşur. (Bkz.,EK: 1). Sayfanın sol ve sağ kenarlarında 3 cm, üst ve alt kenarlarında ise 2 cm boşluk bırakılır. Bütün yazılar ortalanır. Başlık 14 18 pt, tamamı büyük harflerle ve koyu, diğer yazılar ise 12 pt ve normal olmalıdır. Projenin ismi sayfaya ortalanacak şekilde koyu ve büyük harflerle yazıldıktan sonra ara verilerek, büyük harflerle ad ve soyadı yazılıp, en alt satırda yer ve yıl belirtilir. Dönem Projesi olarak çalışmanın türü yazılır. İç Kapak İç kapakta logo kullanılmaz. Logo dışında iç kapağın düzenlenmesi dış kapak ile aynıdır. Tablo, Şekiller, Kısaltmalar, Simgeler Proje metninde yer alan tablo ve şekiller, numaraları, isimleri ve hangi sayfada yer aldıklarının belirtilmesi gerekir. Metninde kısaltma ve simgelere yer vermişse bunların da belirli bir düzen içinde projede yer alması gerekmektedir. Tablo, şekil, kısaltma ve simgelerin şekil ve biçim şartları konusunda bu kitabın Tez Yazım Kuralları başlığı altında yer alan bilgilerden yararlanabilirsiniz.

11 İçindekiler Proje içeriğinin belirli bir sıra dahilinde ve sayfa numaralarına göre yazıldığı kısımdır. Konu başlıkları ve alt başlıklar ondalık sisteme ya da rakam harf sistemine göre numaralandırılabilir. Giriş Projenin giriş bölümünde projenin amacı, önemi, proje konusuyla ilgili daha önce yapılan çalışmalar ve projenin hazırlanmasında kullanılacak yöntem belirtilir. Projenin Amacı: Bu bölümde projenin amacı ve temel hedefleri belirtilir. Projenin amacı, karşılaşılan bir soruna çözüm getirmek, yeni bir bilgi ortaya koymak, ekonomik yarar sağlamak ya da yeni yöntemler ortaya koymak olabilir. Projenin hedefleri ise seçilen amaca yönelik ulaşılacak sonuçların belirlenmesidir. Projenin Önemi: Projenin bilime katkısı, projenin uygulanabilirliği, projenin getireceği tahmin edilen yenilikler bu kısımda belirtilir. Bunun yanında araştırma projesinden beklenen yararlar ifade edilerek, projenin toplum çıkarına sağlayacağı somut katkılar ortaya konmaya çalışılır. Proje Konusuyla İlgili Yurtiçi/Yurtdışında Yapılan Çalışmalar: Proje konusuyla ilgili yurtiçi ve yurtdışı çalışmalarının yer aldığı kısımdır. Araştırma konusunun dünyadaki ve ülkemizdeki durumu ilgili literatür bilgisi altında ortaya konmaya çalışılır. Proje konusuyla ilgili yapılan çalışmalar, sonuçları ile birlikte kısaca özetlenir. Proje Yöntemi: Projede kullanılacak veri toplama, analiz ve değerlendirme yönteminin belirtildiği kısımdır. Kullanılan yöntemin diğer yöntemler arasından niçin tercih edildiği bilimsel bir açıklıkla anlatılır. Ayrıca, hangi yöntemin nerede kullanıldığı açıkça yazılmalıdır. Proje Metni Araştırmanın mantıksal bir düzen içinde verildiği kısımdır.

12 Bu bölümde konu üzerinde var olan bilgiler ile araştırma konusunun ilişkisi ortaya konmaya çalışılır. Önemli olan konular ayrıntılı biçimde açıklanır. Araştırma konusu üzerindeki mevcut tartışmalar ışığında, yapılan çalışmanın konuyu nasıl geliştirdiği gösterilir. Metinde kişisel olmayan genel bir anlatım kullanılır. Açık ve sade bir dil kullanılmalıdır. Anlamı güçleştirecek sözlerden, gereksiz tekrar ve uzatmalardan kaçınılmalıdır. Cümleler ve kelimeler özenle düzenlenmelidir. Her konuya ayrılacak yerin, konunun önemiyle doğru orantılı olmasına dikkat edilmelidir. Metnin uzunluğundan ziyade metinde yer alan bilgilerin geçerli, güvenilir, önemli ve anlaşılır olması gerekir. Metin konusunun işlenişi, ele alınan örnekler ve varılan sonuçlar, işlenen konu ile anlamlı bir bağlantı içerisinde olmalıdır. Proje metninde de tezin yazımında olduğu gibi alıntıların verilmesi, kaynak gösterimi ve dipnotların yazımında bilimsel yazım kurallarına uyulmalıdır. Bu konuda, kitapçığın Tezle İlgili Yazım Kuralları bölümünde yer alan bilgilerden yararlanabilirsiniz. Sonuç Metin bölümünde verilen ayrıntılı bilgiler, bu bölümde bütünleştirilir, özetlenir ve bir sonuca bağlanır. Varılan sonucun teoride ve pratikte ne gibi değişiklikler getirdiği anlatılmaya çalışılır. Problemle ile ilgili olarak bulunabilen çözümler önerilir. Önerilerde bulunurken, kullanılan sonuçların sınırlılıkları belirtilmelidir. Araştırma sonucuna göre yeni araştırmalara ihtiyaç duyulup duyulmayacağı da sonuç kısmında verilebilir. Kaynakça Projede yararlanılan yayınların sıralandığı kısımdır. Kaynakçanın yazım kurallarına göre oluşturulması gerekir. Tezlerin kaynakçasının oluşturulmasında kullanılan biçim ve şekil şartları, projeler için de geçerlidir.

13 Projenin Ekleri Proje metnine yerleştirmede güçlük yaratan, projenin bütününü bozan belgelerin ek kısmında verilmesi uygun olur. Bunlar, proje metninin oluşturulmasında yararlanılan veriler, tablolar vb. olabilir. TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA Tez Önerisi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde Yüksek Lisans ve Doktora tezi hazırlama aşamasına gelen öğrencilerin, araştırmaya başlamadan önce Tez Önerisi hazırlamaları zorunludur. Hazırlanacak bu öneri ile araştırmacı araştırmanın konusunu, çalışma yöntemini ve tekniklerini, çalışmayı ne kadar sürede gerçekleştirebileceğini ortaya koyacak ve bu öneriye göre hareket ederek kendine büyük fayda sağlayacaktır. İyi hazırlanmış bir tez önerisi, araştırmacının neyi, neden, nasıl, ne kadar sürede yapacağı sorularına yanıt teşkil ettiği için araştırmanın en zor kısmının tamamlanması anlamına gelmektedir. Bundan dolayıdır ki yapılması planlanan araştırmanın temel çerçevesini ortaya koyan tez önerisi hazırlama aşamasının, araştırmacıların en çok zorlandığı aşamalardan biri olduğu görülmektedir. Yüksel Lisans öğrencileri II. dönemlerinin bitiminde danışmanlarının gözetiminde hazırladıkları tez önerilerini bağlı bulundukları anabilim dalı kurulunda görüşüldükten sonra Enstitüye ulaştırılmak üzere anabilim dalı başkanlıklarına teslim ederler. Doktora öğrencileri ise doktora yeterlik sınavını başarıyla tamamladıktan sonraki altı ay içinde danışmanlarının gözetiminde hazırladıkları tez önerilerini tez İzleme komitesi önünde sözlü olarak savunmak için anabilim dallarına teslim ederler. Öğrenci ayrıca, tez önerisi ile ilgili yazılı bir raporu da komite üyelerine sözlü savunmadan on beş gün önce vermek zorundadır. Hazırlanacak bir tez önerisinde bulunması gerekli bölümler ve içerikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: Önerilen Tezin Adı Tezin adı tezin konusunu açıkça belirten bir ad olmalıdır. Çok uzun, anlaşılması güç ve çok genel tez adlarından kaçınılmalı, gerekirse teze alt başlık konulmalıdır.

14 Tezin adının, araştırma geliştikçe değişebileceği unutulmamalıdır. Problem Amacı Önemi Problemin tam olarak ortaya konabilmesi için çalışılacak konuyla ilgili yapılmış olan çalışmalar ya tek tek ya da gruplandırılarak verilir. Konuyla ilgili yapılmış çalışmaların artı ve eksileri (olumlu ve olumsuz bulguları) tartışılarak konuyla ilgili temel problem ortaya konur. Ortaya konan problem açık seçik bir şekilde birkaç cümleyle ifade edilir Tez konusunun sınırları ve kapsamı (neyi dışarıda bırakıp neyi içine aldığı), sınırlandırma gerekçelerini de içerecek şekilde açıklanır Tezin amacı, konunun neden araştırıldığının açık seçik bir şekilde ortaya konmasıdır. Amaçta araştırma sonunda elde edilecek sonuçlarla neyin hedeflendiği belirtilir. Araştırmada önce genel sonra ayrıntılı amaçlar belirtilir. Genel amaç ifadeleri, giriş cümlesi niteliğinde olup, ayrıntılı amaçların topluca anlatımıdır. Ayrıntılı amaçlar soru cümleleri ve veya hipotezler şeklinde belirtilebilir. Tezin birden fazla amacı olabilir. Örneğin, kuramsal bir sorunun belirlenmesine veya çözümlenmesine yönelirken, aynı anda bu belirleme veya çözümleme ile uygulamaya yönelik bir sorunun çözümüne katkıda bulunulması da amaçlanabilir. Tezin yöneldiği her düzlemdeki amacın tez önerisinde ayrı ayrı belirtilmesi gerekir. Tezin önemi, konunun seçiliş nedenlerinin gerekçelendirilerek açıklanmasıdır.

Tezin önemi belirtilirken konusu ve amacı ile doğrudan ilgili önemli çalışmalara değinilerek, bunların önerilen konuyu hangi boyutları ile ele aldığı belirtilir. Tezin kuramsal ve uygulamaya yönelik yararlarına da tezin önemi ifade edilirken yer verilmelidir. Neden böyle bir araştırmaya ihtiyaç duyulduğu açıklanırsa bu da araştırmanın önemini gösterir. Araştırmanın önemi, bir nevi araştırmacının kendi amacıdır. Araştırmanın amacı ile araştırmacının amacı ayrı ayrı şeylerdir. Birincisi toplanacak verileri, ikincisi (araştırmacının amacı) ise bunların nasıl kullanılacağını açıklar. 15 Varsayımlar Tezin dayandırıldığı varsayımlar belirlenir ve ortaya konur. Araştırmanın varsayımları belli bir araştırmaya özgü olup o araştırmada ayrıca test edilmezler; bunlar denenmeyen yargılardır. Varsayımlar problem, sınırlıklar, yöntem ve araştırmaya temel alınan bazı kuramlarla ilgilidir. Kapsam ve Sınırlılıklar Tanımlar Tezin kapsamında, araştırılacak konunun neleri kapsayacağı (konu, yer ve zaman) belirtilir. Tez konusu ile ilgili olmakla birlikte tezde ele alınmayacak konular gerekçeli olarak, yeri, kaynak, zaman ve varsa maliyet sınırlamaları ve benzeri durumlar belirtilerek açıklığa kavuşturulur. Ampirik araştırma yapılacaksa evren ve örneklem hakkında açıklama yapılır. Sınırlılıklar, araştırmacının kendi bilgi, beceri ve olanaklarından gelebileceği gibi, problem alanı, araştırma amaçları, yöntem ve öteki pratik zorunluluklardan da gelebilir. Bu kısımda tezde kullanılan kavramlar ve terminoloji kuramsal tartışma içinde açıklanır.

16 Kavramsal çerçevede, tezde benimsenen bilimsel yaklaşım kavramsal olarak gerekçelendirilir. Bu kısımda tezin problemi ile ilgili kavramsal temel belirlenir ve konunun bu temele dayalı olarak hangi çerçevede ele alınacağı tartışılır. Yöntemi Yöntem bölümünde neyin nasıl yapılacağı açıklanır. Bu bölüm önceki bölümlerden bağımsız değildir. Önceki bölümde araştırma soruları veya hipotezlerle somut bir şekilde belirtilenlerin nasıl inceleneceği tek tek anlatılır. Veri toplama ve verilerin analiziyle ilgili süreçler açıklanır. Veri Toplama Tekniği Tezdeki soruları yanıtlamak veya varsayımları sınamak için gerekli verilerin hangi tekniklerle toplanacağı gerekçeleriyle belirtilir. Ampirik tezlerde gözlem, görüşme, örnek olay incelemesi, vb. tekniklerinden hangisinin neden seçildiği gerekçeli olarak yazılır. Toplanan verilere uygulanacak istatistiksel işlemler hakkında bilgi verilir. Zamanlaması Tez çalışmasında kaynak araştırması, veri toplama, uygulama, değerlendirme ve yazma aşamalarına ne kadar zaman ayrıldığı, yaklaşık tarihleri ile yazılır. Kaynakçası Tez önerisinin kaynakçası, bilimsel kaynak gösterme sistemlerinden birine uygun olmalıdır. Öneri hazırlanırken yararlanılan ve konu ile ilgili önemli olduğu görülen kaynaklarının künyeleri kaynakçaya alınmalıdır. Kaynakça tez çalışması sürecinde geliştirilir. Çalışma Planı Bu başlık altında, tez için öngörülen taslak plan verilir. Taslak plan, araştırma boyunca gelişerek değişecek olan plandır.

Ekleri Taslak planda, konu ile ilgili genel bilgilerin verildiği girişin ardından, kuramsal çerçeve, verilerin değerlendirilmesine ilişkin bilgiler başlıklar altında düzenlenmelidir. Burada, ek çizelgeler, belgeler, fotoğraf, harita kroki ve benzeri kavramlara ve konulara ilişkin açıklamalar gibi ek bilgiler yer alır. Bir tez önerisinde bulunması gereken ve yukarıda belirtilen temel noktalar, bu kılavuzun tez yazım kuralları kısmında açıklanan kurallarına göre düzenlenmeli ve yazılmalıdır. Tez önerileri Enstitüye ve komite üyelerine spiral cilt yapılarak teslim edilebilir. Tez önerileri, en az dört kopya hazırlanmalıdır. 17

18 TEZ YAZIM KURALLARI Bu bölümde, hazırlanacak bir tezin bölümleri, tez yazarken dikkat edilecek teknik kurallar, biçimsel kurallar ve tezle ilgili yazım kuralları örneklerle destelenerek ifade edilmektedir. TEZ YAZIMI İLE İLGİLİ TEKNİK KURALLAR Tezin yazım şekli, tezde kullanılacak kâğıdın niteliği, tezlerin çoğaltılmasının nasıl yapılacağı ve kapakların hazırlanış şekli hakkında bilgileri içermektedir. Tezin Yazımı Tezler, bilgisayar ortamında hazırlanmalıdır. Çıktılar, lazer ya da mürekkep püskürtmeli yazıcılardan alınır. Tezde kullanılacak tablolar, şekiller, grafikler vb. de bilgisayar ortamında oluşturulmalıdır. Bilgisayar ortamında oluşturulması mümkün olmayan tablo, şekil ve grafiklerin teknik resim kurallarına göre çizilmesi gerekir. Tablo, şekil ve grafiklerin fotokopisi kabul edilmez. Tezin hiç bir bölümünde elle ya da daktilo ile yapılan düzeltmeler, silintiler, kazıntılar kabul edilmez. Tezde Kullanılacak Kâğıdın Niteliği Tüm çıktılar, A4 standardında (21 cm x 29.7 cm, 75 80 g/m) birinci hamur olarak bilinen beyaz ve kaliteli kağıda alınmalıdır. Tez yazımında kağıdın sadece bir yüzü kullanılmalıdır. Tezin Çoğaltılması Sosyal Bilimler Enstitüsü ne teslim edilen tezlerin hiç bir kopyasında silinti, kazıntı vb. olmamalı; el yazısıyla veya başka biçimde düzeltme, ekleme, çıkarma yapılmamalıdır. Tez kopyalarının çoğaltılması orijinal tezden yapılmalıdır. Yüksek Lisans tezleri, tez savunmasına girerken 1 adet Enstitü, 5 adet jüri üyelerine gönderilmek üzere toplam 6

adet spiral ciltli yada dosya içinde ciltsiz olarak hazırlanır ve ilgili Anabilim dalına teslim edilir. Doktora tezleri de tez savunma sınavına girerken, 1 adet Enstitü, 7 adet de tez jüri üyelerine gönderilmek üzere toplam 8 adet spiral ciltli yada dosya içince ciltsiz olarak hazırlanır ve ilgili Anabilim dalına teslim edilir. 19 Jüri tarafından kabul edilen ve onaylanan tezlerin iki adet kopyası, arşiv ve kütüphanelerde uzun süre iyi korunabilmeleri için lacivert renk ciltli olarak hazırlanarak OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü ne teslim edilir. Diğer nüshalarda ise kolay yıpranmayan kaliteli karton kullanılmalıdır. Beyaz karton kapak tercih edilmelidir. Tezin tam metni, Enstitü tarafından onaylanan kopyası ile aynı olmak üzere, tek bir pdf dosyası olarak hazırlanır. Türkçe ve İngilizce yazılmış olan özet sayfalarının her biri ayrı ayrı pdf dosyası olarak hazırlanır ve CD/DVD halinde Enstitüye teslim edilir. Her tez için Tezlerin Çoğaltılması ve Yayımı İçin İzin Belgesi doldurulmalıdır. Her tez için, tez yazarı tarafından Tez Veri Giriş Formu (http://www.yok.gov.tr/tez/veri_giris5.htm) doldurulacaktır. Veri tabanı için hazırlanan dosyalara isim verirken yazar adı ve soyadının sonuna hangi bilgiyi içerdiği aşağıdaki şekilde eklenmelidir: Tez sahibi adı soyadı tez.pdf Tez sahibi adı soyadı ozet tr.pdf Tez sahibi adı soyadı ozet ing.pdf Tezler dışında kalan seminer çalışmaları ve tez önerileri spiral cilt yapılarak Enstitüye teslim edilmelidir.

20 TEZ YAZIMIYLA İLGİLİ BİÇİMSEL KURALLAR Bu kısımda, Enstitüye verilecek tezlerde kullanılacak yazının tipi, boyutu, sayfa yapısı, satır aralıkları, numaralandırma ve tez kapaklarına ilişkin biçimsel kurallar yer almaktadır. Yazı Tipi ve Boyutu Tezin dış ve iç kapağında Times New Roman yazı tipi kullanılması zorunludur. Tezin iç bölümlerinde ise Times New Roman, Bookman, Tahoma, Arial, Verdana ve Palatino Linotype gibi yazı tipleri olarak tercih edilebilir. İç bölümde bu yazı tiplerinden hangisi tercih edilecekse tüm bölümlerde aynı yazı tipi kullanılmalıdır. Yazı boyutu olarak Times New Roman (12 pt.), Arial (11 pt.), Bookman, Tahoma, Verdana ve Palatino Linotype (11pt) kullanılmalıdır. Yazı rengi siyah olmalıdır. Tezin ana metninde yazı tipi ve boyutu tutarlılık göstermelidir. Dipnotlarda, blok alıntılarda, çizim ve tablolardaki yazılar normal metinden bir punto küçük olmalıdır. Örneğin normal metinde 12 pt kullanılıyorsa dipnotlar ve blok alıntılar 11 pt, normal metin 11 pt ise 10 pt yazı karakteri kullanılmalıdır. Metin, normal düzende ve iki yana yaslanmış şekilde yazılmalıdır. Gerekli olduğu durumlarda koyu ya da italik düzen kullanılabilir. Metindeki tüm başlıklar koyu olmalıdır. Bölüm Başlıkları normal metinden 2 punto büyük, tümü büyük, koyu ve sayfaya ortalanmış. Örnek LUTHERAN ETKİ VE MODERN KURAMLAR Ana Bölüm Başlıkları metinle aynı punto büyüklüğünde, tümü büyük ve koyu, paragraf başıyla aynı hizada. Örnek REFORM HAREKETİNİN GERİ PLANI

Alt Bölüm Başlıkları metinle aynı punto büyüklüğünde, ilk harfleri büyük ve koyu, paragraf başıyla aynı hizada. 21 Örnek Dinsel Dünyevi Ayırımı: Sekülerleşme 3.Derece Alt Bölüm Başlıkları metinle aynı punto büyüklüğünde, ilk harfleri büyük, italik ve koyu, paragraf başıyla aynı hizada yazılmalıdır. (Örneğin metinde Times New Roman kullanılıyorsa Bölüm Başlıkları 14 pt, diğer tüm başlıklar ise 12pt olmalıdır). Sayfa Yapısı Tezin kapaklar hariç tüm bölümlerinin kenar boşlukları, üst ve alt (3 cm), sol (4 cm) sağ (2 cm) üstbilgi (1,5 cm) ve altbilgi (1,5 cm) olarak belirlenmelidir. Dipnotlar da, metin sınırları için belirlenen sınırlarda kalmalıdır. Kalan kısım yazı olarak kullanılır ve çok önemli bir neden (şekil ve tablolardaki küçük taşmalar gibi) olmadıkça bu alanın dışına çıkılmaz. Satır Aralıkları ve Satırbaşı Satır aralığı metin içinde 1,5 (18 pt); dipnotlarda ya da blok alıntılarda ise 1 (12 pt) olmalıdır. Paragraflar: Bütün metin sola ve sağa yaslanmış olarak yazılmalıdır. Paragrafların başlarında girinti yapılmamalıdır. Paragraflar arasında iki satır aralığı boşluk bırakılmalıdır ( 2X1.5). Blok alıntılarda soldan ve sağdan en az 1 cm girinti yapılmalıdır. Numaralandırma Tezin, kapak bölümleri ve dış kapaktan sonra konulan boş sayfa dışında tüm sayfalarına sıra ile bir numara verilmelidir. Sayfa numaraları ortalanarak, sayfa altına verilmelidir. Özet, abstract, önsöz veya teşekkür, içindekiler, tablo listesi, şekil listesi ve kısaltmalar sayfalarından oluşan tezin